سوغات اصفهان قطعاً مانند جاهای دیدنی و جاذبه‌های گردشگری‌اش منحصر‌به‌فرد و خاص است. شاید خیلی‌ها اصفهان را فقط به گز آن بشناسند؛ اما باید گفت که این شیرینی جذاب و پرطرفدار، فقط یکی از چندین و چند هنر این شهر است. نظرتان چیست با هم یک مسابقه بگذاریم؟ قبل از خواندن ادامه مطلب با خودتان حساب کنید که چند تا از سوغاتی های اصفهان را می‌شناسید و بعد از پایان مقاله ببینید، چقدر درست گفته‌اید؟ موافقید؟ پس با ما تا انتهای این نوشته باشید تا همه رهاوردهای نصف جهان را بررسی کنیم.
دسته‌بندی سوغات اصفهان
سوغات اصفهان را به‌صورت کلی باید به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول سوغات خوراکی اصفهان و دسته دوم صنایع‌دستی اصفهان است. از طرفی خرید سوغات، مخصوص مسافران این شهر است. اگر فکر می‌کنید برخی از خوراکی‌ها و حتی غذاهای اصفهانی را نمی‌توانید به دلیل بُعد مسافت بخرید، سخت در اشتباهید! کافی است با خرید بلیط هواپیما اصفهان سفرتان را آغاز کنید و به پایان برسانید. با این ترفند خیلی سریع به مقصد می‌رسید و خیالتان از باب سالم رسیدن خوراکی‌های لذیذ راحت باشد.
در ادامه شما را به‌صورت تفکیک‌شده با هر یک از انواع سوغات نصف جهان آشنا خواهیم کرد. خب در ابتدا قصد داریم تا درباره بخش خوراکی سوغات اصفهان صحبت کنیم. حتما در راهنمای سفر اصفهان هم خوانده‌اید که در این شهر انواع شیرینی سنتی وجود دارد. همه این شیرینی‌ها به‌طور بی‌نظیری خوشمزه و لذیذ هستند. در ادامه شما را با بهترین خوراکی‌های مخصوص اصفهان آشنا می‌کنیم.
گز معروف‌ترین سوغاتی اصفهان
تقریباً کمتر کسی پیدا میشود که از طعم گز لذت نبرد. گز یک شیرینی سنتی است. بد نیست بدانید قدمت این شیرینی به حدود 450 سال پیش می‌رسد. در دوران صفویه، از گز برای پیشکش به پادشاهان استفاده می‌شد. گز یک شیرینی بسیار لوکس و لاکچری محسوب میشود.
در این شیرینی باید از گزانگبین استفاده شود. گزانگبین یک گیاه بسیار بسیار کمیاب است. این گیاه را بیشتر در مناطق حاشیه کویر میتوان یافت. در حال حاضر متأسفانه این گیاه رو به انقراض است. به همین خاطر بسیاری از گزها دیگر از گزانگبین تهیه نمی‌شوند. جالب است بدانید حتی در تورات نیز درباره گزانگبین گفته شده است.
گز دارای انواع پسته‌ای و بادامی است. بر اساس درصدی که پسته و بادام در گز وجود دارد، کیفیت گز نیز دسته‌بندی میشود. به‌عنوان مثال گز 32درصد، دارای 32درصد پسته است. گز دارای انواع آردی، سکه‌ای، لقمه‌ای و غیره است. این محصولات جزء سوغاتی گران‌قیمت محسوب میشود. البته گزهای اصفهان دامنه قیمتی بسیار گسترده‌ای دارند. با وجود این، برای گز اصیل باید هزینه بسیاری پرداخت کنید.
پولکی ترد و نازک اصفهانی
پولکی نیز یکی دیگر از معروف‌ترین سوغات اصفهان است. این شیرینی جذاب، در حقیقت یکی از انواع آبنبات به حساب می‌آید. برای تهیه این محصول، آب، شکر و مقدار اندکی سرکه سفید را ابتدا با هم مخلوط می‌کنند. سپس این مخلوط را به‌مدت 45 دقیقه روی شعله قرار می‌دهند. پس از آنکه بخش عمده آب آن تبخیر شد، مایع را روی سینی یا مجمعه بزرگ پهن می‌کنند. در این حین، بر اساس سلیقه خود، افزودنی‌های مختلف را به آن اضافه می‌کنند. معروف‌ترین افزودنی‌ها شامل کنجد، پسته، پودر نارگیل، پودر لیمو عمانی و زعفران می‌شوند.
