ترس از پرواز پدیده‌ای رایج است که گردشگران را از لذت سفر هوایی باز می‌دارد. از آنجایی که تجربه سودمندی در تعامل با گردشگران داریم و اطلاعات مفیدی از سفرهای هوایی می‌دانیم، انصافاً باید گفت ترسیدن از پرواز، با دیگر هراس‌های انسان تفاوت دارد. به همین دلیل به مسافران حق می‌دهیم ترس از ارتفاع داشته باشند. با این حال همان گونه که حتماً شنیده‌اید، ترس، مادر تمامی ناکامی‌های انسان به حساب می‌آید. در نتیجه به جای اینکه سفر هوایی را کنار بگذاریم، باید راه های غلبه بر ترس از پرواز را فرا بگیریم. خوشبختانه روشهای سودمندی برای درمان ترس از پرواز سراغ داریم. به شما قول می‌دهیم با مطالعه این مطلب تا انتها، ترس از پرواز برای همیشه از سر شما بیرون برود و با خیال راحت از سفرهای هوایی لذت ببرید.
ترس از پرواز چه دلیل‌هایی دارد؟
به قول قدیمی‌ها احتیاط شرط عقل است. از آنجایی که ما انسان‌ها روی زمین زندگی می‌کنیم، کاملاً طبیعی است که حضور ما در ارتفاع، دلهره‌آور باشد. بسیاری از افراد نیز فضای نسبتاً تنگ داخل هواپیما را دلیل ترس خود می‌دانند. به این ترتیب می‌توان گفت ترسیدن از هواپیما فقط به قرار گرفتن در ارتفاعی بلند خلاصه نمی‌شود. اخبار تلخ سقوط هواپیما در کشورهای مختلف نیز یکی دلیلی برای ترس انسان از پرواز به حساب می‌آید. گاهی اوقات اخبار هواپیماربایی به این ترس دامن می‌زند. با این حال بهتر است کلاه خود را قاضی کنیم و با رویکردی منطقی به بررسی این دلیل‌ها بپردازیم. اجازه ندهید اخبار سوانح هوایی، دل شما را خالی کند.
برای اینکه خیالتان را راحت کنیم، بهتر است با این واقعیت روبه‌رو شوید که سفر هوایی، امن‌ترین نوع مسافرت نسبت به دیگر روش های سفر به حساب می‌آید. از هر ۱،۶۰۹،۰۰۰ کیلومتر پرواز، فقط ۰.۰۴درصد آمار فوتی گزارش شده است. برای اثبات ادعای امن‌بودن سفر هوایی، کافی است این آمار را با حوادث سفر با قطار مقایسه کنیم. در هر ۱،۶۰۹،۰۰۰ کیلومتر حرکت قطار، ۰.۰۱درصد فوت گزارش شده است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان مدعی شد که دلیل چندانی برای ترسیدن از پرواز و سوانح هوایی وجود ندارد. ناگفته نماند، کیفیت هواپیما، سلامت خلبان و خدمه پرواز و امنیت فرودگاه دخالت چشمگیری در کاهش یا افزایش آمار حوادث هوایی دارد. افزایش تقاضا برای خرید بلیط هواپیما نیز دلیل دیگری بر امن‌بودن این سفر نسبت به دیگر روشهای مسافرت به حساب می‌آید.
اضطراب، ترس از پرواز را دوچندان می‌کند
قبل از اینکه به روشهای غلبه بر ترس از پرواز بپردازیم، اجازه دهید دلیل ترسیدن از هواپیما را از دیدگاه شخصیتی بررسی کنیم. بر اساس تحقیقات انجام شده، حدود ۹۰درصد از ترس ناشی از پرواز را اضطراب تشکیل میدهد. در این شرایط دلهره‌ای ناخوشایند به وجود مسافرین رخنه می‌کند تا پروازی لذت‌بخش به تجربه‌ای سرشار از اضطراب تبدیل شود. اضطراب از پرواز، عارضه‌ای است که در افراد ۱۷ تا ۳۴ساله رخ میدهد. این عارضه با اتفاق‌های مهمی مانند ازدواج، طلاق، مرگ اطرافیان و نگرانی‌های تحصیلی افزایش پیدا می‌کند.
