هر کس تنها یک بار پای بر خاک این گربه آرام گرفته گذاشته باشد، محال است سری به نصف جهان معروف آن نزند. شهری که مهد بناهای تاریخی است و در دل هر کدام داستانی نهفته دارد. در میدان مرکزی اصفهان آنچه سرتاسر به چشم می‌خورد تاریخ ایران است، مانند تصویری روی یک پرده نمایش، به قدری جذاب که نمی‌توان حتی پلک زد تا ثانیه‌ای کمتر این شکوه را دید. در وسط میدان نقش جهان از چهار طرف خود می‌توانید روایت چهار دوره تاریخ ایران را نظاره‌گر باشید که یکی از آنها مسجد شیخ لطف الله است.
این بنای چشم‌نواز در قلب جاهای دیدنی اصفهان و دقیقاً روبه‌روی عمارت عالی قاپو سر به فلک کشیده است. کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد آن مانند آینه‌ای در مقابل دیگر بناهای میدان است. مهارت به‌کاررفته در ساخت این مسجد نمونه‌ای بی‌همتا از معماری قرن یازدهم است که در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. قابی که با تابش خورشید روی گنبد آن در چشم نقش می‌بندد دلیل کافی خواهد بود که قدم‌ها را به سمت ضلع شرقی میدان نقش جهان بردارید.
اینک روبه‌روی مسجد شیخ لطف الله ایستاده‌اید و آنچه در ذهن شما می‌گذرد این است که چه کسی قدرت ساخت این همه شکوه را داشته است؟ در دوران اوج و شکوفایی معماری دوره صفوی به دستور شاه عباس و به افتخار ورود شیخ لطف الله جبل عاملی که از روحانیون شیعه و مهاجر از لبنان به ایران بود بنا گردید. در آن دوران فضای معنوی و احترام به اهل سنت بسیار اولویت داشت و از این رو تکریم آنها با تشریفاتی مانند ساخت بنا ادا می‌شد. طبق آنچه در تاریخ روایت شده است، شیخ، پدر همسر شاه عباس نیز بود و مسجد شیخ لطف الله برای محل زندگی و عبادت اهل حرم ایشان بنا شده بود.
مسجد شیخ لطف الله، مسجدی با معماری متفاوت
شاید هم به خاطر سکونت آنها بود که معماری مسجد شیخ لطف الله کمی متفاوت از دیگر مساجد هست و به قولی زیبایی ماوراییدارد. این مسجد مناره و شبستان ندارد و ورودی آن با پله شروع می‌شود؛ اما این تفاوت هیچ‌چیزی از ارزش‌های آن کم نکرده و طبق تاریخ، تنها ساخت سردر معرق آن بازه‌ای از سال 1011ق تا 1028ق طول کشیده که هنر دست محمد اصفهانی بوده است و در نوع خود یکی از بی‌نظیر‌ترین بناهای معماری جهان محسوب می‌شود.
گنبد مسجد شیخ لطف الله، دریایی از رنگها
چشم‌گیر‌ترین قسمت مسجد شیخ لطف الله را گنبد آن می‌توان نام برد که با نقش‌های اسلیمی و هنر معماری ایرانی اصیل تزیین شده است. شگفتی بیشتر گنبد این مسجد بخاطر کاشی‌های معرق آن است. یکی از دلایلی که شما نمی‌توانید سر خود را به سمت دیگری جز بالای این گنبد بچرخانید، انعکاس نور طبیعی به‌کاررفته برای خودنمایی زیبایی این کاشی‌ها است که در هر ساعت از روز یک رنگ خاص دارد. صبح‌ها خاکی‌رنگ، زمان ظهر صورتی و عصر به رنگ خاکستری است. زیبایی این گنبد به‌صورتی است که دلتان می‌خواهد همان طور که در دریای رنگ‌هایش سیر می‌کنید، زمان متوقف شود و فقط خیال‌پردازی کنید که سال‌ها پیش چشم چه کسانی به این همه شکوه ایرانی خیره مانده است؟
راه زیرزمینی مخفی مسجد شیخ لطف الله
اما صبر کنید، هنوز مانده است تا به قلب داستان مسجد شیخ لطف الله برسیم؛ یک راه زیرزمینی که تنها برای ملاقات شاه و شیخ بوده است بین کاخ عالی قاپو و مسجد نیز ساخته شده بود که به دلایل نامعلوم هم‌اکنون بسته شده است و اثری از آن نیست، مانند مکتبی که در جوار مسجد شیخ لطف الله برای تدریس شیخ بنا نهاده بودند و اینک به فراموشی سپرده شده است. همچنین دست‌خط‌هایی که روی دیوار مسجد است، از آثار هنرمندانی همچون استاد علیرضا عباسی و باقر بنا و خوشنویس گمنام دیگر است که نمی‌دانیم چرا نامی از او در هیچ کجای تاریخ برده نشده است.
حالا باید از دری 400ساله گذر کنید که دو لنگه دارد و تماماً از چوب چنار ساخته شده است.
