سفر با ماشین شخصی به کشورهای دیگر چند سالی است که زیاد شده است. اشخاص بسیاری به دنبال راهی هستند که ماشینشان را قانونی از کشور خارج کنند. اینکه شما اینجا هستید یعنی این فکر شما را هم قلقلک داده است. احتمالاً نام کاپوتاژ ماشین را شنیده‌اید؛ با کمک کابوتاژ می‌توانید با ماشینتان به خارج از کشور سفر کنید. در این نوشته قصد داریم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم: کاپوتاژ چیست؟ چه مدارکی برای کابوتاژ خودرو لازم است؟ هزینه کاپوتاژ چقدر است و چه کشورهای پذیرنده کاپوتاژ ایران هستند. اگر این‌ها پرسش شما هم هست، همراه ما باشید.
کاپوتاژ ماشین چیست؟
سؤال اساسی اینکه کابوتاژ ماشین چیست؟ حمل کالا و بردن خوردرو از گمرک یک کشور به کشور دیگر را کابوتاژ (cabotage) می‌گویند که در ایران به‌اشتباه، کاپوتاژ تلفظ می‌شود. کابوتاژ یک اصطلاح گمرکی است که برای تجارت یا حملونقل کالا و مسافر در آب‌های ساحلی یا حریم هوایی بین دو نقطه مرزی استفاده می‌شود. در قرن‌های گذشته بیشتر تاجران از این روش استفاده می‌کردند؛ اما چند سالی است این قابلیت برای مردم عادی هم مجاز شده است. امروزه حمل‌ونقل‌ها به شکل جادهای، ریلی و هوایی انجام می‌شود. کاپوتاژ هم دو شکل جادهای و هوایی دارد. کاپوتاژ هوایی برای بارهای جامد و مایع استفاده می‌شود و بیشترین کاربرد را در جابه‌جایی‌های درون مرزی دارد. بیشترین کابوتاژی که امروزه انجام می‌شود مربوط به ماشین شخصی است. افرادی هستند که دوست دارند با ماشین خود به خارج از مرزها سفر کنند که احتمالاً شما هم قصد انجام این کار را دارید.
مدارک لازم برای کاپوتاژ ماشین
برای کابوتاژ خوردرو باید مدارکی که ذکر کرده‌ایم را به گمرک تحویل دهید:
- شناسنامه مالکیت ماشین؛
- برگ سبز خودرو؛
- سند و فاکتور فروش ماشین یا سند کمپانی؛
- کارت ماشین؛
- اصل گواهینامه رانندگی ماشین جمهوری اسلامی ایران؛
برای گرفتن گواهینامه بین‌المللی با یک سال اعتبار، گواهینامه ایرانی شما باید حداقل یک سال و سه روز اعتبار داشته باشد. برای گرفتن گواهینامه بین‌المللی با سه سال اعتبار، گواهینامه ایرانی شما باید حداقل سه سال اعتبار داشته باشد.
- بیمه‌نامه ایرانی؛
- ارائه گواهینامه بین‌المللی قبلی در صورت داشتن اعتبار؛
- گذرنامه و کپی صفحه اول آن که دارای شش ماه تاریخ انقضاء باشد؛
- چهار عدد عکس سه در چهار؛
- بردن ماشین شخصی به نمایندگی.
شرایط دریافت کاپوتاژ
برای گرفتن کابوتاژ خودرو باید پلاک و گواهینامه بین‌المللی داشته باشید. اول باید برای گرفتن کاپوتاژ اقدام کنید و در مرحله بعد برای ثبت درخواست گواهینامه بین‌المللی و پلاک اقدام کنید. با رفتن به گمرک و گرفتن برگه خروج موقت کمی از کارهای کاپوتاژ را انجام داده‌اید. برای گرفتن گواهینامه بین‌المللی باید به مراکز زیر مراجعه کنید.
- سازمان اصلی جهانگردی و اتومبیل‌رانی؛
- نمایندگی‌های صدور گواهینامه بین‌المللی در تهران.
مدارک دیگر برای کابوتاژ ماشین
مجوزها و مدارکی که برای کاپوتاژ خودرو در دو مرکز بالا نیاز خواهید داشت را در ادامه ذکر می‌کنیم.
- گرفتن گواهینامه بین‌المللی: کپی صفحه اول گذرنامه و فرم درخواست فارسی و لاتین؛ این مدارک را باید به سازمان جهانگردی ارائه دهید.
