ایرانی‌ها مهمان‌پذیری را دوست دارند. فرقی نمی‌کند که تابستان است و روزهای طولانی‌اش یا زمستان و شب‌های بلندش؛ از دیرباز، انواع مهمانی‌ها در فصول مختلف برای ما باب بوده است. انگار این حس‌وحال از طبیعت چهارفصلش به مردم منتقل شده، حتما می‌پرسید چطور؟ یکی از مهم‌ترین و زیباترین دیدنی‌های شمال ایران، تالاب میانکاله است. تالابی که زمستان‌ها پذیرای پرندگان رنگارنگی از سراسر دنیا می شود. این پرندگان مهاجر از سرزمین‌های خود کوچی موقتی میکنند و برای گذران فصل‌های سرد سال راهی تالاب میانکاله می‌شوند. اینکه تالاب میانکاله کجاست و چرا یکی از مهم‌ترین مناطق حفاظت‌شده گردشگری ایران به شمار می‌رود در ادامه این مقاله شرح داده شده است.
تالاب میانکاله ؛ زیبا، مهم و دیدنی
تالاب میانکاله حالتی بکر و دست‌نخورده دارد. این تالاب توانسته از ساخت‌وسازهای انسانی و دست‌کاری‌های بشر دور بماند. در واقع، تنها ناحیه‌ای از دریای خزر است که هنوز به آن دست‌درازی نشده و نقش مهمی در حفظ سلامت اکوسیستم دریای خزر دارد. همین ویژگی‌ها است که از آن مکانی ایدئال برای پذیرایی پرندگان و موجودات متنوع ساخته است.
میانکاله در ۱۲ کیلومتری بهشهر از سمت شمال قرار دارد؛ یعنی جایی است در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی دریای خزر. سال‌های طولانی است که این تالاب به عنوان منطقه‌ای حفاظت‌شده معرفی می‌شود. از سال ۱۳۴۸ تاکنون سازمان محیط‌زیست از میانکاله حفاظت می‌کند و به خاطر موقعیت خاص و مهمش در دسته تالاب‌های بین‌المللی قرار دارد.
ویژگی‌های میانکاله؛ آشنایی با تالاب مهمان‌نواز
تالاب میانکاله مساحت نسبتا زیادی دارد. سطح این مکان حدود ۶۸ هزار هکتار است. حفظ موقعیت طبیعی و بکرش هم از آن مکانی برای پذیرایی پرندگان مهاجر ساخته و علاوه‌بر آنها، بسیاری از ماهیان دریای خزر هم در آن زندگی میکنند. میانکاله زیستگاه ماهی‌های مهم و اصلی آب‌های خزر مانند کفال، ماهی‌ها خاویاری و کپول است. خاویار که محصولی مهم و صادراتی به شمار می‌رود هم از آب‌های همین تالاب تهیه می‌شود.
شرایط آب‌وهوایی تالاب میانکاله طوری است که زمستان‌ها بیش از ۱۰۰ گونه پرنده مهاجر برای حفظ جانشان راهی این قشلاق زمستانی می‌شوند. علاوه بر پرندگانی که از سرزمین‌های دور و نزدیک در فصول سرد راهی این تالاب می‌شوند، انواع گوناگونی از حیوانات هم این تالاب را به عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرده‌اند.
حیات‌وحش تالاب؛ تنوعی رنگارنگ از موجودات زنده
برای اینکه تصور دقیق‌تری از تالاب پرنده‌دوست میانکاله به دست بیاورید، از حیات وحش آن بیشتر برایتان خواهیم گفت. در گذشته‌های دور، یعنی چیزی در حوالی سال‌های حکومت ناصرالدین‌شاه، تالاب میانکاله جذاب‌تر و متنوع‌تر از حالا بوده است. انواع پستانداران و پرندگان در شکوهی وصف‌ناپذیر کنار هم زندگی می‌کرده‌اند و غنی‌بودن این تالاب از نظر زیست‌محیطی شگفت‌انگیز بوده است.
اما قلع‌وقمع‌های انسانی و دست‌درازی‌هایش به محیط زیست کم‌کم باعث شد تا این منطقه بی‌نظیر، تنوع حیواناتش را کمی از دست بدهد. هر چند که خود میانکاله، منطقه‌ای بکر است اما تغییراتی که بشر در حوالی دریای خزر به راه انداخته، روی زندگی بسیاری از موجودات تالاب هم اثرات منفی گذاشته است.
برای مثال، دیگر خبری از پلنگ‌ها و گوزن‌ها در میانکاله نیست. روزی این تالاب خانه انواع گاومیش‌ها، پلنگ‌ها و ببرها، گوزن‌ها و… بود. البته با تمام بی‌مهری‌های انسانی، هنوز هم انواع موجودات زنده در تالاب زندگی میکنند. مثلا:
- اسب‌های وحشی؛
- روباه معمولی؛
- گربه جنگلی؛
- جوجه‌تیغی؛
- شغال؛
- خفاش؛
- خرگوش؛
- گراز؛
- فُک؛
- و… .
