تهرانِ بزرگ، به‌عنوان پایتخت ایران، با تمام آلودگی‌ها، شلوغی‌ها و ترافیک‌هایش، به‌عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران شناخته می‌شود؛ چرا‌که این شهر جاذبه‌های ارزشمند بسیاری را درون خود جای داده و در پس خیابان‌ها و کوچه‌هایش هزاران گنجینه نهفته است. مقصود این مطلب ما، شهر تهران نیست؛ بلکه جاذبه‌ای در این شهر است. در این مطلب می‌خواهیم به معرفی کاروانسرای خانات تهران بپردازیم؛ جایی که احتمالاً تا‌کنون تصویر آن را در سینما یا تلویزیون دیده‌اید؛ چرا‌که این اثر لوکیشن فیلم‌برداری چندین سریال و فیلم بوده است. برای آشنایی بیشتر با این جاذبه تاریخی ارزشمند و جذاب و همچنین دریافت اطلاعات و راهنمایی‌های لازم برای بازدید از آن، همراه ما باشید.
کاروانسرای خانات کجاست؟
کاروانسرای خانات از جمله جالب‌ترین جاهای دیدنی تهران است. این جاذبه در خیابان صاحب، واقع در ضلع جنوبی میدان امین السلطان قرار دارد. این میدان نیز درست در شمال میدان شوش و جنوب چهارراه مولوی، واقع در منطقه ۱۲ تهران است.
معرفی کاروانسرای خانات | اثری ارزشمند و تماشایی در قلب تهران
تهرانِ بزرگ، از گذشته تا به امروز جزو مهم‌ترین شهر‌های کشور بوده و هست. در دوره حکومت صفوی این شهر که در مسیر تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه قرار داشت و جزو مراکز سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی کشور بود، قطبی مهم برای برپایی کاروانسرا شمرده می‌شد. به همین سبب در آن زمان چندین کاروانسرا در این شهر بنا شدند که یکی از آن‌ها کاروانسرای خانات بود که بنای آن تا به امروز نیز پا‌برجا مانده است.
اگر هنگام بازدید از این جاذبه حس کردید که فضای آن برایتان آشناست، تعجب نکنید؛ چرا‌که این بنا لوکیشن فیلم در یکی از ما دو نفر ساخته تهمینه میلانی و همچنین لوکیشن سریال‌های برادر، پرده‌نشین و برادر جان بوده است و احتمالاً بخش‌های مختلف آن را در سینما و تلویزیون دیده‌اید.
با‌وجود اینکه کاروانسرای خانات تا به امروز کاربری خود را حفظ کرده و کسبه و تجار، به‌خصوص عمده‌فروش‌های آجیل و خشکبار در حجره‌های پیرامون آن مشغول فعالیت هستند؛ اما نمی‌توان گفت که این کاروانسرا همان کاروانسرای قدیمی است؛ چرا‌که دیگر خبری از قافله‌ها و چهارپایان نبوده و تمام بخش‌های آن شکلی نو گرفته‌اند. در پایان گفتنی است که نام این بنا در تاریخ ۱ مهر‌ماه سال ۱۳۸۹ با شماره ۱۰۴۱۸، در فهرست آثار ملی ایران درخشید.
قدمت کاروانسرای خانات | اثری به‌یاد‌گار‌مانده از دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار
قدمت کاروانسرای خانات تهران را بر‌اساس ویژگی‌های معماری و تزئینات بنا، به دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار یعنی بیش از یک قرن پیش، تخمین می‌زنند. با وجود اینکه اطلاعی از تاریخ دقیق ساخت این بنا در دسترس نیست؛ اما برخی از تاریخ‌شناسان مدعی هستند که ساخت این اثر در سال ۱۲۶۱ صورت گرفته است. گفتنی است که این بنا در نقشه‌ای که در سال ۱۲۷۰ هجری شمسی توسط نجم‌الملک تهیه شده است نیز وجود دارد؛ از‌این‌رو می‌توان با اطمینان گفت که کاروانسرای خانات در تاریخی پیش از سال ۱۲۷۰ بنا شده است.
