شهرستان شوشتر از دیدنی‌ترین شهر‌های استان خوزستان است؛ چرا‌که تمدن کهن این شهر از دوران هخامنشیان به‌یاد‌گار‌مانده و یادگارانی ارزشمند از دوره‌های تاریخی مختلف، در گوشه‌و‌کنار این شهر به چشم می‌خورند. از جمله این یادگاران می‌توان به کاروانسرای افضل شوشتر اشاره کرد که قدمت آن به دوره حکومت قاجاریان در ایران باز‌می‌گردد. بنای پر‌شکوه و معماری بی‌نظیر این سرا، توجه بسیاری از گردشگران را به‌سوی خود جلب کرده است؛ به همین دلیل بر آن شدیم تا در این مطلب، به معرفی این بنا پرداخته و در‌خصوص تاریخچه، معماری و ویژگی‌های خاص آن سخن بگوییم. چناچه خیال سفر به خوزستان را در سر دارید و بازدید از جاذبه‌های تاریخی برایتان جذاب است، در این مطلب همراه ما باشید تا ضمن آشنایی با این کاروانسرای تاریخی، اطلاعات لازم برای بازدید از آن را نیز دریافت کنید.
کاروانسرای افضل کجاست؟
سرای افضل شوشتر جاذبه تاریخی ارزشمندی است که در شهرستان شوشتر، واقع در استان خوزستان، جای خوش کرده است. به‌طور دقیق‌تر این بنا در کوچه سنگ‌فرش‌شده خیابان طالقانیِ شوشتر قرار دارد.
تاریخچه کاروانسرای افضل | یادگاری از خاندان افضل در دوره قاجار
قدمت سرای افضل به دوران حکومت قاجار در ایران باز‌می‌گردد. این کاروانسرا همان طور که از نامش پیداست، به دست خانواده افضل ساخته شده است. خاندان افضل از معروف‌ترین و اصیل‌ترین خاندان‌ها در شوشتر هستند که اغلب اعضای آن در گذشته تاجر بوده‌اند. کاروانسرای افضل تا دوره پهلوی دوم، محل توزیع غله بود. پس از آن به مرور زمان و با توسعه راه‌ها و پیشرفت صنعت حمل‌و‌نقل، کاربری تجاری خود را از دست داد. امروزه سرای پر‌شکوه افضل محل دائمی برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در شوشتر است و در غرفه‌های آن، علاوه‌بر ارائه و عرضه صنایع‌دستی منطقه، کارگاههای آموزش این هنر‌های جذاب نیز برگزار می‌شود. در پایان گفتنی است نام این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۲۸۱، با شماره ثبت ۷۹۴۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری سرای افضل شوشتر | جلوه‌گر هنر معماری ایرانی در زمان قاجار
اگر در‌خصوص معماری کاروانسرای تاریخی شوشتر بپرسید، در ابتدا باید بگوییم که این بنا در چهار طبقه ساخته شده که شامل طبقه اول، طبقه همکف، زیر‌زمین (شبستان) و شوادان است. مساحت کل بنای اصلی این کاروانسرا به حدود هزار متر‌مربع می‌رسد. بخش دیگری به‌تازگی به این مجموعه اضافه شده که دیوار‌های آن اجری بوده و مساحت آن حدو ۳۵۰ متر‌مربع است.
شوادان یا زیر‌زمین این سرا دارای یک اتاق و حجره بوده و طبقه همکف آن نیز ۳ اتاق دارد. روی تراس بنای افضل نیز ۴ اتاق تو‌در‌تو به چشم می‌خورند. در این سرا ایوان بزرگی وجود دارد که به ایوان شدادی معروف است و به دلیل معماری خاص و تزئینات ظریف و هنر‌مندانه‌ای که دارد، جزو عناصر ارزشمند این مجموعه شمرده می‌شود. از دیگر تزئینات کاروانسرای افضل شوشتر می‌توان به آجر‌کاری‌های چشم‌نواز در سر‌در ورودی و فضای داخلی آن و مقرنس‌کاری‌های روی ستون‌ها اشاره کرد. در دو‌لنگه ورودی نیز از جنس چوب بوده و مزین به گل میخ‌های تزئینی است.
