موزه های کرمانشاه | آینه‌هایی برای بازتاب تمدن و فرهنگ

موزه‌ها ماشین‌های زمان هستند که شما را با کمترین هزینه به سفرهای دور و دراز می‌برند. فرقی نمی‌کند آنچه درون موزه است، مجسمه باشد یا ظرف سفالین فلان دوره یا حتی کاغذهای تمبر همین ۲۰ سال پیش، آنچه مهم است این است که تجربه قرن‌ها زندگی بشر روی این کره خاکی را با شما به اشتراک می‌گذارد. لذت حضور در موزه برای برخی افراد از هزاران‌بار گردش در طبیعت نیز بیشتر است. حس و انرژی مثبتی که این مکان‌ها به انسان هدیه می‌کند، حاصل سال‌ها تفکر و اندیشه انسان در گستره هستی است. برای همین هم هست که ما تصمیم گرفته‌ایم بخشی از مجله گردشگری خود را به موزه های ایران اختصاص دهیم. در این نوشته نیز بنا داریم با شما درباره موزه های کرمانشاه صحبت کنیم.

اهمیت بررسی موزه های کرمانشاه

صد البته که بین موزه های دنیا از نظر اهمیت، تفاوت چندانی وجود ندارد؛ اما بیایید بپذیریم که برخی نقاط ایران یا جهان هستند که ریشه‌های قوی‌تر و محکم‌تری از تاریخ را در گستره خود جا داده‌اند. کرمانشاه نیز از آن دست شهرهایی است که سالیان سال مهمان تمدن باشکوه هخامنشی و ساسانی بوده است. آثار و بناهای تاریخی و باستانی بسیار مهم در این استان، سند محکمی بر اثبات ادعای ماست. موزه‌ها کتاب‌های مصوری هستند که از دل آن‌ها تاریخ می‌جوشد و در این بین موزه های کرمانشاه نیز تا جای ممکن رسالت خود را به‌خوبی انجام داده‌اند. اهمیت موضوعی شهر و حوادثی  که در آن رقم خورده است، همه را مجاب می‌کند تا به دیدن موزه های کرمانشاه بروند. بعد از خرید بلیط هواپیما کرمانشاه همراه ما شوید تا بدانید بعد از رسیدن به کرمانشاه دیدن کدام موزه‌ها را در اولویت قرار دهید. قول می‌دهیم از زمانی که برای مطالعه این نوشته گذاشته‌اید، پشیمان نشوید.

موزه پارینه سنگی

به خیابان مدرس بروید و سراغ تکیه بیگلر بیگی را بگیرید. آنجا موزه پارینه سنگی کرمانشاه شما را سخت غافلگیر می‌کند. قبل از اینکه وارد موزه شوید، این جمله را چند بار با خود تکرار کنید که موزه پارینه سنگی زاگرس کرمانشاه، اولین و بزرگ‌ترین موزه تاریخی خاورمیانه است. همین لقب به‌تنهایی کافی است تا اهمیت این مکان را بیشتر درک کنید و با اشتیاق و دقت بیشتری به دیدن بخش‌های مختلف آن بروید.

خیلی مختصر برایتان بگوییم که این موزه، نمایشگاهی از آثار انسان‌های اولیه است که در ۴ سالن برای شما به نمایش گذاشته شده‌اند. اینکه این آدمیان کجا زندگی می‌کردند، چه ابزاری برای شکار یا کشاورزی داشتند و احیاناً ظرف و ظروف یا وسیله دیگری هم استفاده می‌کردند یا نه، پرسش‌هایی است که این موزه به آن‌ها پاسخ می‌دهد. در موزه پارینه سنگی، حتی می‌توانید استخوان جمجمه یا حتی فسیل انسان و حیوانات یک میلیون سال پیش را ببینید. تصورش را بکنید، آنچه پیش روی شماست از سفر یک میلیون ساله آمده است.