تاریخچه کاروانسرای خانات | سرگذشت بنا از دوران ناصری تا به امروز
کاروانسرای مذکور در حاشیه جاده حضرت عبدالعظیم که جاده برون‌شهری تهران بود، بنا شد. از آنجایی که در آن زمان تهران هنوز در حصار صفوی، محصور بود، بر‌اساس آن، کاروانسرا نیز در خارج از بافت شهر تهران قرار داشت. در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه، حصار قدیمی تهران (حصار صفوی) تخریب و حصاری جدید موسوم به حصار ناصری، دور‌تا‌دور شهر ساخته شد. در پی تغییر حصار شهر، ضلع جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و کاروانسرای خانات نیز در محدوده شهری تهران قرار گرفت.
اراضی محدوده‌ای که کاروانسرا در آن قرار داشت، از اواخر سلطنت ناصرالدین شاه، تا اواخر دوره قاجار به امین‌السلطان که صدر اعظم پادشاهان ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمد علی شاه بود، تعلق داشت. این بنا در سال ۱۲۸۹، توسط شخصی به‌نام موسی خان امین‌الملک، به آقای سید علی اردهالی واگذار شد. سپس مالکیت آن در اختیار شخصی به‌نام سید جعفر اردهالی قرار گرفت و در‌نهایت نیز به سید جعفر اردهالی داده شد.
کاروانسرا در سال ۱۳۵۷ در اثر حادثه‌ای آتش گرفت و در پس آن ورودی‌های غربی و شرقی بنا مسدود شدند و فقط درب اصلی ورودی آن سالم ماند. از آن پس تا مدتی از این بنا به‌عنوان بنگاه و سپس به‌عنوان انبار استفاده می‌شد. سال‌ها بعد با انجام‌گیری فعالیت‌های باز‌سازی و مرمت، در اسفند ماه سال ۱۳۸۸ این بنا میزبان جشن ملی نوروز در تهران بود. پس از آن در تاریخ ۱۷ خرداد ماه سال ۱۳۹۹ نیز همایش و نمایشگاه سراسری صنایع دستی ایران در این محل برگزار شد.
معماری کاروانسرای خانات | اثری پر‌شکوه که جلوه‌گر مهارت معمارانش است
کاروانسرای خانات با معماری بی‌نظیر خود، همچون نگینی در قلب پایتخت ایران می‌درخشد. مساحت این بنا به بیش از ۱۰هزار و ۵۰۰ مترمربع می‌رسد. معماری آن به شیوه آجرکاری و گره‌سازی بوده و در ساخت آن از مصالحی نظیر آجر با ملات گل، آهک و گچ، سنگ، چوب و سفال استفاده شده است. درب ورودی اصلی کاروانسرا ۵ متر ارتفاع دارد. جنس این در از چوب روسی است و ۴۰ گل میخ زینت‌بخش آن هستند. دور‌تا‌دور در کاشی‌های چشم‌نوازی به چشم می‌خورند که رهنمودهایی از امام علی (ع) درباره آداب خریدوفروش را نمایش می‌دهند.
کاروانسرای خانات در زمینی چهارگوش و نا‌متقارن بنا شده است؛ اما شکل چهارگوش و متقارن محوطه صحن بنا سبب شده تا قناصی بنا به چشم نیاید. در هر ضلع از صحن بنا، ۱۳ حجره به‌صورت متقاون قرار گرفته‌اند و مجموع حجره‌های موجود در این صحن به ۵۴ عدد می‌رسد. در صحن کاروانسرا علاوه‌بر حجره‌ها، ۲ ایوان نیز وجود دارند. یکی از ایوان‌ها در قسمت شرقی قرار دارد و به ورودی اصلی بنا می‌رسد. ایوان دیگر در غرب صحن واقع شده و به ورودی دوم بنا منتهی می‌شود.
ورودی اصلی بنای پر‌شکوه کاروانسرای خانات از طریق دالانی که در دو سمت آن چند حجره بزرگ گرفته‌اند، به بازار امین‌السلطنه راه دارد. از دیگر ویژگی‌های معماری جذاب این بنا می‌توان به زاویه‌دار بودن دالان ورودی منتهی به صحن اشاره کرد که زاویه آن به‌گونه‌ای با چیره‌دستی منظور شده که وجود آن از نظر بیننده پنهان می‌ماند. در اضلاع فرعی بنا، فضا‌هایی به چشم می‌خورند که برای تقسیم راه‌ها تعبیه شده‌اند و به انبار‌ها راه می‌یابند. این راهرو‌ها سقفی گنبدی‌شکل دارند و در ابتدای هر‌کدام از آن‌ها یک هشتی تعبیه شده است. در ضلع شمال‌شرقی کاروانسرا، در پس دالانی، چندین اصطبل و باربند به چشم می‌خورند که در گذشته محل نگهداری چهارپایان بوده‌اند.