پولکی قیمت مناسبی دارد و برای سوغات گزینه مطلوبی است. این محصول طعمی بی‌نظیر دارد. به همین خاطر برای هر سلیقه‌ای مناسب خواهد بود. بالاتر گفتیم که در اصفهان پولکی‌هایی با طعم‌های مختلف تولید میشود که می‌توانید هر کدام را جداگانه یا به‌صورت مخلوط تهیه کنید. سال‌هاست هنرمندان اصفهانی جعبه‌های شیک چند خانه تهیه کرده و از هر طعم پولکی به‌صورت جداگانه در هر خانه آن قرار می‌دهند. این جعبه‌ها گزینه بسیار خوبی برای سوغاتی است.
نبات
نبات عالی و خوشمزه در بسیاری از شهرهای ایران وجود دارد. شاید شما نیز نبات را سوغات مشهد بدانید. با این وجود نبات‌های خوشمزه و عالی اصفهان نیز بسیار معروف هستند. بر خلاف نبات‌های مشهد که اکثراً زعفرانی هستند، نبات‌های اصفهان طعم‌های مختلفی دارند. نبات‌های اصفهان را میتوان در رنگ‌های مختلف مشاهده کنید. به‌عنوان مثال نبات‌های قهوه‌ای دارچینی، نبات‌های سبز هل و نبات‌های صورتی، گل‌محمدی هستند. به این ترتیب زمانی که نبات را درون چای قرار دهید، چای‌نبات طعم‌دار خواهید داشت.
برخی از نبات‌ها دارای بسته‌بندی بسیار شیک و زیبا هستند. این نوع نبات‌ها در مقایسه با سایر محصولات اصفهان، قیمت بیشتری دارند. پس اگر به دنبال یک سوغات مقرون‌به‌صرفه هستید، نبات برای شما بهترین گزینه خواهد بود. برخی از بسته‌بندی‌ها، انواع و طعم‌های مختلف نبات را شامل میشود. آن‌ها رنگارنگ، چشم‌گیر و زیبا هستند.
عسل فریدونشهر
اصفهان با وجود آنکه شهری حاشیه کویری است؛ اما مناطق سرسبز بسیاری نیز دارد. فریدونشهر در غرب اصفهان واقع شده است. جالب است بدانید فریدونشهر نامزد امن‌ترین شهر دنیا از سوی یونسکو است. این شهر با ۲هزار و 532 متر ارتفاع از سطح دریا، جزء مناطق کوهستانی استان اصفهان به حساب می‌آید. آب‌وهوای این شهر بی‌نظیر است. به همین خاطر می‌توانید شاهد رشد انواع گیاهان دارویی در این منطقه باشید.
حضور گیاهان دارویی باعث شده تا مردم محلی به فکر قرار‌دادن کندوهای زنبور در این منطقه بیفتند. به همین خاطر عسل‌های فریدونشهر جزء بهترین عسل‌های ایران محسوب میشود. شما می‌توانید انواع عسل گون، قناقل یا زول را به‌عنوان سوغات اصفهان از فریدونشهر تهیه کنید. البته اگر قصد خرید این سوغاتی را دارید، بهتر است چند شیشه هم برای خودتان تهیه کنید. این عسل دارای خواص دارویی بی‌نظیر است.
برشتوک با دستور پخت اصفهانی
برشتوک نوعی شیرینی خوشمزه و خوش‌خوراک است که مختص اصفهان نیست؛ اما می‌توانید آن را در اصفهان هم بیابید. در این شیرینی از آرد نخودچی، کره، پودر قند، هل، شکلات و روغن استفاده میشود. از نظر طعم، این شیرینی را میتوان هم خانواده شیرینی نخودچی دانست. با این تفاوت که معمولاً روی آن شکلات می‌ریزند. برشتوک دارای اشکال و انواع مختلف است. در شهرهای مختلف ایران نیز این شیرینی را تهیه می‌کنند.
