جاهای دیدنی ایزدخواست فارس | اولین قلعه طبقاتی خشتی جهان

مقصد گردشگری امروز ما در ره بال آسمان، ایزدخواست فارس است. این منطقه سال‌ها پیش به دست خبره‌ترین و باهوش‌ترین مهندسان ایرانی طراحی شده است. اگر این روزها دیدن برج‌های سربه‌فلک‌کشیده و پنت‌هاوس‌های مجلل هوش از سر خیلی‌ها می‌برد، در روزگارن گذشته نیز بناهایی وجود داشته است که با کمترین امکانات آن زمان ساخته شده و هوش از سر مردم در همه دوره‌های تاریخی برده است.

حتماً با این توصیفات دوست دارید با این پدیده‌ آشنا شوید؟ ما امروز تصمیم گرفته‌ایم به یک اردوی تاریخی و باستانی برویم تا هم هوایی تازه کنیم، هم قدری به عظمت ایران عزیزمان پی ببریم. شما هم تجهیزات کافی برای سفر بردارید، کمربندتان را ببندید و آماده سفر شوید. اگر اهل چایی داغ هستید، پیشنهاد می‌کنیم همین الآن نوش جان کنید؛ چون در مسیر سفر مجازی امروز به ایزدخواست چنان مجذوب می‌شوید که چایتان سرد می‌شود.

ایزدخواست کجاست؟

بگذارید قبل از هر چیز برایتان بگوییم که ایزدخواست کجاست تا برای سفرتان بهتر برنامه بریزید. ایزدخواست یا یزدخواست شهری است در استان فارس و در شهرستان آباده. آباده در شمال استان فارس قرار دارد که از شمال و غرب به استان اصفهان، از جنوب به شهرستان خرمبید و از شرق به شهرستان ابرکوه محدود می‌شود.

بهترین زمان سفر به ایزد خواست | بهار دل انگیز

وضعیت آب‌وهوایی ایزدخواست خشک و نیمه‌بیابانی است و میزان بارندگی در آن بسیار کم است؛ در نتیجه پوشش گیاهی چندانی ندارد. از دمای هوا هم بخواهیم بگوییم، در کل زمستان‌های سرد و بهار و تابستان‌های معتدلی دارد. این اعتدال هوا مدیون رودخانه‌ بوانات است که مهم‌ترین رود این شهرستان بوده و از یزدخواست می‌گذرد.

چرا ایزدخواست؟ | خدا خواسته است!

می‌گویند روزگاری در این ناحیه برف سنگینی می‌بارد و به دنبال آن عده زیادی جان خود را از دست می‌دهند. از آن‌جایی‌که اعتقاد به قضا و قدر الهی همواره نقش مهمی در ذهن عموم مردمان ایران داشته است، این‌طور تعبیر می‌کنند که خدا خواست و این اتفاق افتاد پس این مکان را «ایزدخواست» می‌نامند. البته درستی یا نادرستی این قول تأیید نشده است.

تاریخچه | گذشته ایزدخواست

بعضی افراد ایزدخواست را «محلِ تفرقه» می‌دانند. البته نباید ذهنتان به سمت نفاق و دورویی یا جنگ و دشمنی برود. باستان‌شناسان معتقدند که یزدخواست همان نقطه‎ای است که در آن آریایی‌ها به سه گروه مادها، پارس‌ها و پارت‌ها تقسیم شدند. اگر این گفته تأیید شود، هیچ حرف دیگری برای اهمیت این شهر باقی نمی‌ماند. همین یک جمله به‌تنهایی نشان دهنده سابقه تاریخی طولانی این شهر است.

جاهای دیدنی ایزدخواست | جایی برای سفر به دل تاریخ

مهم‌‌‌ترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی ایزدخواست عبارت‌اند از دژ ایزدخواست (قلعه ساسانی)، پل، بنای پاقلعه، سد قوسی (با سابقه تاریخی 1700ساله)، کاروانسرای شاه عباسی و حمام سربینه که از دوران صفویه باقی‌مانده‌اند.

• دژ ایزدخواست

دژ ایزدخواست یا همان قلعه ساسانی در شمال شهر قرار دارد. این دژ از دوره ساسانیان به جا مانده و از جمله معماری‌های شاخص ایران باستان و اولین قلعه طبقاتی خشتی جهان است که بی‌شباهت به ارگ بم نیست. می‌دانیم که در شهرهای کهن، دژ نقش مهمی در امنیت شهر داشته و ایزدخواست هم از این قاعده مستثنی نیست. این دژ، راه دستیابی دشمن را به شهر مسدود می‌کرد؛ چون روی یک صخره بنا شده بود و فقط یه دروازه ورودی داشت.

استفاده هوشمندانه‌ای که از عوامل طبیعی در ساخت و ایمنی دژ ایزدخواست شده، بهترین روش دفاعی آن بوده است. به همین دلیل است که دژ ایزدخواست هیچ‌گاه در طول تاریخ فتح نشد. همان طور که گفتیم تنها راه ورود به این قلعه، در ضلع جنوبی آن قرار دارد. درون این دژ یک آتشکده بود که گویای حضور موبدان و اشراف و بزرگان در این دژ است. البته این بنا از اولین آتشکده‌هایی است که بعد از ورود اسلام به ایران به مسجد تبدیل شد!

