استان سمنان جایی است میان سر‌سبزی و آبادی استان‌های شمالی و کویر‌های طلایی و گرم استان‌های مرکزی ایران. همین امر باعث شده است تا سفر به این خطه، پر از شگفتی و جذابیت باشد. پیش از این در مطالب دیگر، راجع‌به جاهای دیدنی و جاذبه‌های گردشگری، بهترین رستوران های سمنان، بهترین هتل های سمنان و… سخن گفته‌ایم. این بار قصد داریم به معرفی سوغات سمنان، از نان‌ها و شیرینی‌های لذیذ گرفته تا محصولات کشاورزی و دامی مرغوب و سفالینه‌ها و گلیم‌های رنگارنگ این دیار بپردازیم. در نتیجه اگر خیال خرید بلیط هواپیما سمنان (یا هر وسیله نقلیه دیگر) و سفر به این استان شگفت‌انگیز را در سر دارید و عاشق خرید سوغات و دادن هدیه به عزیزان خود هستید، در این مطلب با ما همراه باشید تا با بهترین سوغاتی‌های این سرزمین اصیل و زیبا آشنا شوید.
نان های سنتی سمنان | از محبوب‌ترین سوغات سمنان
نان‌های محلی و سنتی استان سمنان که پخت آن‌ها از سال‌های دور در این منطقه رواج داشته است، از محبوب‌ترین و مشهور‌ترین سوغات آن به شمار می‌آیند. عطر و طعم بی‌نظیر نان‌های سنتی سمنانی باعث شده است تا از آن‌ها به‌عنوان بهترین و محبوب‌ترین سوغات سمنان یاد شود. در ادامه چند نان سنتی سوغات سمنان را معرفی کرده‌ایم.
نان بقسمات
بٌقسِمات (بٌخسِمات) نوعی نان سنتی در استان سمنان است که از حدود ۱۵۰ سال پیش تاکنون پخت آن در این منطقه، میان مردمان بومی، رواج داشته و دارد. گفتنی است که پس از پخت، روی این نان مقداری شیره توت، انگور یا خرما می‌زنند که طعمی شیرین و دلنشین به آن می‌بخشد. جالب است بدانید که این نان خوش‌عطر و لذیذ در گذشته به‌عنوان ذخیره غذایی سر‌بازان استفاده می‌شد و امروزه جزء محبوب‌ترین سوغات خوراکی سمنان است.
این نان به‌صورت خشک‌شده نیز قابل استفاده است که به آن «نان چای» می‌گویند و تا یک سال ماندگاری دارد. مردمان بومی نان چای را همراه با چای‌شیرین میل می‌کنند؛ به این صورت که نان را درون چای‌شیرین می‌زنند، تا به‌اصطلاح تَر و نرم شود، سپس میل می‌کنند. نان بقسمات خشک‌شده یا همان نان چای، به دلیل ماندگاری بالایی که دارد، از بهترین گزینه‌ها برای سوغاتی است. از‌این‌رو اگر برای خرید بلیط قطار سمنان اقدام کرده‌اید، یا به هر طریقی، مسیری طولانی برای بازگشت از این منطقه در پیش دارید، نان چای از مناسب‌ترین سوغات خوراکی این دیار برای شماست.
نان شیرمال
نان شیرمال نان سنتی سوغات سمنان است که علاوه‌بر سمنان در بسیاری از نقاط ایران نیز پخت می‌شود. در تهیه خمیر این نان به جای آب، از شیر استفاده می‌کنند و خمیر آن با شیر محلی ورز داده می‌شود؛ به همین دلیل است که این نان سنتی، به «نان شیرمال» شهرت دارد. نان شیرمال طعمی شیرین و بافتی نرم دارد. توصیه می‌کنیم در سفر به استان سمنان و ماجراجویی در گوشه‌و‌کنار آن، حتماً طعم این نان لذیذ و محبوب را تجربه کنید و مقداری از آن را برای عزیزانتان به سوغات ببرید.
نان کماج
نان کماج (کماچ) از دیگر نان‌های محلی و سنتی شهر سمنان است که طرفداران بسیاری دارد. مواد اولیه این نان سنتی سوغات سمنان شباهت بسیاری به نان بقسمات دارد؛ با این تفاوت که نان کماج شیرین‌تر است و پیش از پخت خمیر آن را درون روغن ورز می‌دهند. نان کماج را بر‌خلاف نان‌های دیگر، همچون کیک درون قالب می‌پزند. قالب متداول برای پخت این نان از گذشته کاسه مسی بوده است. این کاسه‌ها را تا نیمه از خمیر نان پر می‌کنند و درون «داش» یا فر قرار می‌دهند تا خمیر پخته شود.
