اکثر افرادی که دنبال خرید بلیط هواپیما اربعین هستند، دوست دارند بدانند در این سفر چه جاذبه‌های گردشگری پیش رویشان است. بی‌شک این دسته افراد از قشر مذهبی جامعه هستند و دنبال جاهایی می‌گردند که با حال‌وهوای دلشان سازگاری داشته باشد. این عاشقان حتی شده ساعت‌ها خواب را به خودشان حرام می‌کنند تا چشمشان چند ساعت بیشتر گنبد طلایی حرم امام حسین را ببیند یا ریه‌هایشان از عطر حرم حضرت عباس پر شود. این‌ها دلداده امام علی هستند و هر جایی که رد پای این امام یا صحابه و فرزندان دیگرش باشد، برایشان حکم وطن را دارد. برای همین هم در این نوشته قرار است به معرفی مکان های زیارتی عراق بپردازیم. شما هم کفش راحت بپوشید، کلاه آفتابی بردارید، ضدآفتاب بزنید و همراه ما در این مسیر طولانی قدم بردارید.
زیارتگاه های کربلا | خاص‌ترین مکان های زیارتی عراق
بخواهیم یا نه، بیشتر جاذبه های شهر کربلا که باعث جذب هزاران مسافر شده است، زیارتگاه‌های آن است. این مکان‌های مقدس تجلی‌گاه رشادت‌ها، بزرگ‌مردی‌ها و زیباترین اتفاق‌های شکوهمند تاریخ هستند. در ادامه با معروف‌ترینشان آشنا می‌شویم.
حرم امام حسین (ع) | شش‌گوشه‌ای که هزاران قلب دارد
حرم امام حسین (ع) سرور تمام مکان های زیارتی عراق و کربلا است. امام سوم شیعیان به مبارزه با یزید برخاست و در 10 محرم سال 61 هجری قمری در دشت نینوا به شهادت رسید. در این مبارزه فقط 72 نفر امام را همراهی کردند و همراه با امام به شهادت رسیدند.
حرم امام سوم شیعیان محل دفن بدن‌های مبارک امام حسین (ع)، فرزندشان علی اکبر و فرزند دیگر ایشان علی اصغر است. علی اکبر در پایین پای امام و علی اصغر روی سینه ایشان قرار دارد. بیشتر یاران امام هم در همین حرم به خاک سپرده شده‌اند. حماسه‌ای که این افراد ساختند هنوز ادامه دارد و نمونه آن پیاده‌روی اربعین است.
حرم حضرت عباس | دستی که نیست؛ ولی دستگیر است
مگر می‌شود کسی تا کربلا برود و سری به حرم حضرت عباس نزند؟ حرم حضرت عباس در شمال شرق حرم امام حسین (ع) قرار دارد. حضرت ابوالفضل، پسر علی (ع) و علمدار سپاه امام حسین (ع) بودند. این مرد بزرگ برای آوردن آب به علقمه رفت و دیگر نتوانست برگردد. عباس بن علی در روز عاشورا در سال 61 هجری قمری در مبارزه با لشکر عمر سعد به شهادت رسید.
بنای اصلی حرم حضرت در زمان آل بویه ساخته شده است. در زمان‌های صفویه و قاجاریه این حرم توسعه یافت و بازسازی شد. جدیدترین ضریح در سال 1395 نصب شد. این حرم از مکان های زیارتی کربلا به حساب می‌آید.
بین الحرمین | تونل بهشتی عراق
بین الحرمین فاصله بین دو حرم امام حسین (ع) و حضرت عباس است. این راهروی بهشتی، یکی از زیباترین جاهای دیدنی کربلا به حساب می‌آید. فاصله بین دو حرم 378 متر است. محل شهادت حضرت عباس نزدیک به محل استقرار ارتش یزید بود.
