روستای لیقوان تبریز | پایتخت پنیر ایران

هوای خنک، دره‌های سرسبز، چشمه‌های پرآب و چشم‌اندازی از بلندی‌های رشته‌کوه‌ سهند نشان از استان آذربایجان شرقی دارد. هرجای این استان که بروید، زیبایی خاصی می‌بینید. اگر دلتان هوای طبیعتی بکر و آرامشی وصف‌ناپذیر کرده است، روستای لیقوان را امتحان کنید. لیقوان همان روستایی است که با شنیدن اسمش، طعم خوش پنیر آن را به یاد می‌آوریم.

روستای لیقوان کجاست؟

لیقوان یکی از جاهای دیدنی اطراف تبریز است؛ پس مسیرتان را به طرف شمال غرب ایران تغییر بدهید. می‌شود این روستا را در 36کیلومتری شرق تبریز و 24کیلومتری جنوب باسمنج پیدا کرد. لیقوان روستایی در دهستان میدان چای است که از بخش‌های مرکزی تبریز به حساب می‌آید. مسیر را که ادامه بدهید، در دامنه‌های سهند روستای زیبای لیقوان را می‌بینید. در همسایگی شمال آن، روستای بیرق و در جنوب غربی لیقوان، روستای سفیده خوان است. به طرف شرق این روستا که بروید، به روستای متنق می‌رسید. در طرف جنوب لیقوان، دامنه‌های سرسبز سهند خودنمایی می‌کنند و در انتها به روستای سهند آوا راه دارد.

این روستا یکی از پرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین روستاهای استان آذربایجان شرقی است. جمعیت آن به ۸هزار نفر می‌رسد. لیقوانی‌ها به دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی منطقه اهمیت ویژه‌ای می‌دادند. به همین خاطر تمام خانه‌های روستا را در بخش صخره‌ای دامنه کوه به صورت پلکانی ساختند. بخش صخره‌ای کوه سهند از گدازه‌های آتشفشانی پوشیده شده بود و محل مناسبی برای ساخت‌وساز به نظر می‌رسید. ساختار پلکانی خانه‌ها، منظره روستا را تماشایی کرده است.

برای مطالعه بیشتر، می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید:

جاهای دیدنی تبریز

علت نام‌گذاری روستای لیقوان

اگر مثل من کمی کنجکاو باشید، این سؤال برایتان پیش می‌آید که اسم روستا از کجا آمده است. جالب است بدانید که در گذشته به این روستا «وان» می‌گفتند. این اسم کم‌کم به «لوان» و بعد به لیقوان تغییر کرد. عده‌ای از روستایی‌ها هنوز هم از اسم‌های محلی استفاده می‌کنند. وان یا لوان به معنی آب‌های گرمی است که از دل دامنه‌های سهند می‌جوشد. این آب‌های گرم نشان از فعالیت‌های آتشفشان سهند دارد.

تاریخچه روستای لیقوان

صفحه‌هایی از تاریخ را ورق زدیم و به تاریخچه روستای لیقوان تبریز رسیدیم. این روستا وقایع تاریخی و سیاسی زیادی را پشت سر گذاشته است. از مهم‌ترین واقعه سیاسی آن، کشته‌شدن حاج احتشام لیقوانی در 1324 شمسی است. حاج احتشام یکی از بزرگ‌ترین مالک‌های آذربایجان در آن دوره بود. او بیشتر زمین‌های این روستا را به اسم خودش ثبت کرده بود. در این زمان فرقه دموکرات آذربایجان فعالیت‌هایش را شروع کرد. آن‌ها گروهی سیاسی بودند که علیه فئودالیسم‌ها یا حکومت ارباب‌رعیتی می‌جنگیدند و قصد از بین‌بردن ارباب‌ها را داشتند. به همین خاطر دموکرات‌ها در مدت این درگیری‌حاج احتشام را کشتند. لیقوانی‌ها قبل از انقلاب و در دوره اصلاحات ارضی، تمام ملک‌های حاج احتشام را با سند شش‌دانگ خریدند. بزرگان لیقوانی برای این زمین‌ها اسنادی معروف به هفت برگ دارند که هفت پسر حاج احتشام زیرش را امضا کرده‌اند.

