سعدیه شیراز | آرامگاه سعدی، شاعر نامی ایرانی

در شیراز ده‌ها جاذبه گردشگری و دیدنی وجود دارد؛ اما حافظیه و سعدیه شیراز را می‌توان جزء مهم‌ترین آن‌ها دانست. پیکر شاعر بزرگ ایرانی، سعدی در این آرامگاه قرار دارد. در ادامه شما را با سعدیه شیراز به‌صورت کامل آشنا خواهیم کرد.

سعدیه شیراز کجاست؟

سعدیه در فاصله 4کیلومتری از مرکز شیراز و انتهای بلوار بوستان قرار دارد. برای دسترسی به سعدیه، باید خودتان را به بخش شمالی شیراز برسانید. سعدیه دقیقاً کنار باغ دلگشا در جنوب غرب ایران واقع شده است.

معرفی سعدیه شیراز

سعدیه شیراز، محل دفن یکی از بزرگ‌ترین شعرای ایرانی، یعنی سعدی است. سعدی آوازه جهانی دارد. به همین خاطر همه‌ساله هزاران گردشگر از داخل و خارج ایران، به استان فارس و سعدیه می‌آیند. فضاسازی سعدیه به‌خوبی انجام شده است و ظاهری دل‌باز و زیبا دارد. بازدید از سعدیه برای دو گروه از علاقه‌مندان جذاب خواهد بود. دسته اول افرادی که به هنر معماری اصیل ایرانی علاقه دارند. دسته دوم افرادی که عاشق شعر و ادبیات فارسی هستند. این آرامگاه ظاهری دل‌نشین و بی‌نظیر دارد. سکوت در محیط آرامگاه موج می‌زند. حوضی بزرگ در میان سعدیه وجود دارد که حسابی محیط را باصفا و زیبا کرده است.

معماری سعدیه

سعدیه در طول تاریخ تغییرات بسیاری را به خود دیده است؛ اما بنایی که در حال حاضر در سعدیه مشاهده می‌کنید، اثر دست محسن فروغی است. محسن فروغی یکی از معماران سبک مدرن در ایران به حساب می‌آید. محسن فروغی با همکاری علی اکبر صادق، در سال 1330 توانست آرامگاه سعدی را طراحی کند. در طراحی آرامگاه سعدی او از عناصر معماری سنتی کمک گرفت. با نگاهی سطحی و غیر‌متخصص نیز می‌توان شاهد الگوهای ایرانی در بنای سعدیه بود. ساختمان آرامگاه ظاهری ایرانی دارد و دارای 257 مترمربع زیربناست.

اگر از دور به این ساختمان نگاه کنید، ظاهر آن را مربعی خواهید دید؛ اما زمانی که با دقت نگاه کنید، متوجه 8 ضلعی‌بودن سازه اصلی خواهید شد. طراحان از سنگ مرمر در بخش‌هایی از دیوارها استفاده کرده‌اند. نمای خارجی آرامگاه با سنگ تراورتن و نمای داخلی با سنگ مرمر تزئین شده است. برای پایه‌های بنا، از سنگ سیاه‌رنگ استفاده شده است. در ضمن برای ستون‌ها و نمای جلوی ایوان نیز از سنگ گرانیت قرمز استفاده کرده‌اند.

کلیت بنا دارای ظاهری ساده و سفید‌رنگ است. با این وجود برای رعایت اصول معماری ایرانی، از کاشی‌کاری‌های تزئینی نیز در این آرامگاه استفاده شده است. در بخش جلویی مقبره، 8 ستون قهوه‌ای‌رنگ به چشم می‌خورند. این ستون‌ها ابهت خاصی به سازه می‌بخشند. می‌توان گفت که در طراحی بخش جلویی ایوان، از تخت جمشید الگوبرداری شده است. ساختمان اصلی آرامگاه مجموعاً دو ایوان دارد. قبر سعدی نیز در زاویه میان دو ایوان و وسط عمارت 8‌ضلعی واقع شده است.

آشنایی با بخش‌های مختلف سعدیه شیراز

• ورودی سعدیه

درب ورودی سعدیه، به دست هنرمند معروف، آندره گدار فرانسوی طراحی شده است. آندره گدار نام فردی است که مسئولیت ساخت حافظیه را نیز به عهده داشت. او یکی از مهم‌ترین مستشرقان محسوب می‌شود و خدمات بی‌شماری به فرهنگ ایرانی کرده است. بعد عبور از درب ورودی، وارد محوطه خواهید شد. آرامگاه سعدی دقیقاً رو‌به‌روی درب ورودی قرار دارد. به این ترتیب در بدو ورود، جذب عظمت سازه اصلی آرامگاه خواهید شد.

