کوشک احمد شاهی | یادگار دوران قاجار در باغ نیاوران

در گذشته دور، زمانی که هنوز نیاوران امروزی به وجود نیامده بود، منطقه‌ای با نام نی‌آ‌وران وجود داشت. آب‌و‌هوای خوش منطقه باعث شد تا پادشاهان قجری جذب این مکان شوند. به همین ترتیب کاخ نیاوران امروزی شکل گرفت. در دل این باغ بزرگ، کوشکی زیبا و تماشایی با نام کوشک احمد شاهی از آن دوران به یادگار مانده است. امروز قصد داریم تا شما را با یکی از زیباترین بخش‌های کاخ نیاوران، یعنی کوشک احمد شاهی آشنا کنیم.

کوشک احمد شاهی کجاست؟

کوشک احمد شاهی یکی از قدیمی‌ترین کاخ‌های تهران است. این کوشک در بخش میانی باغ نیاوران در تهران قرار دارد. برای دسترسی به این باغ باید خودتان را به میدان نیاوران استان تهران برسانید. درب ورودی موزه دقیقاً در نزدیکی میدان نیاوران، یا همان میدان باهنر امروزی قرار دارد.

معرفی کلی کوشک احمد شاهی

در هر دوره تاریخی از سلطنت قاجار، یک کاخ به باغ نیاوران اضافه شد. هر پادشاه کاخی برای خود بنا می‌کرد. در دوره احمد شاه قاجار، آخرین پادشاه قجری نیز کاخی مخصوص به وی در این باغ بنا شد. این کاخ را امروزه با نام «کوشک احمد شاهی» می‌شناسند. کوشک در لغت به‌معنای قصر یا عمارت بزرگ است. از نظر تخصصی، کوشک کاخی است که در دل یک باغ بنا شده باشد.

ورودی کوشک احمد شاهی در ضلع جنوب‌غربی آن قرار دارد. ابتدا از کنار حوضی کاشی‌کاری شده و فیروزه‌ای عبور می‌کنید. سپس با بالا‌رفتن از چند پله، وارد فضای اصلی کاخ خواهید شد. کوشک احمد شاهی یک بنای آجری است. از نظر پلان کلی، این کاخ ظاهری مربعی‌شکل دارد.

رو‌به‌روی درب اصلی ورودی، دو ایوان بزرگ به چشم می‌خورد. این ایوان‌ها، ایوان‌های تابستانی کوشک هستند. همچنین دو ایوان دیگر در پشت ساختمان قرار دارند. این دو ایوان نیز ایوان‌های زمستانی کوشک هستند. بد نیست بدانید بر اساس درخواست احمدشاه، در هر چهارگوشه طبقه بالا کوشک، اتاق موسیقی قرار داده شده است. عمارت به‌صورت کلی دو طبقه دارد. سقف آن را به‌شکل شیروانی طراحی کرده‌اند تا آب باران به آن آسیب نرساند.

از نظر معماری، کوشک احمد شاهی به‌نوعی برگرفته از معماری نئوکلاسیک اروپایی است. البته در این عمارت زیبا به‌وفور شاهد المان‌های ایرانی – سنتی نیز خواهید بود. بالای سردر ورودی و همچنین پشت ساختمان، نقش شیر و خورشید حکاکی شده است. ستون‌های بلند و ایوان‌های وسیع، امضای هنر معماری ایرانی هستند.

تاریخچه کوشک احمدشاهی

کوشک احمد شاهی تاریخ پرفرازونشیبی داشته است. برای اینکه اطلاعات کاملی درباره این کوشک به دست بیاورید، بهتر است در هر برهه تاریخی به‌صورت جداگانه آن را بررسی کنیم.

• از قاجار تا پهلوی

پیش از شروع باید بدانید هیچ سند تاریخی دال بر تعلق این کوشک به احمدشاه قاجار وجود ندارد. تنها دلیلی که این کاخ را با نام کوشک احمد شاهی می‌شناسند، این است که در مدت سلطنت وی آن را بنا کرده‌اند. البته حواشی بسیاری حول این بنا وجود دارد. در حقیقت هر یک از پادشاهان قاجاری بنایی در باغ صاحبقرانیه (باغ نیاوران امروزی) ساخته‌اند. در رابطه با احمد شاه باید بدانیم که وی در دوران سلطنت خود، به یک زن گرجی‌تبار علاقه‌مند شد.

