دژ ایزدخواست | نفوذناپذیر و مستحکم در برابر مهاجمان

اگر از ما بپرسند بناها و مکان‌های تاریخی کشورمان را نام ببرید، فقط چندتایی مکان و جاذبه را می‌توانیم بگوییم. در صورتی که در واقع کشورمان بناها و اماکن تاریخی و باستانی بسیاری دارد که بیشترمان حتی نام خیلی از آن‌ها را هم تا به حال نشنیده‌ایم. در این میان، یکی از جاذبه‌های تاریخی برجای‌مانده از دوران پیش از اسلام قلعه و دژ ایزدخواست است. این قلعه در درون شهر باستانی ایزدخواست واقع شده است. از آن به‌عنوان نخستین بنای خشتی چند طبقه‌ای در دنیا یاد می‌شود. در این مقاله، قصد داریم با این جاذبه تاریخی و باستانی بیشتر آشنا شویم. با ما تا پایان مقاله همراه باشید.

دژ ایزدخواست کجاست؟

دژ ایزدخواست در شهر باستانی ایزدخواست قرار دارد. این شهر باستانی در استان فارس و بخش مرکزی شهرستان آباده در مرکز ایران قرار دارد. شهر آباده هم در شمال شیراز و در فاصله ۲۷۰کیلومتری از این شهر واقع شده است. محل قرارگیری دژ ایزد خواست نیز در فاصله ۷کیلومتری شمال شهر باستانی ایزدخواست است و با شهر آباده ۷۵کیلومتر فاصله دارد. این دژ باستانی را با نام‌های قلعه کهنه یا قلعه سرسنگ هم می‌شناسند.

در دژ ایزدخواست چه‌چیزهایی را به تماشا خواهیم نشست؟

قدمت دژ ایزدخواست به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این دژ تاریخی را یکی از نفوذناپذیرترین دژهای باستانی در ایران می‌شناسند؛ زیرا سه طرف این قلعه را پرتگاه فرا گرفته است و راه ورود به آن فقط از یک جهت امکان‌پذیر است.

این قلعه در ارتفاعی بین ۱۵ تا ۲۰ متر و روی یک صخره بنا شده است که مساحت نسبتاً کوچکی هم دارد. به‌دلیل همین وسعت کم، سازندگان این قلعه آن را به‌صورت چند طبقه طراحی کرده و ساخته‌اند. جلوی قلعه خندقی حفر کرده‌اند که از ورود مهاجمان و غارتگران به درون قلعه جلوگیری می‌کرده و جان و مال افراد ساکن در امان بوده است. هم‌اکنون به‌جز عمارتی ویران‌شده چیز دیگری از دژ ایزد خواست باقی نمانده است.

• مکان ساختی راهبردی و مدبرانه

اهمیت این قلعه خشتی، بیش از آنکه برای معماری آن باشد، برای مکان ساخت آن است. مکانش بسیار مدبرانه و هوشمندانه انتخاب شده است. همان طور که گفته شد، سه طرف این قلعه به‌دلیل پرتگاه‌بودن نفوذ دشمنان را غیرممکن می‌ساخته است.

بخش چشمگیری از شکوه و عظمت این دژ باستانی به‌دلیل همین مکان احداث آن بوده است و به همین دلیل هم بود که این دژ هیچ‌گاه فتح نشد. جلوی ورودی این قلعه پلی متحرک قرار داشت که سربازان به‌هنگام درگیری و جنگ این پل را بالا می‌کشیدند و ازاین‌رو، هیچ‌کس نمی‌توانست وارد قلعه شود. به‌لحاظ امنیتی و دفاعی، دژ ایزدخواست جایگاه ویژه‌ای داشته است. متأسفانه هم‌اکنون جای خود را به ویرانه‌ای داده است که به‌مرور زمان، زوال و فرسایش آن را بیشتر به کام ویرانی می‌کشاند.

با جاهای دیدنی و تفریحی نزدیک قلعه ایزدخواست بیشتر آشنا شویم

در نزدیکی قلعه ایزد خواست و در شهر باستانی ایزدخواست، بناها و عمارت‌های باستانی و تاریخی دیگری هم وجود دارد. هم‌زمان با بازدید از دژ ایزد خواست، می‌توانید به این اماکن بروید و از نزدیک با هنر و معماری ایرانیان در دوران گذشته بیشتر آشنا شوید. در ادامه، به معرفی مهم‌ترین جاهای دیدنی در نزدیکی قلعه ایزد خواست پرداخته‌ایم.

• سد قوسی ایزدخواست

سد قوسی ایزدخواست یکی از جاهای دیدنی ایزدخواست است. برای دسترسی به آن کافی است ۷ کیلومتر در مسیر رودخانه ایزدخواست به‌سمت جنوب حرکت کنیم. پس از طی این مسیر، به سد ایزدخواست خواهید رسید. این سد باعظمت، با طول ۴۲متری و ارتفاع ۶۵متری‌اش، در طول قرن‌ها این‌چنین پابرجا و مقاوم باقی مانده است.

• مسجد ایزد خواست

مسجد ایزد خواست بنایی است که روی آثار برجای‌مانده از آتشکده ساسانیان در شهر باستانی ایزد خواست احداث شده است. معماران و سازندگان با پوشاندن سه ضلع از چهار ضلع این آتشکده آن را به مسجد تبدیل کردند.

• کاروانسرای ایزدخواست

کاروانسرای ایزدخواست از دیگر جاهای دیدنی ایزدخواست به شمار می‌رود. آن را با نام کاروانسرای شاه‌عباسی هم می‌شناسند و در دوره صفوی ساخته شده است. این کاروانسرا، با مساحت ۴هزارمتری خود، هنر و استعداد معماران و استادکاران ماهر دوره صفوی را به نمایش می‌گذارد.

کتیبه زیبای سردر این عمارت از زیباترین و هنرمندانه‌ترین تزیینات به‌کاررفته در این بناست. این کتیبه روی زمینه لاجوردی و با خط ثلث حکاکی شده است. حیاط این عمارت به‌شکل مستطیل است و در اطراف آن، سنگ‌قبرهای گران‌بهایی قرار دارد. هریک از آن‌ها نشان‌دهنده مهارت و هنر حجاران ایرانی است.

مسیر دسترسی

در جای‌جای کشور پهناورمان، آثار تاریخی و باستانی متعددی وجود دارد که حتی شاید نام بسیاری از آن‌ها را هم نشنیده باشیم. ممکن است با خواندن این مقاله به سرتان زده باشد در اولین فرصتی که برایتان پیش بیاید کوله‌بار سفر را بسته و راهی استان فارس و شهرستان آباده شوید و از آنجا خود را به دژ ایزدخواست در شهر باستانی ایزدخواست برسانید و از دیدن شکوه و عظمت این قلعه لذت زیادی ببرید. شاید هم تاکنون به این قلعه باستانی سفری داشته‌اید. خوش‌حالمان می‌کنید اگر خاطرات و تجارب سفرتان را با وبلاگ ره بال آسمان در میان بگذارید. خوانندگان گرامی از مطالعه تجارب و خاطرات شما بسیار بهره‌مند خواهند شد.