راهنمای سفر یزد | هرآنچه قبل از دیدن شهر بادگیرها باید بدانید

یزد را شهر بادگیرها می‌نامند و از آن به‌عنوان دومین شهر تاریخی زنده دنیا یاد می‌کنند که دور از انتظار هم نیست. چراکه این شهر با قدمت طولانی، فرهنگ غنی، آثار باستانی کم‌نظیر و طبیعت کویری بی‌حد زیبایش تبدیل به یک مقصد گردشگری و توریست‌پذیر معروف در دنیا شده است. با این حساب بهتر است قبل از سفر به این شهر، اطلاعات جامع و کاملی درباره‌اش داشته باشید. به همین دلیل ما در راهنمای سفر یزد می‌خواهیم به هرآنچه اشاره کنیم که در طول مدت سفرتان به کارتان می‌آید. پس همراه ره بال آسمان باشید تا برای سفری رازآلود آماده شوید.

تاریخچه | شهر ترین‌ها

برخی مورخان معتقدند که قدمت این ناحیه بیش از 3000 سال است. عده‌ای از باستان‌شناسان بنای اولیه شهر را به اسکندر مقدونی نسبت می‌دهند. گروهی دیگر معتقدند در دوران ساسانیان به فرمان یزدگرد اول (339ـ421م) در این محل شهری به نام یزدگرد بنا شده ‌و نام کنونی این شهر از او گرفته شده است. از طرفی، قبل از این تاریخ، مورخان یونانی این شهر قدیمی را «ایساتیس» نامیده‌ بودند. کلمه یزد، ریشه در یسن، یشت و یا یزِش هم دارد که به معنای ستایش و نیایش است. یزد از یزدان به مفهوم پاک و مقدس و به معنی ذات خداوند هم ‌‌می‌تواند گرفته شده باشد. به هر حال، این نکته را می‌دانیم که نام این شهر، از دوره ساسانیان برایش به یادگار مانده است.

این شهر، شهر ‌‌ترین‌ها و اولین‌ها است:

• اولین شهر خشتی جهان؛
• بلندترین بادگیر جهان (بادگیر باغ دولت‌آباد)؛
• قدیمی‌‌ترین نخل چوبی جهان (نخل میدان امیر چخماق)؛
• طولانی‌‌ترین قنات جهان (قنات زارچ با طول بیش از 70 کیلومتر)؛
• قدیمی‌‌ترین مسجد ایران (مسجد جامع فهرج)؛
• قدیمی‌‌ترین بنای خشتی جهان (نارین قلعه)؛

• شهر بادگیر‌ها

بادگیر‌ها در معماری اصیل و سنتی استان یزد، جایگاه ویژه و مهمی دارند. در این شهر به‌دلیل تابش شدید آفتاب و گرمای بیش از حد هوا‌‌، تهویه و خنک‌کردن هوا کاری بسیار دشوار و سخت است؛ ساکنان کهن این منطقه با استفاده از این بادگیر‌های خارق‌العاده، این مشکل بزرگ را حل ‌‌کرده‌اند. به همین دلیل در زمان‌های گذشته، بادگیر‌ها جزء جدایی‌ناپذیری از معماری این منطقه بودند.

• شهر مشاهیر

علاوه بر اولین‌ها و ترین‌ها، یزد کهن و بااصالت، پناه بزرگانی بوده که نقش پررنگی در تمدن این شهر باستانی داشته‌اند؛ وحشی بافقی، محمدعلی اسلامی ندوشن، فرخی یزدی، مهدی آذری یزدی، علی‌محمد کاردان، شهید صدوقی، میبدی یزدی و رضا داوری اردکانی تنها برخی از مشاهیر یزد هستند که نامشان بلندآوازه است.

 

ویدیویی جذاب از شهر بادگیرها

جاذبه‌های طبیعی | زیبایی از زمین تا آسمان

کویر‌ها و شن‌زار‌های بسیار زیادی در این استان قرار دارد که مکانی عالی برای علاقه‌مندان به تفریح‌های بیابانی همچون سافاری و… است که این امر، خود نیز سبب جذب گردشگر در این منطقه شده است. آسمان بسیار زیبا و صاف شب‌های کویر سبب شده است علاقه‌مندان به نجوم و اجرام آسمانی، برای رصدکردن آسمان به این منطقه بشتابند. شب‌های کویر، شب‌هایی رؤیایی است و به نوعی جداشدن از مشکلات و مشغله‌های روزانه زندگی به حساب می‌آید که برای تمدید انرژی و روحیه بسیار مفید است. توصیه می‌کنیم بعد از مطالعه راهنمای سفر یزد و برای تجربه تماشای آسمانی صاف و زیبا، بدون لکه‌ای ابر یا دود و غبار به ابن شهر سفر کنید تا گویی از زمین جدا شده و در آسمان بی‌انتها معلق بمانید.