به عبارت دیگر ممکن است یک فرد در شرایط عادی قادر به تحمل اضطراب پرواز باشد؛ اما در شرایط غیرعادی و تحت‌تأثیر دیگر رویدادهای نگران‌کننده زندگی، ترسیدن از پرواز در این فرد دوچندان شود. ترسی که از آن صحبت می‌کنیم، امری طبیعی به حساب می‌آید. با این حال این ترس در بعضی از افراد به‌اندازه‌ای است که زندگی و کار آن‌ها را مختل می‌کند.
افرادی را سراغ داریم که قراردادهای تجاری مهمی را به دلیل ترس، لغو کرده‌اند. روانشناسان افرادی را که از پرواز ترس دارند در ۳ گروه اصلی قرار میدهند. اولین گروه، افرادی هستند که به هیچ قیمتی حاضر به پرواز با هواپیما نمی‌شوند. حتی اگر به این افراد بلیط هواپیمای رایگان بدهند، باز هم سوار هواپیما نخواهند شد. دومین گروه، افرادی هستند که فقط در شرایط خاص و ضروری پرواز می‌کنند. این افراد اگر مجبور شوند تن به پرواز میدهند و در شرایط عادی حتی به پرواز با هواپیما فکر نمی‌کنند. سومین گروه، افرادی هستند که سوار هواپیما می‌شوند؛ اما اضطراب در تمامی لحظه‌های پرواز همراه آن‌هاست. این افراد پرواز خوبی را تجربه نمی‌کند و همیشه نگران هستند که خطری در طول پرواز جان آن‌ها را تهدید کند.
ترس از هواپیما چه نشانه‌هایی دارد؟
با توجه به دسته‌بندی‌هایی که برای افراد با تر‌س‌های مختلف از پرواز گفتیم، فوبیای پرواز (Aerophobia) شدت و ضعف متفاوتی دارد. به همین دلیل نشانه‌های این ترس در افراد مختلف با هم تفاوت دارد. در مجموع باید گفت گرفتگی‌های عضلانی، دل‌درد، لرزش بدن (به‌ویژه پاها)، تعریق بدن (به‌خصوص دست‌ها)، احساس تهوع، گرفتگی نفس، سردرد و تپش قلب از نشانه‌های اصلی ترس در هواپیما به حساب می‌آید. نشانه‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم عموماً چندین ساعت قبل از پرواز ایجاد می‌شود. تجربه نشان داده به هر اندازه که زمان پرواز نزدیک‌تر شود، این نشانه‌ها وخیم‌تر خواهد شد. در طول پرواز نیز نشانه‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم به اوج می‌رسد.
درمان ترس از پرواز
مطمئن هستیم با توجه به توضیحاتی که برای ترسیدن از هواپیما گفتیم، در جریان قرار گرفتید که این ترس ریشه‌ای ذهنی دارد. به همین دلیل هرچقدر اطلاعات شما درباره پرواز، هواپیما و ارتفاع بیشتر باشد، غلبه بر ترس از پرواز برای شما راحت‌تر است. اطلاعات سودمندی که در ادامه مطرح می‌کنیم، آشنایی شما با سازوکار پرواز را افزایش میدهد و جلوی ترس در پروازهای هوایی را می‌گیرد.
آشنایی با عملکرد هواپیما
بعید می‌دانیم از سوارشدن بر دوچرخه، موتورسیکلت یا خودرو ترس داشته باشید. یکی از مهمترین دلیل‌های نبود ترس در حین رانندگی، آشنایی انسان با عملکرد این وسیله‌های نقلیه است. این روزها کسی را سراغ نداریم که از چگونگی عملکرد خودرو بی‌خبر باشد. از طرف دیگر فقط طرفداران دوآتشه پرواز از سازوکار هواپیماها باخبرند. همان‌گونه که خودرو برای حرکت در روی زمین ساخته شده، هواپیما نیز برای حرکت در هوا ساخته شده است. به همین دلیل برای غلبه بر ترس از پرواز باید با عملکرد هواپیما آشنا شوید.
