سفری که با بازدید از جاذبه‌های تاریخی همراه باشد، جذابیت زیادی دارد. به‌علاوه، به کمی حس ماجراجویانه هم نیاز دارد. این سفر ماجراجویانه شما را به‌شکل مهیجی برای بیشتر دانستن کنجکاو می‌کند تا از ناگفته‌های مرموز تاریخی سر دربیاورید. در عین حال، جاذبه‌های تاریخی هر سرزمین، با نوعی آرامش آمیخته شده‌اند و این آرامش را به گردشگران نیز انتقال می‌دهند. در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، قرار است به یکی از جاهای تاریخی کرمان سفر کنیم و شوق دانستن از گذشته و آرامش لطیف فضا را از نزدیک لمس کنیم. مقصد ما بنای آرامگاه مشتاقیه یا همان گنبد مشتاقیه است. با ما تا پایان این مطلب هم‌سفر باشید.
آرامگاه مشتاقیه کجاست؟
آرامگاه مشتاقیه از آثار تاریخی واقع در شهر کرمان است که از دوران قاجار به جا مانده است. این آرامگاه در حاشیه میدان مشتاق یا میدان شهدا در استان کرمان واقع شده است. بوستان قلعه دختر از دیگر جاهای دیدنی کرمان است که فاصله‌ای بسیار کم (حدود ۷۰۰ متر) با گنبد مشتاقیه دارد و در جنوب شرقی آن واقع شده. آتشکده زرتشتیان کرمان نیز فاصله چندانی با گنبد مشتاقیه ندارد و در شمال آن قرار دارد. برای آنکه از مشتاقیه به‌سمت آتشکده بروید، فقط باید ۸۰۰ متر پیاده‌روی کنید.
بازار تاریخی کرمان در غرب آرامگاه مشتاقیه به‌روی نقشه دیده می‌شود. مسافت بین این دو در حدود ۲ کیلومتر است. مسجد گنجعلی‌خان نیز در حوالی بازار با فاصله تقریبی ۱٫۵ کیلومتر نسبت به مشتاقیه واقع شده است. حمام گنجعلی‌خان از دیگر آثار به جا مانده از مجموعه تاریخی گنجعلی‌خان نیز در جنوب غربی گنبد مشتاقیه با فاصله ۱٫۵ کیلومتر نسبت به این آرامگاه واقع شده است.
همچنین بازار بزرگ شهر در ۱٫۴کیلومتری جنوب غربی آرامگاه مشتاقیه قرار دارد. در جنوب این آرامگاه، میدان خواجوی کرمانی با فاصله ۲ کیلومتر نسبت به آن جا خوش کرده است. تقریباً در غرب گنبد مشتاقیه یکی دیگر از جاهای دیدنی کرمان با نام یخدان مویدی قرار گرفته است. فاصله بین مشتاقیه کرمان با یخدان مویدی حدود ۳ کیلومتر است.
آشنایی آرامگاه مشتاق علیشاه کرمان
آرامگاه مشتاقیه کرمان از سازه‌های تاریخی این سرزمین است که از دوران قاجار به جا مانده است. این بنا به گنبد مشتاقیه و همچنین سه گنبدان نیز شناخته می‌شود. همان طور که از نام این بنا مشخص است، سه گنبد در آن واقع شده است و هر کدام برای سه مقبره مجزاست. این سه مقبره متعلق به سه تن از مردان تاریخی سرزمین کرمان است که مشهورترین آن‌ها مشتاق علیشاه است. به همین دلیل، مجموعه سه گنبدان با نام آرامگاه مشتاقیه معروف شده است.
-
خانه ابدی سه تن از بزرگان
این بنا و محوطه آن، بخشی از تاریخ کرمان محسوب می‌شود. این منطقه در ابتدا برای مزار میرحسین‌خان، جد اعلای سادات، معروف به میرحسین راینی در نظر گرفته شده بود. این فرد در اواخر دوران حکومت زندیه، حاکم کرمان بوده است. در نهایت، این مجموعه خانه ابدی سه نفر به نام‌های مشتاق علیشاه، کوثر علیشاه همدانی و شیخ اسماعیل هراتی شد.
-
ظاهر سه گنبد آرامگاه مشتاقیه
در مجموعه مشتاقیه کرمان، ظاهر گنبدهای مشتاق علیشاه و کوثر علیشاه با گنبد شیخ اسماعیل هراتی تفاوت دارد. گنبد مقبره شیخ اسماعیل همچنان آجری و مثل روز اول ساخت مانده است، ولی دو گنبد دیگر با گذشت زمان رنگ‌ولعاب گرفته و با هنر کاشی‌کاری آراسته شده‌اند.
