باغ گیاه شناسی ملی ایران | جنگلی به وسعت جهان در تهران

چقدر درباره جاهای دیدنی تهران شناخت دارید؟ امروز قصد داریم درباره یکی از کمتر شناخته‌شده‌ترین جاهای دیدنی تهران با شما صحبت کنیم. جاذبه‌ای که چند سالی از افتتاح آن می‌گذرد و هنوز کمتر کسی آن را می‌شناسد. باغ گیاه شناسی ملی ایران یکی از زیباترین جاهای تفریحی تهران محسوب می‌شود. این جاذبه پتانسیل تبدیل‌شدن به یک جاذبه گردشگری در سطح جهانی را دارد. با ما همراه باشید تا باغ گیاه شناسی تهران را بهتر بشناسید.

باغ گیاه شناسی ملی ایران کجاست؟

باغ گیاه‌شناسی در دامنه‌‌های جنوبی رشته کوه البرز مرکزی و اراضی چیتگر در شمال ایران واقع شده است. این باغ در بخش شمال‌غربی تهران و ارتفاع هزار و 320متری از سطح دریا با 2.6 شیب اصلی قرار دارد. برای دسترسی به این باغ، باید وارد بزرگ‌راه تهران – کرج شوید. سپس از خروجی پیکانشهر کمک بگیرید و خودتان را به شهرک سرو آزاد برسانید.

معرفی باغ گیاه شناسی ملی ایران

در استان تهران و در دامنه جنوبی رشته‌کوه‌های البرز مرکزی و در منطقه چیتگر، زمینی به مساحت 145 هکتار به باغ گیاه شناسی تهران اختصاص یافته است. هدف از تأسیس این باغ، آشنایی هرچه بیشتر مردم با گونه‌های مختلف گیاهی است. باغ گیاه شناسی ملی ایران را می‌توان برگرفته از سبک «چهارباغ ایرانی» دانست. در هر گوشه از این باغ، به‌صورت موضوعی و تفکیک‌شده، از گونه‌های گیاهی یک منطقه خاص نگهداری می‌شود. فضاسازی باغ گیاه شناسی ملی ایران به‌خوبی انجام شده است. با ورود به آن تصور می‌کنید وارد جنگلی زیبا شده‌اید.

باغ گیاه شناسی را می‌توان یکی از بهترین نمونه‌ها‌ در باغ‌های موضوعی دانست. هر بخش از این باغ به گونه‌های گیاهی قسمتی از دنیا اختصاص یافته است. برای تقویت حس بازدید از نقاط مختلف دنیا، 6 دریاچه و 2 رودخانه مصنوعی نیز در این باغ طراحی شده‌اند. زمانی که در این باغ قدم می‌زنید، به‌وضوح متوجه تغییر پوشش‌گیاهی خواهید شد. این مسئله با دقت و وسواس بسیاری انجام شده است. فضاسازی باغ را به‌حدی هنرمندانه انجام داده‌اند که پس از چند لحظه حضور در این باغ، فراموش خواهید کرد که هنوز در تهران شلوغ قدم می‌زنید.

تاریخچه باغ گیاه شناسی تهران

پروژه ساخت باغ ملی گیاه شناسی ایران، در سال 1347 و هم‌زمان با اعطای مراتع ملی به مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور آغاز شد. ساخت چنین باغ بزرگ و متنوعی، یک پروژه بسیار دشوار محسوب می‌شد. به همین خاطر بسیاری از متخصصان و اساتید حوزه گیاه‌شناسی شروع به همکاری با مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور کردند. در حال حاضر پس از گذشت حدود نیم قرن، این باغ به یکی از زیباترین نمونه‌های باغ گیاه‌شناسی تبدیل شده است.

آنچه در باغ گیاه شناسی ملی ایران انتظارتان را می‌کشد

• از ورودی تا پارکینگ

بعد عبور از ورودی بزرگ مجموعه، باید با کمک تابلوهای راهنمایی خود را به پارکینگ برسانید. پارکینگ در ضلع شمال‌شرقی مجموعه قرار دارد. برای استفاده از پارکینگ نیازی به پرداخت هزینه اضافی نیست. این پارکینگ ظرفیت فراوانی دارد و لازم نیست نگران تکمیل‌شدن ظرفیت آن باشید. پس از پارک خودرو، باید پیاده به‌سمت باجه فروش بلیت بروید. البته امکان خرید اینترنتی بلیت از این لینک نیز وجود دارد. در صورتی که خرید خود را به‌صورت اینترنتی انجام دهید، یک بارکد به شما ارائه می‌شود. با ارائه این بارکد به مسئولان مجموعه، بلیت کاغذی شما صادر خواهد شد. همچنین لازم به ذکر است که با خرید اینترنتی بلیت، چند درصد تخفیف شامل حالتان می‌شود. دقیقاً رو‌به‌روی باجه فروش بلیت، ورودی اصلی باغ گیاه شناسی ملی ایران قرار دارد. با ارائه بلیت، وارد مجموعه خواهید شد. همچنین در همین بخش حتماً از مسئول اخذ بلیت یک نقشه مجموعه را درخواست کنید.

• شروع مسیر پیشنهادی

اگر به نقشه راهنمایی که در دست دارید نگاهی بیندازید، خواهید دید که شما از درب شمال‌شرقی وارد مجموعه شده‌اید. شما می‌توانید هر مسیری که می‌خواهید را پیش بگیرید؛ اما مسیر پیشنهادی مجموعه بهترین گزینه محسوب می‌شود. در ابتدا با کمی پیاده‌روی در طول مسیر، در سمت چپ خود متوجه ورودی باغ «آموزشی و نمایشی» خواهید شد.

