هم‌نشینی جنگل و دریا در شمال ایران سبب شده است که بسیاری از گردشگران همواره این منطقه سرسبز را برای سفر انتخاب کنند. رامسر یکی از شهرهای زیبای شمالی ایران و عروس مازندران است که در آن جاذبه‌های گردشگری فراوانی دیده می‌شود. قلعه مارکوه یکی از جاهای دیدنی رامسر و جاذبه‌های تاریخی این شهر است که در دل طبیعتی بکر قرار گرفته است. بازدید از این قلعه فرصتی به شما می‌دهد تا از فراز بام رامسر چشم‌اندازی فوق‌العاده به جنگل پیرامون، کوه‌های البرز و آبیِ دریای خزر داشته باشید.
قلعه مارکوه کجاست؟
در بین جاهای دیدنی رامسر نام قلعه‌ای به چشم می‌خورد که در ارتفاعات این شهر جا خوش کرده است. قلعه مارکوه دژی قدیمی و تاریخی در شهر کتالم است که در مسیر جاده تلارسر قرار دارد. این بنای دیدنی بر فراز کوهی سنگی با پوشش گیاهی منحصربه‌فرد واقع شده است که چشم‌اندازی زیبا به طبیعت اطراف و رشته‌کوه‌های البرز دارد.
مسیر دسترسی به قلعه مارکوه
مارکوه در مسیر جاده تلارسر قرار دارد؛ بنابراین، اگر می‌خواهید از پایتخت به بازدید این قلعه کهن بروید، ابتدا باید از جاده چالوس راهی تنکابن شوید و پس از آن به‌سوی رامسر برانید. برای دسترسی به قلعه از تنکابن سه راه پیش رویتان است که در ادامه هریک را برایتان شرح می‌دهیم.
مسیر اول
پس از این که به تنکابن رسیدید، در مسیر رامسر شروع به حرکت کنید و حدود 15 کیلومتر پیش بروید. سپس وارد جاده میرزا کوچک‌خان جنگلی شوید. حدود 3 کیلومتر که در این جاده حرکت کنید، تابلوی قلعه مارکوه رامسر جلویتان ظاهر می‌شود که شما را به سمت چپ و جاده تلارسر هدایت می‌کند.
پس از ۲ کیلومتر، به مسیر پیمایش قلعه می‌رسید. در اینجا باید ماشین خود را پارک کنید و از پله‌های سنگی که شما را به مقصد می‌رسانند، بالا بروید. برای رسیدن به این دژ باعظمت و تاریخی باید از دل طبیعت سرسبز جنگلی رد شوید و از طریق پله‌های سنگی خود را به قلعه برسانید.
مسیر دوم
مسیر دوم دسترسی به دژ مارکوه از سمت روستای هریس است. شما باید از تنکابن به سمت روستای هریس حرکت کنید و پس از رسیدن به آن، جاده جنت رودبار را در پیش گیرید. سپس به سوی کردمحله در سمت راست خود بپیچید و پس از عبور از تقاطع روستای نیاسته، در دوراهی پیشِ رو به سمتی بروید که تابلوی مارکوه قرار دارد.
مسیر سوم
مسیر سوم از روستای نیاسته آغاز می‌شود. اگر از جایی که هستید، مسیر کوتاه یا آسانی به روستای نیاسته وجود دارد، در آن حرکت کنید و خود را به روستا برسانید. سپس مانند مسیر پیشین در دوراهی روستا به‌سوی تابلو مارکوه حرکت کنید.
جاذبه های گردشگری قلعه مارکوه
حالا که پس از پیچ‌وخم‌های فراوان در جاده‌های زیبای شمال خود را به قلعه مارکوه رامسر رساندیم، چه چیزی در انتظارمان است؟ با ما باشید تا پاسخ این سؤال را هم بگیرید.
مارکوه، قلعه‌ای تاریخی با معماری جذاب و دیدنی در دل طبیعتی بکر و زیبا است. شما با قدم‌گذاشتن در مسیر قلعه مارکوه با یک تیر دو نشان می‌زنید؛ زیرا هم لذت یک طبیعت‌گردی درست‌وحسابی را در منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا می‌چشید و هم سفری کوتاه به دوران پیشین ایران را تجربه می‌کنید.
بقایای به‌جامانده از قلعه مارکوه حکایت از قدمت طولانی این دژ دارد. چینش منظم سنگ‌های ریز و درشت در کنار هم معماری متفاوت قلعه که نشان از کارکرد نظامی آن دارد و موقعیت استراتژیکش، همه‌وهمه همچون ماشین زمان شما را به گذشته می‌برد.
از طرفی، قلعه نیمه‌ویران مارکوه در ارتفاع 260متری از سطح دریا قرار دارد که چشم‌اندازی بی‌نظیر را در اختیارتان قرار می‌دهد. برای رسیدن به دژ باید از 311 پله سنگی بالا بروید که حدوداً 15 دقیقه طول می‌کشد. البته پیشنهاد می‌کنیم سر صبر و حوصله از پله‌ها بالا بروید تا هم زانوهایتان خسته نشوند و هم از زیبایی‌های اطراف بی‌بهره نمانید.