موزه میراث باستانی

یکی دیگر از موزه های کرمانشاه که دیدنش باعث شگفتی و برانگیختن غرور ملی می‌شود، موزه میراث باستانی آن است. تصورش را بکنید هزاران سال قبل از اینکه کریستف کلمب با کشتی معروفش در اقیانوس‌ها سفر کرده و قاره آمریکا را کشف کند، ایرانیان در قسمت وسیعی از کره زمین در حال زندگی متمدنانه بوده‌اند. این ادعای محکم ما به پشتوانه حضور ابزار و ظروفی است که در موزه میراث باستانی کرمانشاه نگهداری می‌شود. همه این آثار به زبان بی‌زبانی می‌گویند که ایرانی، گذشته بسیار پرافتخاری داشته است. اگر این جملات، حس وطن‌دوستی و افتخار را در وجود شما نیز برانگیخت، تردید نکنید. موزه میراث باستانی کرمانشاه منتظر شماست.

موزه سنگ طاق بستان

موزه سنگ طاق بستان یا موزه سنگ کرمانشاه، فرقی نمی‌کند. آنچه مهم است سنگ‌های باارزشی است که در این موزه نگهداری می‌شود. اگر شما هم دستی در ادبیات و شعر داشته باشید، می‌دانید که در زمان ساسانیان، سنگ‌تراش‌های بسیار ماهری در کرمانشاه زندگی می‌کردند. یکی از آن‌ها که نامش هنوز بر سر زبان‌هاست، فرهاد کوه‌کن است. البته ما قصد نداریم در این مقاله از فرهاد بگوییم. زیبایی داستان اینجاست که همه این حجار‌ها از بزرگ‌تر‌ین و مشهورترین استادان جهان بودند و این روزها آثارشان در موزه سنگ کرمانشاه به یادگار مانده است.

این موزه در محوطه طاق بستان قرار دارد و از نظر تاریخی یکی از ارزشمندترین موزه های کرمانشاه محسوب می‌شود. حدود ۴۵ اثر بی‌نظیر سنگی در این مکان وجود دارد که هر کدام در نهایت دقت و ظرافت تراشیده شده‌اند. اصلاً فکرکردن به این موضوع که ایرانیان در چیزی حدود ۲هزار سال پیش و حتی پیشتر با آن ابزار ابتدایی خود چگونه این تندیس‌ها و سرستون‌های بسیار بزرگ و باعظمت را تراشیده‌اند، خودش کلاه عقل از سر فلک می‌اندازد. به دیدن موزه که رفتید، حتماً تندیس ایزد بانو آناهیتا، درخت زندگی، اهورامزدا و ایزد بهرام را بادقت ببینید.

موزه مردم شناسی کرمانشاه

بازدید از موزه مردم شناسی هر شهری این فرصت را به شما می دهد که نه‌تنها در زمان، بلکه در مکان‌های مختلف آن شهر سفر کنید و با آداب‌ورسوم، نوع پوشش، غذاهای محلی، حرفه‌های افراد و حتی برخی رویدادهای مهم آن شهر آشنا شوید. موزه مردم شناسی کرمانشاه نیز از این قاعده جدا نیست. در این مکان ۲۰۰متری می‌توانید خیلی از ابزارهای مختلف زندگی و تفریح این خطه را مشاهده کنید. از ابزار موسیقی گرفته که صفای روح و جان است تا ابزار کشاورزی که برکت سفره نان، همه و همه در این موزه پیدا می‌شود. اگر در انتخاب بین سایر جاهای دیدنی کرمانشاه و موزه های کرمانشاه تردید دارید، این موزه را یکی از اولویت‌های خود قرار دهید و مطمئن باشید که از دیدنش پشیمان نمی‌شوید.