امام حسین (ع) زمانی که دید برادرشان به شهادت رسیده برای حفظ روحیه کودکان و سپاه از آوردن بدن ایشان به خیمه خودداری کرد و این چنین شد که بین‌الحرمین خلق شد. هر ساله در محرم خصوصاً عاشورا و تاسوعا عزاداری باشکوهی در بین الحرمین برپا می‌شود. بین الحرمین غمگین‌ترین داستان کربلا را دارد؛ داستانی از جنس دلشوره‌های برادرانه.
تل زینبیه | اندوهناک‌ترین تماشاگه راز
تل زینبیه از جاهای دیدنی و مکان های زیارتی عراق است. در زبان عربی تل به معنای تپه است. این تپه خاکی میان خیمه‌گاه حسینی و قتلگاه قرار دارد. این تپه از حرم امام حسین (ع) 5 متر بالاتر است و تا قتلگاه 35 متر فاصله دارد. گفته می‌شود در روز عاشورا زمانی که حضرت زینب (س) نمی‌توانستند برادرشان را در حلقه محاصره ببینند؛ خود را به این تپه می‌رسانند و شاهد مبارزه برادرشان امام حسین (ع) بودند. این تپه همان جایی است که خواهر شاهد کشته‌شدن مظلومانه برادرشان بوده است؛ همان جایی که در وصف غمش می‌گویند امان از دل زینب.
نهر علقمه | آبی تا ابد شرمسار
نهر علقمه یکی از شاخه‌های منشعب شده از رود فرات است. این نهر به دست پدر بزرگ ابن علقمی حفر شد. ایشان از خاندان بنی اسد بود. علقم در زبان فارسی به معنای تلخ است. تاریخ ذکر می‌کند که حضرت عباس در روز عاشورا برای آوردن آب نزدیک این رود رفته بود که لشکریان عمر سعد ایشان را به شهادت رساندند.
این نهر در گذشته، نزدیک یکی از مهم‌ترین زیارتگاه های کربلا یعنی حرم حضرت عباس قرار داشته. تخریب‌ها و بازسازی‌ها متعدد باعث از بین رفتن محل دقیق این نهر شده است؛ به همین علت محل دقیق شهادت حضرت عباس مشخص نیست.
مزار طفلان مسلم | غمبارترین جاهای دیدنی و مکان های زیارتی عراق
طفلان مسلم دو فرزند مسلم بن عقیل هستند که به دست لشکریان ابن زیاد به قتل رسیدند. تاریخ می‌گوید محمد و ابراهیم همراه با کاروان کربلا به اسارت گرفته می‌شوند. در قسمتی از مسیر این دو نوجوان موفق به فرار می‌شوند؛ اما در میانه راه دستگیر شده و سر از بدنشان جدا می‌شود.
قسمت عجیب ماجرا اینجاست که قاتل این دو کودک به دستور ابن زیاد در مقتل کودکان اعدام می‌شود! اینجاست که همه از خودشان می‌پرسند چقدر سریع قاتل به سرنوشت مقتول دچار شد. مکان های زیارتی عراق اکثراً غم دارند؛ اما غم مزار این دو کودک ناگفتنی است.
مزار حر بن یزید ریاحی | آزادمردی که سرو شد
حر را که می‌شناسیم؛ دشمنی که به یار تبدیل شد. حر کسی بود که اجازه ورود به کوفه را به کاروان امام حسین (ع) نداد؛ اما بعد از هم صحبتی با امام حسین، مرید ایشان شد و همراهشان به شهادت رسید. مزار حر یکی از زیارتگاه های کربلا است. افراد بسیاری خواهان بازدید از مزار حر هستند؛ به همین علت نام حر را در راهنمای سفر کربلا هم می‌شنوید. سؤال مهم این است که چرا حر همراه با دیگر یاران امام در قتلگاه دفن نشده است؟ قبیله حر یعنی قبلیه بنی‌تمیم بعد از به شهادت‌رسیدن حر بدن او را به منطقه خودشان منتقل کردند. مرقد حر به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد.
