سازه های آبی شوشتر | ده هزار ساله پابرجا

بنایی لبریز از هنر و معماری ایرانی در دل ایران هست که طعنه‌ای به زیبایی ونیز زده است. این سازه‌ پر از شگفتی را یونسکو در سال 1388 ثبت جهانی کرد. این بنا همان سازه‌ های آبی شوشتر است که از گذشتگان خوش‌ذوقمان به یادگار مانده است. بی‌شک شکوه این بنا، این بیت فردوسی بزرگ را به یادتان بیاورد که «هنر نیز از ایرانیان است و بس».

سازه های آبی شوشتر کجاست؟

به جنوب غرب ایران که بروید، جایی در استان خوزستان به شوشتر می‌رسید. این شهر در 90کیلومتری شمال اهواز است. قبل از شروع سفر آن را در گوگل‌مپ پیدا کنید. به لطف تکنولوژی، بهترین راه و مسیر رسیدن به شما نشان داده می‌شود.

آدرسش را که از تهران برایتان بگذاریم باید به سمت آزادراه خرم آباد – اندیمشک برانید. رانندگی در این آزادراه 9ساعتی طول می‌کشد. اگر کسی همراهتان نیست که در رانندگی‌کردن به شما کمک کند، حتماً بین مسیر استراحت کنید. یادتان نرود سازه‌های آبی شوشتر در خوزستان سا‌ل‌هاست که سرجای خودش باقی است؛ پس اگر یک ساعتی هم دیر برسید به جایی برنمی‌خورد و چیزی را از دست نمی‌دهید.

تابلوها شما را به سمت شوشتر راهنمایی می‌کنند و در شوشتر هم تابلوهای درون‌شهری مسیر را نشانتان می‌دهند.

سازه های شوشتر در تاریخ | 10هزار ساله‌ای شگفت‌انگیز

از قدیم می‌گفتند هرجا که آب هست، آبادی هم هست. این می‌شود حکایت رود کارون و منطقه‌ای که این رود به آن جان می‌دهد. آب کارون آبادی را به منطقه آورد و اولین تمدن‌ها در شوشتر پا گرفتند.

• تمدن عیلامی‌ها

قدمت شهر شوشتر به دوره عیلامی‌ها می‌رسد و آوازه‌اش به همه دنیا. عیلامی‌ها قبل از آریایی‌ها در ایران ساکن بودند؛ پس شوشتر قدمتی در حدود 10هزارسال دارد. احتمالاً شوشتر در گذشته همان آدامدن عیلامی‌ها بود. این را والترهینس عیلام‌شناس مشهور در کتابش، دنیای گمشده عیلام، آورده است.

در کتاب‌های تاریخ هم شوشتر اسم‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها آدامدن است. شاید به همین خاطر باشد که این شهر را همان شهر تاریخی تمدن عیلام می‌دانند؛ البته ممکن است که این به‌خاطر نزدیکی معبد چُغازَنبیل به شهر شوشتر هم باشد. این معبد محل نیایش عیلامی‌ها بود که به آن زیگورات دوراونتاش هم می‌گفتند.

شاید بخواهید بپرسید که زیگورات به چه معناست. زیگورات بنایی تقریباً شبیه به هرم است با این تفاوت که طبقه‌بندی دارد. هر طبقه بالایی زیگورات از طبقه پایینی کوچک‌تر است. به همین خاطر کم‌وبیش شبیه پله‌هایی به سمت آسمان است. در تمدن‌های آسیای غربی، بالاترین بخش نیایشگاه‌ها را این‌طور می‌ساختند.

• هخامنشیان

در زمان کوروش کبیر اولین سنگ بنای سازه های آبی شوشتر را گذاشتند. معماری هخامنشیان هم که نیازی به تعریف ندارد؛ چون همه ما تخت جمشید و پاسارگاد را می‌شناسیم؛ اما ساختِ سازه‌های آبی شوشتر فقط به همین دوره ختم نشد.

• ساسانیان

در دوره ساسانی، شوشتر از شهرهای مهم کشور بود و این شهر مهم دقیقاً نزدیک به کارون؛ پس باید به سازه‌های آبی آن و در واقع به بنایی که از سلسله قبلی به جا مانده بود، توجه ویژه‌ای می‌کردند.