خانه موزه جلیلی

خانه جلیلیان یکی از آثار زمان قاجار و از خانه های تاریخی کرمانشاه است که چند سالی است به ثبت ملی رسیده است. این خانه چند سالی است که در اختیار کانون پرورش فکری کودکان شهر کرمانشاه قرار گرفته است و در آن فعالیت‌های ارزنده‌ای در جهت رشد کودکان انجام می‌شود. در سال‌های اخیر هم خانه جلیلی به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. شما در روزهای عادی سال می‌توانید به حیاط خانه بروید و با مشاغل مختلف مردم شهر آشنا شوید. همچنین در طبقه دوم خانه ماکت‌هایی از بناهای قدیمی را می‌بینید که با ابزار سنتی تزئین شده‌اند. این خانه موزه، فرصت مغتنمی است برای کودکانی که دوست دارند با تاریخ و فرهنگ کرمانشاه بیشتر آشنا شوند.

موزه پوشاک و زیور آلات کرمانشاه

در میان همه موزه های کرمانشاه احتمالاً اسم موزه پوشاک و زیورآلات برای خانم‌ها جذاب‌تر از بقیه باشد. برای دیدن موزه قرار نیست جای دوری بروید. همان تکیه معاون‌الملک که موزه مردم شناسی را در دل خود جای داده است، ۲۰۰ متر از فضایش را هم برای این منظور در نظر گرفته است. در این موزه که قدم می‌زنید، حس می‌کنید که در شهرهای مختلف استان کرمانشاه سفر کرده‌اید. گوشه‌ای از موزه، لباس محلی مردم گیلان‌غرب را می‌بینید. در گوشه دیگر با پوشش مردم پاوه آشنا می‌شوید و به همین ترتیب در عرض چند دقیقه به قصر شیرین و هریس هم سفر می‌کنید.

به موزه زیورآلات که رفتید، یادتان باشد که آنچه این روزها فرهنگ‌های بیگانه با اسم اکسسوری و ترفند ست‌کردن لباس به خورد جوانان ما می‌دهند، سال‌ها پیش در کشور خودمان با بهترین رنگ‌ها و طرح‌ها اجرا شده است. نکته جالب و مهم اینکه طراحی لباس و جنس پارچه نیز با توجه به اقلیم هر شهر انجام می‌شده است. برای همین است که شما در گیلان دامن‌های چین‌دار کوتاه می‌بینید و در کرمانشاه کمربندهای پهن و محکم؛ یا اینکه از روی لباس زنان ترکمن می‌توانید تشخیص دهید که زن خانه‌دار است یا نامزدی، منتظر برگزاری مراسم ازدواج!

موزه تاریخ طبیعی کرمانشاه

دو تا از موزه های کرمانشاه به معرفی پوشش جانوری این استان می‌پردازند. یکی از آن‌ها موزه جانوری شهر است و دیگری موزه تاریخ طبیعی. در موزه تاریخ طبیعی می‌توانید انواع حیوانات تاکسیدرمی‌شده را مشاهده کنید. از انواع حیوانات وحشی گوشت‌خوار گرفته تا پرندگان کوچک بی‌آزار را می‌توان در این موزه دید. شاید برای شما هم این پرسش ایجاد شود که ایجاد چنین موزه‌هایی با رعایت حقوق حیوانات منافاتی ندارد؟ این پرسش ما هم بود و یکی از مسئولان موزه جواب دادند که اکثر این حیوانات پس از مرگ طبیعی یا شکار غیرقانونی به این موزه منتقل شده‌اند. هدف از برگزاری این موزه هم آشنایی مردم با انواع حیوانات مختلف است. در این موزه می‌توانید حتی جنین دام را نیز مشاهده کنید.