مقام امام زمان (عج) | جایی که قفل دل‌ها را می‌گشاید
مقام حضرت مهدی (ع) در ورودی کربلا ساخته شده است. این مقام نزدیک به نهر حسینیه کنونی و در راه مقام امام صادق (ع) قرار دارد. این بقعه امروزه یکی از زیارتگاه های عراق است که مردم بسیاری در آن عبادت می‌کنند. نمای این بنا از سنگ مرمر است؛ سه ورودی و گنبد کاشی‌کاری شده از دیگر ویژگی‌های این مقام هستند. گنبد این بنا 17 متر ارتفاع دارد.
زیارتگاه های نجف | جاهای دیدنی و مکان های زیارتی عراق از آدم تا خاتم
نجف هم مانند کربلا پر از زیارتگاه است. البته ماهیت شهر طوری است که کسی جز آن را هم انتظار ندارد. هنوز هم حوزه‌های علمیه در این شهر به تربیت معلمان دینی می‌پردازد. اینجا پایتخت شیعیان جهان است و شیعیان نیز با امامان و امامزادگان نسبتی نزدیک و صمیمی دارند. برای همین هم هست که مکان های زیارتی عراق در این شهر بیشتر از شهرهای دیگر است. اگر بلیط هواپیما نجف را تهیه کرده‌اید و اول به این شهر می‌روید، خوب است با این جاذبه‌های ارزشمند هم آشنا شوید.
حرم امام علی (ع) | آرام و قرار شیعیان
حرم امام علی (ع) در میان زیارتگاه های نجف همتا ندارد. این حرم مدفن اولین امام شیعیان است. امام در سال 40 هجری قمری موقع سجده نماز، با شمشیر آلوده به زهر زخمی شدند و دو روز بعد به شهادت رسیدند. قاتل ایشان عبدالرحمن بن ملجم مرادی از فرقه خوارج بود. طبق وصیت امام بدنشان در غریین یا همان نجف امروزی و به شکل ناشناس به خاک سپرده شد.
فرزندان و دامادان ایشان تنها افرادی بودند که از محل دفن امام خبر داشتند. حدود صد سال بعد در زمان امام صادق (ع) قبر آشکار شد و از آن روز، قبله‌گاه عاشقان است. اکثر جاهای دیدنی عراق خصوصاً زیارتگاه های عراق چندین بار تخریب و دوباره ساخته شده است؛ چندین بار هم به حرم امیر المؤمنین علی (ع) بی‌احترامی شد که خوشبختانه عشاق ایشان دوباره حرم را بازسازی کردند.
مسجد الرأس | خانه خورشید
مسجد الرأس داستان جالبی دارد. این مسجد از جاهای زیارتی عراق به حساب می‌آید. مسجد الراس در غرب صحن امام علی (ع) قرار دارد. راس در عربی به معنای سر است. دو علت برای نامگذاری این مسجد وجود دارد. دلیل اول اینکه این مسجد در مقابل سر امام علی (ع) قرار گرفته است. علت دوم اینکه در روایتی از امام صادق (ع) آمده که سر مبارک امام حسین (ع) در این مسجد قرار دارد.
خانه علی ابن ابیطالب (ع) | منزل پدری شیعیان
خانه امام علی (ع) در واقع متعلق به ام هانی خواهر ایشان است که امام بعد از آمدن به کوفه در آن ساکن شدند. این خانه تاریخی از جاهای دیدنی نجف است. این خانه فاصله کمی با مسجد کوفه دارد.
تعدادی اتاق کوچک و محقر در این خانه وجود دارد که هرکدام منتسب به یکی از فرزندان امام است. همچنین جایی که امام علی(ع) را در آن غسل دادند هم در خانه مشخص است.
مقام امام صادق (ع) | قدمگاه جانان
مقام امام صادق (ع) در گذشته باغ بوده است. زمانی که امام برای زیارت جدشان به کربلا می‌آمدند به‌صورت ناشناس در این باغ ساکن می‌شدند. امام پس از غسل در فرات به سمت مرقد جدشان می‌رفتند. صاحب باغ که امام را می‌شناخت باغش را به امام هدیه داد. این باغ یکی دیگر از تلفات صدام است. در سال 1991 صدام این باغ را به طور کامل تخریب کرد. بعدها ساختمانی در محل قبلی باغ ساخته شد که امروزه به یکی از مکان های زیارتی عراق تبدیل شده است.