در دوران ساسانی خیلی از مردم از روستا به شهر کوچ می‌کردند. همان طور که جمعیت شهر زیاد می‌شد، مردم کم‌کم نگران آب می‌شدند؛ پس شاید همان موقع بود که به فکر تکمیل سازه‌ های آبی شوشتر افتادند. اردشیر اول و شاپور در دوره ساسانیان این مجموعه را کامل‌تر کردند تا به شکل سازه‌ امروزی در آمد.

شوشتر در زمان ساسانی در اوج شکوه، زیبایی و قدرت بود، تا جایی که شاپور اول ساسانی، والرین، امپراطور روم را اسیر کرده بود. او تکمیل سازه‌های آبی شوشتر را هم به والرین سپرد.

• قاجار و پهلوی

این دستاورد برای شاه‌های قاجار و پهلوی هم اهمیت فراوانی داشت. آن‌ها بودند که برای تخریب‌نشدن سازه‌ها، آن‌ها را مرمت کردند. سیل در سال 1342 آسیب زیادی به سازه‌های آبی شوشتر وارد کرد و قسمتی از آن تخریب شد. در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی تلاش می‌کند تا این گنجینه بزرگ و ویژه را حفظ کند.

معرفی سازه های آبی شوشتر

• بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی

در یونسکو این جای دیدنی را به اسم سازه های آبی تاریخی شوشتر ثبت کرده‌ند. مادام دیولافوا با دیدن این بنا لقب بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی، پیش از انقلاب صنعتی را به آن داد. این خانم کم کسی نیست، او مهندس راه‌وساختمان و باستان‌شناس فرانسوی است و چندباری هم به ایران سفر کرده است.
سازه‌های آبی شوشتر را با طراحی و محاسبات دقیقی ساخته‌اند، این بنا از بزرگ‌ترین سازه های آبی ایران است. ساختن چنین بنایی روی آب نشان می‌دهد که ایرانی‌ها در گذشته در زمینه مهندسی هیدرولیک کارکشته بودند؛ آن هم در گذشته‌ای که هنوز در خیلی از جاهای دنیا علم و صنعت نامی نداشت. به همین خاطر است که باستان‌شناس‌ها از سراسر دنیا توجه ویژه‌ای به این بنا دارند.

در سازه های آبی شوشتر هر بخشی از بنا کاربرد ویژه‌ای دارد؛ اما جدا از آن آبشارهای این سازه هم جلوه زیبایی به شهر بخشیده است. این زیبایی هر ساله گردشگران و مسافرهای فراوانی را به این منطقه می‌کشاند.

• بخش‌های مختلف سازه های آبی شوشتر

در مجموعه سازه های آبی شوشتر 13 اثر تاریخی هست و همه بخش‌ها به هم مرتبط هستند. همه این بخش‌ها به‌تنهایی اثر تاریخی و هنری است.

• پل‌ها؛
• بندها؛
• آسیاب‌ها؛
• آبشارها؛
• کانال‌ها؛
• تونل‌های عظیم؛
• سیکاها.

• کاربرد سازه های آبی شوشتر

• تقسیم عادلانه آب

هخامنشیان برای رونق کشاورزی و آبادی باغ‌هایشان به آب نیاز داشتند. از طرفی گاهی هم گرفتار طغیان رود کارون می‌شدند. هدف ساخت این سازه تقسیم‌بندی درست آب و پیشگیری از طغیان رود بود. معمارها، نقشه سازه را طوری کشیدند که عدالت رعایت شود. رعایت عدالت جزئی از فرهنگ تمدن ماست. آن‌ها با کانال‌بندی‌های درست، آب رودخانه را به مقدار یکسان تقسیم کردند. با این روش دیگر حقی ضایع نمی‌شد.

آن‌ها برای انحراف آب، بسترِ مسیر انتخابی را به‌خوبی آب‌بندی کردند. آب از این مسیرها می‌گذشت و در پشت سدی جمع می‌شد. از اینجا به بعد، آب را از کانال‌های حفاری‌شده به سمت مرکز شهر جاری می‌کردند.