-
دیگر زیبایی‌های این مجموعه
علاوه بر سه گنبدان، این مجموعه شامل مسجد، رواق و آرامگاه دیگر بزرگان کرمان است. مشتاقیه در گذر زمان با هنرهای کاشی‌کاری، گچ‌بری، کاربندی، مقرنس و نقاشی زیباتر شده است. این اثر تاریخی با معماری و تزیینات چشمگیر ایرانی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
زندگینامه مشتاق علیشاه
داستان زندگی مشتاق علیشاه بسیار پر چالش بوده است. مشتاق از بزرگان هنر و عرفان در قرن سیزدهم محسوب می‌شود و نام کاملش میرزا محمد تربتی است. این صوفی متولد اصفهان است؛ اما پدر و مادرش اهل تربت حیدریه هستند.
-
آفریننده سیم چهارم سه‌تار
مشتاق علیشاه در عالم هنر موسیقی با سیم چهارم سه‌تار شناخته می‌شود و این مرد سیم چهارم را به ساز خوش‌‌آهنگ سه‌تار افزود. میرزا محمد، با توجه به علاقه‌ای که به خواندن و آواز داشت، از نوجوانی برای مراسم عزاداری محرم نوحه‌خوانی می‌کرد. علاقه او به موسیقی ایرانی و کنجکاوی در دستگاه‌های این موسیقی، سبب شد که هنر موسیقی را حرفه‌ای‌تر دنبال کند و یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان سه‌تار در آن زمان شود. این تبحر تا جایی پیش رفت که او ابداع‌کننده سیم چهارم ساز سه‌تار شد که به سیم مشتاق در بین اهالی موسیقی شناخته می‌شود.
-
آیین صوفی‌گری
گرایش به آیین صوفی‌گری از دیگر اتفاقات زندگی پرماجرای ساکن ابدی آرامگاه مشتاقیه است. او در این مسیر مرید درویش نعمت‌اللهی شد که به سید معصوم علیشاه شناخته می‌شده است. بعد از این شیفتگی، مشتاق به کرمان رفت تا در همسایگی مقبره درویش نعمت‌اللهی ساکن شود. در مدت‌زمان اقامت مشتاق در کرمان، شاگردان بسیاری مرید او شدند. همین امر سبب دشمن‌تراشی در میان مخالفان او شد. سرانجام، مشتاق علیشاه در یک توطئه به خواندن قرآن به هم‌نوازی با ساز سه‌تار متهم شد و مذهبیان متعصب آن روزگار به این موضوع واکنش نشان دادند. این واکنش در حدی بود که مشتاق در رمضان ۱۲۰۶ به جرم ترکیب صدای ساز با نوای آیه‌ها سنگسار شد.
-
زندگینامه مشتاق علیشاه
کتاب زندگینامه مشتاق علیشاه یکی از کتاب‌های خواندنی تاریخی است. این کتاب را رونق علیشاه به‌شکل نظم نوشته است. نام این اثر «غرایب» است و شخصی به نام سید محمد نوربخش گردآوری‌اش کرده است. از دیگر کتاب‌های زندگی این صوفی عارف‌مسلک می‌توان به اثری پژوهشی با عنوان «پژوهشی در رویداد قتل مشتاق» اشاره کرد. این پژوهش را محمدعلی گلابزاده انجام داده است.
پیش از بازدید از گنبد مشتاقیه، خوب است که به‌سراغ زندگینامه مشتاق علیشاه بروید و با مطالعه آن، در زمان بازدید شناخت کافی نسبت به این عارف داشته باشید.
کوثر علیشاه همدانی
کوثر علیشاه همدانی یا حاج ملا محمدرضا همدانی یکی دیگر از صوفیان قرن سیزدهم است که در گنبد مشتاقیه آرمیده است. این صوفی همدانی با عارفان و صوفیان بزرگی همچون مجذوب علیشاه همدانی نشست برخاست داشت. کوثر علیشاه به سرنوشت بسیاری از صوفیان دچار شد و دشمنان بسیاری یافت و بسیار آزار دید. این آزارها به حدی بود که از همدان به تبریز مهاجرت کرد.
او در تبریز از طرف عباس میرزا نایب‌السلطنه فرزند فتحعلی‌شاه قاجار حمایت می‌شد و سفر این شاهزاده به کرمان سبب شد تا کوثر علیشاه نیز عازم کرمان شود. کرمان آخرین شهری بود حاج ملا محمدرضا همدانی در آن، روزگار خود را سپری کرد. این عارف همدانی در سال ۱۲۴۷ از دنیا رفت و در کرمان و در آرامگاه مشتاقیه به خاک سپرده شد.
شیخ اسماعیل هراتی
گنبد آجری و کاشی‌‌نشده آرامگاه مشتاقیه متعلق به شیخ اسماعیل هراتی از روحانیان عابد و قانع بود که دارایی محدودی داشت و هرگز علاقه‌ای به درخواست کمک از مردم نداشت. این درویش پیر با دارایی محدود خود و یکی‌دو دست لباس زمستانی و تابستانی زندگی می‌کرد. با درآمد حاصل از خشت‌زنی یا لگدکردن خمیر گل کوزه‌گران روزگار خود را سپری می‌کرد. سادگی و بلندنظری و دست‌شستن اسماعیل هراتی از مال دنیا سبب شد در میان مردم ارج و ارزش زیادی پیدا کند. همچنین، محمد اسماعیل خان وکیل‌الملک، حاکم وقت کرمان، شیفته خصیصه‌های ناب او شود.