مقام زین العابدین (ع) | سجده‌گاه عرشیان
امام سجاد (ع) را با نام سید الساجدین می‌شناسند. ایشان در متن عباداتشان اعتراض خود را بیان می‌کردند؛ چراکه دوران زندگی ایشان با خفقانی بزرگ همراه بوده است. مقام امام سجاد (ع) جایی است که حضرت هنگام زیارت جدشان نماز می‌خواندند و مشغول عبادت می‌شدند. بعدها مسجدی بزرگ در این منطقه ساخته شد.
این مسجد امروزه شهرت خوبی در میان جاهای زیارتی عراق دارد. نجف چهار منطقه معروف دارد و مقام زین العابدین در منطقه عماره قرار دارد. این منطقه بیرون از دیوار شهر قدیم و در مرکز مکانی واقع شده است که اهالی نجف آن را الثلمه می‌نامند،.
قبرستان وادی السلام | دروازه بهشت
قبرستان وادی السلام یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی و مکان های زیارتی عراق است. این قبرستان بزرگ‌ترین قبرستان جهان است. هیچ کدام از مکان های زیارتی نجف به اندازه این قبرستان پیامبر ندارد. این قبرستان محل دفن حضرت آدم، حضرت نوح و حضرت صالح و هود است. اهمیت این قبرستان به قبل از اسلام باز می‌گردد؛ چراکه پیامبران متعددی در این قبرستان به عبادت مشغول بوده‌اند.
مسجد کوفه | معروف‌ترین مسجد عراق
مسجد کوفه از مساجد چهارگانه بزرگ جهان اسلام است. سازنده این مسجد حضرت آدم است. تاریخ‌دانان اعتقاد دارند که این مسجد بعد از مسجد الحرام قدیمی‌ترین مسجد جهان است. «مکان های زیارتی عراق» بسیار شگفت‌انگیز هستند. این مسجد یکی از جاهایی است که شیعیان حتی اگر مسافر باشند می‌توانند نمازشان را کامل بخوانند. مسجد کوفه در زمان حکومت امام علی (ع) مرکز مهمی برای خلافت در نظر گرفته شد.
مرقد میثم تمار | به حلاوت خرما
میثم تمار همان کسی است که با عشق درختی را آب داد که می‌دانست روزی مقتلش خواهد شد. میثم از یاران باوفای امام علی (ع) بود. ایشان به فرزندان حضرت علی (ع) هم ارادت داشت و قبل از حادثه عاشورا به دستور ابن زیاد به شهادت رسید.
آرامگاه او در فاصله 300متری از مسجد کوفه قرار دارد. بازدید از این جاذبه رایگان است؛ اما برای رسیدن به آن باید ماشین کرایه کنید. اگر از قیمت‌ها اطلاعی ندارید، می‌توانید سری به مقاله هزینه سفر به نجف بزنید تا از حدود قیمت‌ها آگاه شوید.
مسجد سهله | مسجدی به عمر ابراهیم
مسجد سهله از مشهورترین مساجد عراق است. نام این مسجد در راهنمای سفر نجف هم پیدا می‌شود چراکه بسیار با اهمیت است. سهله را به حضرت مهدی (عج) منتسب می‌کنند. در روایات آمده که حضرت بعد از ظهورشان در این مسجد اقامت می‌کنند. از طرف دیگر این مسجد در گذشته محل عبادت پیامبرانی مانند حضرت ابراهیم (ع) و حضرت خضر (ع) بوده است. تعدادی از اهل بیت پیامبر هم در این مسجد عبادت می‌کردند. این مسجد در شهر کوفه قدیم واقع شده است.
مسجد حنانه | امروز زمین و آسمان می‌گرید!
