کویرگردی از مهیج‌ترین سفرهای هر انسان است. سکوت و یکدستی این طبیعت منحصربه‌فرد، فرصت خوبی برای کسب آرامش ازدست‌رفته و بازسازی شخصیت است. جغرافیای متنوع ایران، از نعمت طبیعت کویر بهره‌مند است و کویر مرنجاب از مشهورترین کویرهای ایران و از جاهای دیدنی آران و بیدگل است. کاروانسرای مرنجاب از بناهای تاریخی در ایران است و اقامتگاهی باستانی در دل کویر محسوب می‌شود. در این مطلب همسفر ما شوید تا با هم به سراغ یکی از جاهای دیدنی استان اصفهان برویم و در این بنای تاریخی ماجراجویی کنیم.
کاروانسرای مرنجاب کجاست؟
کاروانسرای مرنجاب در کویر مرنجاب و در شهرستان آران و بیدگل واقع شده است. این کاروانسرا از جاذبه‌های استان اصفهان محسوب می‌شود و در حاشیه جاده مرنجاب جا خوش کرده است. این کاروانسرا در حوالی دریاچه نمک آران و بیدگل ساخته شده است و دریاچه نمک به همراه جزیره سرگردانی، در شمال کاروانسرا روی نقشه دیده می‌شود. شهر آران و بیدگل در جنوب غربی کاروانسرای تاریخی مرنجاب با ۴۸ کیلومتر فاصله واقع شده است. کاشان نیز در همین جهت و در فاصله ۶۴ کیلومتر به‌روی نقشه دیده می‌شود. بسیاری این بنا را به‌عنوان کاروانسرای کویر مرنجاب کاشان می‌شناسند. فاصله قم تا کویر مرنجاب و این کاروانسرا در حدود ۱۶۰ کیلومتر است. اگر از تهران به سمت کاروانسرا و کویر مرنجاب راهی شوید، باید به سمت جنوب حرکت کنید. فاصله تهران تا کویر مرنجاب و کاروانسرای آن، در حدود ۲۹۰ کیلومتر است.
کویر مرنجاب را بشناسید
کویر مرنجاب در مرکز ایران واقع شده است و از پرطرف‌دارترین بافت‌های کویر در بین گردشگران است. مرنجاب نسبت به دیگر کویرهای ایران، در فاصله معقولی نسبت به تهران واقع شده است و به همین دلیل تورهای کویرگردی بیشتر به سمت این کویر راهی می‌شوند. علاوه بر ویژگی مسیر، آب‌وهوای این کویر، اعتدال خوبی دارد و از انتخاب‌های اول کویردوست‌ها محسوب می‌شود.
تپه‌های شنی مرنجاب از جذابیت‌های این منطقه است و تماشای آن‌ها آرامش دل‌چسبی به انسان منتقل می‌کند. این کویر جاذبه‌های چشمگیری دارد و مهم‌ترین آن، کاروانسرای تاریخی مرنجاب است. کاروانسرای مرنجاب، بنایی تاریخی است که از عصر صفویه تا امروز باقی مانده است و همچنان به‌عنوان یک اقامتگاه بین راهی، پذیرای مسافران است.
دریاچه نمک آران و بیدگل از دیگر جاهای دیدنی مرنجاب است و در شمال کاروانسرا واقع شده است. داخل این دریاچه جزیره‌ای به‌نام جزیره سرگردانی واقع شده است و همچون جواهری در دل کویر است و زیبایی این منطقه را بیش از پیش نشان می‌دهد. در ادامه، کاروانسرای تاریخی مرنجاب و دیگر جاذبه‌های این کویر را به شما معرفی خواهیم کرد.
تاریخچه ساخت کاروانسرای مرنجاب
شاه عباس صفوی علاقه بسیاری به بنا کردن کاورانسرا در نقاط مختلف ایران داشته است و بیشتر کارونسراهای تاریخی ایران در همین زمان ساخته شده است. کاروانسرای مرنجاب نیز از دوران صفویه باقی مانده است. این بنا در در سال ۱۰۱۲ هجری به فرمان شاه عباس بنا شد تا اقامتگاهی در مسیر جاده ابریشم برای استراحت کاروان‌ها وجود داشته باشد. تاجرهایی که در مسیر جاده ابریشم، در حال رفت‌وآمد بودند، با رسیدن به این کاروانسرا، خستگی کویر را از تن دور می‌کردند و این بنای باستانی پذیرای آن‌ها بوده است. این کاروانسرا در مسیر کاشان به سمت شرق ایران، مشهد و تربت حیدریه بوده است و به همین دلیل اقامتگاهی برای استراحت مسافران خراسان بوده است. به همین دلیل این بنا به‌عنوان کاروانسرای مرنجاب تربت حیدریه نیز در بین مسافران خراسان شناخته می‌شده است ولی از جاهای دیدنی تربت حیدریه محسوب نمی‌شود.