به همان ترتیبی که خودرو با چرخ حرکت می‌کند، هواپیما در آسمان به کمک پیشرانه‌های قدرتمند جلو می‌رود. هواپیماهای مسافربری دارای چندین پیشرانه هستند. در نتیجه اگر خدای ناکرده یکی از این پیشرانه‌ها خراب شد، هواپیما با کمک دیگر پیشرانه‌ها پرواز می‌کند. از طرف دیگر هواپیما به کمک بال در هوا اوج می‌گیرد. پرواز هواپیما در هوا را به‌راحتی می‌توان با قوانین اولیه فیزیک اثبات کرد. این قوانین در دیگر قسمت‌های زندگی نیز وجود دارد و در طول روزها صدها بار با آن‌ها تعامل داریم. بر اساس همین قوانین اگر تمامی پیشرانه‌های هواپیما در ارتفاعی حدود ۱۰ کیلومتریِ زمین از کار افتاد، بال‌های هواپیما کمک می‌کند تا حدود ۱۶۰ کیلومتر در هوا باقی بماند. نمونه‌های زیادی در تاریخ هوانوردی وجود دارد که خلبان‌های چیره‌دست هواپیما را با پیشرانه خاموش به فرودگاه رسانده‌اند.
به خلبان و خدمه پرواز اعتماد کنید
اکنون که صحبت از خلبان به میان آمد، بهتر است با این واقعیت روبه‌رو شویم که خلبان و خدمه پرواز دوره‌های بسیار سختی را پشت سر می‌گذارند. انصافاً باید گفت خلبانی کار هر کسی نیست. خلبان‌ها به لحاظ ذهنی و جسمی در بهترین شرایط به سر می‌برند. آن‌ها در بازه‌های زمانی مختلف ارزیابی می‌شوند و همیشه در حال تمرین و ارزیابی هستند. هر خلبان در مسیر مشخصی پرواز می‌کند. در نتیجه پس از مدتی، کاملاً با این مسیر آشنا می‌شود تا خطاهای انسانی کاهش یابد. در این بین نقش کمک خلبان و خدمه پرواز را نباید نادیده گرفت. کمک خلبان تمامی کارهای پرواز را پوشش میدهد و جلوی هرگونه تصمیم اشتباه را می‌گیرد. هواپیماهای امروزی به جدیدترین فناوری‌های روزِ دنیا مجهز هستند. این فناوری‌ها به اندازه‌ای پیشرفته‌اند که هدایت هواپیما را در اختیار می‌گیرند و تجربه‌ای از پروازی امن را در اختیار مسافرین قرار میدهند.
چاله هوایی چیزی برای ترسیدن ندارد
چاله هوایی، پدیده‌ای رایج و کم‌خطر در پرواز با هواپیما به حساب می‌آید. خلبان‌های حرفه‌ای، چاله هوایی را به دست‌اندازهای جاده تشبیه می‌کنند. به همان اندازه که دست‌انداز در جاده، کم‌خطر است، چاله هوایی نیز ترسی ندارد. اجازه ندهید چاله هوایی بهانه‌ای برای ترسیدن شما از پرواز باشد. هواپیما برای عبور از این چاله‌ها طراحی شده است. با این حال بهتر است توصیه‌های خدمه پرواز را در نظر داشته باشید. فقط زمانی که خدمه پرواز اجازه بازکردن کمربند ایمنی را میدهند، این کمربند را باز کنید. بسته‌بودن کمربند جلوی آسیب‌های احتمالی، مسافرین در حین گذر هواپیما از چاله هوایی را می‌گیرد.
