غار شاپور استان فارس | غاری که شاه ساسانی نگهبان آن است

شاید اسم کازرون شما را به یاد خانواده هاشمی در کتاب‌های دبستان بیندازد. خوب است کمی هم درباره دیدنی‌های این شهر زیبا بدانید. بیشتر مسافرهای فارس به قصد بازدید از شیراز به طرف این استان می‌روند؛ اما کازرون هم صفایی دیگر دارد. غار شاپور در همان نزدیکی و در شهرستان کازرون از جاذبه‌های تماشایی این استان است. اهل کوه‌پیمایی هم که باشید، بازدید از این غار برایتان لذت‌بخش می‌شود.

غار شاپور کجاست؟

برای دیدن غار باید به جنوب ایران سفر کنید. بعد از رسیدن به استان فارس، مسیر را تا کازرون ادامه بدهید. در ۴کیلومتری شهر بیشاپور و در انتهای تنگ چوگان می‌توانید غار را ببینید.

قدمت و تاریخچه غار شاپور

این غار یکی آثار تاریخی مهم در کشور است. قدمت غار به دوره‌های قبل از ساسانیان می‌رسد. در آن زمان، مردم آیین‌های مذهبی‌شان را در این غار انجام می‌دانند. در ورودی این غار تاریخی، محو مجسمه بزرگی می‌شوید. تصور دومین پادشاه ساسانی یعنی شاپور یکم را روی سنگ تراشیده‌اند. به همین خاطر این جای دیدنی به اسم شاپور معروف است. در کنار این غار، دو غار دیگر هم خودنمایی می‌کند. غار طرف چپ را به غار مادر شاپور می‌شناسند. در طرف راست هم نشانی از غار مرمر پیداست؛ اما دهانه غار قدیمی شاپور از همه بزرگ‌تر است.

کاربرد غار شاپور در گذشته

این بنای طبیعی فقط یک غار دست‌کند نبود. این غار برای مردم جایی ویژه محسوب می‌شد. قبل از حکومت ساسانی، مردم در این غار آیین‌های مذهبی را به جا می‌آوردند و مراسم‌های دینی برگزار می‌کردند. دو غار دیگر به اسم غار باباجابر و غار نیاسر در نزدیکی غار قدیمی شاپور است. در این غارها هم مثل غار تاریخی شاپور آیین‌های مذهبی را اجرا می‌کردند. با شروع حکومت ساسانی، اردشیر و شاپور اول سعی کردند تا وحدت مذهبی بین مردم ایجاد کنند. اردشیر برای دورکردن مردم نیاسر از خرافات و اعتقاداتی که در گذشته داشتند، آتشکده‌ بزرگی در کنار غار نیاسر ساخت. شاپور اول ساسانی هم دستور داد تا مجسمه‌ای از تصویرش را در ورودی غار بسازند.

ویژگی‌های غار شاپور

این غار در دامنه کوهی در کنار دشت تنگ چوگان شکل گرفته است. بلندای غار 800 متر از سطح زمین فاصله دارد. به همین خاطر باید برای تماشای این غار مسیری را کوه‌پیمایی کنید؛ اما در سال 1336، 230 پله تا دهانه غار ساخته‌اند که رسیدن به بالای کوه را راحت‌تر می‌کند. در دهانه غار چهار ایوان است که می‌توانید از آن‌ها به داخل بروید. فاصله بین تراس اول تا تراس دوم 10 پله است. اگر بخواهید از تراس دوم به سوم بروید، باید از 8 پله بگذرید. 7 پله دیگر تراس سوم را به چهارم وصل می‌کند. تراس چهارم وسیع‌ترین تراس است و با 12 پله به داخل غار راه دارد. پهنای دهانه غار 30 متر و بلندای دهانه حدود 10 متر است. درازای غار از دهانه تا انتها به 450 متر می‌رسد.

بخش‌های مختلف در غار شاپور

قبل از واردشدن به داخل، در طرف چپ غار دخمه‌ای توجهتان را جلب می‌کند. بخشی از این دخمه را با دست ساخته‌اند. این غار از چهار گذرگاه بزرگ، پنج گذرگاه کوچک، چهار مسیر فرعی و سه تالار بزرگ تشکیل می‌شود. بخش اول مسیری هموار به طول 80 متر است. اگر این مسیر را ادامه بدهید به پرتگاه می‌رسید. دیوارهای دو طرف این مسیر را صاف کرده‌بودند تا رویش نقش‌هایی را حجاری کنند؛ اما این کار نیمه‌تمام باقی ماند. در انتهای این بخش از غار و در طرف چپ آن 2 آب‌انبار را با فاصله 5 متر از هم ساخته‌اند. عمق هر آب‌انبار به یک متر می‌رسد. یکی از آب‌انبارها 3 متر در 4 متر است. وسعت آب‌انبار دیگر، به 2 متر در 5 متر می‌رسد. آب از سقف غار به داخل نفوذ می‌کند و به حوضچه‌های آب‌انبار می‌چکد. پله‌هایی در هر دو آب‌انبار هست که شما را به محل آب می‌رساند.