• سازه‌های آبی شوشتر برای آسایش مردم

به لطف نیروی آب، چرخ آسیاب‌های آبی هم تندتر از همیشه می‌چرخید. جریان آب، تونل‌ها و نهرهای اطراف خانه‌ها را پر می‌کرد. صدای جریان آب از شوادون‌ها، برای مردم آن روزگار صدای زندگی بود. در گویش شوشتری به سردابه و زیرزمین شوادون می‌گویند. شوادون‌ها اتاقک‌هایی در خانه‌ها بودند که مردم از گرما به آن پناه می‌بردند و در آن استراحتی می‌کردند. آب خنک هم تحمل هوای گرم جنوب را برای مردم راحت‌تر می‌کرد. در پایان مسیر، جریان آب از بالادست شبیه آبشار در حوضچه‌های دست‌‌کَند (کنده شده با دست) می‌ریخت.

• بازرگانی

مردم شهر از این آب برای مصرف روزانه و کشاورزی استفاده می‌کردند. این سازه تأثیر مهمی هم در حمل‌ونقل و امور بازرگانی داشت.

مصالح به کار رفته در سازه های آبی شوشتر

در ساخت این بنا از سنگ، آجر و ملات ساروج استفاده کردند. ساروج یکی از مصالح قدیمی بود که بیشتر در ساخت‌وسازهای جنوب به چشم می‌خورد. مخلوطی از آهک، خاکستر، گل و آب را در کوره می‌سوزاندند تا ساروج به دست بیاید. شاید به نظر بیاید که این مخلوط قوام خوبی ندارد؛ اما همین ملات سازه‌های آبی شوشتر را 10هزارسال سرپا نگه داشته است.

معرفی بخش‌های مختلف سازه های آبی شوشتر

• بند میزان سازه های آبی شوشتر | سدی نیم‌دایره

سازه های آبی شوشتر از بند میزان شروع می‌شود. بند معنی‌های مختلفی دارد و در اینجا به معنی سد است. بند دیوار محکمی است که برای مهار جریان آب یا تغییر جهت آن در مسیر رود می‌سازند.

رودخانه کارون ارتفاع کمتری نسبت به شهر داشت. به همین خاطر روی آن سدی ساختند تا آب پشت آن جمع شود. هرازچندگاهی این آب را به سمت شهر هدایت می‌کردند. شدت جریان آب، آن را به شهر می‌رساند. البته این سد جلوی طغیان‌های گاه‌وبی‌گاه کارون را هم می‌گرفت. شاپور اول ساسانی کسی بود که دستور ساخت این بند کاربردی را داد.

مشخصات بند میزان سازه های آبی شوشتر

بند میزان درازایی 400متری و بلندایی 5متری دارد. مصالح ساخت این بند سنگ و ساروج است. این بند 10 دهانه دارد که هر کدام جریان آب را به سمت مشخصی هدایت می‌کند. دهانه اصلی بند، آب کارون را به نسبت‌های 2 و 4 بین دو رود گَرگَر و رود شُطیط تقسیم می‌کند. به‌خاطر این نسبت‌ها به رود گرگر دودانگه و به رود شطیط چهار دانگه هم می‌گویند؛ البته رود گرگر را به اسم مسرقان هم می‌شناسند.

مهم‌ترین ویژگی بند، تنظیم خودکار آن است. اگر دِبی یا میزان حجم عبور آب از گرگر بیشتر از یک‌سوم بشود، آب به سمت شطیط روانه می‌شود. حالت وارونه این اتفاق هم می‌افتد؛ یعنی اگر حجم آب عبوری از شطیط از یک‌سوم بیشتر بشود، جهت آب به سمت گرگر برمی‌گردد. شاید لازم باشد یادآوری کنیم که این تکنولوژی برای دوره ساسانیان است و همین‌هاست که این سازه را سر زبان‌ها می‌اندازد.

خطری به جان بند میزان

این روزها بند میزان در خطر است. شاخ‌وبرگ‌های دهانه بند، فشار آب در بخش‌های مختلف آن را بیشتر می‌کند. فشار بیشتر هم ممکن است این سد کهنسال را تخریب کند؛ اما این همه ماجرا نیست. شاخ‌وبرگ‌ها که دهانه سد را پر کنند، مردم شهر هم دچار کمبود آب می‌شوند.