موزه تاریخ طبیعی محیط زیست

گفتیم که در کرمانشاه دو موزه برای جانورشناسی وجود دارد. یکی از آن‌ها موزه دانشکده کشاورزی بود که در بالا به شما معرفی کردیم. موزه دیگر در اداره محیط زیست برپا شده است. در این موزه هم دقیقاً شبیه موزه بالا، شما می‌توانید شاهد حضور انواع حیوانات مختلف تاکسیدرمی‌شده باشید. این موزه برای همه سنین جذاب است و در این میان کودکان علاقه و اشتیاق بیشتری برای بازدید از آن از خود نشان می‌دهند. برای همین هم هست که معمولاً استقبال خوبی از آن می‌شود. برای دیدن این موزه باید در ساعات اداری خودتان را به اداره محیط زیست کرمانشاه برسانید. این موزه در طول سال از گروه‌های دانش‌آموزان یا دانشجویان مشتاق و همچنین کارمندان و متخصصان بخش محیط زیست پذیرایی می‌کند. ضمناً در روز جهانی موزه نیز بازدید از این بخش رایگان است.

موزه خط و کتابت کرمانشاه

خوشنویسی و خطاطی یکی از هنرهای ارزشمندی است که چه انجام دادنش و چه تماشایش، روح و روان اهل ذوق و هنر را قلقک می‌دهد. جمع کردن آثار خطاطی بزرگان خوشنویسی ایران، یکی از قدم‌های مثبتی است که در راستای ترویج این هنر والا برداشته می‌شود. یکی از موزه های کرمانشاه نیز با همین هدف، مجموعه‌ای از آثار خط و کتابت را برگزار کرده است.

تکیه بیگلر بیگی را که یادتان هست؟ چند قدم آن‌طرف‌تر از موزه پارینه سنگی می‌توانید سراغ موزه خط و کتابت را بگیرید. نکته مثبت این موزه، بنای قاجاری آن است و حدود ۳۰۰ سند تاریخی که به زبان‌های مختلف نوشته و ترجمه شده‌اند. کمی که زمانتان را به این موزه بدهید، موزه در پاسخ صبر شما، اطلاعات ارزشمندی از تاریخ در اختیارتان می‌گذارد.

موزه دفاع مقدس کرمانشاه

اسم دفاع مقدس که می‌آید صدای آژیر و رنگ چراغ قرمز چراغ هشدار و بعد صدای انفجار و بوی خاک خون در ذهن مردم خوزستان و کرمانشاه می‌پیچد. سال‌های سخت و تاریک جنگ بیشتر از هرجای دیگر سایه شومش را بر سر مردمان مرزهای جنوب و غرب ایران گسترد. کرمانشاه نیز در این سال‌ها تلخی‌ها و دردهای دشواری را در دل خود پنهان کرد. این روزها یکی از موزه های کرمانشاه موزه دفاع مقدس یا هما ن موزه جنگ نام گرفته است.

این موزه سال‌ها قبل، یکی از پناهگاه‌های مردم بوده است و حالا در آن آثاری از این هشت سال پرفراز و نشیب دور هم جمع شده‌اند. شاید شما هم موقع قدم‌زدن در این ساختمان سه‌طبقه، بتوانید صورت‌های مضطرب زنان و کودکان را در تاریکی شب مجسم کنید. یا با دیدن ماشین‌های جنگی و اسلحه‌ها و مهمات مختلف، برق عرق پیشانی رزمندگان آن هشت سال پیش رویتان بیاید. یقیناً اگر ایمان آن زنان و مردان نبود، این دفاع پیروزمندانه، مقدس نامیده نمی‌شد.

موزه شهدای کرمانشاه

در همان سال‌های سخت جنگ، کرمانشاه نیز میزبان این مهمان شوم و ناخوانده بود. به همین دلیل هم شهدا، اسرا و جانبازان بسیاری را تقدیم وطن کرد. مردم نیز به پاس کار ارزشمند آن نازنینان، موزه‌ای را با نام موزه شهدا برگزار کردند. ایده ایجاد این موزه در سال ۱۳۷۶ برای اولین‌بار اجرا شد. در هفته دفاع مقدس، مراسمی در گلزار شهدای شهر برگزار شد و در آن وصیت نامه شهدا، وسایل شخصی‌ آن‌ها و غیره در سالنی بزرگ به نمایش درآمد.

