باغ صدری تفت | ارسی‌های رنگارنگ کویر

یزد است و بادگیرهایش. سبک معماری استان یزد هرکسی را در نگاه اول مجذوب آن می‌کند. بافت سنتی یزد و زیبایی این شهر شما را به سفری تاریخی می‌برد. در این سفر، به دیدن باغ صدری تفت ‌می‌رویم. به باغی می‌رویم که از هر گوشه‌اش نمایی از معماری یزد به چشم می‌خورد و بلندترین بادگیر تفت را دارد. کوله‌بار سفر می‌بندیم و راهی شهر بادگیرها و قنات‌ها می‌شویم.

باغ صدری تفت کجاست؟

برای رفتن به باغ صدری تفت، سفرمان را به‌سمت مرکز ایران شروع می‌کنیم. باغ صدری در دل شهر تفت، یکی از شهرهای استان یزد است. شهر تفت با حال‌وهوای کویری‌اش، نیمی از زیبایی‌های یزد را دارد و باغ صدری هم در همین شهر است.

تاریخچه باغ صدری تفت

• سازنده اصلی باغ صدری | اواخر دوره زندیه

ساخت این باغ به اواخر دوره زندیه می‌رسد و ۴۰۰ سال قدمت دارد. صدرالعلما از حاکم‌های دوره زند دستور ساخت این بنا را داد. به‌ همین‌ خاطر، این بنا به باغ صدری تفت معروف شد.

• باغ صدری تفت همان باغ نمیر | ارباب نمیر

مردم، باغ صدری تفت را به باغ نمیر هم می‌شناسند. پی‌اش را گرفتیم و به داستان جالبی درباره این باغ رسیدیم. نمیر تفتی یکی از زرتشتیان و شکسته‌بندهای معروف تفت بود. در آن دوره، خانواده نمیر از نظر اقتصادی، جزو طبقه متوسط جامعه بودند و پدر نمیر، باغبانِ باغ صدری تفت بود. نمیر برای کار به کشور هندوستان رفت و در بمبئی مشغول شد. او بعد از جمع‌کردن مقداری پس‌انداز به تفت برگشت.

نمیر که دلش نمی‌خواست پدرش در باغ دیگران کار کند، باغ تفت را از صدرالعلما به‌قیمت ۵هزار تومان خرید. ارباب نمیر بعد از ازدواج با دختری از شهر تفت، در این باغ ساکن شد. او عمارت را به سلیقه خودش مرمت کرد. ارباب حتی بخش دیگری برای ذخیره محصولات باغ در محوطه باغ صدری تفت ساخت. او فردی معتقد بود و پیام دین زرتشت گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک را بر بخشی در بالای خانه حکاکی کرد. به همین خاطر نام ارباب نمیر هم روی این باغ باقی ماند.

ارباب نمیر ۱۱ فرزند داشت که فقط ۵ فرزند او زنده ماندند و باقی در کودکی از دنیا رفتند. بعد از مرگ ارباب، این خانه دست‌به‌دست بین نوادگانش چرخید. در اواخر ۱۳۷۰ خانواده میزانیان که از نوادگان ارباب نمیر بودند، باغ نمیر تفت را به شهرداری تفت فروختند.

معماری باغ صدری تفت

از ویژگی‌های برجسته باغ نمیر تفت معماری بنا و فضای حیاط این عمارت است. باغ صدری تفت حدود ۱۳هزار متر مربع وسعت دارد. نقشه این باغ را از الگوی باغ‌های ایرانی گرفته‌اند. باغ‌های ایرانی مجموعه‌ای از ساختار هندسی، آب، درخت‌هایی در اطراف و کوشک میانی‌اند. به‌ همین‌ خاطر، باغ صدری تفت را شبیه به باغ کاشان و باغ دولت آباد یزد می‌دانند.

• استخر باغ نمیر تفت | ۹۵ فواره با نهایت ظرافت

اولین چیزی که با ورود به باغ می‌بینیم، استخر بزرگ وسط باغ است. وسعت این استخر به ۵۰۰ متر مربع می‌رسد و جنسش از سنگ است. معمارهای باغ با نهایت ظرافت ۹۵ فواره را در استخر به کار برده‌اند. مثل خیلی از باغ‎‌های ایرانی، فواره‌های باغ صدری بدون هیچ پمپی و با سرازیرشدن آب کار می‌کنند. منشأ آب باغ آبی است که از کوه‌های اطراف سرازیر است. این آب را با روش اختلاف ارتفاع به داخل باغ هدایت کردند.

ساختمان عمارت صدری افشار 

عمارت باغ صدری تفت، ساختمانی ۲طبقه است. این عمارت دو بخش اصلی تابستان‌نشین و زمستان‌نشین دارد.

