در هر گوشه از این سرزمین بناهای تاریخی زیبایی از دوره‌ها و ادیان مختلف به جا مانده است. یکی از این بناها، کلیساها هستند که معماری متفاوت و جذابی دارند. بیشتر گردشگرها برای بازدید از بناهایی که مربوط به دیگر ادیان است، مشتاق هستند. اگر قصد سفر به جنوب ایران را دارید، پیشنهاد می‌کنیم از کلیسای ارامنه آبادان دیدن کنید. بازدید از این بنا و جزئیات آن، سفرتان را خاطره‌انگیز می‌کند.
کلیسای ارامنه آبادان کجاست؟
برای بازدید از این کلیسا باید به استان خوزستان سفر کنید؛ البته مقصد اصلی شهر آبادان است. خیابان زند را که پیدا کنید، در همان ابتدای خیابان، بنای کلیسا را می‌بینید. کنار این کلیسا مسجد بهبهانیها خودنمایی می‌کند.
معرفی کلیسای ارامنه آبادان
کلیسای سورت گاراپِت مقدس تنها کلیسای باقی‌مانده در شهر آبادن است. قدیم‌ها دو کلیسای دیگر به اسم کلیسای کریستوفر و آشوری در این شهر وجود داشت. این بناها در طی این سال‌ها از بین رفته‌اند و دیگر اثری از آن‌ها باقی نمانده است. به همین خاطر وجود کلیسای سورت گاراپت در آبادان اهمیت زیادی دارد و یکی از جاذبه‌های دیدنی این شهر است. همسایگی با مسجد بهبهانی یا همان مسجد امام موسی‌بن‌جعفر(ع) باعث شده است که این کلیسا شهرت پیدا کند. شاید در کمتر جایی، بناهای ادیان مختلف را کنار هم دیده باشید. وقتی در حیاط کلیسا هستید، نماد صلیب و گلدسته‌های مسجد مشخص است. وجود این دو بنا با فاصله کم، نشانه احترام ادیان مختلف به همدیگر است. همچنین ثابت می‌کند که انسان‌ها با هر مذهب و دین می‌توانند در صلح و آرامش کنار هم زندگی کنند.
اسامی کلیسای ارامنه آبادان
اگر به کتاب‌ها و منابع مختلف نگاهی بیندازید، اسم‌های متفاوتی از این کلیسا را می‌بینید. از قدیم به این بنا، کلیسای سورت گاراپت آبادان می‌گفتند. همچنین آن را به کلیسای ارامنه گریگوری آبادان و کلیسای گاراپت مقدس هم می‌شناسند. کلیسای ارامنه مانوکیان از دیگر اسامی این مکان مقدس است.
تاریخچه کلیسای سورت گاراپت
ایده ساخت کلیسای گاراپت مقدس
در زمان شاه عباس صفوی، امپراطوری عثمانی برای تشکیل کشوری جدید و یکپارچه قصد کشتن دیگر اقلیت‌های مذهبی را داشت. این خطر جان بسیاری از ارمنی‌ها را تهدید می‌کرد. به همین خاطر این اقلیت مذهبی تصمیم گرفتند به دیگر کشورها مهاجرت کنند. خیلی از ارامنه به‌سمت ایران آمدند که یکی از کشورهای همسایه عثمانی بود. طبق اسناد موجود بیشتر از هزار نفر از ارمنی‌ها در آن دوره در آبادان ساکن شده بودند. ارمنی‌ها برای برگزاری اعمال، مراسم‌های مذهبی و اجتماعی به مکانی اختصاصی نیاز داشتند. این مسئله باعث شد تا ایده ساخت کلیسا را مطرح کنند. کلیسای ارامنه آبادان را در سال 1336 هجری شمسی و هم‌زمان با دوره پهلوی ساخته‌اند. قدیم‌ها این بنا از بزرگ‌ترین تالارهای گردهمایی ارمنی‌ها در آبادان بود.
