دریاچه مهارلو فارس | دریاچه‌ای عجیب به رنگ صورتی

استان فارس به‌غیر از شیراز، دارای جاذبه‌های گردشگری متعدد طبیعی و تاریخی است. امروز قصد داریم تا شما را با یکی از عجیب‌ترین جاذبه‌های طبیعی استان فارس، یعنی دریاچه مهارلو آشنا کنیم. این دریاچه به رنگ صورتی است و یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری در ایران به حساب می‌آید. با ما همراه باشید تا این دریاچه را بهتر بشناسید و دلیل صورتی‌بودن رنگ آب آن را بدانید.

دریاچه مهارلو کجاست؟

دریاچه مهارلو در 18کیلومتری جنوب‌شرق شیراز و 60کیلومتری جاده شیراز – فسا واقع شده است. این دریاچه در جوار روستایی با همین نام قرار دارد و برای دسترسی به آن باید ابتدا خود را به روستای مهارلو یا همان دشت گل برسانید.

معرفی دریاچه مهارلو فارس

دریاچه مهارلو یا همان تالاب مهارلو، یکی از بخش‌های شهر شیراز به حساب می‌آید. این دریاچه با مساحت 24هزار هکتار در ارتفاع هزار و 560متری از سطح دریا در جنوب غرب ایران واقع شده است. این دریاچه 31‌کیلومتر طول و 11کیلومتر عرض دارد و با وجود این، عمق متوسط آن فقط به 50 سانتی‌متر می‌رسد. عمیق‌ترین بخش دریاچه فقط 3 متر عمق دارد و می‌توان گفت که این دریاچه، دریاچه‌ای عمیق نیست. در آب دریاچه مهارلو مقادیر فراوانی از کلرید سدیم، منیزیم و همچنین سولفات سدیم وجود دارد. به همین خاطر در فصول خشکسالی، این دریاچه یکی از کانسارهای بزرگ نمک در ایران به حساب می‌آید.

دریاچه مهارلو یک دریاچه فصلی است. در فصل تابستان عمده بخش آن خشک می‌شود و با بارش‌های پاییز، مجدداً حیات پیدا می‌کند. آب این دریاچه علاوه‌بر بارش باران، از طریق رودخانه خشک شیراز، رودخانه سلطان‌آباد و رود چناراه تأمین می‌شود. رودخانه‌های نام‌برده، سیلاب‌های غرب شیراز را در خود جمع می‌کنند و نهایتاً به دریاچه مهارلو می‌ریزند.

چرا دریاچه مهارلو صورتی است؟

شاید در نگاه اول رنگ صورتی این دریاچه بسیار عجیب به نظر برسد. زمانی که برای اولین بار چشمتان به این دریاچه می‌افتد، در ذهن شما سؤالات متعددی شکل می‌گیرد. در وهله اول باید بدانید که فقط این دریاچه در ایران نیست که آبی صورتی رنگ دارد. بلکه در کشور استرالیا نیز دریاچه‌ای صورتی رنگ وجود دارد و حتی تالاب لیپار در چابهار هم رنگی صورتی مشابه با دریاچه مهارلو دارد.

به‌سبب نور فراوان و حضور نمک، نوعی جلبک سبز بی‌خطر و تک‌سلولی در آب این دریاچه زندگی می‌کند. این جلبک سبز‌رنگ است و خوراک محبوب میگوهای آب‌شور یا همان آرتمیا محسوب می‌شود. آرتمیا جزء منحصر‌به‌فردترین موجودات آبی است که فقط در آب شور زندگی می‌کند. این موجودات کاملاً بدون دفاع هستند و به همین خاطر در آب‌های شدیداً شور زندگی می‌کنند که خبری از شکارچی در آن‌ها نیست.

این جلبک‌های سبز که به حیات آرتمیا کمک می‌کنند، سالینا نام دارند. در فصول گرم سال با افزایش دما، آب دریاچه تبخیر شده و به همین خاطر غلظت نمک آب افزایش پیدا می‌کند. در چنین موقعیتی، سالینا نوعی ماده بتاکارتن تولید می‌کند که موجب تغییر رنگ آب دریاچه به رنگ صورتی می‌شود. بتاکارتن هیچ خطر اکولوژیک و زیست محیطی ندارد و فقط موجب تغییر رنگ می‌شود. همین موضوع ساده باعث شده تا آب این دریاچه به رنگ صورتی در بیاید.

