قلعه خورموج | تلفیق معماری ساسانی و سلجوقی

استان بوشهر جاهای دیدنی و چشم‌نواز بسیاری دارد. در دل این استان، یک شهرستان به نام دشتی با مرکزیت شهر خورموج قرار دارد. این شهرستان از لحاظ کشاورزی در استان اهمیت زیادی دارد و محصولات کشاورزی مختلفی مانند پیاز، خربزه، گوجه فرنگی، طالبی، هندوانه و… در آن کشت می‌شود. این شهر علاوه بر محصولات کشاورزی‌اش، از جاذبه‌های تماشایی و دیدنی زیادی برخوردار است که قلعه خورموج یکی از این جاذبه‌هاست.

ساخت این قلعه به دوره قاجار برمی‌گردد و هم‌اکنون تنها برجی است که از آن زمان باقی مانده است. از آنجایی‌که در طول سالیان گذشته بخش‌های زیادی از این قلعه تخریب شده است؛ اما هنوز هم عظمت و شکوه خودش را حفظ کرده است و بدون‌شک با تماشای قلعه خورموج، می‌توانید با سبک معماری دوره قاجار آشنا شوید. با ما تا پایان مقاله همراه باشید تا با این قلعه تاریخی در شهرستان خورموج آشنا شوید.

خورموج کجاست؟

شهر خورموج در جنوب شرقی بندر بوشهر و در 90کیلومتری آن در جنوب ایران واقع شده است. مساحت این شهر 797 هکتار است و جمعیت آن حدود 35 هزار نفر برآورد می‌شود. ارتفاع آن از دریا در حدود 60 متر و نوسان دما در این شهر بین 3 تا 54 درجه سانتی‌گراد متغیر است.

تاریخچه شهر خورموج

شهر خورموج قدمتی طولانی داشته و به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد؛ همان‌طور که آثار و بناهای برجای‌مانده از آن دوران، گواه روشنی از این قدمت طولانی‌مدت است. این شهر را به ‌این دلیل خورموج می‌نامند که از دو واژه خور و موج ساخته شده است؛ کلمه خور مخفف خورشید و موج به معنای نخل است. پس خورموج یعنی شهر نخل و خورشید. افراد بزرگی در این شهر رشد کرده و به درجات بالای علمی، هنری و فرهنگی رسیده‌اند. میرزا محمد جعفرخان حقایق نگار خورموجی، علی دشتی، فایز دشتی و محمدخان دشتی از جمله این بزرگان به‌شمار می‌روند.

قلعه خورموج دشتی را بیشتر بشناسیم

قلعه خورموج راوی داستان‌های جذاب و شیرین گذشته‌هاست و بی‌تردید همین موضوع بازدید از این عمارت تاریخی را برایتان جذاب و مهیج خواهد کرد. با تماشای این قلعه به گذشته‌ها سفر خواهید کرد و حس و حال دیگری به شما دست خواهد داد. دیدن این قلعه یادآور سبک معماری گذشتگان است که تجلی‌اش در دیوارها و طرح‌های آن قابل رویت است. این قلعه در گذشته‌ها نسبتاً بزرگ و وسیع بوده است؛ اما گذشت زمان بیشتر بخش‌های آن را نابود کرده و امروزه تنها یک برج زیبا از آن دوران به جا مانده است.

قلعه خورموج در گذشته شامل چهار برج، عمارت مرکزی، چهار حصار، قراول‌خانه و اصطبل بوده است. یکی از بخش‌های این قلعه، محمدخان دشتی و بخش دیگر آن قلعه جمال خان نام داشته است. این برج که شامل سه طبقه و یک زیرزمین است، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه خورموج حدود 150 سال پیش به دستور محمدخان حاکم دشتی ساخته شده است. این بنا در اوایل ساختش، مساحتی حدود 12 هزار متر مربع داشته که در آن 4 برج گلی، باروها و دیوارهایی با ارتفاع حدوداً 10 الی 12 متر وجود داشته است. زیرزمین این برج تاریخی گنبدی شکل است. سقف طبقه اول همانند زیرزمین بوده؛ ولی طرح‌های بی‌بدیلی بر روی آن حکاکی شده است. در ساخت این قلعه سبک‌های متنوع معماری استفاده شده است؛ معماری کلیت عمارت به سبک دوران ساسانیان احداث شده و برای بخش‌های شاه‌نشین و گوشواره‌های آن، سبک سلجوقی بسیار مشهود است.