• تابستان‌نشین باغ صدری تفت | طاق‌نمایی محرابی و باعظمت 

اولین ساختمانی که جلوی عمارت می‌بینید، تابستان‌نشین تالار است؛ همان جایی که ارباب نمیر در روزهای گرم تابستانی تفت، با عزیزانش در آن می‌نشست. قلیانی چاق می‌کرد و از نسیم خنک آب و سرسبزی درخت‌ها لذت می‌برد. تالار تابستان‌نشین حدود ۱۲۰ متر مربع است. عظمت تالار در طاق‌نمای محرابی آن به بیشتر به چشم می‌آید که زیبایی عمارت را دوچندان می‌کند.

• • بلندترین بادگیر تفت | تهویه هوای داخلی عمارت 

از مهم‌ترین بخش‌های عمارت، بادگیر آن است که از پشت تالار شاه‌نشین خودی نشان می‌دهد. صدرالعلما بلندترین بادگیر تفت را بر بام عمارت خود ساخت. این بادگیر مثل تاجی است که بر سر عمارت گذاشته‌اند. بلندای عمارت صدری تا بالاترین بخش بادگیر به 22٫5 متر می‌رسد. نقش اصلی این بادگیر، تهویه هوای داخلی عمارت است.

• • راهروهای عمارت | برای رسیدن به اتاق‌ها

در دو بخش تالار تابستان‌نشین راهرویی است که از آن به اتاق‌ها می‌رسیم. این راهرو، دو تالار جلویی و پشتی را به هم متصل می‌کند.

• • سه‌دری‌ها | برای رسیدن به تالار پشتی

در انتهای راهرو دو اتاق سه‌دری می‌بینید که پشت هر اتاق دو اتاق دیگر وجود دارد. از این بخش عمارت می‌توانید وارد تالار پشتی شوید.

• • پنجره‌های اُرُسی | از سبک‌های معماری ایرانی

یکی از سبک‌های معماری ایرانی استفاده از پنجره‌های ارسی است. ارسی‌ها پنجره‌های مُشَبکی‌اند که به‌جای گردش روی پاشنه، بالا می‌روند. استفاده از این پنجره‌های رنگی در سبک معماری قدیمی بسیار رایج است. این شیشه‌های رنگی زیبایی عمارت‌ها را به کمال می‌رساند. نور خورشید وقتی به پنجره‌ها می‌تابد، اثر بسیار زیبایی روی دیوارهای داخلی اتاق‌ها نقش می‌کند. این اثر در عکس‌هایتان قاب کنید. شاید برایتان جالب باشد بدانید این شیشه‌ها کاربر دیگری هم دارند. شیشه‌های رنگی در پنجره‌های اُرُسی باعث گیج‌شدن حشرات می‌شود و از آمدن پشه به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند.

• زمستان‌نشین باغ صدری تفت | انبار میوه و آسیاب آبی

در بخش زمستان‌نشین عمارت، انبار میوه و آسیاب آبی وجود دارد. می‌توانید آسیاب آبی را در ضلع جنوب شرقی باغ بینید. با استفاده از این آسیاب آبی، آرد سالانه را تأمین می‌کردند.

• • زیرزمین | نوشته‌هایی ۵۵ساله

در زیر تالار اصلی، زیرزمینی هست که با نمای آجری و سیمان تزیین کرده‌اند. این تزیین‌ها در گذشته بسیار رایج بود. از بخش‌های جالب عمارت، متنی است که در طاقچه یکی از اتاق‌ها نوشته‌اند‌. این متن به بیش از ۵۵ سال قبل برمی‌گردد. شخصی به‌اسم «عطاالله مسندی نژاد بری» مأموریتی از شیراز به تفت آمد. او از تجربه‌های معاشرتش با مردم شهر تفت و زرتشتیان روی این طاقچه نوشت. برای دیدن این نوشته باید به اتاقی در طبقه دوم و در ضلع شرقی عمارت بروید.

مصالح ساخت باغ صدری افشار

برای ساخت باغ از مصالحی مثل کاه‌گل، قلوه‌سنگ، چوب، گچ و سنگ تراشیده استفاده کرده‌اند. تزیین‌های آجری هم در بخش‌های مختلف ساختمان وجود دارد. باغ نمیر تفت را به‌عنوان باغی ایرانی در آثار ملی ثبت کرده‌اند.