اکوسیستم دریاچه مهارلو

قطعاً دانستن این موضوع برای شما جالب خواهد بود که شرایط مخصوص این دریاچه باعث به‌وجود‌آمدن اکوسیستمی زیبا و پیچیده شده است. به‌سبب مواد معدنی موجود در آب دریاچه مهارلو، جلبک‌های سالینا در آن به‌خوبی رشد می‌کنند. این جلبک‌ها غذای محبوب آرتمیا هستند و حضور آن‌ها باعث افزایش جمعیت این میگوی کوچک آب شور می‌شود. با وجود آنکه آرتمیا در بزرگ‌ترین حالت خود فقط یک سانتی‌متر طول دارد؛ اما غذایی محبوب و البته پرخاصیت برای فلامینگوها محسوب می‌شود. به همین خاطر همه‌ساله تا اواسط پاییز در این منطقه تالابی می‌توان شاهد حضور پرندگان مهاجر، به‌خصوص فلامینگو بود.

در فصل مهاجرت، علاوه بر فلامینگو که گونه غالب پرندگان مهاجر منطقه است، می‌توانید از پرندگان دیگر همانند انواع کاکایی، آنقوت، انواع پرندگان کنار آبزی همانند سلیم کوچک، گیلانشاه، آبچیلک، حواصیل، مرغابی و اردک سبز نیز دیدن کنید. حضور این پرندگان نیز باعث جلب توجه حیواناتی همچون گربه وحشی، شغال، کفتار و روباه می‌شود و به همین خاطر در اطراف دریاچه مهارلو می‌توانید شاهد حضور این حیوانات درنده نیز باشید. البته نیازی به نگرانی نیست، این حیوانات برای انسان بی‌خطر هستند و به‌ندرت نزدیک انسان می‌شوند.

دریاچه مهارلو چه اهمیتی دارد؟

جالب است بدانید که دریاچه مهارلو از نظر اقتصادی یک موهبت برای مردم منطقه به حساب می‌آید. در وهله اول باید بدانید که صورتی‌بودن رنگ این دریاچه باعث شده تا گردشگران بسیاری برای بازدید آن عازم استان فارس شوند. وجود گردشگر به‌نوبه خود می‌تواند کمک شایان توجهی به اقتصاد یک منطقه کند. از طرف دیگر باید بدانید که این دریاچه یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده نمک خوراکی و صنعتی در استان فارس است.

همچنین همان طور که اشاره کردیم، نوعی جلبک خاص با نام دونالیلا سالینا در این دریاچه رشد می‌کند. بد نیست بدانید که این جلبک در صنایع مختلف همانند صنایع غذایی و تولید دارو کاربرد دارد. حتی از رنگ‌دانه‌های آن در صنعت تولید لوازم آرایشی استفاده می‌شود. ناگفته نماند که وجود این جلبک به‌صورت طبیعی باعث پرورش آرتمیا می‌شود.

در صنعت پرورش ماهی، آرتمیا موجودی بسیار مفید به حساب می‌آید. این میگو مواد مغذی بسیاری دارد و برای سلامت ماهی‌ها لازم است. از‌این‌رو می‌توانید شاهد حضور آرتمیا در فروشگاه‌های آکواریوم نیز باشید؛ اما فروش آرتمیا محدود به بازار ایران نیست. ایران جزء معدود کشورهایی است که به‌صورت طبیعی آرتمیا دارد. به همین خاطر صادرات آرتمیا نیز جزء سودآورترین صنایع ایران به شمار می‌آید. پس باید گفت که وجود دریاچه مهارلو یک نعمت برای مردم منطقه و تمام ایران به حساب می‌آید.

دریاچه مهارلو در چه حالی است؟

با وجود آنکه این نعمت همانند نعمات الهی دیگر شامل حال مردم کشور ما شده است؛ مثل همیشه قدردان این نعمت نیستیم و آسیب بسیاری به آن وارد می‌کنیم. متأسفانه باید خاطرنشان کنیم که عوامل متعددی بقای این دریاچه را تهدید می‌کنند. در وهله اول گرم‌شدن زمین و تغییرات جوی باعث می‌شوند تا خشک‌سالی در منطقه رخ دهد. خشک‌شدن آب دریاچه نه‌تنها باعث از بین‌رفتن آرتمیا و جلبک سالینا در منطقه می‌شود، بلکه آسیب بسیاری به آب‌وهوای شیراز و مناطق اطراف وارد خواهد کرد. این تالاب نقش مهمی در تعدیل آب‌وهوای منطقه دارد و از بروز گرمای شدید جلوگیری می‌کند. همچنین در صورت خشک‌شدن آب این دریاچه، شاهد طوفان‌های نمک شدید در منطقه شیراز خواهیم بود.