فضاسازی محوطه به‌خوبی انجام شده است. در دو طرف مسیر دسترسی به آرامگاه، باغچه‌هایی چمن‌کاری و گل‌کاری شده به چشم می‌خورند. در میان این باغ، دو حوض مستطیل‌شکل قرار دارد که فضا را به‌مراتب زیبا‌تر می‌کنند. لازم به ذکر است که در طراحی محوطه سعدیه، از باغ‌های ایرانی الهام گرفته شده است. به همین خاطر می‌توانید شاهد حضور المان‌های باغ ایرانی در سعدیه شیراز باشید.

• قنات سعدیه

همان طور که اشاره کردیم، در سعدیه از باغ‌های ایرانی الهام گرفته شده است. به همین خاطر در آرامگاه سعدی می‌توانید شاهد سیستم گردش آب باشید. در این مجموعه چندین قنات و حوض آب وجود دارد. آب از قناتی با نام قنات سعدیه وارد محوطه باغ می‌شود. این قنات در عمق 10‌متری از سطح زمین قرار دارد. آب این قنات دارای مقادیر بسیاری از گوگرد، جیوه و سایر مواد معدنی است. قنات سعدیه مستقیم به حوض ماهی می‌ریزد.

• حوض ماهی

در سمت چپ آرامگاه، حوضی با نام حوض ماهی به چشم می‌خورد. این حوض ساختاری 8‌ضلعی دارد. مساحت حوض ماهی به حدود 30 مترمربع می‌رسد و حوضی بزرگ به حساب می‌آید. برای دسترسی به این حوض، باید از صحن آرامگاه 28 پله به‌سمت پایین بروید. جالب است بدانید پیش از ساخت سعدیه، در شیراز چنین رسم بود که در این حوض آب‌تنی کنند. این رسم بیشتر در شب چهارشنبه سوری انجام می‌شد؛ اما پس از ساخت آرامگاه سعدی، از این کار جلوگیری شد. با این وجود به خاطر حفظ سنت‌ها، تنها در چهارشنبه سوری و آن هم در ساعاتی خاص، مردم می‌توانند در این حوض شنا کنند.

• حوض سکه

حوض دیگر، حوض سکه نام دارد. حوض ماهی در مرور زمان کم‌آب شد. به همین خاطر مردم سراغ حوض سکه رفتند. همان طور که حدس می‌زنید، مردم بر اساس رسوم سنتی خود، در این حوض سکه می‌اندازند. آن‌ها بر این باور هستند که با انجام این کار آرزوهایشان برآورده می‌شود. شاید تصور کنید این مسئله خرافه است؛ اما فلسفه انداختن سکه در آب، به زرتشت باز می‌گردد. در دین زرتشت چنین روایت می‌شود که با انداختن سکه در آب، به میترا پیشکش می‌دهید و او نیز حاجت شما را برآورده می‌کند.

• مقبره سعدی

مقبره سعدی مهم‌ترین بخش سعدیه به حساب می‌آید. این مقبره یک عمارت 8‌ضلعی است که سقفی بلند دارد. در این عمارت گنبدی زیبا و فیروزه‌ای با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، خودنمایی می‌کند. در مرکز این 8‌ضلعی، سنگ قبر سعدی را مشاهده خواهید کرد. سنگ قبر کنونی سعدی به‌دست علی اکبرخان قوام الملک شیرازی نصب شده است. در ساخت این سنگ قبر از سنگ سماق استفاده کرده‌اند. سنگ سماق سنگی سخت با رنگی متمایل به قرمز یا سبز است. در این مقبره می‌توانید از کتیبه‌ای دیدن کنید که با خط عالی نستعلیق، برخی اشعار سعدی بر روی آن حکاکی شده است.

• آرامگاه شوریده شیرازی

چنین رسم است که بسیاری از بزرگان وصیت می‌کنند تا در نزدیکی افراد بزرگ به خاک سپرده شوند. به‌عنوان مثال استاد شجریان در کنار آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شده است. حتی جمعی از شاعران و هنرمندان، در مجموعه حافظیه آرمیده‌اند. در نزدیکی مقبره سعدی نیز قبور بسیاری از بزرگان و هنرمندان به چشم می‌خورد. یکی از این بزرگان، شوریده شیرازی نام دارد. او یکی از شاعران بزرگ شیراز بود که در سال 1345 قمری در همین شهر از دنیا رفت. آرامگاه شوریده شیرازی در سمت چپ بنای اصلی آرامگاه سعدی واقع شده است.