ترس از هواپیما را از ذهن خود بیرون کنید
برای غلبه بر ترس از پرواز باید افکار منفی را از ذهن خود خارج کنید. تجربه ثابت کرده افرادی که ترس از پرواز دارند، قبل از اینکه سوار هواپیما شوند و در طول پرواز همیشه به حوادث نگران‌کننده فکر می‌کنند. به‌جای اینکه ذهن خود را به اتفاق‌های ناخوشایند مشغول کنید، لحظه‌ای را در نظر بگیرید که هواپیما سالم‌و‌سلامت به فرودگاه رسیده و آماده می‌شوید تا سفر جانانه‌ای را آغاز کنید. در مدتی که به تاریخ پرواز شما باقیمانده، از اخبار دوری کند. امکان ندارد در گوشه‌ای از دنیا خبر ناگواری رخ ندهد. به همین دلیل اخبار همیشه با رویدادهای نگران‌کننده‌ای همراه است. برای درمان ترس از پرواز، از خبرهای سوانح هوایی یا رویدادهای ناگوار دوری کنید.
نفس عمیق بکشید و دل به آسمان بسپارید
حتماً شما هم شنیده‌اید روانشناسان نفس عمیق را روشی موثر برای کاهش نگرانی می‌دانند. نفس عمیق نه‌تنها نگرانی را کاهش میدهد، بلکه باعث افزایش روحیه و انرژی می‌شود. قبل و در طول پرواز، هر زمان که احساس نگرانی کردید چندین بار نفس عمیق بکشید. منظور از نفس عمیق، تنفسی است که در آن تمامی ریه با هوا پر شود. این هوا باید چیزی حدود ۴ ثانیه داخل ریه باقی بماند. سپس هوا را با بازدم تخلیه کنید و دوباره نفس عمیق بکشید. این روش را برای برای غلبه بر ترس از پرواز انجام دهید تا نگرانی‌ها به باد فراموشی سپرده شود.
خدمه پرواز و مهماندارها را از ترس خود باخبر کنید
مهماندارها، افراد دوره دیده‌ای هستند که درمان ترس از پرواز را به‌خوبی می‌دانند. ترسی که از پرواز دارید را در ابتدای حضور در هواپیما با مهماندارها به اشتراک بگذارید. مهماندارها به مسافرین اطمینان خاطر میدهند و جلوی نگرانی آن‌ها را می‌گیرند.
از فناوری های جدید برای درمان ترس از ارتفاع غافل نشوید
طرفداران دوآتشه فناوری‌های جدید با تکنولوژی واقعیت مجازی به‌خوبی آشنا هستند. در این فناوری با کمک عینک‌های مخصوص، دنیای واقعی به‌صورتی کاملاً شبیه‌سازی‌شده پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد. خوشبختانه فناوری واقعیت مجازی از آن دسته فناوری‌هایی است که ابزار متفاوت با قیمت‌های ارزان و گران دارد. جالب است بدانید با یک گوشی هوشمند نه‌چندان حرفه‌ای می‌توانید این فناوری را امتحان کنید. در این شرایط کافی است برنامه‌های شبیه‌سازی ارتفاع و پرواز را داخل گوشی نصب کنید. سپس با استفاده از فناوری واقعیت مجازی می‌توانید شرایط پروازی مجازی را امتحان کرده و ترس از ارتفاع را کاهش دهید.
این فناوری در کنار اینکه یکی از روشهای درمان ترس از پرواز به حساب می‌آید، شرایط حضور در هواپیما را به‌صورت مجازی مهیا می‌کند. آشنایی با شکل‌و‌شمایل داخل هواپیما، روشی مناسب برای کاهش ترس در حین پرواز به حساب می‌آید. با این روش به حضور در هواپیما عادت می‌کنید و با حس‌و‌حال پرواز آشنا می‌شود تا جلوی ترس خود را از هواپیما بگیرید.
اگر لازم است با کمک داو بر ترس از پرواز غلبه کنید
برای شما گفتیم بعضی‌ها به اندازه‌ای از پرواز می‌ترسند که کار و زندگی‌شان مختل می‌شود. روانشناسان حرفه‌ای جلسه‌های مخصوصِ درمان ترس از ارتفاع دارند. تجربه ثابت کرده ترس افرادی که در این جلسه‌ها شرکت می‌کنند به میزان چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. در کنار جلسه‌های روان‌درمانی، داروهایی مخصوصی نیز وجود دارد. در این شرایط روان‌پزشک داروهای ضد اضطراب تجویز می‌کند. این داروها نگرانی‌های فرد را در حین پرواز کاهش میدهند. با این حال برای اثربخشی بیشتر باید چندین هفته قبل از پرواز این داروها مصرف شود.