او تلاش بسیاری کرد تا دل این زن را به دست آورد. بسیاری بر این باور هستند که احمد شاه این بنا را برای این بانوی گرجی بنا کرد تا در دل او جا باز کند. جالب است بدانید بر اساس اسناد تاریخی، فقط یک کاخ برای شخص احمد شاه ساخته شد؛ آن هم در اراضی فرح‌آباد قرار دارد. پس نمی‌توان این کاخ را به احمدشاه نسبت داد؛ اما می‌توان با قطعیت بیان کرد که این عمارت بی‌نظیر در دوران سلطنت وی ساخته شده است.

• شروع حکومت پهلوی

در ابتدای سلطنت حکومت پهلوی، مجموعه کاخ نیاوران تا چندین سال خالی از سکنه باقی ماند. تا اینکه نوبت به ازدواج ولیعهد، یعنی محمدرضا پهلوی رسید. در آن دوران رضاخان تصمیم گرفت تا مراسم عروسی فرزند خود را در کاخ صاحبقرانیه برگزار کند. به همین خاطر دستور داد تا این کاخ را به‌صورت کامل بازسازی و مرمت کنند. رضاخان می‌خواست کوشک احمدشاهی را نیز به اقامتگاه موقت زوج جوان تبدیل کند. از‌این‌رو به دستور شاه، مرمت و بازسازی این کوشک نیز در کمال ظرافت و دقت آغاز شد.

جالب است بدانید در نهایت مراسم عروسی محمدرضا پهلوی و فوزیه در کاخ صاحبقرانیه برگزار نشد. آن‌ها حتی در کوشک احمد شاهی نیز اقامت نکردند. این کاخ تا مدت‌ها خالی از سکنه باقی ماند. نهایتاً برای مدتی کوتاه به اقامتگاه یکی از برادران محمدرضا پهلوی تبدیل شد. بعد از آن نیز یکی از پرسنل نظامی بلندپایه در آن استقرار یافت.

• دوران پهلوی دوم

پس از به‌سلطنت‌رسیدن محمدرضا پهلوی، کاخ نیاوران به‌عنوان سکونتگاه شخصی خانواده سلطنتی انتخاب شد. به این ترتیب کاخ اصلی نیاوران در محوطه باغ صاحبقرانیه ساخته شد. در حین ساخت کاخ اصلی، محمدرضا پهلوی دستور داد تا کاخ صاحبقرانیه را نیز بازسازی کنند. او تصمیم گرفت کاخی که در زمان ناصرالدین شاه قاجار بنا شده بود را به دفتر کار خود تبدیل کند. وی دستور داد تا کوشک احمد شاهی را نیز به‌صورت کامل بازسازی کنند. سپس از یک گروه از متخصصان و طراحان فرانسوی خواست تا دکوراسیون آن را تغییر دهند. در نهایت این کوشک به محل زندگی رضا پهلوی، پسر ارشد خاندان سلطنتی و ولیعهد تبدیل شد.

• پس از انقلاب

پس از انقلاب تا 10 سال کسی سراغ کوشک احمد شاهی نرفت. در سال 68 این کاخ به انبار لوازم خاندان پهلوی تبدیل شد. این رویه تا سال 1376 ادامه داشت. در این سال مرمت و بازسازی کوشک احمد شاهی آغاز شد. پس از بازسازی کامل، این کوشک را به «محل نمایش اسناد قاجاری» و یکی از جاهای تفریحی تهران تبدیل کردند. تا سال 1384 نیز کاربرد کوشک همین بود. پس از آن، کوشک احمد شاهی را برای بازدید عموم آماده کردند و این بخش به موزه نیاوران اضافه شد.

راهنمای کامل طبقات کوشک احمدشاهی

پیش از شروع باید بدانید متأسفانه امکان بازدید از طبقه دوم کوشک احمد شاهی وجود ندارد. پس باید از بخش‌های متعدد طبقه اول دیدن کنید. طبقه اول این کوشک شامل 6 اتاق و 2 راهروی شرقی و غربی است.