بسیاری از شهرها، برشتوک را جزء شیرینی‌های شب عید و نوروز می‌دانند. برشتوک یک گزینه عالی برای میل‌کردن با چای محسوب میشود. این شیرینی قیمت مناسبی نیز دارد. به همین خاطر گزینه‌ای مناسب به‌عنوان سوغات اصفهان محسوب میشود.
شیرینی برنجی
شیرینی برنجی یک شیرینی اصیل ایرانی است که در اصفهان هم یافت میشود. در واقع نسبت‌دادن آن به اصفهان شاید کمی بی‌انصافی باشد. اگر به کرمانشاه سفر کرده باشید، قطعاً طعم شیرینی برنجی‌های آن را نیز چشیده‌اید. برای تهیه این شیرینی از آرد برنج، هل، پودر خرفه، گلاب، پودر قند، زعفران و زرده تخم‌مرغ استفاده میشود. این شیرینی دارای دو رنگ سفید و زرد است. شیرینی‌های زرد، زعفرانی هستند و در شیرینی‌های سفید خبری از این چاشنی خوشمزه نیست. با این وجود از رنگ سفید و زرد برای تزئین جعبه‌های شیرینی برنجی استفاده میشود. این شیرینی قیمت کمی دارد؛ پس می‌تواند گزینه مطلوب و خوشمزه‌ای به‌عنوان سوغات اصفهان باشد.
شیرینی کاک سوغات اصفهان یا شیراز؟
کاک نیز جزء شیرینی‌های مشترک بین اصفهان، شیراز و کرمانشاه است. این شیرینی را با نام یوخه نیز می‌شناسند. یوخه یکی از شیرینی‌های سنتی ایران به حساب می‌آید. حتی مردم خرم آباد نیز یوخه را به همین شکل تهیه می‌کنند. در یوخه از مواد اولیه خاصی استفاده نمی‌شود. در حقیقت برای تهیه یوخه از آرد گندم، شکر، تخم‌مرغ، دارچین، هل و روغن استفاده می‌کنند. با این وجود تهیه آن بسیار سخت و دشوار است. شیرینی یوخه دارای لایه‌های مختلف است. یعنی باید خمیر را بسیار نازک پهن کنند و لایه‌ها را روی هم قرار دهند. این شیرینی با کمک ساج پخته میشود. کاک یا همان یوخه طعمی بی‌نظیر دارد. با این وجود در مقایسه با گز، مقرون‌به‌صرفه است. پس می‌تواند گزینه مناسبی برای سوغات اصفهان باشد.
جوز قند سوغات سالم و گران‌قیمت اصفهان
جوز قند یکی از گرانترین سوغات اصفهان به حساب می‌آید. بسیار شیرین است و طعمی خاص دارد. برای تهیه‌کردن جوز قند از نوعی میوه محلی استفاده می‌کنند. این میوه الگ نام دارد و فقط در منطقه اصفهان رشد می‌کند. الگ در حقیقت نوعی هلو محلی محسوب میشود.
برای تهیه جوز قند، ابتدا هسته هلو را خارج می‌کنند. سپس جای هسته را با مغز گردو و پودر قند پر می‌کنند. در نهایت اجازه می‌دهند تا با هوای آزاد، این میوه خشک شود. البته در شهرهای مختلف، از میوه‌های محلی دیگر نیز جوز قند تهیه میشود. با این وجود روش اصلی تهیه‌کردن جوز قند، با الگ است. این سوغات اصفهان برای افراد دیابتی اصلاً توصیه نمی‌شود؛ پس مراقب سلامت خود باشید.
سوهان عسلی
سوهان عسلی یکی دیگر از شیرینی‌های خوشمزه اصفهان است. این شیرینی محصول سنتی اصفهان محسوب میشود. سوهان اصالتاً به مردم قم تعلق دارد. با این وجود مردم اصفهان، برای تهیه سوهان عسلی کمی ابتکار به خرج داده‌اند. برای تهیه سوهان عسلی از عسل سفت، خلال بادام یا انواع آجیل، شکر، زعفران و روغن استفاده میشود.