نقش کلیسای ارامنه آبادان در زمان جنگ تحمیلی
کلیسای گاراپت مقدس در دوره هشت سال جنگ تحمیلی عراق و ایران از پایگاه‌های رزمنده‌ها بود. حتی در آن دوره حدود 40درصد از بنای کلیسا هم ویران شد. در سال 1375 هجری شمسی تصمیم گرفتند کلیسای سورت گاراپت آبادان را بازسازی کنند. بازسازی این بنا سه سال طول کشید. سرانجام کلیسای گاراپت مقدس در سال 1378 هجری شمسی فعالیتش را آغاز کرد. در مراسم بازگشایی کلیسا، اسقف ارامنه جنوب ایران و اصفهان، «دکتر کوریون پاپیان»، مهمان‌هایی از لبنان، فرمانده‌ها و مسئول‌های محلی حضور داشتند. همچنین حدود 400 مهمان از شهرهای بزرگی مثل شیراز و آبادان و تهران به این مراسم رفته بودند.
قبل از جنگ تحمیلی تعداد ارمنی‌های ساکن آبادان به 1700 خانوار می‌رسید؛ اما با شروع جنگ بیشتر آن‌ها به دیگر شهرهای ایران رفتند. امروزه فقط تعداد کمی از آن‌ها در آبادان زندگی می‌کنند. به‌خاطر کم‌بودن جمعیت ارامنه، در کلیسای گاراپت مقدس، مراسم‌های مذهبی برگزار نمی‌کنند و آن را از جاذبه‌های توریستی آبادان می‌دانند. در حال حاضر خانم «سوفی کاروازیان» کلیددار کلیسای گاراپت آبادان است. او عضوی از خانواده مانوکیان است. به همین خاطر به این بنا، کلیسای ارامنه مانوکیان هم می‌گویند. بنای کلیسای ارامنه آبادان را در 9 اردیبهشت 1382 در لیست آثار ملی ایران ثبت کرده‌اند.
معماری کلیسای ارامنه آبادان
بنای کلیسا در گوشه‌ای از حیاط مدرسه ادب است. ورودی آن چهار در دولنگه‌ای و چوبی دارد. روی هرکدام از درها نقشی از دو صلیب زیبا و طلایی مشخص است. بالای هر در هم صلیبی طلایی خودنمایی می‌کند. دیوارهای کلیسای سورت گاراپت کاملاً سفید است و حس پاکی و رهایی را منتقل می‌کند. یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های کلیسا، داشتن دو گنبد مخروطی است که آن را با آلومینیوم پوشانده‌اند. یکی از گنبدها بزرگ‌تر است و 14 ترک دارد. گنبد کوچک‌تر را با فاصله کمی از گنبد جلویی ساخته‌اند و دارای شش ترک است. وجود این گنبدها جذابیت مسجد را دوچندان کرده است. کمی که دقت کنید، در گنبد کوچک‌تر ناقوسی زیبا می‌بینید. قدیم‌ها در مراسم‌های مذهبی و شب تولد حضرت مسیح این ناقوس را به صدا درمی‌آوردند. بالای هر گنبد هم صلیبی طلایی می‌درخشد.
در بخش جنوبی بنا سنگ‌نوشته‌ای هست که روی آن تصویری از زنی ارمنی با فرزندی کوچک را حک کرده‌اند. این تصویر یادبودی از کشته‌شدگان ارمنی در جنگ جهانی اول است. نوشته‌ای کنار تصویر وجود دارد که می‌گوید:
«هرکجا که باشیم، شما را فراموش نخواهیم کرد.»
دیدنی‌های کلیسای ارامنه آبادان
با رفتن به فضای داخلی کلیسا، حس می‌کنید به مکانی خارج از ایران رفته‌اید. معماری کلیساها با سبک معماری ایرانی تفاوت بسیاری دارد. به همین خاطر خیلی از ایرانی‌ها به بازدید از بنای کلیسا علاقه دارند. فضای داخلی کلیسا از سالنی بزرگی تشکیل شده است و آن را با چلچراغ‌های زیبایی آراسته‌اند. همچنین ستون‌های متعددی در این سالن وجود دارد. در دوطرف آن نیمکت‌های چوبی گذاشته‌اند. کنار هر نیمکت طرحی از صلیب حک کرده‌اند. کف سالن را با چند فرش ایرانی پوشانده‌اند. این فرش‌ها حس‌وحال جالبی به فضای کلیسا می‌دهد. در این تالار 14 پنجره نیم‌دایره‌ای وجود دارد. هرکدام از آن‌ها دارای نرده‌ای بیرونی، به‌شکل چلیپاپی است. پرده‌های مخملی سرمه‌ای و سرخ، نمای پنجره‌ها را دوچندان می‌کند.
