اگر می‌خواهید مقصد اولین سفر تابستانی پیش رویتان، شهری پر از جاذبه های گردشگری باشد، تبریز اولین پیشنهاد ما به شماست. جاهای دیدنی تبریز به حدی زیاد است که لقب «پایتخت گردشگری اسلامی» را از آنِ خود کرده است. علاوه بر جاذبه های دینی تبریز، صنعتی‌بودن این شهر است که باعث شده است هرساله مسافران بی‌شماری از سراسر کشور به این شهر سفر کنند. شهری امن، سالم، زیبا و دیدنی؛ حتی شاید برایتان جالب باشد که بدانید تبریز به «شهر بدون گدا» معروف است که این نشان از فرهنگ و غنای مردمان این شهر دارد. همچنین یکی دیگر از دلایل پیشنهاد ما برای سفر به این شهر، سوغات تبریز و صنایع دستی‌اش است که از فرش و چرم گرفته تا باقلوا و شکلات‌هایش. پس چمدان خود را برای سفر به شهر شکلاتی ایران😋 ببندید و با ره‌بالی‌ها همسفر شوید؛ چراکه می‌خواهیم با شما به بازدید از برخی دیدنی های تبریز در داخل و خارج از شهر برویم.
بازار بزرگ تبریز (بازار قدیمی)
اگر دوست دارید حال‌وهوای بازارهای سنتی و قدیمی را تجربه کنید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به بازار قدیمی تبریز بزنید. بازار تبریز، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده آجری در جهان است و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی به‌شمار می‌آید. همچنین این بازار در فهرست آثار میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده است و یکی از محبوب‌ترین جاهای دینی تبریز محسوب می‌شود. بازار بزرگ تبریز از بازارچه‌ها، دالان‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده است. بیشتر تیمچه‌ها و سرای‌ها بازار سه‌طبقه هستند. طبقه زیرین مخصوص انبار کالا، طبقه دوم تجارتخانه و طبقه سوم جهت استراحت طراحی شده است. در بازدیدتان از این بازار، حتماً سری به بازار طلافروشان، فرش‌فروشان، تیمچه مظفریه و تیمچه امیر بزنید و معماری آن‌ها را از نزدیک تماشا کنید. راستی اگر می‌خواهید یک غذای لذیذ نوش جان کنید، سراغ رستوران شازده را در راسته بازار صادقیه بگیرید.
خوب است که بدانید این بازار از سمت شرق به عالی‌قاپو (شمس‌العماره) یا همان ساختمان استانداری امروز و از سمت غرب به مسجد جامع می‌رسد. پس بهتر است بلافاصله بعد از دیدن بازار بزرگ، سراغ عالی قاپو و مسجد جامع بروید.
آدرس: تبریز، خیابان بازار
مسجد جامع تبریز
مسجد جامع یا مسجد کبیری یکی از بناهای تاریخی شهر تبریز و یادگار دوران سلجوقیان است که در اطرافش، بازار تبریز ساخته شده است. قدیمی‌ترین بخش مسجد جمعه تبریز شبستان بزرگ آن است. این شبستان تاق‌ها و گنبدهایی دارد که روی ستون‌های هشت‌گوش آجری قرار داده شده است. ظرافت کار را با گچ‌بری‌های کارشده روی همین ستون‌ها باید جست‌وجو کرد. مسجد جامع برای پادشاهان تمام دوران تاریخ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. به همین دلیل در هر دوره بخش‌هایی به آن اضافه شد. مثلاً محراب بلندبالای گچ‌بری‌شده مسجد، یادگار دوره ایلخانی است و گنبد زیبای کاشی‌کاری‌شده آن یادگار دوران آق‌قویونلوها است. همچنین در دوران قاجار این مسجد به‌طور اساسی بازسازی و مرمت شد و شرح تعمیرات انجام‌یافته به‌صورت کتیبه‌هایی از سنگ مرمر بر سردرِ مسجد اضافه شد.