راستی زمانی که به قلعه رسیدید و خود را به بقایای برج‌های نگهبانی رساندید، عکس‌گرفتن را فراموش نکنید؛ زیرا در کمتر جایی می‌توانید چنین منظره دل‌انگیزی را پیدا کنید.
تاریخچه و قدمت قلعه مارکوه
از زمان ساخت دژ مارکوه اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما شباهت این دژ با قلعه بابک و معماری آن سبب شده که کارشناسان ساخت آن را به قرن سوم هجری نسبت دهند. این قلعه در دوره‌های مختلف کارکردهای متفاوتی داشته است. اگرچه در منابع تاریخی ساخت قلعه را پس از اسلام تخمین می‌زنند؛ اما برخی افراد نیز باتوجه‌به معماری و مصالح به‌کاررفته، آن را بنایی مربوط به دوره ساسانی می‌دانند که پس از اسلام بازسازی شده است.
ازآنجاکه دژ کهن مارکوه بر فراز کوه و خارج از شهر بنا شده است و دید 360 درجه‌ای به اطراف دارد، آن را در زمره قلعه‌های نظامی و دفاعی قرار داده‌اند. از بالای قلعه مارکوه رامسر می‌توان از شمال تا آبی بی‌کران دریای خزر، از جنوب تا رشته‌کوه‌های البرز، از شرق تا تنکابن و از غرب تا رامسر را دید. به همین دلیل هر جنبده‌ای که قصد ورود به قلعه را داشت از دست چشمان تیزبین نگهبانان در امان نبود.
رازهای قلعه مارکوه رامسر
در این قلعه تونلی پیدا شده است که تا روستای نیاسته ادامه دارد و مردم محلی از آن به‌عنوان راه اضطراری برای فرار سربازان یاد می‌کنند؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد که این تونل نقش سرداب را داشته و برای دسترسی به آب طراحی شده است.
قلعه مارکوه 600 مترمربع وسعت دارد که در اطرافش 4 برج عظیم پشتیبانی دیده می‌شود. مصالح به‌کاررفته در این بنا به‌طور عمده سنگ، گچ و ساروج است. وسعت این دژ تاریخی در گذشته به‌حدی بود که امکان اسکان 100 سرباز در آن وجود داشت.
بخش زیادی از دژ مارکوه در طول سال‌ها تخریب شده و اکنون 4 برج نگهبانی آن و قسمت کوچکی از سایر بنا باقی مانده است. این قلعه جزو آثار ملی ایران است که در سال‌های اخیر سعی شد بدون آسیب به مجموعه، بازسازی و مرمتی روی بنا صورت گیرد. همچنین یکی از اتاق‌های قلعه بازسازی شد که اکنون محل اسکان نگهبان بنا است. اگر هوس ماجراجویی شبانه به سرتان زد، بهتر است اول با نگهبان قلعه هماهنگ کنید.
وجه تسمیه قلعه مارکوه
نام مارکوه از کوهی به همین نام وام گرفته شده است. ازآنجاکه این کوه از ضلع جنوبی به شکل مار دیده می‌شود به آن مارکوه می‌گویند. البته روایات و افسانه‌های مختلفی درباره این کوه وجود دارد.
برخی معتقدند این کوه قبلاً جای مقدسی بوده که بعدها کارکرد نظامی پیدا کرده است. دراین‌صورت باید نظریه ساخت قلعه پیش از اسلام را بپذیریم که نام آن از مَهَر و ماهار به معنای مادر گرفته شده است. بعضی‌ها نیز می‌گویند در گذشته در این مکان معبدی مربوط به عهد میترا وجود داشت که قداست کوه به همین دلیل است.
گروهی دیگر نیز بر این نظرند که کلمه مار با آمارد، مارد و مرد مترادف است و به مردمی اشاره دارد که پیش از آریایی‌ها در این منطقه ساکن بودند. این کوه در دوره‌های مختلف به نام‌های مبارک‌کوه، سعادت‌کوه، قلاچکوه و سفالین‌کوه نیز شهرت داشت.
جاهای دیدنی نزدیک به قلعه مارکوه
اگر تا قلعه مارکوه رفتید و زمان کافی داشتید، بد نیست در اطراف این دژ قدیمی گشت‌وگذار کنید. در ادامه برخی از جاهای دیدنی اطراف مارکوه را به شما معرفی می‌کنیم.
روستای سرکوسرا
این روستا در 3 کیلومتری دژ مارکوه قرار دارد که از طبیعتی زیبا و سرسبز برخوردار است. اگر از قدم‌زدن در کوچه‌پس‌کوچه‌های روستایی زیبا لذت می‌برید، حتماً سری به سرکوسرا و سد معروف میجران بزنید.