امکانات کاروانسرای خانات | تجربه گذراندن نیم‌روزی دلپذیر
از مهم‌ترین امکانات موجود در این محل می‌توان به سفره‌خانه‌ای موسوم به سفره‌خانه خانات اشاره کرد که جزو محبوب‌ترین رستوران های تهران شمرده می‌شود. بسیاری از مردم تهران برای بازدید از کاروانسرا، گشت‌و‌گذار در آن، خرید از حجره‌ها و در‌نهایت لذت‌بردن از ناهاری خوشمزه و دلچسب در سفره‌خانه خانات، به‌سوی آن روانه می‌شوند. از دیگر امکانات موجود در این کاروانسرا می‌توان به کافه، نماز‌خانه و سرویس بهداشتی اشاره کرد.
جاهای دیدنی اطراف کاروانسرای خانات | لذت گشت‌و‌گذار در پایتخت ایران
شهر تهران به بازار‌ها، کاخ‌ها و موزه‌های جذاب و دیدنی‌اش معروف است. جاذبه‌های دیدنی این کلانشهر وسیع، بی‌شمارند؛ از‌این‌رو ممکن است در سفر به این شهر، فرصت بازدید از تمامی آن‌ها را نداشته باشید. از سوی دیگر، همان طور که می‌دانید رفت‌و‌آمد در پایتخت پر‌ازدحام و پر‌ترافیک دشوار و زمان‌بر است؛ به‌همین سبب بر آن شدیم تا در این بخش، چند‌تا از بهترین و دیدنی‌ترین جاهای دیدنی شهر تهران را معرفی کنیم که در نزدیکی کاروانسرای خانات قرار دارند. آشنایی با این جاذبه‌ها به شما کمک می‌کند تا هنگام حضور در یکی از مناطق تهران، با یک تیر چند نشان زده و از چندین و چند جاذبه دیدنی در زمانی کوتاه بازدید کنید.
-
بازار امین السلطان
فاصله بازار امین السلطان تا کاروانسرای خانات تهران: حدود ۷۰۰ متر.
-
بازار بزرگ تهران
فاصله بازار بزرگ تهران تا کاروانسرای خانات تهران: حدود ۱.۴ کیلومتر.
-
بازارچه عودلاجان
فاصله بازارچه عودلاجان تا کاروانسرای خانات تهران: ۱.۷ کیلومتر
-
کاخ گلستان
فاصله کاخ گلستان تا کاروانسرای خانات تهران: حدود ۲.۹ کیلومتر.
-
پارک شهر
فاصله پارک شهر تا کاروانسرای خانات تهران: حدود ۴.۹ کیلومتر.
اطلاعات بازدید از کاروانسرای خانات | هر‌آنچه لازم است بدانید
| آدرس | ایران، استان تهران، تهران، شمال میدان شوش، جنوب چهار راه مولوی، میدان امین السلطان، خیابان صاحب جمع، کاروانسرای خانات تهران |
| شماره تماس | ۰۲۱۳۳۱۲۱۱۴۱ |
| ساعات بازدید | شنبه تا چهار‌شنبه از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۹:۰۰، پنج‌شنبه‌ها از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۵:۰۰ و جمعه‌ها تعطیل |
| هزینه بازدید | رایگان |
| مدت‌زمان پیشنهادی برای بازدید | یک تا ۲ ساعت |
مسیر دسترسی کاروانسرای خانات | دسترسی راحت
دسترسی به کاروانسرای خانات تهران هم به وسیله خودرو‌شخصی و هم از طریق وسایل نقلیه عمومی به‌راحتی امکان‌پذیر است. در ادامه راهنمای دسترسی به این جاذبه هم از طریق وسایل نقلیه عمومی و هم از طریق خودرو شخصی را ارائه کرده‌ایم:
-
دسترسی به کاروانسرای خانات از طریق مترو
برای دسترسی به این جاذبه از طریق مترو، ابتدا باید سوار خط شماره یک تهران، یعنی خط تجریش-کهریزک شده و در ایستگاه میدان محمدیه پیاده شوید. این ایستگاه نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این جاذبه تاریخی است که حدود ۱.۵ کیلومتر با آن فاصله دارد. بهترین گزینه برای پیمودن باقی راه، تاکسی‌ها هستند.