در انتهای راهروی سالن به محراب کلیسا می‌رسید. این محراب را به‌شکل نیم‌دایره‌ای ساخته‌اند و پشت آن چهار ستون به‌هم‌پیوسته خودنمایی می‌کند. سطح محراب هفت پله بالاتر از کف سالن است. نقاشی چشمگیری از حضرت مریم و حضرت مسیح را در آنجا گذاشته‌اند. کنار تابلوها، دو شمعدان زرین زیبا هم وجود دارد. در قدیم کشیش‌ها از دو در چوبی در دوسمت محراب رفت‌وآمد می‌کردند. پشت این درها فضایی هم برای آمادگی گروه سرودخوانی ساخته بودند.
در گوشه‌ای از تالار، محلی برای روشن‌کردن شمع وجود دارد. جام «مِرُن»، روغن مقدس «کلیسای ایچ‌میاتزین» ارمنستان و دفترچه یادداشتی در همان جاست. کافی است به دیوارهای کلیسا نگاهی بیندازید تا نقاشی‌های شگفت‌انگیز آن شما را متحیر کند. در این نقاشی‌ها می‌توانید تصویر حضرت مسیح را در کودکی و جوانی ببینید.
نکات مهم بازدید از کلیسای گاراپت آبادان
واردشدن و بازدید از هر مکان مقدس، آداب خاصی دارد. بازدید از این کلیسا رایگان است. یادتان نرود قبل از رفتن به داخل کلیسا گوشی همراهتان را خاموش کنید تا آرامش آنجا از بین نرود. قبل از عکاسی، از مسئول آنجا اجازه بگیرید و برای این کار فلاش دوربین را خاموش کنید؛ زیرا این نور به تابلوها و نقاشی‌های قدیمی آسیب می‌رساند.
جاهای دیدنی اطراف کلیسای ارامنه آبادان
در سفرتان به جنوب می‌توانید به دیگر جاهای دیدنی آبادان هم سری بزنید. مسجد رنگونی های آبادان تا این کلیسا حدود یک‌ونیم کیلومتر فاصله دارد. همچنین می‌تواند در همان نزدیکی به موزه آبادان هم بروید و از آن دیدن کنید.
اطلاعات بازدید از کلیسای سورت گاراپت
هزینه بازدید از کلیسا: بازدید از این مکان رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ندارد.
مسیر دسترسی کلیسای سورت گاراپت مقدس
سورت گاراپت از جذاب‌ترین و معروف ترین کلیساهای ایران است. اگر قصد بازدید از این کلیسا را دارید، باید به جنوب ایران بروید. بعد از رسیدن به آبادان، مسیر را تا خیابان زند ادامه بدهید؛ البته می‌توانید اسم این مکان را در یکی از برنامه‌های مکان‌یاب جست‌وجو کنید. مسیر نشانگر را روی نقشه دنبال کنید تا به مقصد برسید. اگر خودروی شخصی ندارید، نگران نباشید. تاکسی‌های شهری شما را به کلیسای ارامنه آبادان می‌رسانند.
کلیسای ارامنه آبادان، تنها کلیسای باقی‌مانده در این شهر است. تا آنجا که رفتید، می‌توانید از بنای باشکوه کلیسا دیدن کنید. از این سفر مجازی با ره بال آسمان لذت برده‌اید؟ اگر در سفرهای قبل این بنا را دیده‌اید، تجربه‌هایتان خواندن دارد. در کامنت‌ها منتظر نظرهایتان هستیم.
استان خوزستان، آبادان، ابتدای خیابان زند، جنب مسجد بهبهانیها (مسجد امام موسی بن جعفر(ع))
بازدید از این مکان رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ندارد.
حدود یک تا دو ساعت.
برای رفتن به این مکان دیدنی می‌توانید از تاکسی‌های شهری استفاده کنید.