همان‌گونه که بهتر از ما می‌دهید مصرف خودسرانه دارو سلامت وجود نازنینتان را به‌خطر می‌اندازد. پیشنهاد می‌کنیم داروهای ضد اضطراب را حتماً زیر نظر پزشک مصرف کنید. ممکن است ترس یک فرد از هواپیما، ریشه‌ای در زندگی گذشته این فرد داشته باشد. در این شرایط هر چقدر هم که برای غلبه بر ترس از پرواز تلاش کند، این ترس از بین می‌رود. اینجاست که روان‌درمانگر زندگی فرد را بررسی می‌کند و با تشخیص ریشه‌های ترس، این اضطراب را برای همیشه از بین می‌برد.
کمی زودتر به فرودگاه بروید
حضور به‌موقع یا کمی زودتر در فرودگاه به میزان چشمگیری در درمان ترس از پرواز تأثیر دارد. اگر کمی زودتر به فرودگاه بروید، فرصتی کافی برای انجام کارهای بازرسی و تأیید بلیط هواپیما دارید. با این حال اگر دیرتر به فرودگاه برسید، نگرانی برای از دست‌دادن پرواز، اضطراب بیشتری را برای شما به دنبال خواهد داشت.
با موسیقی به آرامش برسید
موسیقی فقط جنبه سرگرمی ندارد. ضرب‌آهنگ آرامش‌بخش با ملودی‌های ملایم، آرامش را به مخاطب منتقل می‌کند. جالب است بدانید در کنار آرامش ذهن، موسیقی آرامش‌بخش، عضله‌های بدن را منبسط می‌کند. قبل از پرواز، گوشی هوشمند خود را با ترانه‌های آرامش‌بخش پر کنید. در داخل هواپیما گوشی را در حالت پرواز قرار دهید و با شنیدن موسیقی‌های آرامش‌بخش، جلوی ترسیدن از پرواز را بگیرید.
حواستان را پرت کنید
ترسیدن از پرواز ریشه‌ای ذهنی دارد. در نتیجه بهتر است در حین پرواز حواستان را به هر چیز دیگری غیر از هواپیما پرت کنید. هر زمان که احساس نگرانی در پرواز به شما دست داد، به کارهایی هیجان‌انگیزی که باید در سفر انجام دهید فکر کنید. تماشای فیلم و مطالعه کتاب نیز روشهای سودمندی برای پرت‌کردن حواس در حین پرواز به حساب می‌آید. بوکردن رایحه دلخواه و خوردن قرص نعناع نیز در کاهش نگرانی در حین پرواز تأثیر چشمگیری دارد.
قبل از پرواز نوشیدنی بدون کافئین بخورید
کم‌آبیِ بدن، باعث اضطراب می شود. به همین دلیل کمی مانده به پرواز یا در حین حضور در هواپیما، آب بدن را با نوشیدنی و آبمیوه تامین کنید. همان‌گونه که حتماً می‌دانید، کافئین استرس را افزایش میدهد. از طرف دیگر کافئین جلوی خواب‌آلودگی را می‌گیرد؛ در نتیجه از خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار در حین پرواز برحذر باشید.
به روشهای دیگر مسافرت فکر کنید
روش‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم به میزان چشمگیری در کاهش ترس مسافرین از پرواز تأثیر دارد. در بسیاری از مواقع نیز این روش‌ها ترس را کاملاً از بین می‌برد. با این حال اگر واقعاً این ترس شما را اذیت می‌کند، می‌توانید به جای پرواز با هواپیما، سفر زمینی را به شهر دلخواه انتخاب کنید. انصافاً باید گفت اتوبوس‌های بین‌شهری انتخاب مناسبی برای سفرهای کوتاه به حساب می‌آیند. بسیاری از سفرها را با قطار می‌توانید انجام دهید. حتی بعضی از سفرهای بین‌المللی را می‌توانید با قطار آغاز کنید. خرید بلیط قطار، اینترنتی انجام می‌شود و به‌راحتی می‌توانید سفری خاطره‌انگیز را با قطار تجربه کنید. خرید بلیط اتوبوس هم کار ساده‌ای است که هم حضوری و هم آنلاین انجام می‌شود و قیمت کمتری هم نسبت به سایر روشهای سفر دارد.