شیرینی کاک
شیرینی کاک از شیرینی‌های سنتی استان سمنان است که مواد اولیه آن شامل آرد گندم، شکر یا آرد قند، تخم مرغ، دارچین، روغن، هل و آب می‌شود. این شیرینی بافتی نرم و سبک دارد و طعم آن بسیار دلنشین است در کنار چای عصرانه حسابی می‌چسبد. شیرینی کاک ماندگاری نسبتاً خوبی دارد؛ از‌این‌رو جزو بهترین سوغات خوراکی سمنان به‌شمار می‌آید. در‌نهایت اگر قصد تهیه این شیرینی خوش‌طعم و محبوب را دارید، باید بگوییم که بهترین و با‌کیفیت‌ترین شیرینی‌های کاک در شهرستان دوست‌داشتنی شاهرود، واقع در شمال‌شرقی استان سمنان، پخت و عرضه می‌شوند.
فرآورده های دامی و کشاورزی | از بهترین سوغات خوراکی سمنان
فرآورده‌های دامی و کشاورزی استان سمنان در ایران نظیر ندارند؛ از‌این‌رو اگر به این خطه سفر کنید و این فرآورده‌ها را امتحان نکنید، کم‌لطفی کرده‌اید. برخی از این محصولات به خارج از کشور نیز صادر می‌شود. به همین سبب توصیه می‌کنیم در سفر به سمنان فرصت را از دست ندهید و مقداری از این فرآورده‌های مرغوب را تهیه کرده و برای عزیزان خود نیز به سوغات ببرید. در ادامه مهم‌ترین و بهترین فرآورده های دامی و کشاورزی این سرزمین را معرفی کرده و راجع‌به آن‌ها توضیح داده‌ایم.
پسته دامغان
مرغوب‌ترین و بهترین پسته ایران و جهان در شهرستان دامغانِ استان سمنان به عمل می‌آید. این محصول زراعی ارزشمند و مقوی از معروف‌ترین سوغات دامغان بوده و کشت آن از ۷۰۰ سال پیش در این شهر رواج داشته است. در بازه زمانی از اوایل مرداد تا اواخر مهر، می‌توانید پسته دامغان را به‌صورت تازه در این شهر و مسیر‌های منتهی به این شهر تهیه کنید. این محصول در ایام دیگر سال به‌صورت خشک‌شده به مسافران عرضه می‌شود. جالب است بدانید که پسته دامغان جزو محصولات صادراتی کشور ایران بوده و هر‌ساله بخش اعظمی از محصول کشاورزان و باغ‌داران دامغانی به خارج از کشور صادر می‌شود.
انگور شاهرود
شهرستان شاهرود به انگور‌های متنوع و مرغوبش معروف است. این محصول جزو محبوب‌ترین سوغات خوراکی سمنان به شمار می‌آید. شهرستان شاهرود مهد کشت انگور در مرکز ایران بوده و وسعت تاکستان‌های آن به بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار می‌رسد. جالب است بدانید که تنوع انگور‌های شهرستان شاهرود بسیار زیاد بوده و بیش از ۵۰ نوع انگور مختلف در این شهر داشت و برداشت می‌شود. هر‌کدام از انواع این انگور‌ها در زمان خاصی به ثمر می‌رسند و قابل برداشت هستند. اگر از ابتدای تابستان تا اواسط پاییز مهمان شهرستان بی‌نظیر شاهرود باشید، می‌توانید چشیدن طعم انگور‌های تازه، شیرین و مرغوب این شهر را تجربه کنید. توصیه می‌کنیم مقداری از این میوه بهشتی را نیز تهیه کرده تا برای عزیزانتان به سوغات ببرید؛ چرا‌که انگور شاهرود جزو بهترین میوه های سوغات سمنان است.
گردوی شهمیرزاد
شهر شهمیرزاد استان سمنان دارای باغ وسیعی مملوء از درختان گردو کهن‌سال است که به بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان شهرت دارد. در این باغ ۷۵۰هکتاری، بیش ۳۰ هزار اصله درخت گردو وجود دارند که مجموع آن‌ها سالانه حدود ۲۰۰ تن گردو بار می‌دهند. گردو‌های باغ بزرگ شهمیرزاد انواع متفاوتی دارند و تنوع آن‌ها به حدود ۲۰ نوع مختلف می‌رسد. جالب است بدانید که برخی از انواع گردو‌های این باغ، تنها در شهرستان شهمیرزاد وجود دارند و آن‌ها را با نام‌های اختصاصی «شهمیر» و «شاهمیر» می‌شناسند. دیگر گفتن ندارد که گردو‌های باغ بزرگ شهمیرزاد بسیار مرغوب و بی‌نظیرند. اگر در میان سوغات خوراکی سمنان به‌دنبال سوغات مرغوب، محبوب و ارزنده هستید، پیشنهاد ما به شما گردوی شهمیرزاد است.
