قلعه رودخان | هزارپله تا تاریخ و تمدن و طبیعت

هنگامی که عبارت «سفر به شمال» را می‌شنوید اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد چیست؟ دریای بی‌کرانش؟ جنگل بی‌انتهایش؟ غذاهای بی‌نظیرش؟ درست است؛ این‌ها نمادهایی از شمال ایران هستند که هرساله گردشگران بی‌شماری را به خود جذب می‌کنند. حال قصد داریم در این نوشته توجهتان را به یکی دیگر از جاهای دیدنی شمال جلب کنیم که شاید کمتر از آن شنیده باشید. قلعه‌ای عظیم، مرموز، باشکوه و پرصلابت: قلعه رودخان فومن.

علت نامگذاری قلعه رودخان

به‌عنوان اولین پرسش شاید برایتان این سوال پیش بیاید که چرا این قلعه به نام «قلعه رودخان» نام‌گذاری شده است؟ قلعه رودخان درواقع معادل فارسی نام «قله روخون» در گویش تالشی است و دلیل اصلی انتخاب این نام، بناشدن قلعه در کنار رودخانه‌ای است. ناگفته نماند که این قلعه در طول تاریخ اسم‌های بی‌شماری به خود گرفته است:

• قلعه هزارپله: نشئت‌گرفته از پله‌های کارشده در این قلعه؛
• قلعه حسامی: مرمت اساسی قلعه در سال 918 تا 921 قمری به دستور «حسام‌الدین امیر دباج ابن امیر علا اسحاقی»؛
• دژ رودگان یا روگان: به‌معنای دژی در کنار رودخانه؛
• سکسار، سگسار و سگسال: اشاره به سال ساخت آن (سال سگ).

حقیقتاً باید قلعه‌ای بس دیدنی باشد که در طول تاریخ تا این حد به آن توجه شده است؛ پس برویم ادامه متن را بخوانیم تا بیشتر با این قلعه سحرآمیز آشنا شویم:

چرا باید قلعه رودخان را ببینیم؟

قلعه رودخان، قلعه‌ای عظیم و منحصربه‌فرد است که می‌توان از آن به‌عنوان یکی از خاص‌ترین قلعه‌های ایران و آرامش بخش ترین مناطق ایران یاد کرد. بماند که هدف از ساخت قلعه چه بود و در زمان کدام جنگ‌ها برای مردم گیلان سلامتی و پیروزی را به‌ارمغان آورده است؛ می‌خواهیم از شکوه و صلابتش برایتان بگوییم. خدا می‌داند در آن زمان‌ها چطور این قلعه با مساحت بیش از 22 هزار مترمربع را ساختند و چند هزار نفر برای ساخت این قلعه در تلاش بودند؛ چراکه همین حالا هم با ساخت صدها پله در مسیر، رسیدن به قلعه دشوار است و گاه ناممکن.

اگر بخواهیم پاسخ پرسش «چرا باید قلعه رودخان را ببینیم» را خیلی ساده بدهیم، باید بگوییم: این قلعه یک قلعه باستانی‌نظامی است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و معماری بی‌نظیرش هیچ دشمنی در طول تاریخ نتوانسته است آن را فتح کند. قلعه‌ای در دل جنگل‌های کوهستانی فومن که در زمان ساسانیان ساخته شده است. مسیر دسترسی به این قلعه در گذشته صعب‌العبور بوده، به همین دلیل با ساخت صدها پله در این مسیر سعی شده است بتوانید کمی آسان‌تر مسیر را بپیمایید و از درون قلعه بازدید کنید. راستی! قلعه رودخان یک بار در زمان سلجوقیان مرمت اساسی شد و در دوره اسماعیلیان هم یکی از پایگاه‌های نظامی مهم محسوب می‌شد.

در مسیر رسیدن به قلعه، درست در میانه راه آن هزارپله، وقتی به عقب نگاه کنید، برق چشمانتان وصف‌نشدنی است. گویی بازیگر یکی از آن فیلم‌های افسانه‌ای هستید و برای پیروزی باید راه را تا رسیدن به درب ورودی قلعه ادامه دهید. اگر هوا مه‌آلود باشد که محشر می‌شود و البته شاید هم کمی ترسناک! ناگفته نماند برخی در همان پله 100ام یا 200ام خستگی بهشان قالب می‌شود و مسیر برگشت را در پیش می‌گیرند.

وقتی پا روی آخرین پله می‌گذارید و نگاهی کلی به اطراف می‌اندازید دروازه قلعه رودخان را می‌بینید. بهتر است قبل از ورود به قلعه بدانید که 40 برج دیده‌بانی در اطراف قلعه وجود دارد. در این برج‌ها اتاق‌‌های هشت‌ضلعی با طاق‌های گنبدی‌شکل ساخته شده و روزنه‌های شیب‌دار اطراف برج نیز در گذشته به منظور تیراندازی و سرازیرکردن مواد مذاب استفاده می‌شد. هنگامی که از درب چوبی قلعه می‎گذرید تازه متوجه عظمت این دژ باشکوه می‌شوید. قلعه از دو بخش اصلی تشکیل شده است که در ادامه مطلب این بخش‌ها را طوری توصیف می‌کنیم که در مقابل چشمانتان تصور کنید.