اهمیت دژ ایزدخواست در نظر جهانگردان

دژ ایزدخواست از قدیم در مرکز توجه هنرمندان فرنگی بوده است. برای مثال چارلز هیث در سال 1815 میلادی نقاشی این دژ را کشید یا شاردن، سیاح فرانسوی، در سفرنامه خود طرحی از قلعه را ترسیم کرده است. همین طور ارنست هولستر، عکاس آلمانی، در سال 1873 از این دژ عکاسی کره و عکاس آلمانی دیگری به نام آنه ماری شوارتسنباخ که در دوره قاجار به عکاسی از زندگی روزمره مردم ایران مشغول بوده است، از این قلعه عکس گرفته است.

معماری دژ ایزدخواست

معماری خانه‌های درون قلعه، به شیوه پلکانی ساخته شده و هیچ خانه‌ای حیاط مختص به خود را ندارد. شکل معماری به این صورت است که پشت‌بام هر خانه حیاط خانه دیگری است. یکی از دلایل این شیوه معماری را می‌توان میل به درون‌گرایی دانست که در شهرهای مختلف ایران به شکل‌های متفاوت دیده می‌شود.

از لحاظ شهرسازی هم این شهر با الگوی شهر فشرده ساخته شده که امروزه در علم شهرسازی بسیار به آن توصیه می‌شود. در واقع ساسانیان از جمله حکومت‌هایی بودند که توجه ویژه‌ای به علم و هنر شهرسازی داشتند و نمود آن را می‌توان در شهر فشرده ایزدخواست به‌خوبی مشاهده کرد. ساختمان‌های این شهر از قدیم‌الایام به‌صورت آپارتمان‌‌های چندین طبقه طراحی شده‌اند که ارتفاعشان تا 22 متر هم می‌رسیده است! در حقیقت به جای گسترده‌کردن مرز‌های شهری، بر تعداد طبقات افزوده‌اند و از این طریق باز هم امنیت شهر خود را افزایش داده‌اند.

• کاروانسرای ایزدخواست

ایزدخواست در دوران صفوی هم رونق خوبی داشته است. اتفاقاً عصر صفویه و به‌خصوص دوران حکومت شاه عباس اول هم از دوران طلایی در شهرسازی ایران به حساب می‌آید. نکته مهم در شهرسازی این دوران، اولاً خلق فضاهای شهری جدید، دوماً توجه به حفظ بافت قدیمی شهر است.

در این دوره بود که کاروانسرا و حمام‌های مخصوص صفوی به شهر اضافه شد و به این ترتیب کمبودهای شهر را جبران کرد. همان‌ طور که می‌دانیم، کاروانسرا یکی از جلوه‌های معماری ایران، به‌خصوص در عهد صفوی است. در آن دوره، اهمیت فراوانی به راه‌ها و تأسیسات مربوط به آن می‌دادند. اهمیت کاروانسرای ایزدخواست هم از آن جهت است که در مسیر دسترسی دو شهر مهم، یعنی شیراز و اصفهان قرار داشت.

در  همین راستا شاردن در سفرنامه خود چنین ذکر می‌کند:

«در همه جهان کشوری مانند ایران برای سیاحت و جهانگردی وجود ندارد، خواه از لحاظ قلت خطرات یا امنیت طُرُق که مواظبت دقیقی در این باره به‏ عمل می‌‏آید و خواه از نظر کمی مخارج که معلول کثرت و تعداد عمارت عمومی مخصوص‏ مسافران در سرتاسر امپراطوری، در بلاد و بیابان است».

مشاهیر ایزدخواست | چهره مشهور این دیار

از شاعران نامی این شهر می‌توان به حاج وجیه اله ایزدی متخلص به شیدا اشاره کرد که شعری هم در وصف ایزدخواست دارد و در آن نحوه نام‌گذاری این شهر را توضیح می‌دهد.

اقامت در ایزدخواست | تجربه شبی متفاوت

برای گذران شب در ایزدخواست هم می‌توانید به اقامتگاه بومگردی این شهر بروید هم خانه‌ها و سوئیت‌های مبله در آباده را اجاره کنید. اقامتگاه‌های بومگردی ایزدخواست شامل سرای بیژدانه، ایزدمهر و مهرگان پارس می‌شود.

مسیر دسترسی به ایزدخواست | راهنمای راه سفر

اگر مبدأ سفر خود را تهران در نظر بگیرید، باید ذهن و جسمتان را برای یک رانندگی طولانی (حدود ۵۰۰ کیلومتر) آماده کنید. خودتان را به جاده کاشان برسانید و سپس به اصفهان بروید. بعد وارد جاده اصفهان شیراز شوید تا به آباده و ایزدخواست برسید.

هرچند ایزدخواست آباده با بی‌مهری تمام از حافظه مردم و مسئولان پاک شده و کمتر کسی حتی اسم این شهر را در مرکز ایران شنیده است؛ اما ما در ره بال آسمان  قصد داریم این شهر تاریخی باشکوه را به ایرانیان معرفی کنیم تا حتی گام کوچکی برای آبادانی آن برداریم. شما چه راهی برای تبدیل این شهر به یک جاذبه تاریخی و توریستی در حد جهانی پیشنهاد می‌کنید؟ برای ما در بخش نظرات بنویسید.