از نظر تئوری، تهیه‌کردن سوهان اصلی بسیار ساده است. در حقیقت مخلوط عسل، شکر و زعفران را بر روی انواع آجیل می‌ریزند و روی حرارت قرار می‌دهند. سپس اجازه می‌دهند تا عسل سفت شده و همه مخلوط یکنواخت شود. در مرحله بعد آن را به قسمت‌های کوچک خرد می‌کنند.
در حال حاضر انواع سوهان عسلی بادام هندی، پسته، بادام، بادام زمینی، مغز هسته و غیره وجود دارند. البته در اصل سوهان عسلی با خلال بادام بدون پوست تهیه میشود. این محصول نسبتاً گران‌قیمت است و طعمی بی‌نظیر دارد. لازم به ذکر است سوهان عسلی دارای طول عمر فراوانی است. به همین خاطر می‌توانید بدون نگرانی از خراب‌شدن، آن را برای دوستان خود سوغات بیاورید.
چند خوراکی عجیب که مخصوص اصفهانی هاست
بریان را که کم‌وبیش می‌شناسید. ترکیب جگرسیاه، جگرسفید (شش) و گوشت گوسفند است که آبپز و چرخ شده و با روش خاصی طبخ میشود. در مقاله‌ای شما را با بهترین بریانی اصفهان آشنا کرده‌ایم. دو تا خوراکی دیگر هم در اصفهان هستند که در بقیه شهرها پیدا نمی‌شوند. یکی‌شان خورش ماست است و دیگری ترکیب نوع خاصی باقلوا که با دوغ ترش محلی خورده میشود. این باقلوا با باقلوای یزد و تبریز و مشهد فرق دارد. در واقع ترکیب پودر قند، دارچین و پودر گردو لای خمیر هزارلا، شبیه پیراشکی پیچیده شده و در تنور پخته میشود. برخی از اصفهانی‌ها هم به جای باقلوا، گوشفیل را با دوغ میل می‌کنند.
و اما خورش ماست. این خوراکی پرطرفدار اصفهانی، نوعی دسر است که در مراسم خاص مثل مهمانی‌های شیک سرو میشود. این دسر ترکیبی از گوشت گردن، ماست چکیده، زغفران و کمی شکر است که مثل عسل کش می‌آید و مثل چه! دلبری می‌کند!
البته که بریان و گوشفیل را شاید نتوانید به‌عنوان سوغات اصفهان با خودتان ببرید؛ اما اگر مسیرتان کوتاه است یا با هواپیما سفر می‌کنید، حتماً قدری خورش ماست با خودتان ببرید که بقیه هم از این رهاورد اصفهانی لذت ببرند.
صنایع دستی اصفهان
همه دنیا مردم اصفهان را به هنر و فرهنگ می‌شناسند. به گفته مدیر امور فرهنگی و ارتباطات اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، صنایع دستی اصفهان پرچمدار میراث فرهنگی ایران است. به همین خاطر یکی از مهم‌ترین سوغات اصفهان، صنایع‌دستی محسوب میشود. میناکاری، خاتمکاری، قلمکاری، کاشی‌سازی و غیره جزء صنایع‌دستی مخصوص مردم اصفهان هستند. در ادامه شما را با انواع صنایع دستی مردم اصفهان آشنا می‌کنیم.
میناکاری و هنر خلق ظروف رنگارنگ
میناکاری یکی از صنایع دستی اصیل اصفهان به حساب می‌آید. شاید در شهرهای دیگر نیز شاهد میناکاری باشید؛ اما مهد میناکاری ایران، اصفهان است. میناکاری به یکی از جاذبه‌های گردشگری اصفهان نیز تبدیل شده است. بسیاری از گردشگران خارجی فقط برای تماشای فرایند میناکاری، راهی اصفهان می‌شوند. میناکاری یک نوع صنایع‌دستی بسیار ظریف به شمار می‌آید.
