در کشورهایی که قدمتی چندهزارساله دارند، آرامگاه‌ها، بناهایی تاریخی با معماری‌هایی برجسته هستند. اگر این بناها را از نظر تاریخ و معماری بررسی کنیم، آن وقت شاید آرامگاه‌گردی هم شاخه‌ای از جهانگردی شود. برای دیدن یکی از این آرامگاه‌ها به غرب ایران و شهرستان تاکستان در نزدیکی استان قزوین می‌رویم. امروز بقعه پیر تاکستان مقصد ماست.
بقعه پیر تاکستان کجاست؟
استان قزوین شهرستانی به اسم تاکستان دارد. در بخش جنوبی این شهرستان، جایی در ۲کیلومتری بافت قدیم آن، بنایی در محوطه قبرستانی متروک وجود دارد. به این بنا، بقعه پیر تاکستان یا آرامگاه بقعه پیر می‌گویند. حالا که حرف از بافت قدیم تاکستان به میان آمد، شاید جالب باشد که بدانید، تاکستان قدیم‌ترها اسم دیگری داشت. آن وقت‌ها به این شهر، سیاهْ دُهُن می‌گفتند؛ اما قبل‌تر از آن هم این شهرستان به اسم «سیاده» معروف بود.
قدمت بنای بقعه پیر تاکستان
بعضی‌ها معتقدند این بنا از اول آتشکده بود و بعدها آن را به آرامگاه تبدیل کردند. اگر به چنین ادعایی استناد کنیم؛ پس باید بگوییم این بنا به دوران قبل از اسلام تعلق دارد؛ اما نوع آجرکاری سردر و سرپایه‌ها معماری سلجوقی را نشان می‌دهد. جایی هم حرفی از مرمت این بنا در این دوره به میان نیامده است؛ پس نمی‌شود گفت که نشانه‌های معماری آن به دوران مرمت بنا برمی‌گردد. به نظر بعید است که آرامگاه پیر تاکستان قدمتی بیشتر از دوران سلجوقی داشته باشد.
اوژن فلاندن، نقاش و جهانگرد فرانسوی در 1257 به سیاه دهن سفر کرد. او از بنای بقعه پیر نقاشی جالبی کشیده و آن را در خاطرات خودش ثبت کرده است. فلاندن معتقد است که آرامگاه بقعه پیر را به سبک هندی ساخته‌اند و به دوره مغول تعلق دارد. این بنا را در 1330 ثبت ملی هم کرده‌اند.
مشخصات معماری بقعه پیر تاکستان
بنای کلی آرامگاه مربع‌مستطیل است و گنبد آن را روی چهار سه‌کنج سوار کرده‌اند. این بقعه دری چوبی دارد که حدود 200 در 100 سانتی‌متر است. کتیبه‌ای در این در چوبی باقی مانده است که میله‌های آهنی از آن محافظت می‌کند. گنبد بقعه پیر دوپوش است که به خاطر تعمیر کمی تغییر کرده است. دوپوش همان ستون‌های مخروطی است که روی چهار فیل‌پوش و طاق‌نمای بین آن‌هاست.
امروزه از این آرامگاه چهارطاقی دو رج طاق‌نمای کوچک سه کولی با بندکشی‌های نقش‌دار باقی مانده است. قطار مُقَرنس‌ها هم در این بنا تماشایی است. شاید اسم مقرنس برایتان کمی ناآشنا باشد؛ اما چشم‌های آشنا با هنرتان آن‌ها را می‌شناسد. مقرنس یا آهوپا همان تزیینات برجسته زیر طاق‌ها و نیم‌طاق‌هاست. سرتان را بالا بگیرید و این هنر زیبا را در لنز دوربینتان ثبت کنید. از ویژگی‌های بنای آرامگاه بقعه پیر که به دوره سلجوقی می‌رسد، گچ‌بری چلیپا (صلیب) در بین آجرها و نوع آجرکاریست. آجرهای این بنا 22 در 22 سانتی‌متر است.