مسجد حنانه بعد از واقعه کربلا ساخته شد. این مسجد از زیارتگاه های عراق به حساب می‌آید. بعد از واقعه کربلا زمانی که داشتند سرهای مقدس را به سمت کوفه می‌بردند، در زمین این مسجد توقف کردند.
زمانی که سرها را روی زمین گذاشتند زمین ناله سر دارد. بعدها در محل این رویداد مسجدی ساخته شد که نام آن را حنانه به معنای ناله‌کننده گذاشتند.
مقبره کمیل بن زیاد | خانه رفیق باوفای علی
نام کمیل را زیاد شنیده‌ایم. زمانی که اسم از وفاداری به میان می‌آید حتماً نام کمیل شنیده می‌شود. شیعیان دعایی به نام کمیل دارند که نام اصلی آن دعای خضر است؛ حضرت علی (ع) این دعا را به کمیل آموخته بود. کمیل یکی از چهار عابد مشهور در زمانه خود بود.
می‌توانیم از هر کدام از زیارتگاه های نجف چیزی بیاموزیم؛ کلاس ثابت‌قدمی با کمیل است. کمیل ابن زیاد مانند میثم تمار داستان مرگش را می‌دانست. حضرت علی به ایشان وعده داده بود که در سن 90 سالگی به شهادت می‌رسد. در سال 83 هجری قمری حُجاج ایشان را به شهادت رساند.
نکته: با توجه به هوای گرم نجف و خارج از شهر بودن این جاذبه‌ها بهتر است در هوای خنک به نجف سفر کنید؛ بهترین زمان سفر به نجف در بهار است.
مقبره ذوالکفل | خانه امن یهودیان
ذوالکفل یکی از پیامبران یهود بود که سرپرستی این قوم را به عهده داشت؛ به همین علت او را ذوالکفل می‌نامند. محل زندگی این قوم در آبادی به نام کفل نزدیک رود فرات بوده است. تا صد سال پیش یهودیان عرب‌زبان هنوز در این آبادی زندگی می‌کردند؛ اما بعدها به فلسطین مهاجرت کردند.
هر ساله یهودیان برای زیارت به این آبادی می‌آیند و یک ماه در روستا ساکن می‌شوند. در پشت مقبره مسجدی است که مورخان می‌گویند محل دفن چهار تن از حواریون و دختر ذوالکفل است.
مرقد زید بن علی بن الحسین | خانه ابدی خونخواه کربلا
همه ما کوفه را به بی‌وفایی می‌شناسیم؛ اما افراد شجاع بسیاری در کوفه زندگی می‌کردند. یکی از زیارتگاه های نجف مدفن شخصی شجاع است. زید بن علی یکی از فرزندان امام سجاد (ع) است. ایشان هم مانند جدشان در برابر ظلم ایستادگی کردند.
در سال 121 هجری قمری زید بن علی علیه حکومت هشام قیام کرد که قیامشان شکست خورد. ایشان را در محله کناسه کوفه به دار زدند. حاکم زمان کوفه یوسف بن عمرو ثقفی بود که بدن ایشان را آتش زد و خاکسترش را به دست باد داد. مرقدی که منتسب زید بن علی است در محلی بنا شده که ایشان را دار زدند.
دیگر زیارتگاه های عراق
همه زیارتگاه‌های عراق به کربلا و نجف خلاصه نمی‌شود. در این کشور شهرهای دیگری هستند که جاهای دیدنی بسیاری دارند و بخش بزرگی از این جاها نیز زیارتگا‌ها هستند. در ادامه سایر زیارتگاه های عراق و مکان های مذهبی اش را برایتان معرفی می‌کنیم.
حرم کاظمین | پسری در آغوش پدربزرگ
حرم کاظمین یکی از جاهای زیارتی عراق است. حرمی که در کاظمین واقع شده با نام حرم جوادین هم شناخته می‌شود. این حرم مدفن پدربزرگ و نوه است. امام هفتم شیعیان موسی کاظم (ع)، پدر امام رضا (ع)، در این محل دفن شده‌اند. امام نهم شیعیان، محمد تقی، ملقب به امام جواد (ع) که پسر امام رضا (ع) هستند هم در این حرم خفته‌اند. این حرم در استان بغداد واقع شده و از مکان های زیارتی عراق است.