پوشش گیاهی روستای لیقوان

تنوع پوشش گیاهی در روستای لیقوان زیاد است. در بخش‌های صخره‌ای، گیاهان کوتاه‌قدی مثل گون روییده‌اند. درخت‌های سربه‌فلک‌کشیده و دشت‌های پر از گل، لیقوان را به روستایی تماشایی تبدیل کرده است. در این منطقه درختانی مثل افرا، چنار، سیب، گلابی و گردو به‌خوبی رشد می‌کنند. مردم روستا هم در زمین‌های کشاورزی گندم و جو می‌کارند.

دامنه‌های کوه همیشه پربرکت‌اند و دست خالی از آن‌ها بر نمی‌گردید. می‌توانید در آن چرخی بزنید و گیاهانی دارویی مثل پونه و بابونه پیدا کنید. دسته‌ای از پونه‌ها بچینید و عطر خوبش را نفس بکشید. بابونه هم خاصیت آرامش‌بخشی دارد و شما را از دغدغه‌های شهری رها می‌کند. بد نیست در هوای کوهستان خوردن دمنوشی از بابونه را هم امتحان کنید. این گیاهان خودرو، منبع درآمدی برای اهل روستا هستند. آن‌ها گیاهان دارویی را می‌چینند و خشک می‌کنند و در بازارهای محلی می‌فروشند. ممکن است در کنار گیاهان دارویی، قارچ‌های وحشی زیبایی هم ببینید. حواستان را جمع کنید. ممکن است بعضی از این قارچ‌ها سمی باشد.

پوشش جانوری

شاید در مسیر رفتن به روستا گله‌هایی از گوسفندان و گاو را دیده باشید. این حیوانات متعلق به اهالی روستای لیقوان هستند. اینجا بیشتر مردم به دامداری مشغول هستند. دامنه‌های سرسبز این منطقه هم بهترین زمین برای دامپروری است. حیوانات دیگری مثل قوچ، میش، خرگوش، گرگ و روباه هم در این منطقه زندگی می‌کنند. در جنگل‌های اطراف شاید ردی از خرس‌ها هم ببینید. در بین آبزیان، ماهی قزل آلای خال قرمز در رودخانه لیقوان رشد می‌کند و تکثیر می‌شود. در سال‌های اخیر با صید زیاد، جمعیت ماهی‌های خال قرمز کم شد. به همین خاطر رودخانه لیقوان را منطقه حفاظت‌شده و شکار ممنوع اعلام کردند.

جاذبه‌های گردشگری

• جاذبه‌های طبیعی روستای لیقوان

• دره بهشت

در این روستا هر طرف که سر بچرخانید، طبیعت بکرش به چشم می‌آید. روستای لیقوان تبریز، در دره‌ای از دامنه‌های کوه سهند و در کنار مهران رود است. به همین خاطر آن را به دره بهشت می‌شناسند.

• ممد دره

دره ممد، دره بزرگی است که بیشتر مردم روستا دام‌هایشان را برای چرا به آنجا می‌برند. علاوه بر مردم روستا ایلات و عشایر هم در فصل‌های گرم سال مهمان این منطقه هستند.

• دره لیقوان

اگر اهل کمپ‌کردن در طبیعت هستید، دره لیقوان بهترین جا برای این کار است. برای رسیدن به این دره به طرف شرق روستای سفیده خوان بروید. مردم روستا، دره لیقوان را به «دره سی» هم می‌شناسند. رودخانه لیقوان‌چای هم از بین این دره می‌گذرد. این رود از بلندی‌های سهند سرچشمه می‌گیرد. در این مسیر دورودراز چشمه‌سارهای دیگری از دامنه‌های شرقی و غربی هم به لیقوان چای می‌پیوندند. به همین خاطر این رودخانه همیشه پرآب و خروشان است. صدای آب، نوای دل‌نشین طبیعت است که به گوشتان می‌رسد. در مسیر جریان آب جنگلی پوشیده از درختان بلندقامت هم می‌بینید. چند ساعتی را در دره لیقوان بگذرانید و از طبیعت انرژی بگیرید.