• برج کلاه فرنگی

مشخصات برج کلاه فرنگی سازه های آبی شوشتر

در انتهای بند میزان یک برج هشت‌ضلعی خودنمایی می‌کند که نامش برج کلاه فرنگی است. برج کلاه فرنگی شوشتر هم یادگاری از توسعه سازه‌های آبی شوشتر در سلسله ساسانیان است. پایه برج از سطح زمین حدود 4متر بلندا دارد. بلندای کل برج حدود 7 و اندازه قاعده هر ضلع برج هم 1.10 تا 1.28 متر است. معمارها نمای بیرونی برج را هم با سنگ‌های تراشیده به‌زیبایی تزیین کرده بودند.

نظریه‌های کاربرد برج کلاه فرنگی

به برج کلاه فرنگی که بروید، متوجه می‌شوید که از آنجا دید کاملی به بند میزان دارید. به همین خاطر است که پژوهشگرها درباره کارکرد این برج دو نظریه دارند.

بعضی‌ها می‌گویند قیصر روم و شاپور ساسانی از این برج بر کارِ کارگرها نظارت می‌کردند. بعضی‌ها هم احتمال می‌دهند در قدیم مقدار و شدت آب رودخانه را از این نقطه بررسی می‌کردند. شاید هم هردو احتمال درست باشد؛ اما نظر دکتر محسنیان راد، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، چیز دیگری است. او معتقد است کلاه فرنگی، برجی پیام‌رسان است و به دوره هخامنشیان برمی‌گردد. بر اساس این نظریه به دستور داریوش از شمال آفریقا تا آسیای صغیر و شوش و پارسه برج‌های پیام‌رسان ساختند. دکتر راد، اسم این نظریه را دارمانی گذاشت.

دارمانی ترکیبی از اسم داریوش و مانی است. مانی همان پیامبر ایرانی است که نقاش بود. اساس انتقال پیام مانیِ پیامبر انتقال پیام و مفاهیم دین به روش دیداری (نقاشی) بود. داریوش هم این روش را در ساخت برج‌ها استفاده کرد و هر برج، پیامی دیداری (دود) می‌فرستاد و برج‌های دیگر متوجه پیام می‌شدند؛ به همین خاطر دکتر محسنیان اسم این روش را دارمانی گذاشت.

متأسفانه بخشی از بدنه برج آسیب دیده است که امیدواریم آن را مرمت کنند.

رودخانه دست کند گرگر

رودخانه گرگر همان طور که از اسمش پیداست دست‌‌کند (دست‌ساز) است. ابتدای گرگر در شمال شهر شوشتر است و یکی از جریان‌های جدا شده در بند میزان به این رودخانه می‌ریزد. جریان آب را که دنبال کنیم به جنوب شهر شوشتر می‌رسیم. در مسیر آب نخل‌های سرسبز جنوب طراوت را به دل خشکی آورده‌اند. به این بخش سرسبز، باغ خان می‌گویند. در انتها این رود، در محل بند قیر دوباره با شطیط یکی می‌شود. رود دز هم با این دو رود همراه می‌شود و در آخر به کارون می‌ریزند.

کندن بستر رودخانه را در دوره هخامنشیان شروع کرده‌اند و دستور تکمیل و پایانش را هم اردشیر ساسانی داده است. بستر رودخانه را هم سنگ‌فرش و با بست‌های فلزی به هم وصل کردند تا جلوی نِشَستِ رودخانه را بگیرند.

میرزا عبداللطیف شوشتری هم در سفرنامه خود در دوران قاجار به دست‌کندبودن نهر گرگر اشاره کرده است. او می‌گوید: «هنوزمی‌توان آثار کندن با کلنگ را در برخی از قسمت‌های رودخانه مشاهده کرد».

پل بند گرگر

بعد از رودخانه دست‌کند به پل بند گرگر می‌رسیم. در دوره ساسانیان این پل بند را در مسیر رودخانه گرگر و روی یک صخره ساختند. این سازه 800 متر پایین‌تر از بند میزان است. سه تونل روی قسمت‌های سنگی بند حفاری کردند که هر کدام اسمی دارد.