در زمان معاصر تا مدت‌ها نسبت به این کاوانسرا بسیار کم‌لطفی شده بوده است و مثل یک بنای متروکه، به‌عنوان آغل گوسفندان از آن استفاده می‌شد. اما سازمان میراث فرهنگی در سال ۷۸ این بنای باستانی را خرید و مرمت کرد. غرفه‌های کاروانسرا و سایر مخروبه‌های آن، مرمت شدند و بنا جانی تازه گرفت. بعد از مرمت این بنا به‌عنوان اقامتگاهی تاریخی، پذیرای مسافران کویر شده است.
آشنایی با ساختار کاروانسرای تاریخی مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب بهترین گزینه اقامتی و رفع خستگی برای عاشقان کویر است تا در بافت بیابانی این منطقه اسکانی مناسب داشته باشند. سازه کاروانسرا در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر بنا شده است و پلان آن مربع است. غرفه‌هایی برای اسکان مسافران در کاروانسرا تعبیه شده است که تعداد آن‌ها به ۲۹ عدد می‌رسد. برج و باروها امنیت و در عین حال زیبایی این کاروانسرای تاریخی را افزون می‌کرده‌اند. شاید باورش سخت باشد، اما در محدوده این کاوانسرا، قناتی مملو از آب شیرین وجود دارد و وجود این موهبت، زیباترین تضادی است که کاروانسرا با ماهیت کویر ایجاد کرده است. وجود قنات آب شیرین در اقلیم خشک و بیابانی کویر، یکی از مزیتهای بزرگ کاروانسرای مرنجاب است و تأثیر فوق‌العاده‌ای در جذب توریست به این کویر دارد. همچنین حوضی در قسمت جنوبی کاروانسرا وجود دارد که به‌منظور رفع تشنگی حیوانات ساخته بودهاند.
بهترین زمان سفر به کویر مرنجاب
کویر مرنجاب در زمستان و پاییز بهترین آب‌وهوا را دارد و این دو فصل، زمان مناسبی برای سفر به طبیعت کویر هستند. هوای معتدل کویر را می‌توانید در پاییز تجربه کنید؛ اما کویر مرنجاب در زمستان ممکن است شما را با سرمای بیش از حد هوا در شب، شگفت‌زده کند. اگر قصد دارید که در بهار به این کویر سفر کنید، حتماً در روزهای نخست فرودین و پیش از گرم‌شدن هوا راهی شوید.
اقامت در کویر مرنجاب
کاروانسرای مرنجاب بهترین گزینه برای اقامت در طول سفر به این کویر است. علاوه بر آرامش دل‌پذیر این اقامت، تجربه حس‌وحال حضور در بنای تاریخی در مجاورت جاده ابریشم، همچون گذشتگان، برایتان جذاب خواهد بود. بسیاری از کویرنوردهای حرفه‌ای و راه‌بلد، برای اقامت در مرنجاب، روش کمپینگ را انتخاب کرده و چادرشان را در قسمتی از کویر برپا می‌کنند تا حس نزدیکی بیشتری به طبیعت یکدست کویر داشته باشند. زمین سنگ‌فرش‌شده در روبه‌روی کاروانسرا، یکی از جایگاه‌های برپایی چادر برای مسافران محسوب می‌شود.
کاروانسرای احمد مرنجاب یا همان کمپ احمد در ۳۰کیلومتری کاروانسرای باستانی مرنجاب واقع شده است و با امکانات رفاهی خود، می‌تواند گزینه خوبی برای اقامت در طول سفر به کویر باشد. این کمپ در ۱۰کیلومتری جاده مرنجاب واقع شده است و دارای امکانات رفاهی همچون رستوران برای سرو صبحانه، ناهار و شام است. شترسواری، رصد ستارگان، سافاری و… از امکانات تفریحی کمپ احمد محسوب می‌شود.