- دفترچه بین‌المللی: این دفترچه شامل تمامی اطلاعات خودرو و راننده است و شماره سریال اختصاصی دارد. دفترچه بین‌المللی مانند مجوز رانندگی بین‌المللی به هفت زبان رایج دنیا و فارسی ترجمه شده است. این نوع دفترچه دارای یک سال اعتبار از زمان صدور است. بعد از تمام‌شدن انقضا باید دوباره برای صدور گواهینامه مالکیت جدید اقدام کنید.
- پلاک بین‌المللی: برای گرفتن پلاک بین‌المللی مدارکی همراه داشته باشید. اصل پروانه خروج موقت، اصل گذرنامه راننده یا مالک، کارت خودرو یا شناسه مالکیت خودرو را ارائه دهید و چند فرم را پر کنید. بعد از اتمام این مراحل پلاک صادر می‌شود. تردد با پلاک بین‌المللی در خیابان‌های ایران با جریمه همراه است؛ پس پلاک ترانزیتی را نزدیک مرز نصب کنید.
- کارنه دو پاساژ: در همین ابتدای کار بگوییم که گرفتن این مجوز برای کابوتاژ ماشین الزامی نیست؛ اما توصیه می‌شود حتماً آن را همراه داشته باشید. بعد از خواندن معرفی‌نامه این مجوز تصمیم بگیرید که دوست دارید این مجوز همراه مدارکتان باشد یا نه. کارنه دو پاساژ به مسافران این امکان را می‌دهد که وسیله نقلیه خود را موقت و بدون پرداخت هزینه وارد مرز کنند. به عبارت ساده این سند این امکان را می‌دهد که خودرو و لوازم گران‌قیمت را بدون عوارض گمرکی از مرز عبور دهید.
مدت اعتبار کابوتاژ ماشین
برگه کاپوتاژ برای هر خودرو یک سال اعتبار دارد که برای خروج از کشور باید برگه بیشتر از یک ماه اعتبار داشته باشد. نکته مهم این است که اگر بعد از یک سال دیگر به تمدید کاپوتاژ ماشین نیاز ندارید، باید برای باطل‌کردن برگه کابوتاژ اقدام کنید و گرنه جریمه می‌شوید.
پرداخت عوارض گمرک و سود بازرگانی
اگر کالای کاپوتاژ شده را به‌صورت دائم وارد مرز نکنید، عوارض گمرک و سود بازرگانی به شما تعلق نمی‌گیرد؛ البته هزینههای گمرک را باید حساب کنید. سواحل دریای خزر و نگین شهر مازندران از حملونقل کالا به‌صورت کاپوتاژ پشتیبانی نمی‌کنند.
تنظیم اظهارنامه کاپوتاژ
برای حملونقل به شکل کابوتاژ باید اضهارنامه تنظیم کنید. این اظهارنامه اطلاعات را زیر را به‌صورت دقیق می‌خواهد:
- تعداد؛
- نوع بسته؛
- وزن کالا؛
- نوع کالا؛
- ارزش کالا؛
- گمرک مقصد؛
- مسیری که قرار است طی شود.
قوانین کاپوتاژ خودرو
- کالاهایی که کاپوتاژ آن‌ها مجاز است را می‌توانید از کشور خارج کنید.
- کالاهایی که کابوتاژ آن ممنوع است یا کالاهای مجاز مشروط را می‌توانید را دادن تعهد از گمرک کاپوتاژ کنید.
- اگر اعتبار کابوتاژ برای رسیدن به مقصد تمام شده باشد، تا 3 ماه فرصت دارید که آن را به گمرک مقصد تحویل دهید؛ در غیر این صورت کالا با تحت عنوان به مقصد نرسیده ثبت می‌شود.
- اگر کالای به مقصد نرسیده مجاز باشد، مجوز خروج برای آن صادر می‌شود؛ اگر کالا غیرمجاز باشد، قاچاق به حساب می‌آید.
- تمام کالاهایی که مجوز صادرشدن دارند را می‌توان کاپوتاژ کرد، البته با رعایت قوانین مذکور. در صورتی که صادرشدن کالا غیرمجاز باشد، تا زمانی که از اداره گمرک کل مجوز نداشته باشید، نمی‌توانید برای کاپوتاژ اقدام کنید.