-
دسترسی به کاروانسرای خانات از طریق اتوبوس
برای دسترسی به این بنای دیدنی از طریق اتوبوس تندرو (BRT)، دو راه وجود دارد. می‌توانید سوار خط شماره دو (پایانه آزادی-پایانه خاوران) شده و در ایستگاه چهارراه مولوی پیاده شوید. راه دیگر استفاده از خط شماره هفت (پایانه تجریش-راه‌آهن) است. در‌صورت انتخاب خط شماره هفت، باید در ایستگاه مولوی پیاده شده و باقی مسیر را به‌صورت پیاده به‌سوی کاروانسرا طی کنید.
-
دسترسی به کاروانسرای خانات به وسیله خودرو شخصی
اگر در سفر به استان تهران، خودرو شخصی در اختیار دارید و می‌خواهید برای دسترسی به کاروانسرای خانات از خودرو شخصی خود استفاده کنید، بهترین راهنما برای شما مسیر‌یاب‌های آنلاین هستند. شما می‌توانید با استفاده از نقشه گوگلی که در این مطلب در اختیارتان قرار داده‌ایم، بهترین و خلوت‌ترین مسیر را از طریق مسیر‌یاب‌های آنلاین یافته و به‌سوی این جاذبه حرکت کنید.
در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، سوار بر مرکب قلم، به‌سوی پایتخت بزرگ ایران سفر کردیم تا با جاذبه‌ای ارزشمند و تماشایی، موسوم به کاروانسرای خانات تهران آشنا شده و راهنمای کامل برای بازدید از آن را در اختیارتان قرار دهیم. آیا از این مطلب لذت بردید؟ اکنون نوبت شماست. اگر تا‌کنون تجربه بازدید از این جاذبه بی‌نظیر را داشته‌اید، ما و مخاطبان خوش‌ذوق و خوش‌سفرمان را از خواندن تجربیات شیرین و نظرات ارزشمند خود، بی‌بهره نگذارید.
کاروانسرای خانات از جمله دیدنی‌ترین جاهای دیدنی تهران است. این جاذبه در خیابان صاحب، واقع در ضلع جنوبی میدان امین السلطان قرار دارد. این میدان نیز درست در شمال میدان شوش و جنوب چهارراه مولوی قرار دارد.
برای دسترسی به این جاذبه از طریق مترو، ابتدا باید سوار خط شماره یک تهران، یعنی خط تجریش-کهریزک شده و در ایستگاه میدان محمدیه پیاده شوید. این ایستگاه نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این جاذبه تاریخی است که حدود ۱.۵ کیلومتر با آن فاصله دارد. همچنین برای دسترسی به این بنای دیدنی از طریق اتوبوس تندرو (BRT)، دو راه وجود دارد. یکی خط شماره ۲ (پایانه آزادی-پایانه خاوران) و دیگری خط شماره ۷ (پایانه تجریش-راه‌آهن). در‌صورت انتخاب خط شماره ۲، باید در ایستگاه چهارراه مولوی و در‌صورت انتخاب خط شماره ۷، باید در ایستگاه مولوی پیاده شوید.
از مهم‌ترین جاهای دیدنی تهران که در نزدیکی کاروانسرای خانات قرار دارند می‌توان به بازار امین السلطان، بازار بزرگ تهران، بازارچه عودلاجان، کاخ گلستان و پارک شهر اشاره کرد.
شما می‌توانید شنبه‌ها تا چهار‌شنبه‌ها از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۹:۰۰ و پنج‌شنبه‌ها از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۵:۰۰ به بازدید این جاذبه دیدنی بروید. گفتنی است که کاروانسرای خانات در روز‌های جمعه و تعطیلات رسمی، تعطیل بوده و بازدید از آن در چنین ایامی امکان‌پذیر نیست.
قدمت کاروانسرای خانات تهران را بر‌اساس ویژگی‌های معماری و تزئینات بنا، به دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار یعنی بیش از ۱ قرن پیش، تخمین می‌زنند. با وجود اینکه اطلاعی از تاریخ دقیق ساخت این بنا در دسترس نیست، اما برخی از تاریخ‌شناسان مدعی هستند که ساخت این اثر در سال ۱۲۶۱ صورت گرفته است.
از مهم‌ترین امکانات این کاروانسرای تاریخی می‌توان به رستوران (سفره‌خانه)، کافه، سرویس بهداشتی، نماز‌خانه و… اشاره کرد.