ویدئویی جذاب از قلعه رودخان

• قورخانه

«قورخانه» یا «قراول خانه» در قسمت شرقی قلعه رودخان واقع شده است. این بنا دوطبقه است و اطرافش نورگیرهای زیادی قرار دارند که در حقیقت محلی برای فعالیت نظامیان و زندگی سربازان بوده است.

• ارگ رودخان

«ارگ رودخان» که در قسمت غربی قلعه واقع شده است در حقیقت محل زندگی فرمانروا بوده است. ارگ دارای دو طبقه و شامل 12 دروازه ورودی، حوض، چشمه، حمام، سرخانه و چندین واحد مسکونی است که با چندین برج و بارو احاطه شده‌اند. در میانه ارگ، ساختمانی سه‌طبقه وجود دارد و آن شاه‌نشین است.

از دیگر بخش‌های قلعه که بهتر است بیشتر درباره آن‎ها بدانید می‌توان به تونل فرار و شاه‌نشین اشاره کرد:

• تونل فرار

در وصف تونل فرار قلعه رودخان از دکتر ستوده نقل است:

«در بخش غربی دژ، پس از چندین اتاق خراب به چشمه آبی می‌رسیم که منبع اصلی آب قلعه است. پس از این چشمه با پیمودن فاصله زیاد به بنایی عظیم و مدور می‌رسیم که روزی دوطبقه بوده است. فعلاً طبقه زیرین آن دارای تونلی است که به خارج می‌رود. معروف است که این سمج، فرارگاه قلعه بوده است. می‌گویند این تونل به دهکده شانیس در طارم، کنار سفیدرود راه دارد. پس از این با ادامه‌دادن راه و پیمودن دویست متر دیگر در منتهی‌الیه غربی دژ به شاه‌نشین می‌رسیم.»

• شاه نشین

«شاه نشین» همان‌طور که از نامش پیداست محل زندگی شاه بوده و ساختمانی سه‌طبقه است. شاه نشین در حقیقت امن‌ترین جای قلعه بود که دسترسی به آن در حال حاضر هم خیلی کار ساده‌ای نیست و در بلندترین بخش قلعه واقع شده است. منظره‌ای که از تراس شاه‌نشین قابل رؤیت بوده چشم‌اندازی بی‌نظیر دارد. خوشا به حال پادشاه دوران!

اگر تصمیم گرفته‌اید مقصد اولین سفر پیش رویتان را برای رفتن به گیلان بچینید و حداقل یک صبح تا شب را مهمان قلعه رودخان باشید، بهتر است قبل از رفتن اطلاعات بیشتری درباره امکانات، بهترین فصل سفر، اقامت و مسیر دسترسی به این منطقه داشته باشید:

امکانات پیرامون قلعه رودخان

قبل از اینکه پا روی اولین پله از این مسیر جادویی بگذارید و در حقیقت قبل از اینکه برای غرق‌شدن در تاریخ و اصالت، قدم از قدم بردارید؛ طبیعت بی‌نظیر پای قلعه شما را محسور خود می‌کند. دیدن درختان کهن قدبرافراشته تا آسمان، طبیعت زیبا و نیسم خوش منطقه شما را مجذوب خود می‌کند. سمت راست مسیر را که نگاهی بیندازید، رودخانه پرآب «رودخان» یا «روخون» ر ا می‌بینید. صدای رودخانه در چنین طبیعت چشم‌نواز و آن نسیم معرکه همه دست به دست هم می‌دهند تا هوس نوشیدن یک استکان چای دبش به سرتان بزند. نگران نباشید! اینجا رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های بسیاری هستند که می‌توانید نوشیدنی و غذای باب میلتان را نوش جان کنید. همچنین در بازارچه پایین قلعه هرآنچه را بخواهید، از نان محلی و کلوچه فومن گرفته تا چوب‌دستی برای صعود به قلعه، برایتان فراهم است. یادتان باشد از این بازارچه رنگی‌رنگی زیبا چند عکس یادگاری هم بگیرید.

به‌طور کلی اگر همراهتان افراد کهن‌سال یا با بیماری‌های خاص است که نمی‌توانند در صعود همراهی‌تان کنند؛ خیالتان راحت باشد. چراکه بازارچه و طبیعت اطراف قلعه می‌تواند آن‌ها را ساعت‌ها سرگرم کند. می‌دانید که رفت‌وبرگشتتان چیزی حدود 5 ساعت یا بیشتر طول می‌کشد.