آدرس: تبریز، بازار تبریز، خیابان شهید مطهری، مقابل موزه خانه مشروطه
مسجد کبود یا همان مسجد جهان‌شاه
مسجد کبود یکی از شاهکارهای معماری ایران و جاهای دیدنی تبریز است که به دلیل تنوع و ظرافت در کاشی‌کاری و داشتن کاشی‌های معرق و لاجوردی‌رنگ به «فیروزه اسلام» معروف شده است. بنای اصلی مسجد کبود که در سال ۸۷۰ق ساخته شد، بنایی آجری است و صحن بزرگ مربعی‌شکلی دارد. حوضی برای وضو در وسط و شبستان‌هایی برای پناه‌دادن به فقرا یا درس‌خواندن طلاب در اطراف صحن ساخته شده بود. جالب است بدانید در ساخت گنبدهای این مسجد از هیچ سازه‌ای استفاده نشده است و همین امر بازسازی بنا را چندین سال متوقف کرده بود. وجود تمام این ویژگی‌ها باعث شده است تا مسجد کبود نه‌تنها در ایران، بلکه در تمام دنیا نیز شهرت داشته باشد و باستان‌شناسان بی‌شماری از سراسر جهان برای بازدید از این مسحد، به شهر تبریز سفر کنند. نادر میرزاخان قاجار در وصف این مسجد می‌گوید: «روزگار بگذرد که چشم روزگار چنین بنایی را نخواهد دید».
آدرس: تبریز، خیابان امام، مابین میدان ساعت و تقاطع منصور
موزه آذربایجان
شهر تبریز، موزه‌های متعدد با موضوعاتی همچون باستانشناسی، هنر، تاریخ طبیعی و ورزش دارد؛ از آن جمله می‌توان به موزه آذربایجان، موزه عصر آهن، موزه مشروطه، موزه قاجار و موزه تاریخ طبیعی تبریز اشاره کرد. در این میان موزه آذربایجان که در کنار مسجد کبود ساخته شده است، از اهمیت و شهرت بیشتری برخوردار است؛ چراکه به‌عنوان دومین موزه باستانشناسی ایران شناخته می‌شود. ساختمان موزه، از یک زیرزمین، طبقه همکف و طبقه اول ساخته شده است و در آن آثاری همچون مجسمه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها، آثار و اشیای تاریخی و هنری و نیز ظروف سفالی و سکه‌های متعلق به دوران قبل از اسلام و دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده است.
آدرس: تبریز، خیابان امام خمینی، جنب مسجد کبود
ائل گلی
شاهگولی، شاهگولوء، ائلگولوء از نام‌های ائل گلی و یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تبریز است. شاه گولی اصطلاحی ترکی به‌معنای «استخر شاه» است. باغ و استخر و ائل گلی در زمان آق‌قویونلوها ساخته شده بود، در دوران صفویه نیز گسترش یافت و در زمان قاجار به تفرجگاه عمومی تبدیل شد. در فضای این پارک که امروزه مشهورترین پارک تبریز است و نماد این شهر به شمار می‌رود، یک کاخ زیبا در میان استخری بزرگ قرار گرفته است که منظره‌ای بسیار زیبا همچون جزیره‌ای کوچک را در ذهن انسان تداعی می‌کند. ائل گلی در تمام فصول سال بسیار زیبا است؛ به‌خصوص در زمستان که برف سرتاسر این باغ را می‌پوشاند و دریاچه یخ می‌بندد. نورپردازی ائل گلی در شب چشم‌نواز و گیراست، پس حتماً یک شب از سفرتان به تبریز را به بازدید از ائل گلی اختصاص دهید.
اگر طبیعت‌دوست هستید و می‌خواهید بیشتر در فضای طبیعی این شهر تفریح کنید، دیدن مجموعه تفریحی باغلارباغی در شرق تبریز و پارک گلستان در مرکز شهر را از دست ندهید.