• ورودی کاخ

در بخش ورودی کاخ وارد سالن اصلی می‌شوید. در میان این سالن، آب‌نمایی سنگی از چند پرنده به چشم می‌خورد. رو‌به‌روی آب‌نما و کنار دیوار، می‌توانید از یک پیانوی قدیمی و کمانی باستانی دیدن کنید. در اینجا باید مسیر خود را به‌صورت مستقیم ادامه دهید تا وارد اتاق اسباب‌بازی شوید.

• اتاق اسباب‌بازی

در اتاق اسباب‌بازی، یک ویترین بزرگ از اسباب‌بازی‌های ولیعهد را مشاهده خواهید کرد. اکثر این اسباب‌بازی‌ها، اهدایی از کمپانی سازنده هستند. البته مشخص است که سازندگان اسباب‌بازی، سلیقه ولیعهد ایران را به‌خوبی می‌شناختند. کنار ویترین اسباب‌بازی، ویترین وسایل پیش‌آهنگی ولیعهد به چشم می‌خورد. در این ویترین می‌توانید لباس اصلی پیش‌آهنگی ولیعهد، گواهی او، کارنامه و تمام مدال‌های پیش‌آهنگی وی را مشاهده کنید. در کنار ویترین پیش‌آهنگی، اسباب‌بازی‌های بزرگ و گران‌قیمت ولیعهد قرار داده شده است. یکی از آن‌ها چراغ‌خوابی زیبا به شکل یک کشتی جنگی است. یکی از کشورهای خارجی این چراغ‌خواب را به ولیعهد اهدا کرده بود. همچنین یک ماکت خودروی برقی نیز در این سالن به چشم می‌خورد. این ماکت به‌دست مرکز پژوهش شاهنشاهی ساخته شده بود. نهایتاً آن را به ولیعهد اهدا کردند.

• اتاق موسیقی

در اتاق موسیقی می‌توانید شاهد چند ساز قدیمی و البته اصیل باشید. در این میان می‌توان به انواع ساز‌های سنتی مردم ترکیه، پیانوی یاماها، گیتارهای کلاسیک و برقی و البته ست درام اشاره کرد. همه این سازها اهدایی شرکت‌های متعدد خارجی به ولیعهد ایران بودند.

• اتاق شخصی ولیعهد

زمانی که از اتاق موسیقی خارج می‌شوید، دوباره وارد سالن اصلی خواهید شد. پیش از ورود به اتاق خواب ولیعهد بهتر است سری به کتابخانه شخصی رضا پهلوی بزنید. در این کتابخانه آثاری زیبا و برجسته به چشم می‌خورد. در این میان، مدارک ورزش‌های رزمی رضا پهلوی نیز به نمایش گذاشته شده است.

اتاق شخصی ولیعهد دارای دو ورودی مختلف است. بد نیست بدانید وسایل اتاق وی در هنگام ترک ایران به همین ترتیب رها شده‌اند. یعنی با تماشای وسایل وی، می‌توانید زندگی او را به‌صورت کامل در ذهن خود تصور کنید. در این اتاق وسایل بسیار جالب و تماشایی وجود دارند. به‌عنوان مثال شما می‌توانید از عکس‌های خانوادگی خاندان سلطنتی دیدن کنید. بر روی دیوار مدارک و گواهی‌نامه‌های مختلف رضا پهلوی دیده می‌شود. به‌عنوان مثال می‌توانید مدرک اولین پرواز مستقل ولیعهد با جت جنگی یا مدارک ورزش‌های رزمی وی را مشاهده کنید.

از درب ورودی اول، مجسمه‌های متعدد، سیستم‌های پخش موسیقی، تخت و مدال‌های افتخار رضاپهلوی را می‌توان دید. از درب ورودی دوم نیز می‌توانید شاهد یکی از زیباترین بخش‌های اتاق ولیعهد یعنی کلکسیون سنگ‌های او باشید. در میان سنگ‌های متعدد و تماشایی که ولیعهد جمع‌آوری کرده بود، یک تکه از سنگ ماه نیز وجود دارد. تماشای این سنگ‌ها می‌تواند برای علاقه‌مندان بسیار جذاب باشد. همچنین در این بخش، میز کار، مبلمان و مدال‌های افتخار او قرار داده شده است. هر تکه از لوازم این اتاق، ارزشمند و اهدایی از طرف یک کشور مهم به ایران است.