دریاچه نمک آران و بیدگل
دریاچه نمک آران و بیدگل، آینه کویر مرنجاب است و به نام «دریاچه مسیله» هم شناخته می‌شود. این دریاچه بیش از ۶۰۰ کیلومتر مریع وسعت دارد و رود شور به آن می‌ریزد. دریاچه نمک‌پوش این منطقه بین ۵ تا ۵۴ متر عمق دارد و از منابع اصلی تأمین نمک خوراکی در ایران محسوب می‌شود. بعد از تبخیر آب باران، رسوبات نمکی باقی مانده، چندضلعی‌های جالبی را در سطح دریاچه خلق می‌کنند که با عنوان «پلی گون» شناخته می‌شوند.
فراموش نکنید که زمین اطراف دریاچه باتلاقی است و اگر خودرو را بیش از حد به این دریاچه نزدیک کنید، گرفتار خواهید شد. برای همین حتماً از مسیر مشخص‌شده توسط راه‌بلد به سمت دریاچه بروید. اگر از کاروانسرا راهی می‌شوید، باید به سمت شمال حرکت کرده و بعد از رسیدن به دوراهی، راه شمالی را انتخاب کنید.
جزیره سرگردان
جزیره سرگردان، یکی دیگر از جذابیت‌های کویر مرنجاب است که در دل دریاچه نمک این کویر و حوالی کاروانسرای مرنجاب واقع شده است. این جزیره بعد از بارش باران و پوشیده‌شدن زمین اطراف به عمق ۲ تا ۵ سانتی‌متر توسط آب، به دلیل خطای دید و تکان‌های آب، معلق و سرگردان به نظر می‌رسد. البته وجود ابری از غبار در اطراف جزیره، در سرگردان نامیدن آن نیز بی‌تأثیر نیست.
چاه دستکن مرنجاب
چاه دستکن یا به‌عبارتی دستکند، در ۵کیلومتری شرق کاروانسرای تاریخی مرنجاب واقع شده است. آب این چاه شیرین است و احتمالاً لایه‌های ماسه‌ای داخل آن، نقش تصفیه‌کننده را ایفا می‌کنند. در نهایت آبی شیرین می‌توان از این چاه بیرون کشید. طبق یک باور قدیمی، این چاه مقدس است. برخی معتقدند که زمانی که امام هشتم شیعیان، حضرت رضا(ع) از مدینه به سمت مشهد در حال حرکت بودهاند، این چاه را حفر کرده‌اند.
کاروانسرای ابوزیدآباد
کاروانسرای ابوزیدآباد از دیگر کاروانسراهای شهرستان آران و بیدگل است و همچون کاروانسرای مرنجاب، به دستور شاه عباس صفوی بنا شده است. نقشه این کاوانسرا، پلانی مربع دارد و مساحت آن بیش از ۲ هزار متر مربع است. برج و بارو، غرفه، سکو، انبار، اصطبل، تنور و اتاق مهمان برای استراحت اشخاص نامدار در گذشته، از بخش‌های این کاروانسرا محسوب می‌شود.
مسیر دسترسی به کاروانسرای کویر مرنجاب
برای رفتن به این منطقه، باید به سمت کاشان و آران و بیدگل راهی شوید. در ادامه باید وارد بلوار ارتش شوید. سپس به یک میدان می‌رسید که جاده مرنجاب و جاده آران و بیدگل به فیض آباد از آن منشعب شده است. مسیرتان را در جاده مرنجاب ادامه دهید. فاصله این میدان تا کاروانسرای مرنجاب، در حدود ۴۰ کیلومتر است و شما با پیمودن این مسافت به کاروانسرا خواهید رسید.
| هزینه بازدید | رایگان |
| مدت زمان بازدید | بین ۱ تا ۲ ساعت |
| آدرس | استان اصفهان، ۵۰ کیلومتری شمال شرق آران و بیدگل |
کویر مرنجاب بهترین گزینه برای سفر و ماجراجویی در طبیعت کویر است. در این مطلب، به‌عنوان خلاصه‌ای از سفرنامه کویر مرنجاب، سعی کردیم که شما را با جاهای دیدنی این منطقه و نحوه اقامت در آن آشنا کنیم. برای آشنایی با دیگر کویرهای ایران، مجله گردشگری ره بال آسمان را دنبال کنید.
شهرستان آران و بیدگل
۶۴ کیلومتر
۱۶۰ کیلومتر
اوایل بهار و پاییز و زمستان