از ساختمان کاروانسرای که بگذریم به حیاط با‌صفا و زیبای آن می‌رسیم. دور‌تا‌دور حیاط سکویی به چشم می‌خورد که با آجر‌کاری‌هایی به‌صورت فخرو‌مدین مزین شده است. همچنین بر نمای بیرونی بنای کاروانسرا که مشرف به حیاط است، آجر‌کاری‌هایی با نقوش خون چینی خفته، راسته و حصیری به چشم می‌خورند که بسیار تماشایی هستند. گفتنی است که حیاط کاروانسرا با قاب‌های آجری و نیم‌ستون‌هایی از جنس سنگ، ملات، سیمان و گچ، کف‌سازی شده است.
کارگاههای صنایع‌دستی در کاروانسرای افضل | فرصت یاد‌گیری هنر‌های اصیل
همان طور که گفتیم، امروزه در بنای کاروانسرای تاریخی افضل شوشتر، نمایشگاه‌ها و کارگاههای آموزشی صنایع‌دستی برگزار می‌شوند. در این کارگاهها هنر‌های اصیل و متنوعی نظیر نساجی، سجاده‌بافی، جاجیم‌بافی، دوخت لباس عروس و داماد شوشتری، دوخت پرده سنتی چوقا مهر، جل‌شال بافی، نمد‌مالی، محلفه‌بافی، لنگ‌بافی، تذهیب، چرم، معرق، سفال‌کاری و… در کلاس‌های ۱۰نفره، با حضور اساتید مجرب آموزش داده می‌شوند. شرکت در این کارگاهها فرصتی است تا ضمن آشنایی با هنر‌های اصیل منطقه، آن‌ها را آموخت و از غرق شدن در دنیای هنر لذت برد. گفتنی است که هنر‌جویان با شرکت در این دوره‌ها می‌توانند گواهی مربوط به رشته خود را نیز دریافت کنند.
جاهای دیدنی اطراف سرای افضل شوشتر | کشف دیدنی‌های شهرستان شوشتر
همان طور که گفتیم، شهرستان شوشتر، تمدنی کهن دارد و قدمت این آبادی به دوره هخامنشان باز‌می‌گردد؛ از‌این‌رو در گوشه‌و‌کنار این شهر، یادگارانی ارزشمند از ادوار تاریخی مختلف بر جای مانده که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. به همین سبب بر آن شدیم تا در این بخش چند‌تا از بهترین جاهای دیدنی شوشتر را معرفی کنیم که در نزدیکی کاروانسرای افضل قرار دارند. پیشنهاد می‌کنیم پس از بازدید از بنای پر‌شکوه سرای افضل، از بازدید از سایر جاهای دیدنی که در نزدیکی آن قرار دارند، غافل نشوید.
-
مسجد جامع شوشتر
فاصله مسجد جامع شوشتر تا سرای افضل: حدود ۶۵۰ متر.
-
دخمه زرتشتیان
فاصله دخمه زرتشتیان تا کاروانسرای افضل شوشتر: حدود ۷۰۰ متر.
-
قلعه سلاسل
فاصله قلعه سلاسل تا کاروانسرای افضل: حدود ۹۰۰ متر.
-
برج کلاه فرنگی
فاصله برج کلاه فرنگی تا سرای افضل شوشتر: حدود ۱.۱ کیلومتر.
-
پل شادروان (بند قیصر)
فاصله پل شادروان (بند قیصر) تا کاروانسرای افضل شوشتر: حدود ۱.۴ کیلومتر.
-
بند میزان
فاصله بند میزان تا کاروانسرای افضل شوشتر: حدود ۲ کیلومتر.
بهترین زمان بازدید از کاروانسرای افضل | تجربه سفری دلپذیر به سرزمین گرم خوزستان
بازدید از سرای افضل شوشتر در هر فصلی از سال، و هر‌روز هفته به جز جمعه‌ها، از ساعت ۸:۰۰ تا ۱۳:۰۰ و ۱۵:۰۰ تا ۲۱:۰۰ امکان‌پذیر است. همچنین از آنجایی که این بنا، فضای سر‌پوشیده دارد، وضعیت آب‌و‌هوایی منطقه بر بازدید شما تأثیر‌گذار نخواهد بود؛ با‌این‌حال خوب است که در این بخش در‌خصوص بهترین زمان سفر به استان خوزستان سخن بگوییم تا شما با انتخاب زمانی مناسب، سفر دلپذیری را به‌سوی این دیار تجربه کنید. از آنجایی که این استان آب‌و‌هوایی گرم و مرطوب دارد، تابستان‌هایش گرم و شرجی و زمستان‌هایش مطلوب و خنک است؛ از‌این‌رو اگر خیال سفر به این سرزمین گرم و گشت‌و‌گذار در آن را در سر دارید، پیشنهاد می‌کنیم به این منظور فصل‌های پاییز و زمستان را در تقویم خود علامت بزنید.