جاذبه‌های تاریخی | شهر قنات‌ها و بادگیرها

شهر یزد به‌عنوان یک شهر کهن، جاذبه‌های تاریخی فراوانی را در خود جای داده است. مجموعه دیدنی میر چخماق (شامل میدان، آب انبار، خانقاه، مدرسه، کاروانسرا، چاه آب و بازار)، نارین قلعه (نارنج قلعه)، باغ و بادگیر دولت‌آباد، موزه آب، خانه لاری‌ها، دخمه زرتشتیان (برج خاموش، برج سکوت)، خان بازار، شیرکوه، بازار مسگرها، موزه قصر آینه و روشنایی، عمارت خانه پدری، بازار زرگری، مدرسه ضیائیه یزد (زندان اسکندر)، آب انبار شش بادگیری، حمام خان، پارک کوهستانی، باغ پهلوان پور، کوه ریگ، موزه وزیری، بافت تاریخی شهر، خانه تهرانی‌ها (فهادان)، غار شگفت یزدان، خانه مرتاض (دانشکده هنر و معماری)، غار پرویز، خانه محمودی، خانه تاریخی مشق علی امین، قلعه خویدک، خانه شکوهی، قلعه رحمت آباد، آب انبار چهار کوچه، خانه شفیع پور، حمام قدیمی فهرج، مدرسه میرک بیک، خانه ریسمانیان، آب انبار سید حسن، دروازه قرآن، غار دوربید، کوچه کاج، غار مغستان، بانک شاهی، روستای دربید، غار مسجد، آب انبار سید فتح‌الدین رضا، قنات زارچ و نخل چوبی از نمونه جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم برای بازدید از تمام جاهای دیدنی یزد از یک راهنمای سفر یزد گردی بومی کمک بگیرید تا بتوانید بیشترین بهره را از سفرتان ببرید.

جاذبه‌های مذهبی | از زرتشت تا اسلام

یزد پر است از جاذبه‌های مذهبی که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از مسجد میر چخماق، آتشکده یزد، مسجد جامع یزد، امامزاده جعفر، آتشکده ورهرام، بقعه دوازده امام، کنیسه مُلا آقا بابا، امامزاده سید گل‌سرخ، قلعه اسدان (زیارتگاه تی پیر)، بقعه سید شمس‌الدین، مسجد چهار کوچه، مصلی میرک بیک، مصلی صفدرخان، آتشکده کوچه بیوک و مسجد حاج مهراب چهار کوچه.

آداب و رسوم عزاداری | دارالعباد ایرانیان

پس از ورود اسلام به ایران و تغییر دین مردم ایران به اسلام‌‌، مردم این ناحیه به شدت مردم باایمان و معتقدی بودند، به همین دلیل مردمان این سرزمین در تمامی مناطق کشور به ایمان شهرت یافتند و به مرور زمان این استان به دارالعباد، به‌معنای خانه بندگان، مشهور شد. از سنت‌های عزاداری این استان ‌‌می‌توان به روضه‌خوانی، نخل‌برداری، سینه‌زنی، پخت و پخش آش گندم‌ و کتل‌بستن (نماد اسب امام حسین(ع) که با شال‌های ترمه و ابریشمی آذین‌بندی ‌‌می‌شود) اشاره کرد. در ادامه شما را با این سنن بیشتر آشنا کرده‌ایم:

• روضه‌خوانی و سینه‌زنی | حسینیه ایران

آیین روضه‌خوانی و سینه‌زنی در تمامی طول سال و به مناسبت ایام وفات یا شهادت ائمه در سطح استان برگزار ‌‌می‌شود. برگزاری این مراسم در این ناحیه دارای آداب و فرهنگ خاصی است که سبب ایجاد تفاوت و شناخته‌شدن این مراسم خاص بین تمام مردم ایران شده است. سبک عزاداری و سینه‌زنی متفاوت مردم یزد و اهمیت و حرمت خاصی که برای این ایام و مراسم‌های سوگواری قائل هستند، سبب نام‌گذاری این استان به نام «حسینیه ایران» شده است. همچنین برای برگزاری دسته‌جمعی مراسم، مکان‌های بسیاری مانند خانه ملک ثابت و خانه امام حسینی در نظر گرفته شده است.