آدرس: تبریز، خیابان شهید باکری، بلوار ائل گلی، پارک ائل گلی
ارگ تبریز یا ارگ علیشاه
ارگ علیشاه، یکی از جاذبه های دیدنی تبریز است. بنای نخستین آن در دوره وزارت تاج‌الدین علیشاه بین سال‌های ۷۱۸ تا ۷۳۹ق ساخته شد و قرار بود در پایان کار تبدیل به آرامگاه و مسجدعلیشاه شود؛ اما ساخت بنا با خراب‌شدن سقف هنگام کار و مرگ علیشاه متوقف شد. این بنا به‌صورت نیمه‌کاره رها شد تا اینکه در دوره قاجاری و شروع جنگ بین ایران روسیه، کاربرد نظامی به خود گرفت و تبدیل به ارگی نظامی شد.
ارگ تبریز در گذر زمان تغییرات زیادی به خود دیده است. مثلاً در دوره قاجار، کارخانه ریخته‌گری توپ، عمارت کلاه فرنگی و ساختمان سربازخانه در این بنا ساخته شد؛ در دوران مشروطه مدرسه نجات، یکی از نخستین مدارس سبک مدرن ایران و سالن تئاتر شیر و خورشید در آن بنا شد و در دوران پهلوی بخش‌هایی از ارگ تخریب و پارک باغ ملت در محوطه جنوبی آن ساخته شد. شاید برایتان عجیب باشد که بدانید امروزه تنها دیواره جنوبی ارگ پا بر جا مانده‌است. ناگفته نماند تغییر و تخریب ارگ تبریز تا سال‌های اخیر ادامه داشته است، به‌طوری که در فضای پیرامون ارگ، مسجد بزرگی بنام مصلی بزرگ تبریز بنا شده است که بخشی از فضای دیداری ارگ را تهدید می‌کند.
آدرس: تبریز٬ خیابان امام٬ چهارراه شریعتی به‌سمت میدان ساعت٬ جنب مصلی امام
خانه یا موزه استاد شهریار
محمدحسین بهجت، متخلص به شهریار، شاعر معروف معاصر است. گمان نمی‌کنم کسی در ایران باشد که این شاعر اهل دل و عاشق‌پیشه را نشانسد. ما شهریار از شعرهایش می‌شناسیم (آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟). اگر شما هم از طرفداران این شاعر توانا هستید و می‌خواهید بیشتر او را بشناسید، یک خبر خوب برایتان داریم. امروزه خانه استاد شهریار در تبریز به موزه تبدیل شده است و این امکان برای شما وجود دارد که به خانه ایشان بروید و از نزدیک با سبک و محل زندگی‌اش آشنا شوید. موزه ادبی یا خانه استاد شهریار در محله مقصودیه تبریز واقع شده است. در هر گوشه از این عمارت زیبا، آثار و دست‌نوشته‌های بسیار ارزشمندی به خط استاد به نمایش درآمده است. همچنین می‌توانید از قرآنی با خط نسخ، نوشته استاد شهریار، به‌همراه برخی از لوازم‌التحریر، وسایل شخصی و آلبوم‌های عکس ایشان در این موزه دیدن کنید.
آدرس: تبریز، خیابان ارتش، محله مقصودیه، خانه استاد شهریار
باغ گلستان تبریز
تبریز از دید جهانگردان شهری است که باغ‌های بی‌شماری آن را احاطه کرده است، به‌طوری که از آن با عنوان «باغ شهر ایران» نام می‌برند. حتی نمود باغ‌ها را در نام‌گذاری بیشتر محله‌های قدیمی تبریز هم می‌توان دید؛ مانند باغمیشه، تپه‌لی باغ، قرمزی باغ، کوچه‌باغ و باغ‌شمال که در ترکیب نام همه آن‌ها واژه «باغ» به کار برده شده است. از این رو احتمالاً بخواهید درباره قدیمی‌ترین باغ عمومی تبریز بیشتر بدانید. به همین دلیل در این بخش می‌خواهیم «باغ گلستان تبریز» یا باغ فجر را معرفی کنیم که با زبان ترکی به «گولوستون‌باغی» یا باغ ملی تبریز نیز معروف است.