• باغ آموزشی و نمایشی

بخش آموزشی و نمایشی در حقیقت شروعی بر گردش شما محسوب می‌شود. در این بخش می‌توانید شاهد گیاهان متعددی باشید که در ایران رشد می‌کنند. تمامی گیاهان با ذکر نام به نمایش گذاشته شده‌اند. بر حسب ارتفاع از سطح دریا، این بخش باغ به دو قسمت کوهستانی و دشتی تقسیم می‌شود. بخش دشتی در ارتفاع بین 800 تا 1500 متر از سطح دریا قرار دارد. در این بخش معمولاً متوسط بارندگی به حدود 250 میلی‌متر در سال می‌رسد. در هر بخش این قسمت می‌توانید شاهد رویش گونه‌ای خاص از گیاهان باشید. بخشی از باغ آموزشی و نمایشی به کویرهای ایران تعلق دارد. در این بخش می‌توانید شاهد گیاهانی باشید که شورپسند هستند و در شرایط کم‌آب زندگی می‌کنند. به هر صورت می‌توان گفت باغ آموزشی و نمایشی، ذهن شما را برای ورود به باغ گیاه شناسی ملی ایران آماده می‌کند.

• رویشگاه اروپا

در انتهای مسیر باغ آموزشی و نمایشی، به یک سه‌راهی خواهید رسید. اگر مسیر را مستقیم ادامه دهید، وارد جنگل‌های هیرکانی یا همان خزر خواهید شد؛ اما ما مسیر را به‌سمت راست ادامه می‌دهیم. در سمت راست این مسیر، بخش اروپا و در سمت چپ آن بخش خزر قرار دارد. بخش رویشگاه گیاهان اروپا دارای 4.2‌هکتار وسعت است. این بخش از باغ گیاه شناسی ملی ایران از سال 1383 افتتاح شد. قطعه ورودی این باغ یک کوشک زیباست که با الهام از معماری کلاسیک یونان طراحی شده است. در امتداد ورودی، یک دالان شمالی – جنوبی از ترکیب آجر و نرده طراحی شده است که آن را با گل‌های رز اروپایی تزئین کرده‌اند.

بخش اروپا به دو قسمت «اروپای یک» و «اروپای کلاسیک» تقسیم می‌شود. این باغ ظاهری نسبتاً قرینه دارد. در این باغ مجموعاً 10 تپه گنبدی‌شکل با پوشش گیاهان علفی به چشم می‌خورد. در این باغ می‌توانید از گل‌های تزئینی متعدد، درختان و درختچه‌های مخصوص منطقه اروپا دیدن کنید. یکی از بخش‌های معروف بخش اروپا، دالان مشاهیر است. دالان مشاهیر بلواری زیبا است. در راستای این بلوار 5 مجسمه از گیاه‌شناسان بنام اروپایی دیده می‌شود. این افراد لینه، داروین، مندل، بواسیه و رشینگر هستند. ظرافت این بخش به‌حدی است که در هر قسمت از آن می‌توانید شاهد پوشش گیاهی مخصوص به نقاط خاصی از اروپا باشید.

• رویشگاه پهن‌برگان همیشه سبز

پهن‌برگان همیشه سبز نقش مهمی را در باغ گیاه شناسی ملی ایران ایفا می‌کنند. این درختان حتی در فصل پاییز نیز تسلیم طبیعت نمی‌شوند و دل سبز خود را به خزان نمی‌دهند. به همین خاطر این بخش را می‌توان یکی از زیباترین بخش‌های باغ گیاه شناسی ملی ایران دانست. بخش پهن‌برگان همیشه سبز دارای 1.6‌هکتار مساحت است. در این باغ از انواع درختان و درختچه‌های همیشه‌سبز بومی و غیربومی نگهداری می‌شود.

جالب است بدانید علاوه بر این بخش، در بخش‌های دیگر باغ نیز به کرات از گیاهان همیشه‌سبز استفاده شده است. با وجود این قسمت پهن‌برگان همیشه‌سبز، بخش اختصاصی این گیاهان زیبا است. به همین خاطر، با کمک سبک چهارباغ ایرانی، این بخش را به چهار قسمت تقسیم کرده‌اند. در هر بخش از نوعی خاص از گیاهان همیشه‌سبز نگهداری می‌شود.

• رویشگاه قفقاز

با وجود آنکه پس از پهن‌برگان همیشه‌سبز می‌توانید خودتان را به محوطه اصلی و میان مرکزی برسانید، ما به شما توصیه می‌کنیم به‌سمت جنوب و رویشگاه قفقاز بروید. منطقه قفقاز در شمال‌غرب ایران قرار دارد. قفقاز منطقه‌ای بین دریای سیاه و دریای خزر است. در حال حاضر این منطقه شامل کشورهایی همانند آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، بخش‌هایی از روسیه و ترکیه می‌شود. حتی بخش‌هایی از تالش ایران نیز جزء منطقه قفقاز به حساب می‌آید. پوشش گیاهی قفقاز بسیار متنوع و زیبا است. در این منطقه می‌توانید شاهد چمن‌زارهای آلپی تا سوزن‌برگان کوهستانی باشید. به‌صورت کلی در منطقه قفقاز حدود ۶هزار و ۳۰۰ گونه گیاه آوندی دیده می‌شود. از این میان، ۲هزار و ۵۰۰ گونه منحصر‌به‌فرد قفقاز است و در جای دیگر یافت نمی‌شود.