• نخل برداری | مراسمی ویژه محرم و صفر

نخل، سازه‌ای چوبی‌ و عظیم است که با استفاده از پارچه‌های مشکی و آذین‌بندی‌های خاص، سیاه‌پوش ‌‌می‌شود. این سازه به شکل برگ درخت است و در آیین سوگواری استان یزد، نماد تابوت امام حسین(ع) را به‌همراه خود دارد. ازاین‌رو در دهه اول ماه محرم و دهه آخر ماه صفر، افراد بسیاری آن را بلند کرده و به‌صورت دَوَرانی به حرکت در ‌‌می‌آورند. هم‌زمان با انجام این بخش از مراسم، مراسم‌های دیگری از جمله مراسم سینه‌زنی و عزاداری انجام ‌‌می‌شود. مردم در این ناحیه یک‌صدا و متحد نوحه‌خوانی ‌‌می‌کنند و آداب خاص این دهه را به جا می‌آورند.

• پخت و پخش آش گندم | نذری خالصانه

آش گندم یکی از محبوب‌‌ترین و مشهور‌‌ترین غذاهای سنتی این ناحیه ‌‌است. مردم این استان چه آن‌هایی که در این استان ساکن هستند و چه آن‌هایی که در خارج از این استان روزگار ‌‌می‌گذرانند، همه در ایام دهه اول ماه محرم و دهه آخر ماه صفر، به پختن و پخش این آش در بین مردم به‌عنوان نذری مشغول می‌شوند. همین امر سبب شده است که این غذای سنتی در مناطق دیگری به غیر از این استان، شناخته‌شده و محبوب باشد.

غذا | از آش‌های لذیذ تا قیمه نخود

از غذاهای سنتی این منطقه ‌‌می‌توان به انواع آش اشاره کرد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از آش شولی، آش گندم (حلیم)، آش ماش، آش شلغم، آش کلم، آش عدس، آش کدو، آش آلو، آش آبغوره، آش انار و آش سبزی. یزد علاوه بر انواع آش، غذا‌های سنتی دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان به قیمه نخود‌‌، قلیه کدو‌‌‌ و خورشت به آلو اشاره کرد.

جالب است بدانید ذائقه مردم یزد به سمت شیرینی ‌‌می‌رود و همین امر سبب شده است که این ناحیه‌ شیرینی‌های معروف و خوشمزه‌ای داشته باشد. متأسفانه آمار مردم مبتلا به دیابت در این شهر، بیش‌تر از حد متوسط کشور ‌‌است. از جمله این شیرینی‌ها ‌‌می‌توان به باقلوا‌‌، لوز ترحیمی‌‌، کیک یزدی، کیک تخته‌ای‌‌، حاجی بادام، نان پنجره‌ای (منقا)‌‌، نقل یزدی، قطاب، پشمک، آب نبات مغزی، سوهان‌‌، سوهان خانی‌‌، نان نارگیلی و باقلوا شامی اشاره کرد. همچنین حلواارده و ارده از دیگر محصولاتی است که به‌وفور در یزد تولید می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم از تمام این خوشمزه‌ها برای خود و عزیزانتان به‌عنوان سوغات یزد تهیه کنید.

• فالوده یزدی | پیشنهادی عالی برای روزهای گرم

یکی دیگر از خوراکی‌های خوشمزه و خاص شهر یزد، فالوده است. فالوده یزدی با فالوده شیرازی بسیار متفاوت است. فالوده یزدی بافتی نرم و کوتاه دارد و همراه با شربتی از نبات و گلاب به همراه سیاهدانه میل می‌شود. البته هر شخص با توجه به سلیقه خود، از عرقیجات دیگر نیز می‌تواند استفاده کند.

اقامت | گنبدی‌شکل‌های پنج‌ستاره

شهر یزد به‌دلیل جاذبه‌های فراوان طبیعی، تاریخی و مذهبی، دارای گردشگران زیادی است. به همین منظور و برای رفاه حال مسافران عزیز در این شهر، مکان‌های مناسبی برای اقامت گردشگران در نظر گرفته شده است. این مکان‌ها دارای معماری و امکانات متفاوتی هستند که همه در خدمت رفاه مسافران‌اند. از آنجایی که این شهر میزبان گردشگران خارجی بسیاری هم هست، تعدادی از هتل‌های این شهر به سبک و معماری سنتی ساخته شده‌اند تا محیطی زیبا و سنتی برای گردشگران فراهم کند. در کنار این هتل‌های زیبا هتل آپارتمان‌ها، اقامتگاه‌ها و مهمانسرا‌های زیادی نیز در این ناحیه فعالیت می‌کنند.