ترس از پرواز، عارضه‌ای رایج است که هزارویک درمان دارد. همان‌گونه که وعده داده بودیم، بهترین روش های درمان ترس از پرواز را با شما مطرح کردیم. امیدواریم به لطف این روش‌ها هرگز روی ترس را نبینید و پروازهای خاطره‌انگیزی را تجربه کنید. در پایان از آنجایی که مطمئن هستیم شما هم تجربه‌های سودمند و خاطره‌های خوشی از سفر با هواپیما دارید، خواهشمندیم این تجربه‌ها را در قسمت نظرات با همراهان خود در ره بال آسمان و دیگر مخاطبان به اشتراک بگذارید.
انسان‌ها به راه‌رفتن روی زمین عادت دارند و حضور آن‌ها در ارتفاع، فرد را مضطرب می‌کند.
اضطراب، مهمترین عامل افزایش ترس از هواپیما به حساب می‌آید.
گرفتگی‌های عضلانی، دل‌درد، لرزش بدن (به‌ویژه پاها)، تعریق بدن (به‌خصوص دست‌ها)، احساس تهوع، گرفتگی نفس، سردرد و تپش قلب از نشانه‌های اصلی ترس در هواپیما به حساب می‌آید.
آشنایی با عملکرد هواپیما، اعتماد به خلبان و خطوط هوایی، مصرف دارو، صحبت با مهمانداران هواپیما و جلسه‌های روان‌درمانی از مهمترین روشهای غلبه بر ترس در هواپیماست.
تنفس عمیق، پرت‌کردن حواس، گوش‌دادن به موسیقی، تماشای فیلم و مطالعه کتاب و خوردن نوشیدنی از روش‌هایی است که در حین ترس در هواپیما باید انجام دهید.
من که عاشق ارتفاع و پرواز هستم ولی فکر می کنم بخشی از ترس مردم از پرواز ، ترس از فرسودگی هواپیماها یا نقص فنی هواپیما هست به خصوص تو ایران که بخاطر شرایط تحریم ، هواپیماها اغلب قدیمی هستن .
محمد عزیز، در چنین شرایطی مردم باید با خودشون فکر کنند که خدمه پرواز و خلبان هم در همین هوایما هستند و اگه واقعاً این هواپیما نمی‌تونه پرواز سالمی داشته باشه، اونا به این موضوع آگاه‌تر هستند؛ پس حتماً دلشون قرصه که اینجان!
والا من از سفر هوایی واهمه ندارم ولی تو آخرین سفر ، اینقدر هواپیما تکون داشت که نا خود آگاه همه مسافرها ترسیده بودن ، یعنی نخوایم بترسیم هم می ترسوننمون .??
این هم حرفیه! ترس گاهی مُسری میشه!
با سلام و احترام – پرواز برگشت من از مشهد مقدس ساعت 8.30 شب بود که 2 بار متوالی کارگزاران تور به من پیامک فرستادند و تماس گرفتند که پرواز شما تاخیر دارد در نهایت نزدیک به ساعت 12 شب پرواز انجام شد ، از پرواز نمی ترسم اما با این اوصاف تحریم ها و کاستی ها بمن حق بدهید که اندکی ترس در وجودم جوانه بزند بهر حال بهنگام سوار شدن بر هواپیما شهادتین را بر لب جاری ساختم
سلام رهگذر عزیز، امیدواریم به‌سلامتی رسیده باشید. برای تأخیرها که متأسفانه نظارت چندانی نیست؛ اما برای حوادث سفر، با خودتون فکر کنید که روزانه صدهها تصادف جاده‌ای صورت مي گیره و کسی خبررسانی نمی‌کنه. اینکه سقوط یه هواپیما خبرساز می شه برای اینه که سال‌به‌سال اتفاق میفته و همین یعن یحوادث پرواز خیلی کمتر از حوادث جاده‌ایه!