در باغ گیاه شناسی تهران نیز مساحتی بالغ‌بر 3هکتار را به رویشگاه قفقاز اختصاص داده‌اند. در این بخش می‌توانید شاهد درختچه‌ها و درختان مخصوص منطقه قفقاز باشید. طراحی این منطقه آن را به 5 بخش مختلف تقسیم می‌کند. در بخش شرق و شمال‌شرقی، درختان اوری و بلندمازو، در بخش جنوب‌شرقی درختان آزاد، در غرب و جنوب‌غرب درختان افرا و در شمال‌غرب درختان بارانک کاشته شده‌اند.

• رویشگاه هیرکانی (خزر)

جنگل‌های هیرکانی جزء جنگل‌های معتدله یا همان پهن‌برگان خزان‌کننده محسوب می‌شوند. این جنگل‌ها همچون نواری سبز بر روی دامنه‌های شمالی رشته‌کوه البرز دیده می‌شوند. در بخش سواحل جنوبی دریای خزر، فقط جنگل‌های زیبای هیرکانی به چشم می‌خورند. این جنگل‌ها از نظر زمین‌شناسی، میراث دوران سوم هستند. از‌این‌رو به آن‌ها جنگل‌های کهن نیز گفته می‌شود.

پس از رویشگاه قفقاز، شما می‌توانید از دل جنگل‌های هیرکانی عبور کنید. این مسیر را به‌جرئت می‌توان یکی از زیباترین مسیرهای تمام باغ گیاه شناسی ملی ایران دانست. رویشگاه هیرکانی باغ گیاه شناسی ملی ایران 7‌هکتار وسعت دارد. در این بخش دریاچه‌ای زیبا به‌عنوان نمادی از دریای خزر، طراحی شده است. زمانی که به این دریاچه نگاه می‌کنید، مات‌و‌مبهوت زیبایی آن خواهید شد. در این بخش باغ، آرامش موج می‌زند و سرسبزی چشمان شما را فرا می‌گیرد. در این قسمت می‌توانید از تمامی گونه‌های گیاهی رویشگاه هیرکانی دیدن کنید. از جمله مهم‌ترین گونه‌های گیاهی این بخش می‌توان به سرخ‌های شمالی، انواع پیاز، ریزوم‌ها و گیاهان علفی اشاره کرد.

• رویشگاه هیمالیا

رشته‌کوه هیمالیا، یکی از مرتفع‌ترین مناطق روی زمین است. این رشته‌کوه، شبه‌قاره هند را از فلات تبت جدا می‌کند. بسیاری از رودهای بزرگ آسیا از این رشته‌کوه زیبا و مرتفع سرچشمه می‌گیرند. صعود به قلل هیمالیا همواره جزء بزرگ‌ترین چالش‌های ورزش‌کاران و صخره‌نوردان بوده است. پوشش گیاهی این منطقه نیز کوهستانی و سردپسند است.

در باغ گیاه شناسی ملی نیز بخشی با مساحت 3هکتار را به رویشگاه هیمالیا اختصاص داده‌اند. در این رویشگاه ، 3 تپه طراحی شده است. ارتفاع بلند‌ترین تپه به 19 متر می‌رسد. همچنین برای ایجاد حس کوهستانی‌بودن منطقه، 200 تخته‌سنگ بزرگ را نیز به‌صورت نمادین در این بخش قرار داده‌اند. در رویشگاه هیمالیا، کاشت پوشش گیاهی بر اساس تیپ‌بندی خاصی انجام شده است. انتخاب پوشش گیاهی هیمالیا که با آب‌وهوای تهران نیز سازگار باشد، کار بسیار دشواری بود. در نهایت درختانی همچون بلوط و سایر پهن‌برگان خزان‌کننده همانند صنوبر برای این بخش انتخاب شدند.

• رویشگاه البرز

رشته‌کوه البرز در کنار رشته‌کوه زاگرس، یکی از مهم‌ترین مناطق کوهستانی ایران به حساب می‌آید. این رشته‌کوه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. از نظر پوشش گیاهی، بخش دامنه جنوبی در استان تهران قرار دارد و جزء منطقه تورانی است. پوشش گیاهی البرز جنوبی بسیار متنوع و غنی است. به همین خاطر جزء ذخایر ژنتیکی گیاهی ایران به شمار می‌آید. از‌این‌رو به‌شدت تحت محافظت سازمان حفاظت از محیط‌زیست قرار دارد.

در باغ گیاه شناسی تهران نیز بخش مهمی به رویشگاه البرز اختصاص داده شده است. در این بخش با ایجاد تپه ماهور، دره و همچنین برقراری جریان آب به‌صورت رود، چشمه، آبشار، آبگیر و حتی مانداب، تصویری دقیق از رویشگاه البرز را به تصویر کشیده‌اند. در این بخش می‌توانید شاهد گونه‌های خاص و منحصر‌به‌فردی همانند توس، بادام، بنه، زالزالک، گلابی وحشی، سماق، زربین، ارس و البته بید باشید.

• رویشگاه زاگرس

زمانی که رویشگاه البرز را به‌سمت جنوب ادامه دهید، به یک دوراهی خواهید رسید. ما به شما توصیه می‌کنیم دوراهی را به‌سمت راست رفته و به دل رویشگاه زاگرس بزنید. همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، زاگرس و البرز جزء مهم‌ترین رشته‌کوه‌های ایران هستند. حال به‌دلیل اهمیت فراوان، شانه‌به‌شانه رویشگاه البرز، می‌توانید شاهد رویشگاه زاگرس نیز باشید. رویشگاه زاگرس در بخش جنوب‌شرقی باغ گیاه شناسی ملی ایران واقع شده است.