روستای جواهرده
روستای جواهرده بهشتی کوچک در حوالی مارکوه است که برای رسیدن به آن باید حدود یک ساعت در راه باشید.
مزار حبیب محبیان؛ مرد تنهای شب
حبیب محبیان خواننده و نوازنده نام‌آشنای ایرانی است که مزار او در نزدیکی روستای نیاسته قرار دارد. مزار این خواننده مشهور حدود یک کیلومتر با قلعه فاصله دارد.
روستای گالش محله
یکی دیگر از روستاهای سرسبز اطراف که آب‌وهوای بی‌نظیری دارد، گالش محله است. این روستا تقریباً در 4 کیلومتری قلعه قرار دارد.
بهترین زمان بازدید از قلعه مارکوه
بهترین زمان برای بازدید از قلعه مارکوه، فصل بهار است. در این فصل علاوه‌بر آب‌وهوای معتدل و خنک، گل‌های ریزودرشت در دامنه کوه می‌رویند که زیبایی طبیعت پیرامون را دوچندان می‌کنند. در این فصل برگ تازه درختان و سرسبزی دشت و دمن، احساس تازگی و نشاط را در شما زنده می‌کند.
اگر می‌خواهید در تعطیلات تابستان به قلعه بروید، باید فکری برای گرمی و رطوبت هوا بکنید. اگرچه در این فصل نیز طبیعت مارکوه بسیار چشم‌نواز و دل‌انگیز است؛ اما شرجی‌بودن هوا ممکن است کمی برایتان آزاردهنده باشد.
اواخر تابستان که هوا رو به خنکی می‌رود و سروکله نسیم دلکش پاییزی کم‌کم پیدا می‌شود، زمان بسیار خوبی برای بازدید از قلعه است. با شروع پاییز، بام رامسر رنگ‌وبوی دیگری به خود می‌گیرد و طبیعت هزاررنگ و دل‌فریب، زیبایی‌های خود را در طبق اخلاص قرار می‌دهد. البته اگر می‌خواهید پاییز به دیدن قلعه بروید، قبل از شروع باران‌های پاییزی برای سفرتان برنامه‌ریزی کنید.
سفر به قلعه مارکوه در فصل زمستان به‌دلیل سرمای هوا و امکان گِل و سُربودن مسیر پیشنهاد نمی‌شود؛ اما اگر مصر هستید در این فصل به دژ مارکوه بروید، حتماً تجهیزات مناسب را با خود به‌همراه داشته باشید.
توصیه ره بال آسمان به بازدیدکنندگان قلعه مارکوه
سفر به قلعه مارکوه ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. برای این که یک تجربه عالی و دل‌پذیر از سفر به این منطقه داشته باشید، بهتر است چند نکته را در نظر بگیرید.
- برای پیاده‌روی حتماً از کفش مناسب استفاده کنید.
- مقداری آب و خوراکی با خود ببرید که بین راه یا در مقصد تناول کنید.
- هر چه دوست داشتید میل کنید؛ اما هرگز زباله‌هایتان را در مسیر رها نکنید.
- بازدید از قلعه رایگان است و شما می‌توانید در هر زمانی که خواستید، به آنجا بروید.
- اگر احتمال بارش باران را می‌دهید، بارانی و لباس ضد آب نیز با خود به‌همراه داشته باشید.
- به یاد داشته باشید که شب نور کافی در محوطه قلعه وجود ندارد و پیمایش در مسیری جنگلی ممکن است خطرناک باشد.
- در سفر به قلعه مارکوه، عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب، کلاه، لباس خنک و نخی، باتوم یا چوب‌دستی و تلفن همراه را فراموش نکنید.
- یادتان نرود که طبیعت هر نقطه از ایران امانتی ارزشمند دست ماست، ضمن اینکه ما مهمان طبیعت هستیم؛ پس مراقب میزبانتان باشید.
سفری خاطره‌انگیز به دژ تاریخی مارکوه بر فراز بام رامسر
در این مقاله از ره‌بال آسمان ما گشتی در بام رامسر و قلعه مارکوه زدیم و تاریخچه آن را با هم بررسی کردیم. این قلعه که امروزه بخش کمی از آن باقی مانده، یادگاری از گذشته ایران است. برای بازدید این قلعه شما باید از طبیعتی بکر و دنج عبور کنید که حسابی سر ذوقتان می‌آورد و آرامش را به روحتان تزریق می‌کند.
هنگام بازدید از این بنا فراموش نکنید که دژ نیمه‌ویران مارکوه نشانی از تاریخ و فرهنگ ماست که باید در حفظ آن کوشا باشیم؛ بنابراین ضمن مراقبت از طبیعت، در حفظ بقایای این جاذبه تاریخی نیز کوشا باشید. نظر شما درباره این قلعه تاریخی چیست؟ آیا تابه‌حال به این منطقه شمالی ایران سفر کرده‌اید؟ خوشحال خواهیم شد تجربیات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.