جزئیات و زیبایی‌های قلعه خورموج

وقتی داخل قلعه راه می‌روید، از دیدن اتاق‌های آن که از گچ‌بری و طاق‌نما در آن‌ها استفاده شده است، لذت بسیاری می‌برید. در زمان ساخت این قلعه، معماران اصفهانی و شیرازی هم به‌اینجا دعوت شدند تا از مهارت آن‌ها برای ساخت بخش‌هایی مثل مهمان‌خانه و قراول‌خانه به سبک معماری صفوی و ایتالیایی استفاده شود.

برای ورود و خروج افراد به درون قلعه، دو درب نسبتاً بزرگ در خروجی‌ها نصب شده است. درب بزرگ‌تر در ابعاد 4 در 5 متر بوده که در زمان خود برای تردد سواران و خودروها کاربرد داشته و درب کوچک‌تر ابعادی 1.5 در 3.5 متری دارد که به چیله معروف بوده و مخصوص عبور و مرور عابران پیاده بوده است.

در دوره حکومت پهلوی این قلعه تا مدتی اشغال بود و بخش اصلی آن تخریب شد؛ به گونه‌ای که از آن همه عظمت و هیبت قلعه جز یک برج چیزی باقی نمانده است. بخش‌های بزرگی از این قلعه تاریخی چند سال پیش به دلیل ساخت ساختمان شهرداری خوموج تخریب شد؛ اما با این وجود، امروزه یک برج از آن باقی مانده است که می‌تواند یادآور عظمت و معماری قلعه در روزگار خودش باشد.

جاهای دیدنی نزدیک قلعه خورموج را بشناسیم

پس از بازدید چندساعته از این قلعه، می‌توانید سفرتان به خورموج را با تماشای جاهای دیدنی شهر خورموج و نزدیک به قلعه تکمیل کنید. از جمله جاذبه‌های خورموج می‌توان به آتشکده مند مربوط به اواخر دوران ساسانیان، مسجد جامع خورموج که قدمت آن به سال 1275 هجری قمری برمی‌گردد، چشمه آب گرم نیکو که در شمال خورموج واقع شده است و گنبد نمکی کاکی در 10کیلومتری شمال شرق شهرستان خورموج اشاره کرد. بازدید از تک‌تک این جاذبه‌ها می‌تواند لحظات خوشایند و خاطره‌انگیزی را برایتان رقم بزند.

معروف ترین سوغات خورموج چیست؟

هنگامی‌که به شهر خورموج سفر کردید، می‌توانید سراغ سوغاتی‌های ارزشمند این شهر بروید و یک یادگاری زیبا برای خود و عزیزانتان تهیه کنید. از جمله سوغات خورموج می‌توان به گبه و گلیم اونه، خرما، محصولات حصیری اشاره کرد که آوردن آن‌ها خاطره خوشایندی از سفر به استان بوشهر را برایتان رقم می‌زند.

چگونه می‌توانیم به قلعه خورموج دسترسی پیدا کنیم؟

برای بازدید از این قلعه دیدنی و زیبا، باید به استان بوشهر سفر کنید. پس از رسیدن به شهر بوشهر، باید خودتان را به شهرستان دشتی برسانید. از آن‌جا باید به کمک تاکسی‌ها یا خودروی شخصی خود، به شهر کوچک خورموج سفر کنید. این قلعه در شهر خورموج در خیابان شهید مطهری واقع شده است.

همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از جاهای دیدنی بوشهر قلعه خورموج شهرستان دشتی است که گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند. بنابراین اگر روزی قصد سفر به استان جنوبی بوشهر را داشتید، حتماً بازدید از قلعه تاریخی خورموج را در برنامه سفرتان بگنجانید. اگر هم از این قلعه بازدید داشته‌اید، خوشحال می‌شویم تجارب سفرتان را با ره‌بال آسمان به اشتراک بگذارید.