• کتابخانه سعدیه

کتابخانه سعدیه در سال 1351 و در ضلع غربی آرامگاه تأسیس شد. این کتابخانه تنها 105 مترمربع وسعت دارد؛ اما بار سنگینی از مفاهیم عرفانی را به دوش می‌کشد. با وجود آنکه این کتابخانه فضایی کوچک دارد؛ اما کتب ارزشمندی را در سینه خود نگه می‌دارد. در این کتابخانه می‌توانید از کتب مختلف در زمینه‌ فلسفه، منطق، ادیان، تاریخ، ادبیات و غیره استفاده کنید. اگر به کتاب و کتاب‌خوانی علاقه‌مند هستید، بی‌تردید بازدید از این کتابخانه برای شما بسیار هیجان‌انگیز خواهد بود.

تاریخچه سعدیه شیراز

برای اولین بار در قرن هفتم هجری قمری، شمس‌الدین محمد، دومین پادشاه ایلخانیان، اقدام به ساخت یک مقبره بر روی آرامگاه سعدی کرد. بر اساس منابع تاریخی، در سال 998، یعقوب ذوالقدر، یکی از حاکمان فارس، دستور ویرانی خانقاه سعدی را صادر کرد. پس از آن در سال 1187، کریم‌خان دستور داد تا آرامگاهی بر سر مزار سعدی بنا کنند. پس از کریمخان و در دوران قاجار، برخی سعدی را به اهل تسنن نسبت دادند. به همین خاطر شیعیان متعصب به آرامگاه سعدی آسیب وارد کردند و بخشی از آن تخریب شد.

از قاجار تا پهلوی

نهایتاً در سال 1301 خورشیدی، داماد فتحعلی شاه قاجار، اقدام به مرمت این آرامگاه کرد. پس از قاجار، سلطنت پهلوی روی کار آمد. رضاخان در همان ابتدای کار خود در جهت احیای فرهنگ و سنت ایرانی تلاش بسیاری کرد. در همین راستا وی اقدام به مرمت و تعریض حافظیه و البته سعدیه نمود. به همین ترتیب در سال 1324 شمسی، تیمی برای احیای مجموعه سعدیه تشکیل شد. در سال 1325 برای تأمین بودجه احیای سعدیه، قانونی جالب وضع شد. آن‌ها تصمیم گرفتند تا شکر آزاد کارخانه قند مرودشت را به‌ازای هر کیلو دو ریال بفروشند و هزینه آن را صرف احیای سعدیه کنند.

در سال 1327، اولین فاز احیای سعدیه با موفقیت تمام شد. در سال 1328 و در راستای احیای بخش دیگری از سعدیه، قراردادی با یک شرکت ساختمانی منعقد شد تا آرامگاه سعدی را بنا کنند. مهندس محسن فروغی و علی صادق مسئولیت طراحی این پروژه را به عهده گرفتند. نهایتاً در اسفند ‌سال ‌1330‌ شمسی، ساخت آرامگاه کنونی سعدی نیز به پایان رسید. جالب است بدانید که هزینه ساخت این آرامگاه، حدود 980هزار تومان شد.

جاهای دیدنی اطراف سعدیه

• باغ دلگشا | 850 متر؛
• پارک کوهستان | 500 متر؛
• موزه هفت تنان | 2.6‌ کیلومتر؛
• دروازه قرآن | 3.6 کیلومتر.

مسیر دسترسی به سعدیه شیراز

 

دسترسی با وسیله نقلیه شخصی

دسترسی به سعدیه با وسیله نقلیه شخصی بسیار ساده و سرراست است. فقط باید خودتان را به بخش شمالی شیراز و بلوار بوستان برسانید. مسیر را مستقیم به‌سمت شمال ادامه دهید تا به سعدیه برسید.

دسترسی با وسایل نقلیه عمومی

برای اینکه با وسایل نقلیه عمومی خودتان را به سعدیه برسانید، می‌توانید از اتوبوس‌های پایانه شهید دستغیب – بلوار نارنجستان و خط بلوار نارنجستان – پایانه نمازی استفاده کنید. ایستگاه اتوبوس سعدیه در فاصله بسیار کمی تا سعدیه قرار دارد.

اطلاعات بازدید از سعدیه شیراز

هزینه بازدید	۵هزار تومان
ساعات بازدید	۸ صبح تا ۹:۳۰ شب
ایام تعطیل	روزهای شهادت و سوگواری
شماره تماس	07137302300
مدت زمان پیشنهادی برای بازدید	۲ ساعت
آدرس	استان فارس، 4کیلومتری شمال‌شرق شیراز، بلوار بوستان، کنار باغ دلگشا

خب همراهان ره بال آسمان ، نظر شما درباره معماری سعدیه شیراز چیست؟ آیا تجربه بازدید از سعدیه را داشته‌اید؟ به نظر شما در میان جاهای دیدنی شیراز سعدیه ظاهر زیباتری دارد یا حافظیه؟ این آرامگاه در طول تاریخ بارها تغییر کرده است، به نظر شما در آینده نزدیک باز هم شاهد تغییرات در آن خواهیم بود؟