سوغات یزد | لذیذ، قیمتی، خوش‌نقش

سوغات یزد تنوع زیادی دارد. در این ناحیه انواع متفاوتی از پارچه‌های ترمه، دارایی‌بافی (امروزه بسیار کم‌رنگ و نایاب شده است)، شمد، شعر بافی، انواع مختلفی زیلو، چادرشب و انواع سازه‌های سفالی و سرامیکی وجود دارد. نوع دیگر سوغاتی این شهر طیف گسترده انواع شیرینی است. در این ناحیه شیرینی‌های متفاوتی از جمله باقلوا، قطّاب، کیک یزدی، حاجی بادام، لوز نارگیلی، نان برنجی، لوز بادام، لوز بیدمشک، سوهان آردی، سوهان خانی، نان پنجره‌ای، نقل با طعم‌های مختلف، پشمک یزدی و حلواارده تهیه می‌شود.

ناگفته نماند صنعت مس‌گری و نقره‌کاری در این شهر رونق بسیاری دارد که از بین سازه‌های این صنایع می‌توانید سوغاتی باارزشی را برای نزدیکانتان به یادگار هدیه ببرید.

• زرگری | چینابی‌های عیاربالا

زرگری در یزد قدمت 500ساله دارد. دلیلی که سبب شهرت جهانی زیورآلات یزد شده ‌است، طرح‌های خاص و متفاوت و عیار بالای این زیورآلات است. چیزی در حدود 500 نوع طرح سنتی متفاوت وجود دارد که طرح‌های ملیله، مروارید و انواع زنجیر از جمله طرح‌های سنتی مختص این ناحیه هستند. عیار طلای سنتی یزد 20 است که در میان تمام انواع طلاهای سنتی در جهان، این بالاترین عیار موجود است. زنجیر چینابی یکی از طرح‌های شناخته‌شده سنتی است که به ثبت ملی رسیده است. امروزه با خارج‌شدن این صنعت از رکود شدید، بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی‌ این زیورآلات را به‌عنوان سوغات تهیه می‌کنند.

مراکز خرید | از قدیمی تا مدرن

بازراهای سنتی و مراکز خرید مدرنی در یزد وجود دارد. مراکزی چون بازار قیصریه و بازار زرگری که طولی برابر با 94 متر دارد، از بازارهای قدیمی یزد به شمار می‌روند که در بخش شمالی خیابان قیام واقع شده‌اند. مجتمع تجاری تفریحی ستاره یزد منظره‌ای زیبا به سمت پارک باغ ملی دارد و دارای امکانات رفاهی‌تفریحی و فروشگاه‌هایی برای خرید است. مرکز خرید شقایق دارای 2 طبقه اداری و 2 طبقه ‌تجاری است که انواع پوشاک‌‌، لوازم آرایشی و بهداشتی‌‌، کیف و کفش و… را می‌توان در این مرکز تهیه کرد. مرکز خرید آریا یکی از بزرگ‌ترین مراکز خرید شهر یزد است که دارای امکاناتی چون پارکینگ، آسانسور، کافی شاپ، پله برقی، سرویس بهداشتی‌ و رستوران است. در این مرکز خرید تمامی کالاهای مصرفی خانوار موجود است و می‌توانید هم‌زمان با خرید کردن از همراهی خانواده نیز لذت ببرید.

جغرافیا‌ | اقلیم‌های طبیعی متفاوت

• آب و هوا | آفتابیِ سرد

ویژگی‌های طبیعی بارز این ناحیه، اقلیم خشک و کویر‌های فراوان آن است. این منطقه در تابستان، آب‌وهوای گرم و خشک و در زمستان آب‌وهوای سرد و خشک دارد. جهت بادهای غالب در شش ماه اول سال، از سمت شمال غرب و از آبان تا بهمن‌ماه از جنوب شرق و در ماه‌های اسفند و مهر از سمت غرب است. متوسط بارندگی در این شهر 65 میلی‌متر است. به‌دلیل گستره مناطق کویری و کوهستانی در این استان اقلیم‌های طبیعی متفاوت وجود دارد، مانند ییلاقات کوه‌های شیرکوه که یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری این ناحیه است.