آثار تاریخی و تزیینی بقعه پیر تاکستان
در اطراف بقعه پیر تاکستان دو نوع سفال لعاب‌دار کشف کرده‌اند که یک نوع تک‌رنگ و نوع دیگری رنگارنگ است. قدمت این سفال‌ها به دوره قبل از اسلام برمی‌گردد و رنگ‌های زیبایی دارد. بعضی از سفال‌های کشف‌شده نقش‌های تزیینی دارند که آن‌ها هم دو نوع هستند. دسته‌ای از آن‌ها سفال‌های کنده‌کاری‌شده و دسته دیگر سفال‌های نقش قالبی هستند. در دو طرف آستانه در نگاره‌های تزیینی از آجر به شکل چلیپا وجود دارد. این سفال‌ها در دو طرف این نگاره‌ها به کار گرفته شده‌اند. ایرانی‌ها 5هزار سال قبل از میلاد مسیح نشان چلیپا را در تزئین‌ها به کار می‌بردند. سرخ‌‌پوست‌ها این نشان را از ایرانی‌ها دارند
در این منطقه قطعه‌هایی از سنگ قبر از جنس مرمر شفاف هم کشف کرده‌اند. این سنگ‌ها را با نقش‌های اسلیمی و انواع خط حجاری کرده‌اند. این‌ها را از گورستان‌های اطراف جمع کرده و از آن‌ها در داخل بقعه پیر تاکستان نگهداری می‌کنند.
نورپردازی بنای تاریخی بقعه پیر تاکستان
وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در 1399 نورپردازی این بنا را در دستور کار قرار داد. این کار به روشنایی، امنیت و زیبایی این بنا کمک خوبی کرده است.
جاهای دیدنی نزدیک به بقعه پیر
حالا که پاشنه‌ها را ور کشیده‌ایم و تا بقعه پیر آمده‌ایم، بهتر است به جاهای دیدنی تاکستان هم سری بزنیم. اگر هم وقت بیشتری دارید، در همین سفر جایی برای بازدید از جاهای دیدنی قزوین باز کنید. اسم چندتایشان را برایتان می‌گذارم، دیدنش با شما.
- امامزاده کمال؛
- منطقه شکار ممنوع خراسانلو؛
- چشمه آبگرم خرقان.
بهترین زمان سفر به تاکستان
تاکستان زمستان‌های سرد و طاقت‌فرسایی دارد و در بیشتر اوقات مسیر‌های دسترسی‌اش در این فصل مسدود می‌شود. تابستان‌ها هم هوای این شهر خیلی گرم می‌شود. بهترین زمان سفر برای بازدید از آرامگاه بقعه پیر تاکستان اوایل بهار تا اوایل پاییز است.
اقامتگاه های اطراف بقعه پیر
در تاکستان هم مهمان‌پذیر خورشید و هم اقامتگاه بومگردی عباسی هست. اگر هم به هر دلیلی دلتان می‌خواهد در هتلی چندستاره اقامت کنید، باید تا قزوین بروید. تاکسی‌های خطی شما را از قزوین به تاکستان می‌رسانند؛ البته مسیر اتوبوس و قطار هم هست.
مسیر دسترسی به بقعه پیر
برای دیدن بقعه پیر لازم است خودتان را به استان قزوین برسانید؛ البته فراموش نکنید که اگر مسیر قطار را انتخاب می‌کنید، تاکستان ایستگاه ویژه خودش را دارد. خودتان را که به تاکستان رساندید، به میدان المهدی بروید و خیابان عاشورا را پیدا کنید. آرامگاه بقعه پیر در همین خیابان است.
سری به آرامگاه بقعه پیر تاکستان زدیم و معماری سلجوقی‌اش را دیدیم. ره بال آسمان همیشه مقدهای مهیجی را برایتان انتخاب می‌کند. این سفر مجازی را به سفری حقیقی تبدیل کنید و حظش را ببرید. اگر هم قبلاً این آرامگاه را دیده‌اید، کمی از تجربه سفرتان برایمان بنویسید که نوشته‌های شما خواندن دارد.
استان قزوین، شهرستان تاکستان، میدان المهدی، خیابان عاشورا
2 کیلومتر و 600 متر
42 کیلومتر و 700 متر
199 کیلومتر