- گمرک فقط برای کالاهایی کاپوتاژ صادر می‌کند که مطمئن باشد در صورت کابوتاژ تا مقصد حمل می‌شود.
- کالای کابوتاژ شده باید تا زمان مقرر به گمرک مقصد برسد. این مدت زمان با توجه به وسیله نقلیه، مسافت، کیفیت مسیر و همچنین فصل سال مشخص می‌شود.
- در صورتی که کالای کاپوتاژ شده تا موعد مقرر به گمرک مقصد نرسد، مشمول جریمه است.
- اگر کالای کابوتاژ شده در مسیر رسیدن به مقصد با مشکل مواجهه شود، می‌توان با ارائه دلیل برای افزایش مدت زمان تحویل اقدام کرد. اگر دلیل موجه بود، گمرک مبدأ زمان کاپوتاژ را تمدید می‌کند.
امکان انتقال پلاک ترانزیت
اگر ماشینتان پلاک ترانزیت دارد، بعد از فروش می‌توانید پلاک ماشین را به شخص خریدار انتقال دهید؛ البته بهتر است بعد از قطعی‌شدن فروش و انجام کارهای سند، انتقال پلاک انجام شود. بحث مهم دیگر هزینه است. هزینه انتقال پلاک که تغییر تریلر هم گفته می‌شود، امسال (آبان ۱۴۰۲) حدود 594 هزار تومان است.
قوانین مربوط به راننده ماشین کاپوتاژ
برای بعضی افراد سؤال است حتماً باید راننده ماشین با مالک ماشین کابوتاژ شده یک نفر باشد؟ بهتر است هنگام عبور از مرز مالک ماشین رانندگی کند و کاپوتاژ به نام همین شخص باشد. اگر قرار است راننده و مالک متفاوت باشد، باید قبل از مراجعه به گمرک به راننده غیرمالک وکالت محضری داده شود. با این وکالت‌نامه هنگام مراجعه به گمرک کابوتاژ و کارت بین‌المللی خودرو به نام راننده غیرمالک صادر می‌شود. البته در وکالت‌نامه حتماً باید نام شخص غیرمالک درج شود و این شخص برای خروج از کشور منع قانونی نداشته باشد.
هزینههای کاپوتاژ ماشین در سال 1402
گفتیم که کاپوتاژ ماشین به معنای خارج‌کردن ماشین از گمرک ایران است. کاپوتاژ به شکل ریلی، جادهای و هوایی انجام می‌شود. در ادامه لیست هزینه کابوتاژ خودرو در سال جاری را برای شما ذکر می‌کنیم.
| ردیف | نوع خدمات | قیمت به تومان |
| 1 | ترجمه گواهینامه موتور | 240.000 |
| 2 | ترجمه گواهینامه یک ساله خودرو | 240.000 |
| 3 | ترجمه گواهینامه خودرو و موتور | 263.000 |
| 4 | ترجمه گواهینامه 3 ساله | 675.000 |
| 5 | دفترچه مالکیت | 225.000 |
| 6 | پلاک ترانزیت خودرو | 726.000 |
| 7 | پلاک ترانزیت موتور | 315.200 |
| 8 | کارنه دو پاساژ 5 برگی | 599.400 |
| 9 | کارنه دو پاساژ 10 برگی | 642.000 |
| 10 | کارنه دو پاساژ 15 برگی | 688.700 |
| 11 | کارنه دو پاساژ 25 برگی | 748.200 |
| 12 | کارت عضویت | 110.500 |
| 13 | مخدوشی غیرچاپگر | 24.000 |
| 14 | علامت CD و IR | 9.000 |
| 15 | تغییر نام کارنه دو پاساژ | 63.400 |
| 16 | تمدید کارنه دو پاساژ | 144.000 |
| 17 | گواهی حضور | 30.500 |
| 18 | صدور قبض المثنی | 30.500 |
| 19 | تغییر تریلر (انتقال پلاک) | 144.000 |
| 20 | ودیعه کارنه خودروهای شخصی | 713.000 |
| 21 | ودیعه کارنه خودروهای حمل و نقل جادهای | 475.000 |
| 22 | ودیعه شرکت‌های حمل و نقل بدون کارنه | 713.000 |
| 23 | ودیعه شرکت‌های حمل و نق با کارنه | 1.822.000 |