• تونل دهانه شهر؛
• تونل بلیتی؛
• تونل سه کوره.

در آن زمان از ابتدا تا انتهای تونل‌ها، در پای دیواره، سکویی برای سرکشی به داخل تونل ساختند.

اینجا هم باید پی آب را بگیریم. آب از تونل‌ها به سمت آسیاب‌ها جاری است. بخشی از آب هم شبیه آبشاری به آبگیر وسط مجموعه می‌ریزد.
بند گرگر را در دوره‌های مختلف بازسازی کرده‌اند. به همین خاطر است که پژوهشگرها با بررسی روی آجر بدنه بند به نشانه‌هایی از 500 سال قبل هم رسیدند. صفحه‌های تاریخ را که 500 سال به عقب ورق بزنیم، به دوره صفویان می‌رسیم.

سید عبدالله جزایری درباره بند گرگر در کتاب تذکره شوشتر اطلاعاتی نوشته است.

طهماسب سلطان پسر محمد سلطان سه سال حاکم بود. در دوران حکومت او بنای پل گرگر را تمام کردند. قبل از آن مردم از روی بند میزان رفت‌وآمد می‌کردند. ملاحسینی مردی بود که اراده کرد تا این پل را بسازد؛ اما به هرکسی گفت همه او را مسخره کردند، با این حال او این پل را تمام کرد. از خراج این پل مبلغ‌هایی ماند که ملاحسین با آن آسیاب‌ها و دکان‌هایی ساخت و املاک خرید. این جمله را برای تاریخ بنای پل گفته‌اند. «این پل از جهت حسینی شد تمام».

مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای سازه های آبی شوشتر

احتمالاً زیباترین بخش سازه های آبی شوشتر برای هرکسی بخش آبشارها و آسیاب‌ها، شاهکار دیگری از هنر دست ساسانیان است. در این مجموعه آسیاب‌های آبی، تونل‌ها و آبشارها در کنار بافت قدیمی شهر به جا مانده است.

جریان آب از کانال بند گرگر وارد این مجموعه می‌شود. ساسانیان این آسیاب‌ها را ساختند تا از جریان آب بهترین استفاده را کنند. در آن زمان حدود 40 آسیاب در این قسمت برپا بود. هر آسیاب از دو قسمت داشت، پره‌های آسیاب در بخش پایینی و چرخ آسیاب در بخش بالایی بود. این آسیاب‌ها گندم‌ها را آرد می‌کردند و به لطف چرخیدن چرخ آن‌ها چرخ زندگی مردم شوشتر هم می‌چرخید. متأسفانه این بخش هم از عوامل طبیعی، جان سالم به در نبرد. امروز فقط می‌توانید چندتا از آن 40 آسیاب‌ را ببینید. باقی از بین رفته‌اند. آسیاب رضا گلاب از آسیاب‌هایی است که می‌توانید سری به آن بزنید.

در امتداد آسیاب‌ها آبشارهایی هست که آبشان به حوضچه میان مجموعه می‌ریزد. این بخش اوج زیبایی سازه های آبی شوشتر است.

آسیاب‌ها را می‌توانید سمت جنوبی پل بند گرگر در خیابان شریعتی پیدا کنید.

پلکان ۴هزار ساله سازه های آبی شوشتر

بخش جنوبی آبشارها را با پلکانی به خانه‌های مسکونی شهر وصل کرده‌اند. تعداد این پله‌ها 200 تاست و همه آن‌ها سنگی و دست‌سازند. سنگ‌نوشته‌هایی روی پله‌ها هست که نشان می‌دهد ۴هزار سال از عمر آن‌ها می‌گذرد. پله‌ها را که یکی‌یکی جلو برویم، به اتاقک‌هایی می‌رسیم که شبیه اتاقک‌های نگهبانی است. سربازها در شب و روز از پنجره‌های سنگی این اتاقک‌ها به حوضچه و آبشارها نظارت می‌کردند.