بهترین فصل برای بازدید از قلعه

به جرأت می‌گوییم چله تابستان بهترین زمان سفر به فومن و بازدید از قلعه رودخان است. بیشترین دمای این منطقه در دل تابستان 22 درجه است؛ پس عجب حالی می‌دهد تجربه هوای بهاری در گرمای تابستان. البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که در چنین روزهایی متقاضی برای سفر به این منطقه زیاد است و شاید از شلوغی‌اش کلافه شوید؛ با این حال از اواسط بهار که درختان سبز می‌شوند تا اوایل پاییز، رویایی‌ترین جنگل و طبیعت رودخان را خواهید دید.

به خاطر داشته باشید که در هر فصل، لباس و کفش مناسب همراهتان باشد؛ لباس راحت و کفش استاندارد. اگر هم برای صعود به چوب‌دستی نیاز داشتید از بازارچه اینجا بخرید. همچنین به‌همراه‌داشتن نوشیدنی و خوراکی مقوی به اندازه کافی، گذر مسیر را برایتان راحت‌تر می‌کند. راستی! عینک آفتابی و دوربین عکاسی باکیفیت یادتان نرود.

اقامت در اطراف قلعه رودخان

اگر با توصیفاتی که در این نوشته از قلعه رودخان خوانده‌اید، تصمیم گرفته‌اید یکی دو روزی را در این منطقه خوش بگذارنید، نگران جای خواب و اقامت خود نباشید. شما چند انتخاب پیش روی خود دارید که متناسب با نوع سفرتان می‌توانید بهترین انتخاب را داشته باشید:

• کمپ در پارک جنگلی ابتدای قلعه رودخان؛
• اقامت در خانه‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی فومن؛
• اقامت در هتل‌های فومن؛
• اقامت در اقامتگاه‌های ماسوله.

حال شما سبک‌سنگین کنید. اگر تجهیزات کمپ و اردو به همراه خود دارید و همسفرانتان سرحال و اهل دل هستند؛ فقط کمپ در پارک جنگلی است که شما را راضی می‌کند. اگر هم می‎خواهید با مردمان این سرزمین در مراوده باشید و از طرفی امکانات رفاهی نسبتاً بیشتری در اختیارتان باشد، اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیازتان را مرتفع می‌کند؛ اما اگر از آن دسته افرادی هستید که می‌خواهید کیفیت سفر و رفاه حالتان همچنان در حد اعلی باقی بماند، پس سری به هتل‌های فومن بزنید.

شاید در لیست بالا عبارت «اقامتگاه‌های ماسوله» نظرتان را جلب کرده باشد که چرا ماسوله؟ باید بگوییم: ماسوله در 50 کیلومتری قلعه رودخان واقع شده است. از آنجایی که ماسوله هم به‌اندازه قلعه دیدنی است؛ پس پیشنهاد ما این است یک روز کامل را در قلعه رودخان سپری کنید و در پایان روز به سمت ماسوله بروید. در ماسوله یکی از آن اتاق‎‌های باصفای بومیان را اجاره کنید و بعد از استراحتی دل‌چسب و صرف صبحانه محلی بروید به دیدن ماسوله دیدنی.

مسیر دسترسی به قلعه رودخان

آدرس: استان گیلان، 25 کیلومتری جنوب غربی شهر فومن

به شما تبریک می‌گوییم که تصمیم گرفته‌اید در اولین فرصت بروید و قلعه رودخان با آن طبیعت معرکه‌اش را ببینید. می‌خواهید دقیق‌تر بدانید قلعه افسانه‌ای رودخان کجاست و چقدر راه دارید تا به این منطقه برسید؟ برای رفتن به قلعه باید خود را به فومن برسانید؛ چرا که قلعه در 20 کیلومتری جنوب غربی فومن بنا شده است. سپس باید در جاده پرپیچ‌وخم و زیبای قلعه پیش بروید تا به پارکینگ آن برسید. پس از پارک‌کردن ماشین، بسیار سبک‌بار شروع به پیاده‌روی کنید تا به ابتدای مسیر هزارپله برسید و قدم بگذارید در دل تاریخ و تمدن و طبیعت.

ساعت بازدید	همه روزه از 7:30 تا 17:00
هزینه ورودی گردشگران داخلی	4,000 تومان
هزینه ورودی گردشگران خارجی	30,000 تومان
هزینه ورود به محوطه:	به ازای هر ماشین 10,000 تومان
آدرس	استان گیلان، 25 کیلومتری جنوب غربی شهر فومن

اگر به دنبال یک سفر رؤیایی هستید، بازدید از قلعه رودخان را از یاد نبرید. با سفر به این ناحیه به‌قدری تحت تأثیر قرار خواهید گرفت که هیچ‌گاه خاطره‌ آن را از یاد نخواهید برد. یادتان باشد از خاطراتتان برای همراهان ره بال آسمان هم بگویید که برای همیشه این خاطرات تکرارنشدنی ثبت‌وضبط شود و همگان از این تجارب ناب بهره ببرند.