| 24 | ودیعه شرکت‌های مسافربری با کارنه | 1.822.000 |
| 25 | ودیعه شرکت‌های خصوصی | 1.584.000 |
| 26 | تمدید کارنه‌های صادر شده از کلوپ‌ها | 77.000 |
| 27 | تأیید سوابق مدارک بین‌الملل (گواهینامه، دفترچه مالکیت، مدارک ترانزیت) | 30.000 |
| 28 | پیگیری مشکلات اعضاء در پهنه جغرافیایی | 30.000 |
| 29 | پیگیری و هماهنگی جهت بازگشت اعضا کلوپ به کشور مبدأ | 30.000 |
هزینه کلی کاپوتاژ ماشین
قبلاً هم اشاره کردیم که گرفتن کارنه‌ها الزامی نیست. اگر قصد گرفتن کارنه دارید، بهترین انتخاب، کارانه دو پاساژ است. با توجه به جدول بالا و الزامی‌نبودن کارنه، هزینه کاپوتاژ خودرو برای سال 1402 حدود 800هزار تا یک میلیون تومان است. البته مرزنشینان می‌توانند با هزینه 250هزار تومان ماشین‌هایشان را کاپوتاژ کنند. این هزینه برای گرفتن پلاک بین‌المللی و کابوتاژ ماشین است. طبق قوانین گمرک ایران ماشین‌هایی که قدمت دارند برای خروج نیازمند تأیید سازمان میراث فرهنگی هستند؛ اما ماشین‌هایی که تولید جدید هستند به‌راحتی مشمول قانون کاپوتاژ می‌شوند.
کشورهای پذیرنده کابوتاژ ایران
مطابق کنوانسیون سال 1949 که بیشترین کشورهای جهان عضو آن هستند؛ 98 کشور جهان کاپوتاژ ایران را می‌پذیرند و اجازه ورود ماشین‌های شخصی با کاپوتاژ ایرانی را به کشورهایشان می‌دهند. ترکیه، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان، عربستان، یمن، بحرین، قطر، امارات، کویت و اردن کشورهایی هستند که ایرانیان بیشتر به آن‌ها کابوتاژ می‌کنند. کشورهای سوریه و تاجیکستان هم کاپوتاژ ماشین ایران را قبول دارند و در رده بعدی قرار دارند.
نکات مهم برای استفاده از کابوتاژ خودرو
- پلاک و کاپوتاژ ماشین‌های مناطق آزاد مانند ارس، فقط می‌توانند از مرز ارمنستان و نخجوان عبور کنند؛
- برای خروج ماشین‌های بالای 20 سال، باید از سازمان میراث فرهنگی مجوز گرفته شود؛
- اگر کابوتاژ ماشینتان اعتبار دارد و قصد فروش ماشین را دارید، حتماً کاپوتاژ ماشین را باطل کنید؛
- اگر قبلاً کابوتاژ داشته‌اید و حالا قصد تمدید آن را دارید، نیازی به پرداخت هزینه پلاک و برچسب IR ندارید؛
- بعضی کشورها اجازه ورود به ماشین‌های قدیمی نمی‌دهند و بعضی دیگر به بیمه شخص ثالث توجه ویژه دارند؛ بنابراین بعد از مشخص‌کردن مقصد به این نکات توجه کنید؛
- استفاده از پلاک ترانزیتی روی دیگر خودروها جرم محسوب می‌شود.
حالا که به جواب سؤال «کاپوتاژ ماشین چیست» رسیدید، مراحل آن را به درستی انجام دهید تا در گمرک و مرز با مشکل مواجه نشوید. امیدواریم در این سفر با خودرو لحظات خوشی را تجربه کنید. مراحل کاپوتاژ ماشین زیاد نیستند و هزینه چندانی هم ندارد؛ پس نگران مراحل اداری نباشید. نکته مهم‌تر از کابوتاژ هزینه بنزین است؛ پس حتماً قبل از سفر به این هزینه گزاف دقت کنید. هر تجربه یا سؤالی درباره کابوتاژ دارید در بخش نظرات بنویسید.
در ادامه، مطالعه این مقالات را هم به شما پیشنهاد می‌کنیم:
بیمه مسافرتی
راهنمای دریافت گواهینامه بین المللی
چند خطر بزرگ که در سفر جاده ای شما را تهدید می‌کند