امکانات باغ صدری تفت

در عمارت اصلی، موزه‌ای از اشیا قدیمی هست که دیدن آن خالی از لطف نیست. این عمارت محل برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و مراسم‌های خاص است. در جشن باستانی نوروز، مردم و گردشگرها به این باغ می‌آیند و سال را تحویل می‌کنند. می‌توانید بعد از گشت‌وگذار در باغ، برای رفع خستگی از میز و صندلی‌های اطراف استخر استفاده کنید. استکانی کمرباریک چای یا لیوان شربت زعفرانی خنکی سفارش بدهید تا نفستان جا بیاید. نگران غذا هم نباشید. در این باغ رستوران هم هست. می‌توانید بیرون یا داخل عمارت بنشینید و از غذاهای اصیل ایرانی سفارش بدهید.

جاهای دیدنی نزدیک به باغ صدری تفت

تفت پر از جاذبه است. چند تا از جاهای دیدنی تفت را در ادامه می‌آوریم، گشتنش با شما.

• مجموعه شاه نعمت الله ولی | کاشی‌کاری‌‌هایی دیدنی

در این مجموعه، بقعه، مسجد، بازار، میدان، آب‌انبار و حسینیه هست. مسجد زیبای شاه ولی با کاشی‌کاری‌هایش بخش جذاب این مجموعه است.

• آسیاب آبی تفت | ۴۰۰ سال قدمت 

این آسیاب آبی ۴۰۰ سال قدمت دارد و در گذشته حدود ۶۰ کیلوگرم گندم در ساعت، آسیاب می‌کرد. برای بازدید از این آسیاب باید به خیابان طریق الرضا تفت بروید.

• پیست اسکی | در دامنه کوه‌های شیرکوه 

با وجود هوای گرم و کویری، زمستان‌های یزد سرد و استخوان‌سوز است. پیست اسکی یزد در دامنه کوه‌های شیرکوه در زمستان شلوغ و پرمسافر است.

سایر باغ‌های مشهور استان یزد

• باغ دولت آباد یزد | یادگار دوره افشاریه و زندیه 

باغ دولت آباد از باغ‌های قدیمی ایرانی است که ساخت آن به دوره افشاریه و زندیه برمی‌گردد. این باغ را از الگوی باغ فین کاشان و باغ شاهزاده ماهان کرمان ساخته‌اند. هنر و معماری ایرانی و نقش و طرح‌های اسلیمی در هر گوشه از عمارت باغ پیداست.

• باغ پهلوان پور مهریز | از زیباترین باغ‌های ایران 

یکی دیگر از جاهای دیدنی یزد باغ پهلوان پور است که می‌توانید در مهریز یزد از آن دیدن کنید. باغ پهلوان پور مهریز یکی از زیباترین باغ‌های ایران است که امروز از آن به‌عنوان هتل استفاده می‌کنند.

• مجموعه باغ خان | استراحتگاه ییلاقی خان‌ها 

از دیگر باغ‌های تفت مجموعه باغ خان است. این باغ در گذشته استراحتگاه ییلاقی خان‌ها بود. معماری ویژه عمارت و استخر چند ضلعی باغ در نوع خودش بی‌نظیر است.

بهترین زمان سفر به باغ صدری تفت

در فصل‌های بهار و پاییز به دیدن باغ صدری تفت بروید. بهار باغ صدری با آن درخت‌های سرسبزش دیدن دارد. در پاییز هم هوای تفت مطبوع و خنک است.

اقامت در باغ صدری افشار

اگر دوست داشتید چند روز‌ی را در تفت اقامت کنید، این شهر اقامتگاه‌های بوم‌گردی هم دارد. فهرست این اقامتگاه‌ها را در ادامه برایتان می‌گذارم، انتخابش با شما.

• اقامتگاه بوم‌گردی آبی بی؛
• اقامتگاه بوم‌گردی نار تی تی؛
• اقامتگاه بوم‌گردی ناردونه تفت؛
• اقامتگاه بوم‌گردی حاجی خان تفت؛
• اقامتگاه بوم‌گردی باغ دو سرو تفت.

مسیر دسترسی به باغ صدر تفت

برای بازدید از باغ صدری تفت باید به استان یزد و شهرستان تفت بروید. شهر یزد تا تفت حدود ۲۴ کیلومتر فاصله دارد که مسیری نیم‌ساعته است. باغ صدری در خیابان امام تفت و در محله گلابدان است. از افراد بومی هم که بپرسید مسیر راه را نشانتان می‌دهند. در ایام وفات، باغ صدری تعطیل است.

هرچه از باغ صدری تفت می‌دانستیم گفتیم و باقی‌اش را بر عهده شما می‌گذاریم. اگر مشتاق سفر به تفت هستید، افتخار ماست که با ره بال آسمان همراه شوید. اگر در گذشته از این باغ دیدن کرده‌اید، مشتاق خواندن تجربه‌هایتان هستیم.