• چشمه‌های آبگرم روستای لیقوان

به روستای لیقوان که بروید، می‌توانید از آبگرم‌های طبیعی آن دیدن کنید. چشمه‌های آبگرم از جاذبه‌های گردشگری معروف این روستا هستند. مردم روستا باور دارند که آب این چشمه‌ها برای مشکلات گوارشی مفید است. به همین خاطر تابستان‌ها، عشایر بیشتر در این بخش، چادر بر پا می‌کنند. در آب این چشمه‌ها بی‌کربنات آهن وجود دارد. چشمه‌هایی مثل بارالی، طوله سر و باغچه قره در مسیرشان به رودخانه «لیقوان چای» می‌ریزند. وجود چشمه‌های آبگرم در اطراف رودخانه‌ای با آب سرد از شگفتی‌های طبیعت روستای لیقوان است.

«ایستی‌سو» یا «ایسی سو» یکی از آبگرم‌های معروف منطقه است. در محل خروج آب، استخری به اندازه 30 مترمربع به وجود آمده است. عمق این استخر هم به 2 متر می‌رسد. می‌توانید در 10کیلومتری جنوب روستا و شرق رودخانه لیقوان چای به آن برسید. اگر از مسیر رودخانه به طرف این چشمه بروید، سه ساعتی را باید پیاده‌روی کنید. از روستای سفیده خوان تا چشمه آبگرم، مسیر ماشین‌رویی هم وجود دارد. با خودرو که بروید، 30 دقیقه‌ای می‌رسید.

• چشمه‌های آب معدنی

در این روستا چشمه‌های آب معدنی هم از زمین جوشانند. از این چشمه‌ها، آبی زلال جاری است. خودتان بهتر می‌دانید که آب‌های معدنی سرشار از کلسیم و پتاسیم هستند. خوب است کمی از این آب بنوشید. می‌شود در اطراف «مهران رود» به این چشمه‌ها رسید.

• زاغه‌های روستای لیقوان تبریز

زاغه‌ها و تونل‌های سنگی روستای لیقوان تماشایی است. این تونل‌های سنگی درست در زیر خانه‌های روستاست و هرکسی از آن‌ها خبر ندارد. مردم روستا در گذشته این تونل‌ها را به صورت دست‌کند در دل کوه ساخته‌اند. زمان حمله یاغی‌ها به روستا، مردم در این تونل‌ها مخفی می‌شدند تا از دست آن‌ها در امان بمانند. جنس دیواره‌های تونل از سنگ کران است. به همین خاطر این تونل‌ها هنوز سالم باقی مانده‌اند. فضای درونی تونل‌ها در تابستان نسبت به محیط بیرون خنک‌تر است. در زمستان هم فضای گرم‌تری دارد. امروزه مردم روستا از آن‌ها به عنوان انباری برای نگهداری پنیرها استفاده می‌کنند. بعضی از تونل‌ها هم، آغل گوسفندان شده است.

• قبرستان تاریخی لیقوان

قدمت تاریخی روستای لیقوان به دوره‌های ظهور اسلام می‌رسد. قبرستانی در این روستا وجود دارد که مربوط به قرن هفتم هجری قمری است. می‌شود روی سنگ‌‌قبرهای قبرستان آثاری از نوشته‌های حکاکی‌شده را دید. مجسمه‌های شیر سنگی هم از آثار تاریخی این قبرستان بود؛ اما این آثار از دست دزدها در امان نماند. قبرستان لیقوان را به‌عنوان یکی از آثار ملی ثبت کرده‌اند.

• خانه اربابی حاج احتشام

خانه اربابی حاج احتشام، عمارتی سنگی و زیبا در بین خانه‌های روستایی است. روستایی‌ها به آن «داش عمارت» هم می‌گویند. این خانه، یادآوری از دوران حکومت ارباب‌رعیتی در این منطقه است. قدمت داش عمارت به دوره قاجار و پهلوی می‌رسد. ستون‌ها و دیواره‌هایش سنگی است و طاق‌‌نماهایی هلالی دارد. اگر در ایوان عمارت بایستید، چشم‌اندازی از رود لیقوان چای را می‌بینید.