ارادت حاکم کرمان به شیخ اسماعیل هراتی در حدی بود که دستور ساخت آرامگاه را برای او صادر کرد. زیبایی آرامگاه آجری اسماعیل هراتی به سادگی آن است. سادگی گنبد کاشی‌کاری‌نشده آن در کنار دو گنبد دیگر، فارغ از زیبایی ظاهری، به زیبایی معنوی آراسته است. گنبد ساده مقبره هراتی در آرامگاه مشتاقیه، به سبک زندگی او بسیار شبیه است و با کاشی خوش‌رنگ‌ولعاب میانه‌ای ندارد.
آرامگاه مشتاقیه | خانه ابدی دیگر صوفیان تاریخ
در گنبد مشتاقیه کرمان، صوفیان دیگری نیز آرمیده‌اند. در دو اتاق مجاور آرامگاه‌های مشتاق علیشاه، کوثر علیشاه همدانی و شیخ اسماعیل هراتی صوفیانی و هم‌مسلکان مشتاق علیشاه دفن شده‌اند. معروف‌ترین آن‌ها میرزا محمدحسین رونق کرمانی ملقب به رونق علیشاه کرمانی است. میرزا محمدحسین رونق کرمانی از خاندان خواجه نصیرالدین طوسی و از پیروان مشتاق علیشاه بوده است. اکنون نیز در جوار او آرام گرفته است.
بهترین زمان سفر به گنبد مشتاقیه و دیگر جاهای دیدنی کرمان
کرمان در جنوب شرقی ایران واقع شده است. مناسب‌ترین آب‌وهوای آن برای سفر تقریباً از نیمه‌های بهار شروع می‌شود و تا پایان این فصل ادامه دارد. تابستان‌های کرمان به‌دلیل گرمای هوا انتخاب مناسبی برای سفر نیست. منتها کمی که از اوایل شهریور می‌گذرد، خنکای مطلوبی آب‌وهوای این منطقه را دربرمی‌گیرد.
جاهای دیدنی کرمان و نزدیک به گنبد مشتاقیه
- حمام تاریخی گنجعلی‌خان؛
- آتشکده زرتشتیان کرمان؛
- بازار تاریخی گنجعلی‌خان؛
- مسجد گنجعلی‌خان؛
- مقبره خواجه اتابک؛
- بوستان قلعه دختر؛
- بازار بزرگ کرمان؛
- و… .
مسیر دسترسی به آرامگاه مشتاقیه کرمان
برای سفر به آرامگاه مشتاقیه باید در ابتدا وارد شهر کرمان شوید و به‌سمت میدان مشتاق یا همان میدان شهدا راه بیفتید. این میدان نقطه اشتراک خیابان‌های بسیاری در کرمان است و دسترسی خوبی به بیشتر نقاط شهر دارد. خیابان‌های مشتاقیه، شهدا، میرزا رضا کرمانی، شهید اخلاقی و… خیابان‌هایی است که به میدان مشتاق می‌رسد. آرامگاه مشتاقیه در حاشیه جنوب شرقی میدان مشتاقیه واقع شده است. خیابان‌های مشتاقیه، شهید اخلاقی و ۱۷ شهریور اطراف آرامگاه را پوشانده‌اند.
| هزینه ورودی | رایگان |
| ساعت بازدید | 8 صبح تا 5 عصر |
| آدرس | کرمان، میدان شهدا (میدان مشتاق) |
کرمان سرزمینی تاریخی در جنوب شرقی ایران است و جاذبه‌های پررمزوراز بسیاری دارد. در کنار جاذبه‌های تاریخی، این شهر دوست‌داشتنی با مردمی خون‌گرم و مهمان‌نواز، سوغات جذاب، غذاهای خوش‌طعم و صنایع‌دستی از شما استقبال می‌کند. برای آشنایی با دیگر شهرها و استان‌های تاریخی ایران، مجله گردشگری ره بال آسمان را دنبال کنید.
آرامگاه مشتاقیه از آثار تاریخی واقع در شهر کرمان است که از دوران قاجار به جا مانده است.
بهترین زمان سفر به کرمان از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد و همچنین از اوایل شهریور تا اواسط پاییز است.
کلمپه، قطاب، زیره، قاووت، کماچ سهن، پسته، گردو، خرما و مرکبات.
ظروف مسی، پته‌دوزی، قالیچه‌های افشار، قالی، خورجین‌بافی، عریض‌بافی، گلیم شیرکی‌پیچ، گبردوزی، آجیده‌دوزی و… .
خورشت آلوچه، خورشت به‌آلو، آبگوشت زیره، آبگوشت بادمجان و کشک، کشک کدو، آش گندم شیر، اوماچ آش، بز قورمه، زیره پلو، لپه پلو با زیره و… .
هتل جهانگردی، پارس، کرمان، هزار، گواشیر، اخوان و… .