قدمت جنگل‌های زاگرس به حدود ۵هزار و۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد. پوشش گیاهی غالب منطقه زاگرس را درختان بلوط تشکیل می‌دهند. زاگرس بر اساس خط‌الرأس شرقی – غربی، به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش شمالی زاگرس، رویشگاه ویژه مازودار است. در بخش جنوبی نیز می‌توانید شاهد رویشگاه ویژه برودار باشید.در باغ گیاه شناسی ملی ایران نیز زمینی با مساحت 3‌هکتار به بخش زاگرس اختصاص داده شده است. در این بخش سه تپه مصنوعی طراحی شده که بلند‌ترین آن‌ها 10 متر ارتفاع دارد. عمده پوشش گیاهی این بخش را درختان بلوط تشکیل می‌دهند. همچنین می‌توانید شاهد انواع درخت بادام، پسته، زالزالک، گلابی، بارانک، سماق و ارغوان نیز باشید. جالب است بدانید بلوط نقش بسیار مهمی در ادامه حیات طبیعت ایفا می‌کند. این درختان بذر امید تجدید حیات رویشگاه زاگرس به حساب می‌آیند.

• باغ سیستماتیک

از جنوبی‌ترین بخش رویشگاه زاگرس، می‌توانید وارد باغ سیستماتیک شوید. شاید نام این باغ کمی برای شما عجیب باشد. بخشی از باغ گیاه شناسی تهران با مساحت 8.5‌هکتار به باغ سیستماتیک اختصاص یافته است. در حقیقت دلیل این نام‌گذاری، دسته‌بندی دقیق گیاهان آن است. در این بخش بر اساس سیر تکامل و طبقه‌بندی کرونکویست، گیاهان به دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌شوند. در بخش ورودی می‌توانید شاهد گروهی از بازدانگان باشید. همچنین بخش اعظم باغ سیستماتیک را گیاهان نهان‌دانگان دولپه‌ای تشکیل می‌دهند. یکی از بخش‌های زیبای این باغ، برکه‌ای خاص و منحصر‌به‌فرد است که در بخش شمال‌شرقی مجموعه قرار دارد. در این برکه می‌توانید شاهد حضور نیلوفر آبی و گیاهان آب‌زی تک‌لپه‌ای دیگر باشید.

هدف از طراحی این بخش، فراهم‌آوردن امکانات مطالعاتی برای دانشجویان رشته گیاه‌شناسی است. در این باغ مجموعاً 90 خانواده گیاهی وجود دارند. از این میان 6 خانواده به بازدانگان و 84 خانواده به نهان‌دانگان متعلق هستند. همچنین در میان نهان‌دانگان، هشت خانواده تک‌لپه‌ای و 76 خانواده دولپه‌ای هستند.

• گلخانه‌های جنوب ایران و گرمسیری

در بخش جنوبی باغ گیاه شناسی ملی ایران و دقیقاً پایین میدان مرکزی، بخشی با نام گلخانه‌های جنوب ایران و گرمسیری به چشم می‌خورد. این قسمت از باغ، سه بخش کاملاً مجزا دارد. در بخشی از آن، طراحی جنگل‌های مانگرو انجام شده است. در بخش میانی می‌توانید شاهد گلخانه‌ای باشید که در مقایسه با  بخش‌های دیگر ارتفاع بیشتری دارد. به‌سبب همین ارتفاع، می‌توانید گونه‌های خاصی را در آن مشاهده کنید. حتی درختانی جوان نیز در این بخش قرار داده شده‌اند. در بخش انتهایی گلخانه نیز باغچه‌ای زیبا قرار دارد. در این باغچه‌ درختچه‌های بومی جنوب ایران کاشته شده‌‌اند.

• آربورتوم

آربورتوم مکانی برای کاشت گیاهان چوبی همانند انواع درختان و درختچه‌ها محسوب می‌شود. در این مجموعه با هدف تحقیق بر روی ارتباط بین گیاهان چوبی بومی و غیربومی، درختان مختلفی کاشته شده است. هدف از این تحقیقات، دستیابی به گونه‌های خاص و مناسب تولیدات چوبی و همچنین بیابان‌زدایی است.

به همین منظور در مجموعه آربورتوم که 14‌هکتار وسعت دارد، می‌توانید گونه‌های مختلفی از درختان را مشاهده کنید. در بخش آربورتوم دو دریاچه مصنوعی، چشمه، برکه و یک نهر آبی تماشایی طراحی شده است. برای دسترسی و بازدید از این بخش می‌توانید از مسیری آسفالته استفاده کنید. آربورتوم را می‌توان بی‌تردید یکی از زیباترین بخش‌های باغ گیاه شناسی ملی ایران دانست. اگر به عکاسی علاقه‌مند هستید، می‌توانید زیباترین لوکیشن‌های عکاسی را در این قسمت بیابید.

• باغ گیاهان دارویی

در بخش شمالی آربورتوم، می‌توانید خود را به مجموعه گیاهان دارویی برسانید. خوشبختانه در بخش‌های مختلف کشور ما، گیاهان دارویی متعددی رشد می‌کنند. طب سنتی ایران، یکی از بهترین روش‌های درمانی به حساب می‌آید. همان طور که می‌دانید، طبیب معروف ایرانی، بوعلی‌سینا نیز از طب سنتی و گیاهان دارویی برای درمان بیماران استفاده می‌کرد. حتی جالب است بدانید امروزه نیز با افزایش دانش پزشکی، باز هم از گیاهان دارویی در صنایع داروسازی استفاده می‌شود. به همین خاطر در باغ گیاه شناسی تهران، زمینی با وسعت 5‌هکتار به باغ گیاهان دارویی اختصاص یافته است.

