یخدان راور | نگهداری یخ به سبک قاجار

چقدر به گذشته فکر می‌کنید؟ آیا به این موضوع فکر می‌کنید که مردم در گذشته بدون امکاناتی که امروز شاهد آن هستیم، چطور زندگی می‌کردند؟ گاهی انگار همانند یک ماهی درون آب هستیم و قدر نعمت‌‌های اطرافمان را نمی‌دانیم. به نظر شما زمانی که یخچال نبود، مردم چطور از مواد غذایی تازه مثل گوشت و سبزیجات نگه‌داری می‌کردند؟ یا اینکه چطور می‌توانستند از نوشیدن آب خنک لذت ببرند؟ این مسئله به فقیر و غنی‌بودن افراد ارتباطی نداشت و تقریباً این امکانات در اختیار هیچ‌کس نبود. در آن زمان خبری از برق و آب لوله‌کشی در خانه کسی نبود! امروز قصد داریم تا شما را با یکی از بناهای مهم‌ تاریخی یعنی یخدان راور آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا این یخدان قدیمی را بهتر بشناسید.

یخدان راور کجاست؟

یخدان راور یکی از جاهای دیدنی راور محسوب می‌شود. شهرستان راور یکی از جاهای دیدنی کرمان است و در جنوب شرقی ایران قرار دارد. یخدان راور در فاصله 134‌کیلومتری شمال‌غرب کرمان قرار دارد. برای بازدید از این اثر تاریخی زیبا، باید خودتان را به انتهای بلوار امام خمینی راور برسانید. درست کنار پمپ بنزین، یخدانی زیبا با گنبدی پلکانی جا خوش کرده است.

تاریخچه و قدمت یخدان راور

روی این یخدان یا نزدیک آن هیچ‌گونه کتیبه‌ای وجود ندارد. به همین خاطر تخمین قدمت دقیق این یخدان ممکن نیست. با وجود این، برخی افراد چنین روایت می‌کنند که قدمت این یخدان به دوران قاجار باز می‌گردد. البته برخی دیگر از مردم محلی، ساخت این یخدان را به اوایل دوره پهلوی نسبت می‌دهند. در هر صورت از روی ظواهر این یخدان نیز می‌توان عمر آن را حدود 100 تا 150 سال دانست. بانی این یخدان، معمار و سازنده آن نیز گمنام هستند. این اثر در 28دی1379 با شماره 2944 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کاربرد یخدان راور

از نام این بنا می‌توان به‌راحتی متوجه کاربرد آن شد. در گذشته استفاده از یخ کار ساده‌ای نبود. امروزه شما می‌توانید از جایخی یخچال و فریزر خود، به‌راحتی یخ بردارید. حتی فریزرهای امروزی تکه یخ‌های کوچک برای نوشیدنی‌های شما تولید می‌کنند. یخدان‌ها در حقیقت محل نگهداری یخ در ادوار گذشته هستند. در طول زمستان و یخ‌بندان، مردم داخل یخدان را پر از یخ می‌کردند. این یخ تا تابستان و اوایل پاییز سالم باقی‌ می‌ماند. به همین خاطر مردم در طول 6 ماه اول سال نیز می‌توانستند از یخ استفاده کنند.

شاید پیش خودتان بگویید که مردم فقط برای نوشیدن آب خنک چه دردسری به جان می‌خریدند. خب باید بدانید داشتن آب خنک فقط بخشی از کاربرد یخ بود. مردم محلی از یخدان برای نگهداری گوشت و مواد تازه نیز استفاده می‌کردند. نگهداری گوشت در تابستان تقریباً محال بود. به همین خاطر مردم گوشت، شیر و از این قبیل مواد خوراکی تازه را در یخدان نگه می‌داشتند.

معماری یخدان

هر یخدان به‌صورت کلی از سه بخش چاله یخ، گنبد و دیوار سایه‌انداز تشکیل می‌شود. در یخدان راور نیز بر فراز چاله بزرگ یخ، گنبدی عظیم به ارتفاع 9.5 متر قرار دارد. پوشش خارجی گنبد ظاهری پلکانی دارد. در این گنبد، از 10 ردیف پلکان دوار استفاده شده است. ساخت گنبد به‌شکل پلکانی، خود نکته‌ای بسیار ظریف و هوشمندانه است. آن‌ها با انجام این کار می‌توانستند در مواقع اضطراری به فضای بالای گنبد دسترسی پیدا کنند. لازم به ذکر است یک مسیر ورود و خروج اضطرار در بالای این گنبد قرار دارد.

قطر گنبد در بخش پایه به حدود 15 متر می‌رسد. قطر پلکان بالایی از بخش تحتانی کمتر است. چاله یخدان حدود 5 متر عمق دارد. این چاله در دل زمین واقع شده است. به همین خاطر در چاله یخدان خبری از گرما نیست. از‌این‌رو حتی در فصل‌های گرم سال نیز یخ در این چاله سالم باقی می‌ماند.

بهترین زمان بازدید از یخدان

آب‌وهوای راور تقریباً چهارفصل است. با وجود این می‌توان گفت که هوا از اوایل فروردین تا اوایل تیر بسیار مطبوع است. از اوایل تیر هوا گرم می‌شود. این گرما تا اوایل مهر ادامه دارد. از اوایل مهر تا اواخر آذر نیز زمان مناسبی برای بازدید از این یخدان محسوب می‌شود. از اواخر آذر دمای هوا کاهش می‌یابد. شب‌های زمستانی راور بسیار سرد است. پس نهایتاً بهار و پاییز را می‌توان بهترین زمان بازدید از یخدان راور دانست. لازم به ذکر است بسیاری از افراد بازدید از کرمان و شهرهای اطراف آن همانند راور را در قالب سفرهای نوروزی انجام می‌دهند.

جاهای دیدنی نزدیک به یخدان

• بوستان یخدان؛
• بوستان ولیعصر؛
• مجموعه میراث فرهنگی برج و گاوگرد؛
• مجموعه یاور یا همان عباس خان نخعی.

اطلاعات بازدید از یخدان راور

مسیر دسترسی به یخدان

فاصله یخدان راور تا کرمان حدود 130‌کیلومتر است. برای بازدید از این یخدان، بهتر است کرمان را مبدأ حرکت خود قرار دهید. از بخش شمال‌غربی کرمان خودتان را به جاده کرمان – چترود برسانید. از کمربندی چترود به‌سمت حور و هجدک ادامه مسیر دهید. پس از حدود یک ساعت، وارد شهر راور خواهید شد. سپس خودتان را به بلوار امام خمینی برسانید. بلوار را تا انتها ادامه دهید. درست نزدیک خروجی مسیر به‌سمت مشهد، یخدان راور را مشاهده خواهید کرد. نزدیک این یخدان فضای پارک کافی هم وجود دارد. پس لازم نیست نگران جای پارک باشید.

یخدان راور روی نقشه

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سبک زندگی مردم در گذشته چیست؟ شما شیوه زندگی در گذشته را ترجیح می‌دهید یا زمان حال؟ به نظر شما از یخدان راور به‌عنوان آب انبار نیز استفاده می‌کردند؟ نظرات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.