اطلاعات بازدید از سرای افضل شوشتر | هر‌آنچه لازم است بدانید
| آدرس | ایران، استان خوزستان، شوشتر، خیابان طالقانی، کوچه سنگ فرش، کاروانسرای افضل |
| ساعات بازدید | شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۸:۰۰ تا ۱۳:۰۰ و ۱۵:۰۰ تا ۲۱:۰۰ و جمعه‌ها تعطیل |
| هزینه بازدید | رایگان |
| مدت‌زمان پیشنهادی برای بازدید | بین یک تا ۲ ساعت |
مسیر دسترسی به کاروانسرای افضل | دسترسی راحت و بی‌دردسر
برای دسترسی به کاروانسرای افضل شوشتر فقط کافی است نقشه گوگلی را که در این مطلب قرار داده‌ایم را در مسیر‌یاب‌های آنلاین وارد کنید تا بهترین و راحت‌ترین مسیر را با‌توجه به محل قرار‌گیری شما نشان دهند.
در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، به کمک نیروی واژگان به‌سوی جنوب ایران و شهرستان شوشترِ استان خوزستان سفر کردیم تا با جاذبه تاریخی ارزشمندی به‌نام کاروانسرای افضل شوشتر آشنا شویم. آیا از این مطلب لذت بردید؟ ما هر اطلاعاتی که در اختیار داشتیم را ارائه کردیم؛ اکنون نوبت شماست. چنانچه تا‌کنون تجربه بازدید از این بنای ارزشمند و پر‌شکوه را داشته‌اید، اطلاعات سود‌مند و تجبریات ارزشمند خود را در‌خصوص آن، با ما و مخاطبان خوش‌ذوق ما به اشتراک بگذارید؛ تا ما نیز از اطلاعات شما بهره‌مند شویم.
سرای افضل شوشتر جاذبه تاریخی ارزشمندی است که در شهرستان شوشتر، واقع در استان خوزستان، جای خوش کرده است. به‌طور دقیق‌تر این بنا در کوچه سنگ‌فرش‌شده خیابان طالقانیِ شوشتر قرار دارد.
برای دسترسی به کاروانسرای افضل شوشتر تنها کافی است نقشه گوگلی را که در این مطلب قرار داده‌ایم را در مسیر‌یاب‌های آنلاین وارد کنید تا بهترین و راحت‌ترین مسیر را با‌توجه به محل قرار‌گیری شما نشان دهند.
در این کارگاهها هنر‌های اصیل و متنوعی نظیر نساجی، سجاده‌بافی، جاجیم‌بافی، دوخت لباس عروس و داماد شوشتری، دوخت پرده سنتی چوقا مهر، جل‌شال بافی، نمد‌مالی، محلفه‌بافی، لنگ‌بافی، تذهیب، چرم، معرق، سفال‌کاری و… در کلاس‌های ۱۰نفره، با حضور اساتید مجرب آموزش داده می‌شوند.
از مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر که در نزدیکی سرای افضل قرار دارند می‌توان به مسجد جامع شوشتر، دخمه زرتشتیان، قلعه سلاسل، برج کلاه فرنگی، پل شادروان (بند قیصر) و بند میزان اشاره کرد.
بازدید از سرای افضل شوشتر در هر فصلی از سال، و هر‌روز هفته به جز جمعه‌ها، از ساعت ۸:۰۰ تا ۱۳:۰۰ و ۱۵:۰۰ تا ۲۱:۰۰ امکان‌پذیر است. همچنین از آنجایی که این بنا، فضای سر‌پوشیده دارد، وضعیت آب‌و‌هوایی منطقه بر بازدید شما تأثیر‌گذار نخواهد بود. با‌این‌حال پیشنهاد می‌کنیم برای سفر به استان خوزستان و بازدید از این بنا فصل‌های پاییز و زمستان را در تقویم خود علامت بزنید.