مینا نوعی ماده شیشه‌ای است که آن را روی کاشی و انواع فلزات قرار می‌دهند. معمولاً این شیشه از جنس لاجورد است. بد نیست بدانید قدمت میناکاری به دوران اشکانیان و ساسانیان باز می‌گردد. ساخت ظروف میناکاری بسیار دشوار است. به همین خاطر آثار میناکاری قیمت بسیاری دارند. با این وجود اگر بخواهیم بهترین صنایع‌دستی اصفهان را انتخاب کنیم، میناکاری اولین گزینه ما خواهد بود.
خاتم کاری و سوغات ارزشمند اصفهان
خاتمکاری یکی از گران‌قیمت‌ترین سوغات‌های اصفهان در مرکز ایران محسوب میشود. این محصول حاصل دست است. برای یک ظرف خاتمکاری ساده چندین و چند روز کار مداوم صرف میشود.
ظروف خاتمکاری از جنس چوب هستند. در ساخت خاتمکاری از فلزات مختلف از جمله طلا، نقره، آلومینیوم، برنج و غیره استفاده میشود. حتی چوبی که برای خاتمکاری انتخاب میشود نیز حائز اهمیت است. معمولاً از چوب نارنج، آبنوس، عناب یا فوفل استفاده می‌کنند. در کنار فلزات، می‌توانید شاهد استخوان شتر یا اسب نیز در خاتمکاری باشید؛ به همین خاطر، یک خاتمکاری اصیل قیمت بسیار گرانی دارد.
قدمت خاتمکاری به دوران صفویه باز می‌گردد. مردم هنرمند اصفهان در ساخت این ظروف بسیار مهارت دارند. به نوعی میتوان مهد خاتمکاری ایران را اصفهان دانست. فقط به یاد داشته باشید انواع تقلبی خاتمکاری نیز در بازار وجود دارند. برای آنکه دچار مشکل نشوید، بهتر است حتماً از فروشگاه‌های معتبر خرید خود را انجام دهید.
پارچه قلمکار اصفهان
پارچه قلمکار نوعی هنر چاپ روی پارچه است. قلمکاری یا همان چیت‌سازی، یک هنر تاریخی است. قدمت این هنر در ایران به دوران شاه عباس صفویه باز می‌گردد. حدود قرن یازدهم هجری قمری، درباریان علاقه بسیاری به این صنعت داشتند. به همین خاطر در دوران صفویه، این هنر به‌سرعت گسترش پیدا کرد.
قلمکاری از نظر تئوری بسیار ساده است. در این روش ابتدا یک قالب طراحی میشود. این قالب نقوش مختلفی دارد. در حقیقت میتوان آن را مشابه مهرهای برجسته امروزی دانست. سپس هر بار این قالب را در جوهر می‌زنند و روی پارچه می‌کوبند. تنوع نقوش باعث میشود پارچه‌های متنوعی تولید شود. در حال حاضر انواع سفره، جانماز، پارچه، رومیزی و حتی لباس به این روش تولید میشود.
در قلمکاری هنوز هم از دست استفاده میشود. گاهی برای آنکه یک طرح چند رنگ باشد، از یک طرح چند قالب تهیه میشود. هر طرح لایه‌ای از رنگ را بر پارچه می‌کوبد. به همین خاطر قلمکاری دقت بسیاری می‌طلبد. از این رو پارچه‌های قلمکاری گران‌قیمت هستند.
کاشی سازی در اصفهان
اگر به معماری دوران سلجوقی و صفویه نگاه کنید، شاهد کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ خواهید بود. روی این کاشی‌های، همواره نقوش مختلفی نیز به چشم می‌خورد. ظرافت این نقوش به‌حدی است که فقط از دست هنرمندان اصفهانی بر می‌آید. شاید تصور کنید چطور کاشی می‌تواند یک نوع سوغات باشد؟ در حال حاضر ظروف آبی با نقوش سیاه قلم را با کمک همین تکنیک تولید می‌کنند. این ظروف کاملاً هنر دست هستند و قیمت گرانی نیز دارند. اگر قصد دارید تا یک محصول اصیل از اصفهان سوغات بیاورید، می‌توانید این محصولات را انتخاب کنید؛ فقط موقع حمل آن محتاط باشید تا زحمتتان هدر نرود.