در این بخش می‌توانید شاهد حضور انواع گیاهان دارویی بومی و حتی غیربومی باشید. هدف از ساخت این باغ، آشنایی بازدیدکنندگان با انواع گیاهان دارویی ایران و همچنین انجام تحقیقات درباره این گیاهان است. در این باغ محققان در تلاش هستند تا تنوع ژنتیکی خاصی از گیاهان دارویی را به وجود بیاورند. همچنین تحقیقات مهمی درباره خواص این گیاهان دارویی نیز در این بخش انجام می‌شود.

• باغ صخره‌ای و گیاهان زینتی

باغ صخره‌ای و گیاهان زینتی، قدیمی‌ترین بخش باغ گیاه شناسی ملی به حساب می‌آید. این باغ دارای 7هکتار مساحت است و یکی از بخش‌های بزرگ این مجموعه به شمار می‌آید. در این بخش می‌توانید شاهد مجموعه‌ای بی‌بدیل و زیبا از درختان و درختچه‌های مدیترانه‌ای باشید. علاوه‌بر ظاهری زیبا، این درختان برای تحقیقات باغبانی و گیاه‌شناسی نیز بسیار مفید هستند. در بخشی دیگر از باغ گیاهان زینتی، می‌توانید از گیاهان زینتی خارجی دیدن کنید. جالب است بدانید شناخت روش سازگاری این گیاهان زیبا و حساس با آب‌وهوای تهران بسیار حائز اهمیت است. البته نمی‌توان از جنبه زیبایی این گل‌ها نیز چشم‌پوشی کرد. همین طور که در مسیر پیاده‌روی این باغ قدم‌ می‌زنید، می‌توانید از گونه‌های مختلف گیاهان زینتی نیز دیدن کنید. این باغ آن‌قدر زیباست که باید در هر قدم چند لحظه تأمل کنید و از بخش‌های مختلف آن لذت ببرید.

در میان باغ صخره‌ای، دریاچه‌ای وسیع با مساحت ۲هزار و 500 مترمربع نیز به چشم می‌خورد. در قسمت باغ صخره‌ای، بخش‌های کوهستانی متعدد نیز طراحی شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این قسمت از باغ، آبشاری 8‌متری و زیبا است. آب دریاچه مدیترانه‌ای به‌وسیله سیستم گردش و پمپ، به بالای آبشار منتقل می‌شود. سپس از ارتفاع 8‌متری به داخل دریاچه می‌ریزد و منظره‌ای خیره‌کننده را ایجاد می‌کند. در این حوضچه می‌توانید شاهد حضور ماهی‌های متعددی باشید که باعث اکسیژن‌رسانی به آب هستند. همچنین بر روی حوضچه نیز انواع گیاهان آب‌زی همانند نیلوفر آبی، لوئی و زنبق زندگی می‌کنند. بسیاری از بازدیدکنندگان، این بخش از باغ را زیباترین قسمت باغ گیاه شناسی ملی ایران می‌دانند.

• رویشگاه چین و ژاپن

اگر به علوم گیاه‌شناسی و تاریخ علاقه‌مند باشید، می‌دانید که سبک باغ‌سازی خاور دور، یکی از سبک‌های معروف باغ‌سازی در دنیا محسوب می‌شود. برخلاف سبک باغ‌سازی ایرانی، در سبک باغ‌سازی خاور دور، خبری از فضاهای وسیع و بزرگ نیست. به همین خاطر اکثر باغ‌های چین و ژاپن بر اساس سبک مینیاتوری و فضاهای کوچک شکل گرفته‌اند. یکی از مشخصه‌های خاص باغ‌سازی چینی و ژاپنی، تلاش بر حفظ ابعاد طبیعی در طراحی باغ است. این یعنی همواره تلاش بر این بوده تا این حس به بیننده منتقل شود که انگار در حال تماشای مدلی کوچک‌شده از طبیعت است. آن‌ها می‌خواهند الگوی طبیعت به‌خوبی در باغ‌ها حفظ شود.

در باغ گیاه‌شناسی زمینی به مساحت 3.2‌هکتار به اجرای پروژه رویشگاه چین و ژاپن اختصاص داده شده است. این مرکز با کمک محققان و متخصصان باغ‌سازی خاور دور، این پروژه را به پایان رساند. در طراحی این باغ از تمامی المان‌های باغ‌های خاور دور به‌خوبی استفاده شده است. در باغ چین و ژاپن می‌توانید شاهد حوضی زیبا و دو‌طبقه باشید. آب از حوضچه بالا به حوض پایین می‌ریزد و مناظری زیبا را به وجود می‌آورد. همچنین در حوض بالایی، جزیره‌ای کوچک به چشم می‌خورد که با پلی زیبا و قرمز رنگ به بخش پیاده‌رو متصل می‌شود. حتی در طراحی پل و انتخاب المان‌های معماری چین و ژاپن نیز وسواس خاصی به خرج داده شده است. در باغ‌های چین و ژاپن می‌توانید به‌کرات شاهد حضور سوزن‌برگ‌ها و درختان همیشه‌سبز باشید. خوشبختانه در مجموعه باغ گیاه‌شناسی، این نکته نیز به‌خوبی رعایت شده است.

• چمن‌زارهای آمریکا

بخش آمریکا مربوط به چمن‌زارهای آن می‌شود. در این بخش که 1.4‌هکتار وسعت دارد، می‌توانید شاهد دشت‌های پوشیده از چمن آمریکا باشید. در بخش چمن‌زارهای آمریکا تلاش بر این بوده تا ظاهر دشت‌های آمریکا را به‌خوبی به تصویر بکشند. البته کارشناسان مجموعه در انجام این کار نیز موفق بوده‌اند و بخش آمریکا این حس و حال را به‌خوبی به شما منتقل می‌کند. در بخش‌های مختلف این قسمت، بذرهای علفی چمن‌زارهای آمریکای شمالی کاشته شده است. البته در کنار این چمن‌زارها می‌توانید شاهد درختان و درختچه‌های کوچک و بزرگ نیز باشید. یافتن گیاهانی که از نظر سازگاری با آب‌وهوای ایران هم‌خوانی داشته باشند، کار بسیار دشواری بود. به همین خاطر طراحی این بخش برای مسئولان باغ گیاه شناسی تهران یک چالش بزرگ محسوب می‌شد.