باغ گلستان تبریز که اولین پارک عمومی این شهر بود، روزگاران زیادی رونق داشت و یکی از اولین جاذبه های دیدنی تبریز محسوب می‌شد. وسعت زیاد، درختان تنومند، وجود امکانات رفاهی و خدماتی مانند شهربازی دلایل رونق این پارک بودند؛ اما از زمانی که به دلایل نامعلومی شهربازی آن تعطیل و آب‌نماهای آن جمع شدند، از رونق افتاد.
آدرس: تبریز، خیابان امام، ایستگاه مترو قونقا
تا اینجا برخی از معروف ترین دیدنی های تبریز را معرفی کردیم که در مرکز شهر قرار داشتند. حالا می‌خواهیم از منحصربه‌فردترین جاذبه های دیدنی تبریز بگوییم که در توابع این شهر واقع شده‌اند؛ پس همراهمان باشید.
برج خلعت پوشان تبریز
برج خلعت پوشان تبریز یکی از آثار تاریخ کهن ایران‌زمین است. این برج از جاذبه های دیدنی تبریز به‌شمار می‌آید و در منطقه کرکج تبریز قرار دارد. شاید نام این برج شما را کنجکاو کرده باشد، بهتر است بدانید که این برج برای خلعت پوشی در دوران قاجار ساخته شده است و در واقع، خلعت‌های اهدایی از طرف شاهان کشوری به حکمرانان آذربایجان، در این مکان بر دوش آن‌ها گذاشته می‌شد.
قدمت برج خلعت پوشان تبریز به دوران صفویه برمی‌گردد و مکانی بسیار جذاب و تماشایی است که به‌خاطر قدمت تاریخی‌اش حرف‌های بسیار زیادی برای گفتن دارد. بنابراین اگر به دیدن مکان‌های تاریخی علاقه دارید، بازدید از این برج را در برنامه سفر تبریز خود بگنجانید.
آدرس: تبریز، حدود 5 کیلومتری تبریز، در جوار رودخانه میدان چایی
قلعه بابک
قلعه بابک در شهرستان کلیبر واقع شده است. این قلعه رازآلود در دوران ساسانیان برای مقابله با هجوم عباسیان، میزبان سردار ایرانی به نام بابک خرمدین و یارانش بوده است. موقعیت قلعه بابک اسرارآمیز است؛ یعنی گذرگاهی در مسیر ورودی به قلعه و درست روبه‌روی آن در فاصله 200 متری قرار دارد که تنها یک نفر می‌تواند از آن عبور کند؛ به همین دلیل هجوم و گذر لشکرهای چند هزارنفره را غیرممکن می‌کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تعداد اندکی سرباز در این قله قادر به جلوگیری از یورش هزاران نفر بودند. به این ترتیب بابک خرمدین و یارانش، لشکر اعراب را در کو‌ه‌ها سرگردان کردند و درنهایت فراری دادند. اگر اطلاعات بیشتری در رابطه با این قلعه می‌خواهید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به مقاله قلعه بابک بزنید.
یک گردشگر کانادایی کلیبر را اینگونه توصیف می‌کند:
شهری دورافتاده و خواب‌آلود در میان کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده‌ای که قله‌هایشان در زیر مه غلیظ از دیده پنهان شده‌اند. مکانی است عالی؛ به طراوت و سرسبزی انگلیس و ورای ذهنیت ما از طبیعت کویری و خشک ایران.
بخش عمده این توصیف دل‌چسب به چشم‌انداز کوهستانی اطراف قلعه برمی‌گردد. دامنه‌های پایین‌دستی دژ بابک بخشی از جنگل‌های دست‌نخورده ارسباران هستند. از این رو دژ بابک به یکی از جاذبه های دیدنی تبریز تبدیل شده است که سالانه علاقه‌مندان بسیاری را ره‌سپار این منطقه می‌کند.