ورودی مسجد، یکی از زیباترین ورودی‌های جهان
پس از ورود، به راه‌رویی خواهیم رسید که با کاشی‌های هفت‌رنگ که بیشتر رنگ‌های سبز و آبی چشم را نوازش می‌کنند، آراسته شده است. در ابتدا از سمت چپ شروع و سپس به سمت راست می‌چرخد. راهرو را طی کنید تا زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله بایستید. اینجا همان جایی است که بی‌اراده نگاه آدمی به زمینه سفید و تزئینات آبی تیره آن دوخته می‌شود که به حق، لایق صفت «زیباترین گنبد ایران» در نصف جهان است. و باز هم بازی با نور! معمار به‌جای پرهای طاووس که در مرکز گنبد طراحی شده، آن را به عاریه گرفته و نمایش خیره‌کننده‌ای برپا کرده است.
در بالای ورودی، از راهرو به شبستان، شکافی برای هدایت نور به سمت محراب ایجاد شده است. همچنین 16 پنجره در ساقه گنبد مسجد شیخ لطف الله وجود دارد که حالت مشبک و چیدمان گرداگرد آنها تمامی ساعات روز نور را به شبستان هدایت می‌کند، شبستانی که تنها محل عبادت درباریان بوده و عام مردم به آن ورود نداشتند. تابش نور کم به داخل مسجد شیخ لطف الله به دلیل نداشتن تبحر استاد محمدرضا بنا اصفهانی نبوده، بلکه تبحری بوده از مهارکردن نور روی کاشی‌ها برای جلب نظر حضار آن مکان.
محراب مسجد، استوار و خوش‌نقش‌ونگار
محراب مسجد شیخ لطف الله شاهکار دیگری از این بنای تاریخی است که اولین عنصر متمایز از دیگر بخش‌ها ظرافت کاشی‌های آن و لوح قرار گرفته در آن است. روی این لوح عبارت «عمل فقیر حقیر محتاج بر رحمت خدا محمدرضا ابن استاد حسین بنا اصفهانی» حک شده است. همچنین کتیبه‌های دیگری دورتادور محراب با دست‌خط هنرمند نامی آن زمان، استاد علیرضا عباسی و برگرفته از روایات پیامبر اسلام(ص) و امام صادق(ع) نوشته شده است. ناگفته نماند بر چهار گوشه داخل مسجد، آیاتی از قرآن با خط ثلت و روی کاشی‌های سفید معرق و زمینه لاجوردی نوشته شده است. به‌دلیل وجود چنین آثار هنری‌اسلامی، دوران صفوی را می‌توان یکی از درخشان‌ترین دوران حضور اسلام در ایران دانست و مسجد شیخ لطف الله را می‌توان مثالی گویایی برشمرد از بهایی که به اماکن مذهبی داده شده است.
ثبت ملی و در پس آن رسیدگی به این بنای تاریخی، دلگرمی خواهد بود که افراد زیادی افتخار بازدید از آن را خواهند داشت و شکوه خود را حتی با اینکه در همسایگی دو اثر تاریخی معروف دیگر همچون مسجد شاه و عالی قاپو دارد حفظ خواهد کرد.
مسیر دسترسی به مسجد شیخ لطف الله
| آدرس | استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش جهان، روبروی عمارت عالی قاپو |
| زمان بازدید | همه روزه به جز ایام سوگواری و هنگام نماز ظهر |
| ساعات بازدید | از ساعت ۹ صبح الی ۱۲:۳۰ و ۱۴ الی ۱۸ |
| هزینه ورودی برای اتباع ایرانی | 3000 تومان |
| هزینه ورودی برای اتباع خارجی | 20000 تومان |
دیدگاه بزرگان تاریخ، از معماران برجسته داخلی و خارجی گرفته تا بزرگانی که هنر ملل مختلف را بررسی می‌کنند، در وصف این مسجد زیبا بی‌شمار است. زیباترین دیدگاه را پروفسور پاپ در کتاب بررسی هنر ایران بیان کرده و گفته است «به‌سختی می‌توان این اثر را محصول دست بشر دانست» و نیز در جایی دیگر گفته است «کوچکترین ضعفی در این بنا نمی‌توان دید». با این حساب، هر کس که ذوق هنری داشته باشد، در سفر به اصفهان و بازدید از جاهای دیدنی آن، با زیباترین واژگان، زبان به توصیف مسجد شیخ لطف الله می‌گشاید. ما و دیگر همراهان ره بال آسمان هم دوست داریم نظر شما را درباره این شاهکار معماری صفوی بدانیم؛ بنابراین لطفاً نظراتتان را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
ممنونم که حس و حال مسجد شیخ لطف الله اصفهان رو مجدد برام زنده کردید
زیباترین مسجد ایران هست. وقتی وارد میشید از راهنما استفاده کنید به نظرم؛ چون خیلی خوب همه جای مسجد رو بهتون توضیح میده.
خیلی دلم میخواد این مسجد رو از نزدیک ببینم. خیلی جالبه. شنیدم از مسجد به عالی قاپو راه مخفی داشته برای رفت و امد خانواده شاه عباس.
نسرین عزیز، آرزو می کنیم زودتر به آرزوتون برسید.