• جنگل و گردشگاه

جنگل و گردشگاه در شمالی‌ترین بخش باغ گیاه شناسی ملی ایران قرار دارد. این بخش با 25‌هکتار زمین جنگل‌کاری‌شده، بزرگ‌ترین قسمت باغ گیاه شناسی ملی ایران محسوب می‌شود. در انتخاب و کاشت گونه درختان، از الگوی خاص و زیبایی استفاده شده است. در بخش شمالی، کاشت درختانی با شاخ و برگ روشن همانند سپیدار را آغاز کردند. در بخش جنوبی می‌توانید شاهد درختانی با برگ سبز تیره باشید که عمدتاً سوزنی‌برگان هستند.

در بخش غربی جنگل و گردشگاه، چهار آلاچیق چوبی به چشم می‌خورد. این آلاچیق‌ها حدود 50 تا 70 متر از یکدیگر فاصله دارند. آلاچیق‌ها دارای پلانی 8ضلعی هستند و سقفی شیب‌دار دارند. برای نورگیر این آلاچیق، از معماری عمارت کلاه‌فرنگی استفاده شده است. این آلاچیق‌ها می‌توانند فضایی مناسب برای استراحت گردشگران باشند.

• باغ میوه بومی ایرانی

در بخش شمالی و دقیقاً در نقطه مقابل گلخانه گل‌های جنوب کشور، باغ میوه بومی ایرانی قرار دارد. در زمینی به مساحت 4.5‌هکتار، فضایی به کشت و پرورش درختان میوه ایرانی اختصاص یافته است. هدف از این کار آشنایی بازدیدکنندگان با میوه‌های بومی و همچنین حفظ ژنتیک این میوه‌ها است. میوه‌‌ها کلاً به دو دسته هسته‌داران و دانه‌داران تقسیم می‌شوند. همچنین تقسیم‌بندی میوه‌ها بر اساس میوه‌های شمال و جنوب کشور نیز در این باغ انجام شده است. در این باغ می‌توانید شاهد درختان انجیر، انگور، ازگیل، آلبالو، انار، آلو، گیلاس، پسته، به، توت، زالزالک، زردآلو، زیتون، سیب، سنجد، گردو، گلابی، هلو، فندق، شلیل، عناب و غیره باشید.

• میدان اصلی

میدان اصلی یا همان میدان مرکزی را با نام‌های چهارباغ ایرانی و باغ رز نیز می‌شناسند. این میدان دقیقاً بر اساس اصل معماری چهارباغ ایران ساخته شده است. دو بلوار عریض شمال به جنوب و شرق به غرب یکدیگر را قطع می‌کنند و این میدان نیز دقیقاً در محل تقاطع آن‌ها قرار دارد. در میان میدان اصلی، حوضی فیروزه‌ای و دایره‌ای شکل به چشم می‌خورد. میدان اصلی با مساحت 7.5‌هکتار یکی دیگر از بزرگ‌ترین بخش‌های باغ گیاه شناسی ملی محسوب می‌شود. ساخت این میدان در سال 1384 به پایان رسید. آب‌نماهای بخش شمالی، به شکل پلکانی ساخته شده‌اند. تمامی المان‌های موجود در این باغ را به شکل متقارن طراحی کرده‌اند. این میدان در مجموع شامل 18 باغچه مختلف می‌شود.

در مرکز باغ و در چهار طرف جوی‌های آب، باغ رز تعبیه شده است. این باغ شامل 8 قطعه مثلثی و 4 قطعه قوسی‌شکل است که در یک دایره بزرگ مخاط شده‌اند. در هر قطعه ترکیب رنگی خاص از گل‌های رز تعبیه شده است. در مجموع بیش از 80 نوع گل رز مختلف در این باغ وجود دارد. این گل‌ها از اوایل بهار تا اواسط پاییز گل می‌دهند و باعث زیبایی دوچندان باغ می‌شوند.

قوانین بازدید از باغ گیاه شناسی ملی ایران

• از چیدن گل‌ها و گیاهان اکیداً خودداری کنید؛
• فقط می‌توانید در محل تعیین شده پیاده‌روی کنید؛
• ورود به محوطه گیاهان سبز اکیداً ممنوع است؛
• هنگام عکاسی مراقب گیاهان باشید؛
• به‌هیچ‌وجه به دریاچه‌ها و آبشارها نزدیک نشوید؛
• زباله خود را در سطل مخصوص بیندازید؛
• به هشدار مسئولان و نگهبان‌ها توجه کنید؛
• تابلوهای هشدار و راهنمایی را مطالعه نمایید؛
• مراقب سیستم آبیاری باشید؛
• از تنه درختان آویزان نشوید؛
• روشن‌کردن آتش ممنوع است؛
• همراه‌آوردن زیرانداز و کمپ‌زدن ممنوع است؛
• همراه‌آوردن حیوانات خانگی ممنوع است؛
• پخت‌وپز در محوطه باغ ممنوع است؛
• استعمال دخانیات در محوطه ممنوع است؛
• فقط می‌توانید در محل‌های مشخص شده از صندلی برای استراحت استفاده کنید؛
• همراه‌آوردن اسباب بازی همانند توپ یا راکت بدمینتون ممنوع است.