• پل بند برج عیار و نیایشگاه صابئین سازه های آبی شوشتر

ساسانیان در ادامه آبشارها، پل بند برج عیار را روی رود گرگر ساختند. اسم دیگر این پل بند صابی کش است. این پل بند را در محوطه باغ ساخته بودند. دهانه این بند منحنی شکل است. پل بند برج عیار دو بخش 150متری دارد. بخشی از این بند به‌خاطر عوامل طبیعی از بین رفت و همراهش بخشی از باغ را هم تخریب کرد. هنوز آثار اتاقک‌ها و کانال‌ها در بخش شرقی آن را می‌شود دید. آب از کانال بلیتی به سمت این بند هدایت می‌رود.

نیایشگاه صائبین هم در کنار پل بند برج عیار است. قدیم‌ترها این نیایشگاه محل نیایش صفویان و قاجاریان بود.

سیکاهای سازه‌های آبی شوشتر | محلی برای استراحت

معنی سیکا را پرس‌وجو کردیم. سیکا، محلی برای استراحت و تفریح در کنار آب بود. این سکوهای سنگی در بخش غربی آبشارها هستند.

بند ماهی بازان

بند ماهی بازان را به اسم بند خدا آفرین هم می‌شناسند. اینکه چرا اسم این بند را ماهی بازان گذاشته‌اند، به اسم محله آن برمی‌گردد. این محله هم در قدیم به ماهی بازان معروف بود. بند ماهی بازان دیواره‌ای است بین رود گرگر و داریون. این بند را از سنگی یک‌پارچه ساخته‌اند. سه دیواره در بخش میانی آن هست که جریان آب از آنجا سرازیر می‌شود.

نهر داریون سازه‌های آبی شوشتر

کانال یا نهر داریون شاخه‌ای از رود شطیط است که در انتها به این رودخانه می‌پیوندد. دستور حفر این کانال را داریوش هخامنشی داد. به همین خاطر آن را به اسم نهر داریوش یا نهر دارا هم می‌شناسند. داریون اسمی است که در کتاب‌های تاریخ یونان به داریوش داده‌اند.

نویسنده سفرنامه تحفه العالم مطلبی درباره نهر داریون یا دارا نوشته است: «در حوالی شهر باغ و بوستان نبود و رودخانه از حوالی شهر تخمیناً نیم فرسخ دور بود و مردم قری و قوافل به کشتی از رودخانه عبور می‌نمودند و به این سبب زحمت بسیاری کشیدند تا اینکه دارای اکبر نهر داریان را ابتدا نموده فرصت اتمام نیافت دارا بن دارا به اتمام آن کوشید و آب از میان شهر و صحرای گرگر جاری ساخت و این قبل از اسکندر ذوالقرنین بود.»

کانال داریون از شمال تا جنوب شهر ادامه دارد. آن را برای آبیاری دشت میاناب و دسترسی به قلعه سلاسل ساخته بودند. کانال داریون در انتها به بخش شمالی بند لشکر می‌ریزد و بعد از آن دو شاخه می‌شود.

• بند دارا سازه های آبی شوشتر

ساخت این بند به دوره هخامنشیان برمی‌گردد. این بند را در مسیر رود گرگر ساختند و در کارون تا حوالی این بند کشتی‌رانی می‌کردند؛ اما متأسفانه امروز دیگر اثری از آن نیست.

قلعه سلاسل سازه های آبی شوشتر

قدیمی‌ ترین بخش سازه های آبی شوشتر، قلعه سلاسل است. این قلعه را برای دفاع از شهر و کنترل نهر داریون ساختند. قدیم‌ترها قلعه سلاسل بخش‌های دیگری هم داشت.

• حیاط‌های بزرگ؛
• باغ‌ها؛
• اسطبل‌ها؛
• برج‌های نگهبانی؛
• پادگان‌ها؛
• آشپزخانه‌؛
• حرمسرا؛
• اسلحه‌خانه؛
• خندق؛
• شبستان و… .

نهر داریون هشت آبگیر داشت که شروعشان از زیر قلعه سلاسل بود. یکی از جالب‌ترین بخش‌ها، پله‌های زیر قلعه بود که به نهر داریون راه داشت. در زمان محاصره قلعه، سربازها از این پله‌ها به‌راحتی به آب دسترسی داشتند. امروز بیشتر بخش‌های قلعه از بین رفته است. فقط بخشی از تونل‌های داریون و اتاق‌های زیرزمینی باقی مانده‌اند.