• آبشاری از کانی‌ها

آبشاری از جنس سنگ کانی در طرف چپ آب‌انبار است. می‌توانید چکیده‌سنگ‌ها یا استالاگمیت‌های زیبایی را در پشت آبشار ببینید. قندیل‌های استالاکتیک یا چِکََنده‌سنگ‌ها هم تصویر چشمگیری را می‌سازد. طبیعت، این قندیل‌ها را هنرمندانه به وجود آورده است. می‌شود در این بخش گودالی به قطر 100 متر دید. محقق‌ها می‌گویند عمق این گودال نسبت به کف تالار اول 30 متر است. با وجود این گودال‌ها احتمال می‌دهند که در گذشته افرادی در غار ساکن بودند.

• محل ذبح قربانی در غار شاپور

برای رسین به بخش انتهایی غار باید از مسیر پرتگاه بگذرید. به گودال که برسید، مسیر سربالایی می‌شود. بعد از این مسیر به دالانی وسیع می‌رسید که تا سقف، 40 متر بلندی دارد. در طرف چپ گودال بخشی صاف و دست‌کند ساخته‌اند. در این بخش از غار، قربانی‌ها را ذبح می‌کردند. در این غار تاریخی بخش‌های صعب‌العبوری وجود دارد که هنوز ناشناخته‌اند.

• کتیبه ارتش در غار شاپور

از آثار ارزشمند این غار دو کتیبه است. قدمت این کتیبه‌ها به سال 1336 می‌رسد. ارتش این دو کتیبه را روی دیوار غار حکاکی کرد. در یکی از آن‌ها توضیحاتی درباره مرمت مجسمه شاپور و در دیگری درباره نقش رجب نوشته‌اند.

همه چیز درباره مجسمه شاپور

زمانی که به غار بروید، تنها مجسمه باقی‌مانده از دوره ساسانی را می‌بینید. قدمت ساخت این مجسمه به 1700 سال قبل می‌رسد. این مجسمه را در تراس چهارم ساخته‌اند. کافی است 10 متر از ورودی غار جلوتر بروید تا به آن برسید. مجسمه شاپور در اول یک ستون استالاگمیتی بود. معمارها و مجسمه‌سازها روی این ستون ۷متری، تصویری از شاپور اول را حک کرده‌اند. می‌شود در این مجسمه لباس ساده، تاج کنگره‌دار، کمربند، موهای بلند و شمشیر شاه را دید. ظرافت این مجسمه هنر معمارهای گذشته را نشان می‌دهد. شاپورشاه در این تصویر دست راستش را روی کمر و دست چپش را روی شمشیر گذاشته بود؛ اما در حال حاضر مجسمه شکل اولیه‌اش را ندارد. دو دست مجسمه در طول این سال‌ها شکسته است. در قرن هفتم میلادی، عرب‌ها به بخشی‌هایی از فارس حمله و عتیقه‌ها و اشیاء ارزشمند غار را غارت کردند. باستان‌شناس‌ها معتقدند در این حمله «نصربن سیار» این مجسمه را واژگون کرد. بعضی‌ها هم می‌گویند زمین‌لرزه عامل واژگونی مجسمه بود.

• بازسازی مجسمه به دست ارتش

در سال 1336 شمسی ارتش پس از گذشت هزار سال مجسمه واژگون‌شده را به جای اولیه‌اش برگرداند؛ اما در بازگرداندن مجسمه، اصول باستان‌شناسی را رعایت نکردند. به همین خاطر بخشی از مجسمه آسیب دید.

گنج درون غار شاپور

محقق‌ها انتظار داشتند به خاطر برگزاری مراسم‌های مذهبی، گنجینه و آثار ارزشمندی در این غار پیدا کنند؛ اما هیچ گنجی در غار نبود. بعضی‌ها احتمال می‌دهند که عرب‌ها در حمله به غار تمام گنج‌ها را غارت کرده‌اند.

نکات مهم برای بازدید از غار شاپور

برای رسیدن به غار حدود 2 کیلومتر از مسیر کوه‌پیمایی دارد. به همین خاطر داشتن کفش مناسب را فراموش نکنید. بالارفتن از پله‌ها و این مسیر برای کودک‌ها و سالمندها سخت به نظر می‌رسد. اگر مشکلاتی مثل زانودرد هم دارید، برایتان اذیت‌کننده می‌شود. کلاه و عینک آفتابی در این بازدید به کارتان می‌آید. آب‌ آشامیدنی هم از وسایل واجب است. یادتان باشد غار امکاناتی مثل سرویس بهداشتی و رستوران ندارد. بخش‌های زیادی از غار را نورپردازی کرده‌اند؛ اما بخش پشتی مجسمه بسیار تاریک است. بهتر است به آن بخش نروید. اگر علاقه زیادی به بازدید از آن دارید یا غارنورد هستید، از نورافکن استفاده کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به غار شاپور

از آثار تاریخی کازرون گرفته تا زیبایی‌های طبیعیش همه تماشایی است. دریاچه پریشان، روستای دوان، گردشگاه میان کتل، آتشکده کازرون، شهر بیشاپور و تنگه جیز فقط بخشی از این زیبایی‌ها هستند.