نمایشگاه و فروشگاه

علاوه بر لذت‌بردن از گیاهان نادر و تماشای گل‌های زینتی، شما می‌توانید در کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه‌های مختلف باغ گیاه شناسی ملی ایران نیز شرکت کنید. در ادامه شما را با نمایشگاه‌ها، فروشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی این باغ آشنا خواهیم کرد.

• کارگاه‌های آموزشی

کارگاه‌های آموزشی باغ گیاه شناسی ملی به‌صورت تئوری و عملی برگزار می‌شوند. در پایان دوره، گواهینامه‌ای معتبر از سوی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به شما اعطا خواهد شد. اطلاعیه برگزاری کارگاه‌های آموزشی را می‌توانید از وب‌سایت کارگاه آموزشی باغ گیاه شناسی ملی دریافت کنید. برای شرکت در این دوره‌ها تا 24 ساعت پیش از شروع دوره فرصت خواهید داشت. همچنین در خصوص متقاضیانی که برای بار چندم در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند، تخفیف ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. در ضمن دانشجویان با ارائه کارت دانشجویی می‌توانند از 30درصد تخفیف بهره‌مند شوند.

این دوره‌ها شامل مباحث تخصصی می‌شود. به‌عنوان مثال شما می‌توانید در دوره‌های کرم‌های گیاهی، استخراج عصاره، تهیه صابون، تهیه لوسیون، تهیه ماسک‌های گیاهی، تهیه پماد و غیره شرکت کنید. تمامی این دوره‌ها، توسط اساتید متخصص تدریس می‌شوند و می‌توانند برای کارآفرینی گزینه مناسبی باشند. برای تکمیل ثبت‌نام یا اطلاع از آخرین دوره‌ها، می‌توانید با شماره ۴۴۷۸۷۲۱۰-۰۲۱ تماس بگیرید.

• فروشگاه اینترنتی انتشارات

شما می‌توانید از طریق این لینک به خرید انواع کتب و نشریه تخصصی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اقدام کنید. تمامی دانشجویان رشته‌های مرتبط با طبیعت و محیط‌زیست و همچنین افرادی که به این حوزه علاقه‌مند هستند، می‌توانند از این فروشگاه استفاده کنند. در این فروشگاه امکان خرید انواع کتب تخصصی رشته مراتع، رشته گیاهان دارویی، رشته گیاه شناسی، رشته صنوبر، رشته زیست فناوری، رشته حمایت و حفاظت، رشته چوب، رشته جنگل، رشته بیابان و نشریات مختلف در این حوزه وجود دارد.

• فروشگاه بذر، نهال و گیاهان آپارتمانی

در مجاورت محل فروش بلیت، می‌توانید از نمایشگاه دائمی یا همان فروشگاه بذر، نهال و گیاهان آپارتمانی نیز دیدن کنید. در این بخش امکان خرید انواع گیاهان آپارتمانی، نهال و بذر برای علاقه‌مندان وجود دارد. قیمت محصولات این فروشگاه بسیار مقرون‌به‌صرفه است و از نظر ژنتیک، گیاهانی که در این بخش عرضه می‌شوند، کیفیت مطلوبی دارند. پس اگر به خرید گل‌وگیاه علاقه‌مند هستید، می‌توانید به این بخش مراجعه کنید.

بازدید مجازی از باغ گیاه شناسی تهران

بر اساس گفته مسئولان باغ گیاه شناسی ملی ایران، به‌زودی امکان بازدید مجازی از این باغ نیز مهیا خواهد شد. این باغ وسعت بسیاری دارد و به همین خاطر روند تصویربرداری می‌تواند بسیار طولانی باشد. در حال حاضر مراحل تصویربرداری و ایجاد تصاویر سه‌بعدی از باغ در دست انجام است. با استناد به گفته مسئولان مجموعه، در آینده نزدیک از طریق وب‌سایت رسمی باغ گیاه شناسی ایران، امکان بازدید مجازی از این باغ وجود خواهد داشت.

بهترین زمان بازدید از باغ گیاه شناسی ملی

بازدید از باغ گیاه شناسی ملی ایران می‌تواند در هر فصل لذت‌بخش باشد. با این حال باید بهترین زمان بازدید از باغ گیاه شناسی ایران را بهار و پاییز دانست. البته اگر قصد دارید تا از دیدن سرسبزترین مناظر به وجد بیابید، باید اواسط اردیبهشت را برای بازدید خود انتخاب کنید. در این زمان، گل‌های رز وحشی باغ رز، لاله‌ها و شقایق‌ها همگی گل می‌دهند. به همین خاطر از نظر زیبایی، باغ گیاه شناسی تهران به نقطه اوج خود می‌رسد. در این فصل هوا بسیار دل‌پذیر است و بسیاری از درختان میوه، شکوفه می‌کنند. پس می‌توان بهار را یکی از بهترین زمان‌ها برای بازدید از باغ گیاه شناسی ملی دانست.

فصل پاییز هم که پادشاه فصل‌ها است. در این فصل طبیعت به هزاران رنگ در می‌آید. در باغ گیاه شناسی ملی، بسیاری از درختان همیشه‌سبز هستند؛ اما برخی دیگر در فصل پاییز به رنگ‌های زیبا و تماشایی در می‌آیند. در این میان یکی از مهم‌ترین وقایع و رویدادهای پاییز نیز اتفاق می‌افتد. همه‌ساله در ماه مهر، جشنواره گل داوودی در این باغ برگزار می‌شود. اگر به تماشای گل‌های رنگارنگ علاقه‌مند هستید، به‌هیچ‌وجه این جشنواره را از دست ندهید.