پل بند شادروان سازه های آبی شوشتر | قدیمی ترین پل چهان

این پل بند، قدیمی‌ ترین پل جهان و اولین پل بند ایران است. با ساخت این پل بند، مردم به‌راحتی از روی آن رفت‌وآمد می‌کردند. از آنجا که قیصر روم مسئول ساخت این پل بند بود اسم دیگر پل بند شادروان را بند قیصر گذاشتند.

درازای بند قیصر 500 متر است. این بند 44 دهانه دارد که 37 دهانه‌اش هنوز سالم هستند. در واقع آن را در دوره‌های مختلف بازسازی کردند تا امروز هم شانس دیدن زیبایی‌هاش را داشته‌ اشیم.

بند خاک سازه های آبی شوشتر

بند خاک را در مسیر نهر داریون ساختند. جای دقیق بند، 500 متر بالاتر از پل بند لشکر است. وقتی سطح آب نهر داریون بالا می‌آمد، این بند، آب را به سمت نهر رقط می‌فرستاد. این طور بود که دشت‌های میاناب از خطر سیل در امان می‌ماندند. آب نهر داریون و نهر رقط در انتها به رود گرگر می‌ریزد.
در تاریخ 2 بهمن 1382 این سازه تاریخی را به ثبت ملی رساندند.

پل بند لشکر سازه های آبی شوشتر

یکی از سالم‌ترین بناها، پل بند لشکر است. مثل بند میزان جنس این بند هم از ملات ساروج و سنگ و آجر است. از پل بند لشکر به‌عنوان یکی از دروازه‌های شش‌گانه شوشتر یاد می‌کنند. این سازه ساسانی امروز هم پل مهم ارتباطی است.

این پل بند را روی نهر رقط ساخته بودند که راه ارتباطی بین شوشتر و شهر عسگر مکرم بود. بقعه امامزاده عبدالله هم در نزدیکی این پل بند است.

• پل شاه علی سازه های آبی شوشتر

در غرب امامزاده عبدالله می‌شود پل شاه علی را دید. این سازه یکی دیگر از پل‌هایی است که روی نهر داریون ساختند.

• بند شرابدار سازه های آبی شوشتر

یکی دیگر از بندهایی که روی نهر رادیون ساخته‌اند، بند شرابدار است. شاید به این خاطر اسم آن را شرابدار گذاشته‌اند که در مسیرش باغ‌های انگور را سیراب می‌کرد. ساخت بند شرابدار هم به دوره ساسانیان برمی‌گردد. این بند از جنس سنگ است و دو انحنای شرقی و غربی دارد. می‌توانید بند شرابدار را در سمت جنوب شوشتر و بین بند لشکر و خدا آفرین ببینید.

• بند دختر سازه های آبی شوشتر

بند دختر را در بخشی ساخته‌اند که رود کارون مسیرش را از کوهستان به سمت جلگه تغییر می‌دهد. به‌خاطر نزدیکی به قلعه دختر اسم این را هم دختر گذاشتند.

• بند قیر سازه های آبی شوشتر

دو شاخه شطیط و گرگر بعد از گذشتن از مسیرهای مختلف در جنوب شوشتر، در بند قیر به هم می‌رسند. بند قیر این دو رود را با هم یکی می‌کند و دوباره آن‌ها را به کارون برمی‌گرداند. تمدن عسکر مکرم در حوالی شوشتر هم به ‌خاطر همین بند قیر به وجود آمد.

مسیر دسترسی

هزینه بازدید	5500 تومان
ساعت بازدید	8 صبح تا 8 شب
آدرس	استان خوزستان، شوشتر، خیابان شریعتی

در این سفر با جریان آب کارون همراه شدیم و گوشه‌گوشه شوشتر را تماشا کردیم. برای دیدن سازه های آبی شوشتر باید حداقل یک روز را مهمان جنوبی‌های خون‌گرم باشید. اگر دلتان خواست ره بال آسمان را به همسفری انتخاب کنید تا با هم از شوشتر زیبا دیدن کنیم. اگر هم در گذشته شوشتر را دیده‌ید، تجربه‌های سفرتان را در کامنت‌ها برایمان بنویسید. مشتاقانه منتظریم.