• شهر بیشاپور

در 23کیلومتری کازرون و در نزدیکی دره چوگان شهر بیشاپور را پیدا می‌کنید. اصول معماری یونانی شهر بسیار چشمگیر است و از دوران ساسانی به جا مانده است. این شهر را می‌شود به دو بخش ارگ سلطنتی و بخش عامه‌نشین تقسیم کرد. بعد از رفتن به این شهر و بازدید از ارگ سلطنتی به معبد آناهیتا هم بروید.

• دریاچه پریشان

قبل از رسیدن به غار در مسیرتان می‌توانید از دریاچه پریشان دیدن کنید. پریشان بزرگ‌ترین و شیرین‌ترین دریاچه ایران و یکی از جاهای دیدنی کازرون است. کوه‌های کازرون این دریاچه را احاطه کرده‌اند. می‌توانید در این دریاچه پرنده‌های بومی و مهاجر را ببینید. ماهی‌های سرخه، پرک، مارماهی و زردک گونه‌هایی هستند که در این دریاچه زندگی می‌کنند.

• تنگه جیز

نمی‌شود زیبایی تنگه جیز را وصف کرد. این تنگه از جاهای دیدنی اطراف شیراز محسوب می‌شود. علاوه بر زیبایی‌های طبیعی می‌توانید از آثار باقی‌مانده از دوران ساسانی و اسلامی نزدیک به آن هم لذت ببرید. قلعه دختر، حوضچه‌های سنگی و جوی آبی از جنس ساروج بخش‌هایی از این آثار هستند.

بهترین زمان بازدید

شما می‌توانید هر فصلی از سال از غار شاپور بازدید کنید؛ اما اواخر بهار و اواخر تابستان تا اوایل پاییز برای رفتن به این غار بهترین زمان است. اگر هوا خیلی گرم باشد یا باران ببارد، کوه‌پیمایی سخت می‌شود. برای رفتن به غار ساعت‌های اولیه روز را انتخاب کنید. هوا هم بهتر است و روشنایی روز برای مسیریابی کمکتان می‌کند.

اقامتگاه

در ۶کیلومتری غار شاپور، اقامتگاه بوم‌گردی تنگ چوگان از شما میزبانی می‌کند. می‌توانید از اقامتگاه‌ها و هتل‌های کازرون هم استفاده کنید. اسم آن‌ها را برایتان می‌گذارم. شاید به کارتان بیاید.

• هتل بیشاپور کازرون؛
• اقامتگاه بوم گردی بیشاپور کازرون.

مسیر دسترسی

اگر از تهران حرکت کنید، تا شیراز 10 ساعت در راه هستید. فاصله تهران تا شیراز 935 کیلومتر است. با گذر از شهرهای قم، کاشان، نطنز، شاهین‌شهر، اصفهان، شهرضا، آباده، صفاشهر و مرودشت به شیراز می‌رسید. از شیراز به دشت ارژن یا همان جاده زرد بروید. می‌توانید جاده قدیم کازرون را انتخاب کنید. جاده جدید کازرون هم شما را به شمال بیشابور می‌رساند. انتخابش با شما باشد؛ ولی اگر امنیت راه، خلوت و پهن‌بودن جاده برایتان اهمیت دارد، جاده جدید بهتر است. دریاچه پریشان این مسیر را برایتان تماشایی‌تر می‌کند.

تابلوهای راهنما ممکن است کمی گمراهتان کنند و نتوانید جاده قدیم و جدید را تشخیص بدهید. اگر مسیریاب دارید، بعد از دشت ارژن جاده جدید به طرف جنوب است؛ اما جاده قدیم به طرف غرب می‌رود. قائمیه شاهیجان در بین راه نشان می‌دهد که در جاده قدیم هستید. بعد از اینکه به بیشاپور رسیدید، مسیر را تا تنگه چوگان ادامه بدهید. بعد از 5 کیلومتر به روستای «کشکولی» می‌رسید. ماشینتان را در روستا پارک و ادامه مسیر را کوه‌پیمایی کنید. می‌توانید از محلی‌ها برای رسیدن به غار کمک بگیرید؛ البته مسیر غار سرراست است.

هزینه بازدید	2500 تومان برای گردشگرهای ایرانی و برای گردشگرهای خارجی 15.000 تومان
ساعات بازدید	در شش‌ماه اول سال از ساعت 8 تا 20 در شش‌ماه دوم سال از 8 تا 18
روزهای تعطیل	تاسوعا و عاشورای حسینی؛ شهادت امام علی؛ رحلت پیامبر؛ رحلت امام خمینی؛ شهادت امام جعفر صادق.
آدرس	استان فارس، ۳۰ کیلومتری شمال کازرون، ۴کیلومتری تنگه چوگان

تلاش کردیم تا یکی از جاهای دیدنی در اطراف شیراز را نشانتان بدهیم. سفر مجازی با ره بال آسمان چطور بود؟ اگر تجربه بازدید از غار شاپور را دارید برایمان در کامنت‌ها بنویسید. لذتش را می‌بریم.