اما چه مسئله‌ای باعث بروز چنین مشکلاتی می‌شود؟ در وهله اول می‌توان گفت که در نزدیکی این دریاچه، چاه‌های بدون مجوز و غیراصولی بسیاری حفر شده‌اند. برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی می‌تواند موجب خشک‌شدن آب دریاچه مهارلو شود. از طرف دیگر دفع فاضلاب و پسماندهای خطرناک در این منطقه باعث شده تا آلودگی فلزات سنگین همانند سرب، این دریاچه را تهدید کنید. همه این مسائل دست به دست هم می‌دهند تا جمعیت پرندگان منطقه کاهش پیدا کند و اکوسیستم به‌صورت کامل مختل شود.

بهترین زمان بازدید از دریاچه مهارلو

مهارلو یک دریاچه فصلی است. این یعنی در فصل‌های گرم سال مثل تابستان، آب آن تقریباً خشک می‌شود. به همین خاطر انتخاب زمان سفر به این دریاچه بسیار حائز اهمیت است. اگر قصد دارید تا از زیباترین مناظر مهارلو لذت ببرید و عکس‌های یادگاری بگیرید، اوایل پاییز تا اواسط اردیبهشت ماه زمان مناسبی برای بازدید از مهارلو محسوب می‌شود.

اقامت در نزدیکی دریاچه مهارلو

خوشبختانه در نزدیکی این دریاچه، خبری از وجود اقامتگاه‌های بزرگ نیست که بیش از این به بافت طبیعی منطقه آسیب برسانند. معمولاً بازدید از این دریاچه تنها چند ساعت به طول می‌انجامد و مسافران پس از بازدید، نهایتاً به شیراز یا شهرهای اطراف باز می‌گردند. شما نیز می‌توانید برای اقامت شیراز را انتخاب کنید. در این شهر ده‌ها اقامتگاه بوم‌گردی، هتل، مسافرخانه و هتل‌آپارتمان وجود دارد.

امکانات رفاهی و خدماتی

در محدوده دریاچه هیچ‌گونه امکانات رفاهی، خدماتی و گردشگری دیده نمی‌شود.

مسیر دسترسی به دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو در فاصله کمی از شیراز واقع شده است. بهترین مسیر دسترسی به این دریاچه نیز از جاده شیراز – فسا صورت می‌گیرد. شما باید ابتدا خود را به بخش جنوب‌شرقی شیراز برسانید و وارد جاده شیراز – فسا شوید. پس از حدود 15کیلومتر، تابلوی ورودی دریاچه مهارلو را در سمت مخالف جاده مشاهده خواهید کرد. البته در نظر داشته باشید که این جاده تا نزدیکی سروستان دوربرگردان ندارد و قانوناً باید تا نزدیکی سروستان بروید و سپس مجدد به‌سمت شیراز حرکت کنید؛ اما در شرایطی که جاده خلوت است، می‌توانید از همان سمت وارد جاده دریاچه شوید. خوشبختانه مسیر تا خود دریاچه ادامه دارد و با ماشین می‌توانید خود را به مهارلو برسانید.

 خب دوستان و همراهان عزیز ره بال آسمان، شما به‌صورت کامل با دریاچه مهارلو شیراز، این دریاچه صورتی‌رنگ و زیبا آشنا شدید. همان طور که اشاره کردیم، متأسفانه برداشت بی‌رویه منابع آب‌های زیرزمینی و ورود فاضلاب به رودخانه‌هایی که به این دریاچه منتهی می‌شوند، باعث شده تا دریاچه صورتی ما در وضعیت سرخ قرار بگیرد. به نظر شما وظیفه ما در برابر این جاذبه منحصر‌به‌فرد چیست؟ چطور می‌توانیم به احیای دوباره آن کمک کنیم؟