مرقد سلمان فارسی | فارسی زبان عاشق
سلمان فارسی از معدود انسان‌های حقیقت‌جو بود که درباره ادیان مختلف تحقیق می‌کرد. وی در مسیر تحقیقاتش با نشانه‌های پیامبر خاتم (ص) آشنا شد. طی اتفاقی ایشان با پیامبر (ص) ملاقات کرد و از اولین افرادی بود که اسلام آورد. پس از آن، حضرت محمد (ص) نام ایشان را از روزبه به سلمان تغییر دادند.
سلمان از یاران خاص امام علی (ع) هم بود. او در سال‌های آخر زندگی‌اش، استاندار مدائن بود و در همین شهر هم به خاک سپرده شد. مدائن از جاهای دیدنی عراق است که قدمت بسیار دارد. این شهر در زمان ساسانیان، پایتخت ایران بوده است.
حرم عسکرین | حرم یا پادگان نظامی؟
حرم عسکرین چند تا از مهم‌ترین زیارتگاه های عراق را در خود جا داده است. آرامگاه امام دهم شیعیان، امام هادی (ع) و امام یازدهم شیعیان، امام حسن عسکری (ع) با نام حرم عسکرین شناخته می‌شوند. مدفن نرجس خاتون، همسر امام حسن عسکری (ع) و مادر حضرت حجت (عج)، از دیگر زیارتگاه های عراق در این حرم است.
مرقد حکیمه، خواهر امام هادی (ع) هم در حرم سامرا قرار دارد. اولین جایی که غیبت حضرت مهدی (عج) از آنجا شروع شد در این حرم قرار دارد و با نام سرداب غیبت شناخته می‌شود.
رود فرات | آبی که خون می‌گرید
رود فرات از زیارتگاه های کربلا یا مکان های زیارتی عراق نیست؛ اما بسیاری از زائران و مسافران دوست دارند این رود حادثه‌خیز را از نزدیک ببینند. فرات طولانی‌ترین رود جنوب غرب آسیا است. این رود در زبان فارسی به معنی آب شیرین و گواراست. فرات از سه کشور سوریه، عراق و ترکیه عبور می‌کند و سرانجام به خلیج فارس می‌ریزد. رویدادهایی مانند واقعه عاشورا در نزدیکی این رود رخ داده و باعث شده مردم ذهنیتی کنجکاو به آن داشته باشند.
حاصلخیزی زمین‌های اطراف این رود باعث شده در کتیبه‌های قدیمی از فرات به‌عنوان رودی مقدس اسم برده شود. عکس این رود در پرچم یهودیان هم دیده می‌شود و شعار «از نیل تا فرات»، یکی از آرزوهای بزرگ یهودیان در کشورگشایی است.
گزارش اولین نشست هم‌اندیشی فعالان گردشگری کشورهای ایران و عراق
معرفی مکان های زیارتی عراق به پایان رسید. این اماکن زیارتی اهمیت تاریخی و دینی دارند؛ پس هنگام بازدید مراقب باشید که آسیبی به آن‌ها وارد نکنید. البته عراق فقط محصور به جاهای زیارتی نیست و جاهای تفریحی بسیاری دارد. استان اربیل و استان سلیمانیه مرکز اصلی تفریحات عراق هستند. می‌دانید که عراق جنگ‌های متعددی را پشت سر گذاشته و هر کدام از آن‌ها آسیبی بر بدنه شهرها وارد کرده است؛ پس اگر در سفرتان به عراق با کاستی‌هایی روبه‌رو شدید صبر پیشه کنید. راستی زیارتگاه کاظمین و زیارتگاه سامرا امکانات کمتری نسبت به کربلا و نجف دارند و مناسب اقامت نیستند. ره بال آسمان قدردان همراهی شماست. اگر تجربه یا خاطره‌ای دارید، در بخش نظرات برای ما بنویسید.