• اتاق غذاخوری

بعد بازدید از اتاق خواب و کار ولیعهد، نوبت به اتاق غذاخوری می‌رسد. اتاق غذاخوری کوشک احمد شاهی نسبتاً کوچک است. در حقیقت این اتاق را اصلاً نمی‌توان با اتاق غذاخوری اصلی کاخ نیاوران مقایسه کرد. در این اتاق یک میز چهار نفره با صندلی‌های سفید چوبی به چشم می‌خورد. دورتادور اتاق، قفسه‌ها و کنسول‌هایی برای نگهداری ظروف وجود دارند.

جاذبه‌های دیدنی اطراف کوشک احمدشاهی

• کاخ نیاوران؛
• کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران؛
• کاخ صاحبقرانیه؛
• بخش کتیبه‌های باغ نیاوران؛
• موزه خودروهای سلطنتی.

مسیر دسترسی به کوشک احمدشاهی

• دسترسی با وسیله نقلیه شخصی

پیش از شروع باید بدانید در محدوده کاخ نیاوران، پارک خودرو مطلقاً ممنوع است. همچنین پلیس می‌تواند خودروهای پارک‌شده در این منطقه را به پارکینگ منتقل کند. با وجود این اگر قصد دارید تا با وسیله نقلیه شخصی، خود را به کاخ نیاوران برسانید، باید وارد بزرگراه امام علی شمال شوید. مسیر را به‌سمت بلوار ارتش غرب ادامه دهید. بلوار ارتش را به‌سمت غرب پیش بروید تا وارد خیابان موحد دانش شوید. مسیر مستقیم شما را به میدان نیاوران خواهد رساند.

• دسترسی با مترو

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به کوشک احمد شاهی، ایستگاه مترو نوبنیاد است. شما می‌توانید بعد خروج از مترو، با تاکسی یا اتوبوس خودتان را به میدان نیاوران یا همان میدان باهنر امروزی برسانید. درب ورودی موزه، دقیقاً رو‌به‌روی میدان قرار دارد. پس از ورود، مسیر را مستقیم ادامه دهید تا به کوشک احمد شاهی برسید.

• دسترسی با تاکسی

شما می‌‌توانید خود را به میدان تجریش یا میدان نوبنیاد برسانید. از میدان تجریش و میدان نوبنیاد تاکسی‌های متعددی شما را به میدان نیاوران می‌رسانند. درب ورودی مجموعه موزه نیاوران در کنار میدان قرار دارد.

• دسترسی با اتوبوس

برای آنکه با اتوبوس خود را به کاخ نیاوران برسانید، بهتر است از اتوبوس‌هایی استفاده کنید که به پایانه نوبنیاد منتهی می‌شوند. از نوبنیاد نیز سوار اتوبوس‌هایی شوید که در میدان باهنر توقف دارند.

اطلاعات بازدید از کاخ موزه نیاوران

مبلغ ورودی باغ	۵هزار تومان
مبلغ بلیط کوشک احمد شاهی	۴هزار تومان
مبلغ بلیط کاخ اختصاصی نیاوران	۵هزار تومان
مبلغ بلیط موزه جهان نما	۴هزار تومان
مبلغ بلیط کتابخانه اختصاصی	۴هزار تومان
ساعات بازدید	شش ماه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر |  شش ماه دوم سال از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر
شماره تماس	02122282015
آدرس	تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه کاخ موزه نیاوران

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره کوشک احمد شاهی و تاریخچه آن چیست؟ آیا اطلاعاتی درباره تاریخ دقیق ساخت این بنا دارید؟ به نظر شما کدام یک از کاخ های ایران در باغ نیاوران از همه زیباتر است؟ آیا در گذشته از طبقه دوم کوشک احمد شاهی دیدن کرده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.