• پل حاج سالار لیقوان

پل حاج سالار لیقوان از بناهای تاریخی روستاست. این پل سنگی را در دوره قاجار روی دره‌ای عمیق ساخته‌اند. فردی به اسم حاج سالار کورپوسی، تمامی هزینه ساخت پل را بر عهده گرفت. به همین خاطر پل لیقوان را به پل «حاج سالار» هم می‌شناسند. بعد از ساخت این پل، مردم روستا به‌راحتی به روستای «تولسر» دسترسی دارند. پل حاج سالار یک دهانه بزرگ و چهار دهانه کوچک دارد و در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امکانات تفریحی روستای لیقوان

• گردش در طبیعت

روستای لیقوان آب‌وهوایی کوهستانی دارد. به لطف بارش باران و برف در این بلندی‌ها، طبیعت لیقوان سرسبز و دل‌انگیز است. زمانی که دشت‌ها غرق در مه باشند، لیقوان زیباترین تصویرش را به نمایش می‌گذارد. می‌شود در مرتع‌های بکرش ساعت‌ها قدم زد و از طبیعت لذت برد.

• کوه‌نوردی

کوه‌نوردی از ورزش‌های مفرح این منطقه است و گروه‌های کوه‌نوردی مختلفی به این روستا می‌آیند، استراحتی می‌کنند و مسیر را برای رسیدن به قله سهند ادامه می‌دهند.

سوغات روستای لیقوان

• پنیر لیقوان

لیقوان به پنیرهای خوشمزه‌اش معروف است و در تولید پنیر جایگاه ویژه‌ای در کشور دارد. پنیر لیقوان به پنیر تبریز هم معروف است. در اطراف روستا 15 کارخانه بزرگ تولید پنیر راه‌اندازی کرده‌اند. به غیر از آن 65 کارگاه تولیدی هم برای اهالی روستا و دامداران منطقه است. این پنیرها را در قالب‌های بسته‌بندی‌شده به کل کشور و چند کشور خارجی ارسال می‌کنند. می‌توانید در بازار و غرفه‌های محلی این سوغات تبریز را با قیمت کمتری بخرید. در صبح، زیراندازی روی مرتع‌های سرسبز بیندازید و خودتان را به خوردن صبحانه‌ای در دل طبیعت مهمان کنید. خوردن پنیر لیقوان، نان محلی و چای در هوای عالی روستا لذت خودش را دارد.

اگر شما هم طرف‌دار پنیرهای لیقوان هستید، خوب است بدانید که کیفیت عالی این پنیرها به چند عامل بستگی دارد. یکی آنکه روستای لیقوان تبریز مراتع خوبی برای چرای دام‌ها دارد. وجود گیاهانی مثل پونه و نعنا در این مرتع‌ها تأثیر خوبی بر مزه شیر دام‌ها می‌گذارد. دیگر آنکه حل‌شدن فضولات دامی در زمان دوشیدن شیر کیفیت محصول لبنی را پایین می‌آورد. مردم روستای لیقوان این موضوع را می‌دانند و با حساسیت‌هایی خاصی گاوهایشان را می‌دوشند. این وظیفه بیشتر بر عهده مردهای روستا است. آنها با دقت زیاد و نحوه درست شیردوشی، شیری تمیز را به کارخانه‌ها می‌فرستند.

در کارخانه‌های محلی یا صنعتی شیرها را از صافی رد می‌کنند تا هیچ ماده دیگری رویش نباشد. برای تهیه پنیر لیقوان، شیر را نمی‌جوشانند و مستقیم به مرحله مایه‌زنی می‌فرستند. با این حال نگران سلامت این پنیرها نباشید. پنیرها در محلول‌های آب نمک غلیظ‌شده، استریل می‌شوند.

• محصولات کشاورزی و دامی

لیقوانی‌ها ‌غیر از پنیر، محصولات لبنی دیگری مثل سرشیر، خامه، شیر، ماست، دوغ، کشک و روغن حیوانی هم دارند. گلابی، گردو، سیب، سیب‌زمینی، نخود، گندم و جو هم از محصولات کشاورزی روستای لیقوان تبریز است.