آدرس: آذربایجان شرقی، ۵۵ کیلومتری شمال اهر، چند کیلومتری جنوب غربی کلیبر
جنگل ارسباران
جنگل ارسباران یکی از زیباترین جنگل‌های مه‌گرفته ایران است که بر فراز کوه‌های قره داغ در شهرستان کلیبر آذربایجان شرقی واقع شده است. در گذشته جنگل‌های ارسباران یا جنگل‌های قره داغ از دامنه‌های دشت مغان تا دامنه‌های سهند ادامه داشت؛ اما امروزه تنها بخش کوچکی از آن‌ها باقی‌مانده است. جنگل های چشم‌نواز ارسباران که از بکرترین و انبوه‌ترین جنگل‌های کوهستانی ایران است، آب‌وهوای سرد و مطبوعی دارد.
شاید برایتان جالب باشد بدانید این منطقه به‌دلیل دارابودن پوشش گیاهی و جانوری غنی، از طرف سازمان یونسکو به‌عنوان یکی از 9 ذخیره ارزشمند زیستی ایران انتخاب شده است. تنوع پوشش جانوری و گیاهی این جنگل‌ها تحت تأثیر اقلیم مدیترانه‌ای، خزری و قفقازی است. به همین دلیل زیستگاه صدها گونه پرنده، خزنده، دوزیست، پستاندار و ماهی است. همچنین وجود جنگل‌های بلوط مانند «ممرز» معرف منطقه جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب ارسباران هستند.
آدرس: تبریز، جاده اهر به سبلان، 46 کیلومتری کلیبر
روستای کندوان
روستای کندوان، روستای نام‌آشنای ایرانی در سطح جهان است. مطمئنیم شما هم از این روستای صخره‌ای مطالبی شنیده‌اید و در بی‌همتابودنش شک ندارید. کندوان تنها روستای دست‌کَند جهان است که بعد از گذشت 7هزار سال، هنوز هم بیش از 100 خانواده در آن زندگی می‌کنند. معماری این روستا خیره‌کننده است و خانه‌های کندویی‌شکل در دل صخره‌های کله‌قندی جا خوش کرده‌اند. به همین دلیل به «کندوان» معروف است. اجزای هر خانه شامل تنور، اتاق‌ها، صندوق‌خانه و آشپزخانه می‌شود و نیز قطر دیوارهایش به ۲ تا۳ متر می‌رسد. ناگفته نماند در کندوان مسجد و حمام و مدرسه وجود دارد. امروزه بافت سنتی کندوان با ساخت خانه‌های مدرن‌تر روستایی گسترش یافته است.
از آنجایی که روستا، در دامنه کوه‌های خوش آب‌وهوای سهند واقع شده است، عشایر، آنجا را به‌عنوان منظقه ییلاقی خود انتخاب کرده‌اند و ساکنین روستا بیشتر مشغول به دامداری و کشاورزی هستند. البته طی سال‌های اخیر که صنعت گردشگری توسعه یافته است، ساکنین روستا با جذب توریست، کسب درآمد می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً حتماً به این روستا بروید و از مهمان‌نوازی مردمانش لذت ببرید. از همه مهم‌تر اینجا همان جایی است که باید سوغات تبریز را تهیه کنید. عسل، دوشاب (شیره انگور)، گردو، بادام، گلیم، جاجیم و روسری‌های کلاقه‌ای، تنها برخی از محصولات باکیفیت و درخورتوجه این روستای سحرانگیز است. همچنین اگر فرصت کافی داشتید به چشمه آب معدنی کندوان نیز سری بزنید که از یکی از تپه‌های روستا می‌جوشد و خواص آن برای بیماری‌های کلیوی مفید تشخیص داده شده است.
آدرس: ۶۰ کیلومتری جنوب غربی تبریز
تبریز شهری کهن و سرشار از جاذبه های دیدنی است. اگر بخواهیم تمام دیدنی های تبریز را معرفی کنیم باید چند روزی برایتان حرف بزنیم؛ از این رو پیشنهاد می‌کنیم حتماً خودتان به این شهر زیبا و اصیل سفر کنید و با حوصله، تمام جاهای دیدنی تبریز را بروید. درنهایت بسیار خوشحال می‌شویم که تجربه سفر هیجان‌انگیز خود را با من و سایر خوانندگان ره بال آسمان به اشتراک بگذارید. منتظریم که ما را همسفر خود کنید. 🙂