مهمانان تالاب میانکاله؛ خوشامدگویی به مسافران
بالغ بر ۲۰۷ گونه گیاهی هم در این تالاب مشاهده می‌شود. این یعنی غنای حیات وحش از نقطه‌نظر تنوع موجودات مختلف بسیار زیاد است. همین تنوع و شرایط ایدئال آب‌وهوایی برای حیوانات مختلف است که پرندگان متنوع مانند موارد زیر را در فصول سرد، راهی میانکاله می‌کند:
- انواع مرغابی‌ها و غازهای وحشی؛
- مرغ سقای پاخاکستری؛
- قوی فریادکش؛
- عروس غاز؛
- فلامینگو؛
- غاز پازرد؛
- طاووسک؛
- زنبورخوار؛
- پرستوی دریایی؛
- و… .
اگر خواهان پرنده نگری و دیدار با پرندگان مهاجر هستید باید در زمانی میان اواخر آبان تا اوایل اسفند راهی تالاب میانکاله شوید. البته در فصول دیگر هم دیدن تالاب مذکور خالی از لطف نیست.
حال‌وهوای میانکاله؛ آشنایی با پوشش گیاهی
پوشش گیاهی میانکاله هم جالب‌توجه است. گیاهان آب‌زی، شن‌دوست و شورپسند متنوعی مانند ازگیل، علف شور، سپیدار، علف هفت‌بند، بوته‌های تمشک و… در این تالاب دیده می‌شوند. جنگلی بزرگ از انارهای وحشی هم زیبایی تالاب را بیشتر می‌کند. اگر بخواهیم تصویر دقیق‌تری از پوشش گیاهی میانکاله برایتان ارائه کنیم، باید بگوییم که این مکان مانند بیشتر نقاط شمالی با درختان بلند پوشیده نشده و به خاطر باتلاقی و آب‌گیر بودن آن، درختچه‌ها و بوته‌های موجود در تالاب ارتفاع کوتاه‌تری دارند.
شاید بخواهید درباره نام این تالاب هم بیشتر بدانید. اگر کمی در ساختار نام این تالاب دقیق شوید، سرنخ‌هایی از معنای کاله به دست می‌آورید. میانکاله یعنی میان‌قلعه. در واقع، کاله همان قلعه امروزی است که در گذشته‌ها به این شکل تلفظ می‌شده است.
مسیر دسترسی تالاب میانکاله
آدرس: استان مازندران، شهرستان بهشهر، تالاب میانکاله
اگر از سمت شرق وارد استان مازندران می شوید برای بازدید از تالاب میانکاله باید به بهشهر و اگر از سمت ساری و تهران می آیید باید به نکا بروید. از آنجا هم باید راهی سمت روستای زاغمرز و تالاب آن شوید. بعد از راغمرز به یک سه راهی می رسید که باید سمت راست را ادامه داده تا به میانکاله برسید.
در آخر
دیدن پرندگان مهاجر در پاییز و زمستان در این تالاب جذاب است. با نزدیک‌شدن به میانکاله می‌توانید صدای انواع پرندگان را بشنوید. انگار سمفونی طبیعی شگفت‌انگیزی در جریان است. در فصل‌های دیگر هم چیزی از زیبایی‌های این مکان کم نمی‌شود. دیدنی‌های دیگری مانند دشت ناز هم در نزدیکی تالاب میانکاله قرار دارند. پس سرزدن و سفر به آن می‌تواند زدن با تیری به چند نشان باشد. برای سفر به تالاب باید از سازمان حفاظت از محیط زیست بهشهر مجوز دریافت کنید. البته سفرکردن با تورهای گردشگری، شما را از دریافت مجوزهای لازم بی‌نیاز می‌کند. چون متولیان تور برای دریافت مجوزهای لازم اقدامات ضروری را انجام می‌دهند.
تابه‌حال به تالاب میانکاله سفر کرده‌اید؟ تجربه دیدن تالاب‌ها را دارید؟ چه چیزی بیش از همه برایتان درباره تالاب‌ها به‌ویژه میانکاله جذاب است؟
اینجا بیشتر برای اونایی جذابه که به پرنده ها علاقه دارن. چون خیلی از پرنده های کمیاب از همه جای دنیا میان تالاب میانکاله. دشت ناز و جزیره آشورده هم نزدیکه همینجاست. برای ما دیدن پرنده ها جالب بود اما اونقدر که تصور می کردیم خوش نگذشت.
ما که عاشق پرده هام اونجا بهم خیلی خوش گذست عالی بود
تالاب ها معمولا گردشگران خاص خودش رو داره بیشتر عکاس ها به این مناطق سفر میکنند شاید به این خاطر برای همه قشری جذاب نباشه