سالن حدود ۴۲ غرفه داشت که هر کدام اطلاعات پر و پیمانی از جنگ و شهدا داشتند. در کنار همه این‌ها سالن آمفی تئاتر و تالار نمایش این مجموعه نیز فیلم‌ها و مستندهایی از دوران جنگ پخش می‌کند که دیدنش برای اهلش خالی از لطف نیست. همچنین هرازگاهی و به مناسبت‌های مختلف مذهبی، در این مکان، نمایشگاه و فروشگاه آثار دفاع مقدس نیز برگزار می‌شود.

موزه تمبر و اسناد پستی

موزه پست کرمانشاه یا همان موزه تمبر در خیابان معلم شرقی جا خوش کرده است. این موزه برای اهالی دهه ۴۰ تا ۶۰، سرشار از خاطره است و برای نسل‌های بعدی سرشار از درس. فکرش را بکنید که عزیزی در سرزمینی دور داشته باشید و فقط ماهی یک‌بار یا حتی دیرتر بتوانید دستخطش را ببینید و دل و جانتان آرام بگیرد.

موزه تمبر علاوه بر جذابیتی که در ارائه انواع تمبر دارد، کلاس آموزش صبوری هم هست. برای نسل امروز که فاصله شهر خودشان تا نیم کره دیگر زمین را در عرض چند ثانیه و با فشردن چند دکمه طی می‌کنند، تصور روزها و حتی ماه‌ها انتظار برای دیدن چند کلمه دستخط، کمی سخت و ناملموس است. در کنار همه این‌ها یادتان باشد که تمبرها همیشه بر اساس وقایع خاصی در جهان طراحی می‌شدند و به همین دلیل هم هست که نمایشگاه تمبر به‌تنهایی می‌تواند یک کلاس تاریخ آموزنده و پربار باشد.

موزه آموزش پرورش

جالب است که یکی از موزه های کرمانشاه به نام موزه آموزش و پروش شناخته می‌شود. شاید شما هم مثل ما باشنیدن این نام یاد کتاب‌های درسی ریاضی و فارسی افتادید یا برگه‌های بزرگ امتحانی که با خطوط آبی میلح حاشیه‌کشی شده بودند؟ البته نسل قبل از ما از خط‌کش‌های چوبی بزرگ و دستگاه‌های فلک خاطرات بیشتری دارند. البته قرار نیست در موزه آموزش و پرورش هیچ کدام از این‌ها را ببینید. به دیدن موزه که بروید، آثار هنری معلمان و فرهنگیان عزیز را می‌بینید. در گوشه‌ای از موزه با دستگاه‌های صحافی قدیمی آشنا می‌شوید و چند تا دوربین قدیمی را در کنار گرامافون مشاهده می‌کنید. بخش‌های دیگر موزه البته برای برگزاری جلسات در نظر گرفته شده است.

امیدواریم با اطلاعاتی که درباره موزه های کرمانشاه در اختیارتان قرار دادیم، بتوانید به بازدیدشان بروید و خاطرات متفاوتی برای خود ثبت کنید. در بازدید از هر موزه‌ای این موضوع را در ذهن داشته باشید که برای جمع‌کردن هر کدام از اجزای هر موزه، شاید یک نفر سالیان سال در تلاش و پژوهش بوده است. همیشه پشت صحنه موزه های ایران و جهان، سال‌ها دوندگی و تلاش است؛ پس در بازدیدتان، قوانین و قواعد را رعایت کنید تا آسیبی به مجموعه وارد نشود. این را هم بدانید موزه‌گردی یکی از ارزان‌ترین تفریحات است؛ بنابراین در کنار خرید بلیط قطار کرمانشاه یا خرید بلیط اتوبوس کرمانشاه برای ارزان تمام شدن سفر، می‌توانید موزه‌گردی را در لیست برنامه‌هایتان قرار دهید. اگر به بازدید از هر کدام از این موزه ها رفتید، برای ره بال آسمان از حال و هوایش بنویسید.