چیکو و روغن زرد مهدیشهر
عشایر سنگسری از بزرگ‌ترین ایلات عشایری کشور ایران هستند. خواستگاه این قوم شهرستان مهدیشهر واقع در استان سمنان است. گوسفند سنگسری نیز که از گذشته توسط این ایل سنگسری پرورش داده می‌شد، از بهترین نژاد‌های گوسفند ایرانی به‌شمار می‌آید. فراورده‌های حاصل از شیر گوسفند و بزی که توسط عشایر سنگسری شهرستان مهدیشهر، با مهارتی خاص حاصل می‌شوند، بسیار خوش‌طعم، مرغوب و پر‌طرفدار هستند. از مهم‌ترین فرآورده‌های لبنی این شهرستان می‌توان به «وارهون» (روغن حیوانی) اشاره کرد. «چیکو» نیز نوعی آبنبات محلی است که بومیان شهرستان مهدیشهر تهیه می‌کنند و بسیار خوش‌طعم و پر‌طرفدار است.
صنایع دستی سمنان | از به‌یاد‌ماندنی‌ترین و ارزنده‌ترین سوغات سمنان
بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند در سفر‌های خود سوغاتی ماندگار تهیه کرده و به عزیزان خود هدیه دهند. صنایع دستی هر منطقه، گزینه‌ای عالی برای اینگونه افراد است. در ادامه چند‌تا از بهترین صنایع دستی استان سمنان را معرفی می‌کنیم.
صنایع دستی حاصل از هنر منبت‌کاری روی چوب
محصولات حاصل از هنر منبت‌کاری روی چوب، از نفیس‌ترین، ارزشمند‌ترین و زیبا‌ترین سوغات سمنان به شمار می‌آیند. به هنر کنده‌کاری و ایجاد طرح‌های برجسته روی چوب، منبت‌کاری می‌گویند. این هنر زیبا، در استان سمنان، قدمتی ۲۰۰ساله دارد. امروزه بسیاری از افراد روستایی در این استان، به هنر منبت‌کاری مشغول هستند و این کار شغل آن‌ها است. شما می‌توانید به‌هنگام سفر به این دیار، ضمن بازدید از جاهای دیدنی سمنان، محصولات متنوع و زیبایی که حاصل هنر اصیل منبت‌کاری در این خطه است را به‌عنوان صنایع دستی سمنان و یادگاری از سفر شیرین خود در این استان تهیه کنید.
سفالینه
صنعت سفالگری در استان سمنان قدمتی دور‌و‌دراز دارد. باستان‌شناسان در طول کاوش‌های باستان‌شناسی اطراف شهر تاریخی دامغان، سفالینه‌هایی باستانی کشف کرده‌اند. بر‌اساس تخمین‌های علمی، قدمت این سفالینه‌های تاریخی به پیش از میلاد مسیح باز‌می‌گردد. اقلیم کویری و خاک مرغوب استان سمنان از جمله دلایل قدمت تاریخی و رونق سفالگری در این منطقه است. از‌این‌رو به‌جرئت می‌توان گفت که ظروف و مجسمه‌های سفالی از با‌اصالت‌ترین، مهم‌ترین و بهترین سوغات سمنان هستند. اگر در سفر به سمنان به‌دنبال سوغاتی ارزشمند هستید که ریشه در فرهنگ و تاریخ این خطه داشته و رونق آن متأثر از اقلیم منطقه باشد، پیشنهاد ما به شما محصولات حاصل از سفالگری است.
صنایع دستی حاصل از چاپ قلمکار روی انواع پارچه
در معرفی صنایع دستی و سوغات سمنان، پارچه‌های زینت داده شده با چاپ قلمکار را نباید از قلم انداخت. چاپ قلمکار نوعی چاپ سنتی و با‌اصالت در خطه سمنان است که اغلب روی پارچه‌های بافته‌شده انجام می‌شود. در گذشته استادان ماهر قلمکاری، طرح‌های رنگارنگ و زیبایی را به کمک مهر‌ها یا قالب‌های بزرگ چوبی، روی پارچه‌های پشمی و ابریشمی نقش می‌زدند. به این کار چاپ قلمکار گفته می‌شد. قالب‌های چوبی قلمکاری اغلب از جنس چوب درخت زالزالک و گلابی بودند و در چهار رنگ ساخته می‌شدند. پارچه‌های چشم‌نواز قلمکاری شده، کاربرد‌های مختلفی از جمله سفره، رومیزی، پرده، تزیین دکور منزل و… دارند. امروزه نیز این چاپ سنتی زیبا در شهرستان دامغان پر‌رونق است. جالب است بدانید که محصولات حاصل از چاپ قلمکار به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شوند.