اگر قرار است در روزهایی به‌جز تابستان به یزد سفر کنید، از به‌همراه‌داشتن لباس گرم اطمینان داشته باشید. شاید به نظرتان خنده‌دار بیاید؛ اما گاهی آفتاب‌های پررنگ‌وروی یزد بسیار سرد و لرزاننده می‌شود. سوژه‌های کاپشن‌پوش در تصویر بالا که در یک روز فروردینی در کویر کاراکل این شهر گرفته شده است، شاهد ادعای من هستند!

• پوشش جانوری | مکانی حفاظت‌شده برای گونه‌های نادر

اقلیم خشک، گونه‌های جانوری متفاوت خود را دارد؛ گونه‌هایی که هرکدام در نوع خود بی‌نظیرند. در این منطقه گونه‌هایی از پستانداران کوچک مانند خارپشت ایرانی، جرد ایرانی، تشی، خفاش نعل‌اسبی بزرگ، موش دوپا، همستر خاکی، خرگوش و… زیست می‌کنند. گونه‌هایی از پستانداران بزرگ نیز در این ناحیه وجود دارند که با توجه به نیازهای خود در ناحیه کویری سازگاری‌های بی‌نظیری پیدا کرده‌اند. از این جانوران خارق‌العاده می‌توان به شتر، روباه معمولی، روباه شنی، کفتار، جبیر، گرگ، گربه وحشی، کاراکال، یوزپلنگ، گراز، آهو، شغال، پازن و گورخر اشاره کرد. در این استان مناطق حفاظت‌شده برای زندگی این گونه‌های ارزشمند وجود دارد که شامل پارک ملی سیاه‌کوه، مناطق حفاظت‌شده کالمند و بهاران و نیز منطقه پنج‌انگشت ابرکوه (سایتی است برای تکثیر گورخر ایرانی) و… می‌شود.

راه‌های دسترسی

• مسیر هوایی | پرواز در آسمان پرستاره

شهر یزد دارای فرودگاه بین‌المللی است. فرودگاه شهید صدوقی یزد، با مرکز شهر 10 کیلومتر فاصله دارد، و از سال 1348 آغاز به کار کرده ‌است. پرواز‌های خارجی این فرودگاه به شهر‍‍‌های دمشق، جده و نجف برقرار است و نیز پروازهایی در مسیر یزد از/به کیش، تهران، اهواز، مشهد و بندرعباس به‌صورت روزانه یا دوره‌ای انجام می‌شود. برای خرید بلیط هواپیما یزد می‌توانید روی ره بال آسمان حساب باز کنید.

• راه‌آهن | شروع سفری توام با آرامش

در نزدیکی میدان امام حسین(ع) یزد، میدانی به نام میدان راه‌آهن وجود دارد که ایستگاه راه‌آهن شهر در آن مستقر است. شما می‌توانید بلیط قطار یزد را بخرید و از طریق این ایستگاه به شهرهای دیگر استان یزد و نقاط دیگر ایران دسترسی پیدا کنید؛ چراکه این ایستگاه به راه‌آهن سراسری متصل است.

• مسیر جاده‌ای | نمکیِ دیدنی

اتوبان‌ها، آزادراه‌ها و جاده‌های بسیاری وجود دارد که سفر به تمامی نقاط ایران را ممکن می‌کند. شهر یزد هم از سمت شمال و از طریق جاده شماره ۷۱ به سمت استان‌هایی مانند تهران و اصفهان و شهرهای اردکان و میبد دسترسی پیدا کرده است. از سمت جنوب، با امتداد همان جاده شماره 71 به شهر کرمان و از آن طریق به استان‌ سیستان و بلوچستان و هرمزگان متصل است. از سمت غرب و از طریق جاده شماره 78 به آزادراه شیرازاصفهان می‌رسد و در ادامه پس از گذز از شهرهای ابرکوه و اقلید به یاسوج و شهرهای غربی می‌رسد. از سوی شرق، از طریق جاده شماره 68 که از دل کویر مرکز ایران می‌گذرد، به استان خراسان و شهرهای طبس، بیرجند، مشهد و سبزوار مرتبط می‌شود. سفر با وسیله نقلیه شخصی یا خرید بلیط اتوبوس یزد از گزینه‌های پیش روی شما برای سفر جاده‌ای به یزد است.

تصویر بالا در مسیر نمک‌زار جاده یزد طبس گرفته شده است.

راهنمای سفر یزد را ارائه کردیم؛ اگر شما نیز به این شهر سفر کرده‌اید و تجاربی داشته‌اید که دانستنشان به مسافران این شهر کمک می‌کند سفر پربارتری داشته باشند، خواهشمندیم تجارب خود را با ما و دیگر خوانندگان مجله ره بال آسمان به اشتراک بگذارید.