قلم زنی
قلم‌زنی نیز یکی دیگر از هنرهای مردم اصفهان است. مردم اصفهان بر روی اشیاء مختلف فلزی، با قلم و چکش نقوش تماشایی را خلق می‌کنند. شما می‌توانید در مغازه‌های اصفهان، شاهد انواع سینی، ظروف، گلدان و قاب عکس قلم‌زنی باشید. هنرمندان اصفهانی، از جان و سلامت خود برای خلق این آثار مایه می‌گذارند. اگر یک بار به انگشت هنرمندانی که این آثار را خلق می‌کنند نگاهی بیندازید، بی‌تردید متوجه دلیل گران‌بودن این آثار خواهید شد. فراموش نکنید انواع تقلبی قلم‌زنی نیز در بازار وجود دارد. برای یافتن بهترین نوع قلم‌زنی اصیل، می‌توانید به بازار سنتی اصفهان، میدان نقش‌جهان و خیابان چهارباغ سری بزنید.
ملیله کاری
ملیله‌کاری یک هنر ایرانی و باستانی است و با ملیله دوزی فرق بسیاری دارد. بسیاری از محققان این هنر را به سال‌های 300 تا 500 پیش از میلاد نسبت می‌دهند. در حقیقت ملیله‌کاری شاخه‌ای هنر فلزکاری محسوب میشود. این هنر در بین شهرهای اردبیل، زنجان، بروجرد و اصفهان رواج دارد. در ملیله‌کاری با نقره اشیای بسیار زیبا و ظریف خلق می‌کنند. همان طور که می‌دانید، نقره در مقایسه با طلا ارزش بسیاری ندارد؛ اما این هنرمندان هستند که با هنر دست خود آن را به یک کالای ارزشمند تبدیل می‌کنند.
در ملیله‌کاری از نقوش بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، جفت پیچ، چیچ، سه چشمه، پیچ و غیره استفاده میشود. فراموش نکنید ملیله‌کاری ارزش بسیاری دارد. این ارزش نه به‌خاطر نقره، بلکه به‌خاطر دست‌ساز‌بودن آن است. به همین خاطر ملیله‌کاری را میتوان یکی از زیباترین سوغاتی اصفهان دانست.
خب دوستان و همراهان عزیز ره بال آسمان ، نظر شما درباره سوغات اصفهان چیست؟ شما صنایع‌دستی را انتخاب می‌کنید یا شیرینی را ترجیح می‌دهید؟ آیا تا کنون برای کسی این سوغات را برده‌اید؟ یا کسی برای شما این سوغات را آورده است؟ راستی، از کدام شهر به اصفهان سفر کرده‌اید؟ برای سفر مقرون‌به‌صرفه‌تر ترجیح می‌دهید بلیط قطار اصفهان را بخرید یا بلیط اتوبوس اصفهان را؟ نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
بهترین مرکز برای خرید سوغات اصفهان بازار دور میدان نقش جهان است.
بهترین سوغات اصفهان را میتوان گز، میناکاری، قلمکاری و خاتمکاری دانست.
معرق و میناکاری جزء گرانترین سوغات اصفهان هستند.
سلام
سوغات اصفهان کلا خیلی خاص است
چه گز باشه و چه ظرف های مینا کاری کلا ارزشمند هستند
مثلا صنایع دستی اصفهان خیلی زیبا و منحصر به فرد هستند
یا بقیه سوغاتی اصفهان همه خواستنی اند
بله سمیرای عزیز
دقیقا همین طوره که فرمودید. سوغات اصفهان از هر نوعی باشند، چه شیرینی‌ها و چه صنایع دستی اصفهان، همه مطلوب هستند.
من از بین سوغات اصفهان گز را بیشتر دوست دارم. مخصوصا گز کرمانی ۴۲ درصد که خیلی عالی است
سلام مریم عزیز
بله حقیقتاً گز اصفهان یه چیز دیگه است. 🙂
سلام بسیار عالی
سپاس ایمان عزیز
سوغات اصفهان فقط گز و بس 🙂
حقیقتاً گز یه چیز دیگه است. به قول شاعر:
خوبان فراوان دیده‌ام
اما تو چیز دیگری ؛) 😉