گلیم و محصولات حاصل از هنر گلیم‌بافی
گلیم‌های رنگارنگ و خوش‌نقش‌و‌نگار ارزنده‌ترین صنایع دستی سمنان به‌شمار می‌آیند. هنر گلیم‌بافی جزو هنر‌های اصیل و ماندگار ایرانی است که در بسیاری از استان‌ها، به‌خصوص استان سمنان رواج دارد. با‌وجود اینکه بافت گلیم در بسیاری از مناطق ایران رواج دارد؛ اما ویژگی‌هایی همچون طرح، رنگ، نوع بافت و مواد اولیه گلیم‌های هر منطقه، بر‌اساس فرهنگ و تاریخ مردمان بومی همان منطقه، منحصر‌به‌فرد هستند. به‌عنوان مثال نخ تار‌و‌پود گلیم‌هایی که در استان سمنان بافته می‌شوند، از جنس پشم است؛ این در حالی است که در بسیاری از مناطق کشور ایران از نخ‌های پنبه‌ای به‌عنوان تار و از نخ‌های پشمی به‌عنوان پود گلیم‌ها استفاده می‌شود. در نهایت باید بگوییم که اگر در میان سوغات سمنان به‌دنبال هدیه‌ای ارزنده، ماندگار و زیبا هستید، پیشنهاد ما به شما گلیم‌های خوش‌نقش این منطقه است.
سخن آخر
در این مطلب از مجله گردشگری ره بال آسمان، همان طور که وعده داده بودیم، به معرفی صنایع دستی سمنان، نان‌ها و شیرینی‌ها و میوه های سوغات سمنان پرداختیم؛ تا بتوانید هنگام گشت‌و‌گذار در مراکز خرید سمنان، یادگاری‌های ارزشمندی برای عزیزان خود تهیه کرده و به سوغات ببرید. اگر خیال سفر به این خطه کویری و شگفت‌انگیز را در سر دارید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از اقدام برای خرید بلیط اتوبوس سمنان یا بلیط هر وسیله نقلیه دیگر، راهنمای سفر سمنان را مطالعه کنید. این راهنما چراغ راه شما برای تجربه سفری خاطره‌انگیز و دلپذیر در این دیار خواهد بود. در‌نهایت از شما می‌خواهیم که اگر تاکنون تجربه سفر به این سرزمین گرم و دوست‌داشتنی را داشته‌اید و سوغات آن را تهیه کرده‌اید، برای ما و مخاطبان از تجربه خود بگویید. کدام سوغات خوراکی سمنان طعم دلنشین‌تری دارد؟ آیا طعم انگور‌های ناب شاهرود را چشیدید؟
نان چای و شیرینی کاک از جمله سوغات خوراکی سمنان هستند که ماندگاری بالایی دارند.
از محبوب‌ترین سوغات خوراکی سمنان می‌توان به نان بقسمات (نان چای)، نان شیرمال، نان کماج، شیرینی کاک، پسته دامغان، انگور شاهرود، گردوی شهمیرزاد، چیکو و روغن زرد مهدیشهر اشاره کرد.
از مهم‌ترین صنایع دستی سوغات سمنان می‌توان به صنایع دستی حاصل از هنر منبت‌کاری روی چوب، سفالینه، صنایع دستی حاصل از چاپ قلمکار روی انواع پارچه و گلیم و محصولات حاصل از هنر گلیم‌بافی اشاره کرد.
اگر از ابتدای تابستان تا اواسط پاییز مهمان شهرستان بی‌نظیر شاهرود باشید، می‌توانید چشیدن طعم انگور‌های تازه، شیرین و مرغوب این شهر را تجربه کنید.
گردو‌های باغ بزرگ شهمیرزاد بسیار مرغوب و بی‌نظیرند؛ از‌این‌رو اگر در میان سوغات خوراکی سمنان به‌دنبال سوغات مرغوب، محبوب و ارزنده هستید، پیشنهاد ما به شما گردوی شهمیرزاد است.