• صنایع‌دستی

به مغازه‌های صنایع‌دستی روستا سری بزنید و از صنایع دست‌بافت روستایی‌ها دیدن کنید. مردها و زن‌های روستا، دستی بر هنر دارند و لباس‌های پشمی و نمدی درست می‌کنند. جوراب‌های رنگارنگ پشمی، جلیقه، شال، چاروق و کلاه در بیرون مغازه‌ها آویزان است. لیقوانی‌ها قالیچه، جاجیم و تابلوفرش‌های زیبایی هم می‌بافند. آن‌ها به لباس‌های نمدی مردانه «شال پالتار» و به لباس‌های مخمل و چین‌دار زنانه «یل تومان» می‌گویند. یکی دیگر از صنایع‌دستی معروف در روستای لیقوان تبریز، ظروف سفالی است. در زبان محلی به آن‌ها «لیقوان قابی» می‌گویند.

امکانات رفاهی لیقوان

• غذاخوری‌ها

بعد از گشت‌وگذار به یکی از غذاخوری‌‌ها در روستای لیقوان تبریز بروید و از غذاهای محلی‌اش امتحان کنید. در لیست غذاها حتماً «یارما شورباسی»، «اوماج آشی» و «قورما» را می‌بینید. دیزی مخصوص لیقوان هم معروف است که به آن «پیتی» می‌گویند.

جاهای دیدنی اطراف روستا

لیقوان دیدنی‌های بسیاری دارد. چند روزی مهمان این روستا باشید و از آن‌ها دیدن کنید. به غیر از جاذبه‌های طبیعی که نامشان را بردیم، می‌توانید از دیگر بخش‌های تاریخی روستا دیدن کنید. اسم چند جا را برایتان می‌گذارم.

• زیارتگاه سنگی ایشته کمر؛
• قیز قلعه سی؛
• حمام تاریخی؛
• خانه‌های کله قندی؛
• علم‌های چوبی.

بهترین زمان بازدید از روستای لیقوان

روستای لیقوان تبریز از ییلاق‌های خوش‌آب‌وهوای این استان است. زمستان که باشد، دامنه‌های کوه سهند از برف سفیدپوش می‌شود. هوا هم به‌شدت سرد است. با شروع فصل بهار و آب‌شدن برف‌ها، دوباره مرتع‌ها سرسبز و رودها خروشان می‌شوند. تابستان‌های لیقوان باصفاست و هوای خنک و معتدلی دارد. خیلی از مردم تبریز در روزهای گرم تابستان به این روستا می‌آیند.

اقامت در روستای لیقوان

در روستای لیقوان اقامتگاه و مهمان‌پذیر پیدا نکردیم؛ اما می‌توانید کلبه‌های روستایی را برای اقامت اجاره کنید. هوا هم که خوب باشد، می‌توانید در طبیعت چادری بر پا کنید. تجربه خوبی می‌شود. این روستا تا تبریز هم فاصله چندانی ندارد. در تبریز اقامتگاه‌های بوم‌گردی و هتل و مهمان‌پذیر مهیا است. اسم چند اقامتگاه را برایتان می‌گذارم.

• اقامتگاه بوم‌گردی بهار؛
• مهمان‌پذیر زیبا؛
• مهمان‌پذیر جهان نما؛
• هتل لاله پارک تبریز؛
• هتل شهریار تبریز.

مسیر دسترسی

برای بازدید از روستای لیقوان، بعد از رسیدن به تبریز به طرف دروازه تهران بروید. جاده مستقیم تبریز-لیقوان در همین بخش است. وارد این جاده شوید و مسیر را ادامه بدهید. تبریز تا لیقوان حدود 44 کیلومتر فاصله دارد. بعد از گذشتن از روستاهای باسمنج، هروی و بیرق به روستای لیقوان تبریز می‌رسید.

هزینه بازدید	رایگان
بهترین زمان بازدید	بهار و تابستان
آدرس	استان آذربایجان شرقی و در نزدیکی تبریز

هر چه از روستای لیقوان، پایتخت پنیر ایران می‌دانستیم برایتان گفتیم. امیدواریم از این سفر مجازی با ره بال آسمان لذت برده باشید. اگر در گذشته به این روستا سفر کرده‌اید، از تجربه‌هایتان برایمان بگویید. مشتاق خواندنشان هستیم.