موزه حشرات باغ گیاه شناسی ایران

در سال 1397، شاهد اضافه‌شدن بخشی جدید به باغ گیاه شناسی ملی ایران بودیم. در این سال، موزه حشرات به این مجموعه اضافه شد. در این موزه از بیش از 30هزار نمونه حشرات مختلف بومی نگهداری می‌شود. موزه حشرات به شکل موضوعی طراحی شده است و 7 راسته مختلف دارد. این راسته‌ها شامل پروانه‌ها، سخت بالپوشان، زنجره‌ها، نیم بالپوشان، راست بالان، بزرگ بالان، طیاره‌ها، شیخک‌ها و فاسمیدها می‌شود. به‌صورت کلی در این موزه 60 خانواده از حشرات مختلف را مشاهده خواهید کرد. بازدید از این موزه فقط به کسانی که به حشرات علاقه‌مند هستند، توصیه می‌شود.

باغ‌های اقماری

باغ گیاه‌ شناسی تهران، باغ‌های اقماری متعددی در سراسر کشور دارد. باغ گیاه شناسی نوشهر، یکی از قدیمی‌ترین باغ های گیاه شناسی ایران به حساب می‌آید که در استان مازندران قرار دارد. از باغ گیاه شناسی زاگرس خرم‌آباد، فدک دزفول، گیاهان دارویی همدان، گیاهان کویری کاشان و یزد نیز می‌توان به‌عنوان سایر باغ‌های اقماری این مجموعه یاد کرد.

امکانات باغ گیاه شناسی ملی

• پارکینگ رایگان؛
• بوفه؛
• رستوران؛
• مسیر پیاده‌روی؛
• صندلی مخصوص استراحت؛
• آلاچیق مخصوص استراحت؛
• نگهبان و راهنما؛
• تابلوهای راهنما؛
• سرویس‌بهداشتی.

دسترسی به باغ گیاه شناسی ملی

هزینه بازدید	برای بزرگسالان 12هزار تومان کودکان کمتر از 4 سال رایگان
ساعات کار	همه‌روزه از ساعت 9 صبح تا غروب آفتاب
شماره تماس	02144787282
وب‌سایت	nbgi.rifr-ac.ir
آدرس	اتوبان تهران­-كرج، خروجی پیكانشهر ، شهرک سرو آزاد، خیابان شهید علی گودرزی، بلوار باغ گیاه‌شناسی ملی ایران

• دسترسی با وسیله نقلیه شخصی

برای دسترسی به باغ گیاه شناسی ملی ایران در تهران با وسیله نقلیه، باید خود را به بزرگ‌راه تهران – کرج برسانید. پیش از کرج، به‌دنبال تابلوی خروجی پیکانشهر باشید. از آنجا نیز با دنبال‌کردن تابلوهای راهنما، به‌راحتی به باغ گیاه شناسی ملی ایران خواهید رسید. این مجموعه دارای پارکینگ بسیار بزرگی است. به همین خاطر نیازی نیست نگران تکمیل‌شدن ظرفیت فضای پارکینگ مجموعه باشید.

• دسترسی با مترو

ایستگاه مترو ایران‌خودرو واقع در خط شماره 5 مترو تهران یا همان خط مترو صادقیه – کرج، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به باغ گیاه شناسی ملی ایران محسوب می‌شود. در کنار خروجی متروی ایران‌خودرو، تاکسی‌های بسیاری شما را تا باغ گیاه شناسی ایران همراهی خواهند کرد.

• دسترسی با تاکسی

در صورت تمایل می‌توانید برای یافتن تاکسی مناسب، به میدان آزادی مراجعه کنید. شما باید در بخش غربی میدان و ابتدای مسیری که به کرج منتهی می‌شود بایستید و سوار بر تاکسی‌های مترو شوید که شما را به مترو چیتگر یا ایران‌خودرو می‌رسانند. از آنجا نیز با اتوبوس یا تاکسی می‌توانید خود را به باغ گیاه شناسی ملی ایران برسانید.

نکاتی که پیش از مراجعه به باغ گیاه شناسی ایران باید در نظر داشته باشید

• در صورت خرید اینترنتی از وب‌سایت‌هایی همانند نت برگ، می‌توانید از تخفیف باغ گیاه شناسی ملی ایران بهره‌مند شوید؛
• بلیت کودکان زیر 4 سال رایگان است؛
• این باغ وسعت بسیاری دارد، پس خودتان را برای یک پیاده‌روی طولانی آماده کنید؛
• بهتر است کفش مخصوص پیاده‌روی به پا کنید؛
• حتماً کرم ضدآفتاب به پوست خود بزنید؛
• برای کودکان زیر 4 سال حتماً کالسکه همراه بیاورید؛
• در محوطه باغ آبخوری یا بوفه وجود ندارد، پس آب و تنقلات همراه بیاورید؛
• بهترین زمان بازدید از این باغ اواسط بهار و اواسط پاییز است؛
• با مراجعه به وب‌سایت باغ گیاه شناسی ملی ایران ، از برگزاری جشنواره‌های مختلف اطلاع پیدا کنید؛
• بهتر است ساعت 9 صبح، یعنی ساعت شروع به کار مجموعه در باغ حاضر باشید؛
• دست فرزندان خود را بگیرید، فضای باغ بسیار وسیع است و امکان گم‌شدن آن‌ها وجود دارد.

خب دوستان و همراهان عزیز ره بال آسمان، آیا شما تاکنون از باغ گیاه شناسی ملی ایران در تهران دیدن کرده‌اید؟ به نظر شما زیباترین فصل این باغ کدام است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.