چاه های تلا لافت | روشی عجیب برای جمع‌آوری آب شیرین

قشم جزو عجیب‌ترین جزایر ایران و مهم‌ترین جاذبه گردشگری کشور است. در این جزیره می‌توانید شاهد جاهای دیدنی بسیار خاص و منحصر‌به‌فرد باشید که چاه های تلا یکی از آن‌ها هستند. امروزه برای دسترسی به آب شیرین فقط کافی است شیر آب را باز کنیم؛ اما در گذشته اب شیرین به همین سادگی به دست نمی‌آمد. این موضوع که به ظاهر بسیار ساده است، مشکلات متعددی را برای مردم جنوب کشور به همراه می‌آورد. مردم جنوب از روش‌های مختلفی برای جمع‌آوری و به‌دست‌آوردن آب شیرین استفاده می‌کردند. چاه های تلا لافت روشی برای جمع‌آوری آب شیرین برای مردم بومی قشم هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا یکی از عجایب هفتگانه قشم یعنی چاه های تلا قشم که به چاه تل آو نیز شهرت دارند را بشناسید.

چاه های تلا کجا هستند؟

چاه های تلا جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی قشم هستند و برای بازدید از آن باید خودتان را به استان هرمزگان، 60کیلومتری قشم و بندر لافت برسانید. اصلاً به همین خاطر است که آن را با نام چاه های تلا لافت نیز می‌شناسند. چاه‌های تلا در فاصله 30کیلومتری فرودگاه و نزدیکی اسکله اصلی لافت واقع شده است. قلعه نادری نیز در نزدیکی همین چاه‌ها قرار دارد؛ پس می‌توانید یک تیر و چند نشان بزنید. یادتان باشد که بندر لافت نیز جزو جاهای دیدنی جنوب ایران است. بندر لافت از جمله بنادر تاریخی ایران به حساب می‌آید و بهتر است چند ساعتی در آن حضور داشته باشید.

معرفی چاه های تلا قشم

از گذشته تا به امروز، تأمین آب شیرین شرب مصرفی مردم بومی قشم کار بسیاری دشواری به حساب می‌آمد و هنوز هم همین طور است. قشم جزیره‌ای در میان آب‌ خلیج فارس است؛ اما امکان شرب این آب به‌دلیل وجود نمک فراوان وجود ندارد. در حال حاضر آب شیرین از شهرهای دیگر برای قشم برده می‌شود یا از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن استفاده می‌کردند؛ اما در گذشته خبری از هیچ کدام نبود. مردم برای آنکه بتوانند سیراب شوند، چشمشان را به آسمان می‌دوختند و از خداوند می‌خواستند تا با نزول باران آن‌ها را سیراب کند. چاه های تلا قشم که برخی آن را با نام چاه طلا نیز می‌شناسند، در همین راستا به دست مردم بومی ساخته شدند.

در نزدیکی اسکله لافت، 366 چاه با اشکال مختلف روی زمین حفر شده است. این چاه‌ها عمیق هستند و دهانه نسبتاً عریضی دارند. مردم درب چاه های تلا لافت را باز می‌گذاشتند تا آب باران وارد آن‌ها شود. پس از آن وقتی که هر چاه پر از آب شد، درب روی آن را می‌گذاشتند تا آب آن گوارا و سالم بماند. این چاه‌ها دیواره‌های قطور دارد و کف آن را از جنس گچ درست کردند تا آب را گوارا و خنک نگه دارد.

این روزها شما شاهد حدود ۱۰۰ چاه در این منطقه هستید. این در صورتی است که در گذشته این‌ها ۳۶۶ عدد بودند. شاید برایتان جای سؤال باشد که چرا تعداد چاه های تلا قشم 366 عدد بوده است؟ در اصل این عدد را از روی تعداد روزهای سال کبیسه انتخاب کردند. مردم در آن دوران بر این باور بودند که هر روز یک چاه آب شرب مصرفی ساکنین لافت و قشم را تأمین می‌کند. برای همین هر روز سر یکی از چاه ها را باز می‌کردند. البته متأسفانه بسیاری از این چاه‌ها را پر کرده‌اند و برخی دیگر به لای‌روبی اساسی نیاز دارد؛ به همین خاطر تعداد آن‌ها به 100 عدد کاهش پیدا کرده است.

تاریخچه چاه های تلا لافت

درباره تاریخچه چاه های تلا قشم نظرات بسیاری وجود دارد. برخی افراد آن را به دوران پیش از اسلام و مخصوصاً دوران ساسانی نسبت می‌دهند. با کمی تحقیق و بررسی تاریخ متوجه می‌شویم که در همان دوران، از چنین سیستم جالبی در بندر سیراف بوشهر نیز برای جمع‌آوری آب شیرین باران استفاده می‌کردند. برخی دیگر بر این باور هستند که مشابه چاه طلا در دوران ماده‌ها و حتی دوران هخامنشیان نیز یافت شده است. پس می‌توان این نوع چاه های تلا لافت را به همان دوران نسبت داد.

در حال حاضر بیشترین احتمال آن است که چاه‌های تلا حدود 400 سال قدمت دارند. گویا در همان دوران، حاکم لافت یعنی خواجه کریم برای رفع مشکل بی‌آبی دستور ساخت و حفر این چاه‌ها را صادر کرده است. همچنین در تاریخ این چنین روایت می‌شود که غلامان این چاه‌ها را حفر کرده‌اند. جزیره قشم یک جزیره مرجانی است. یعنی به جای خاک و سنگ در آن مرجان‌های مرده وجود دارند. همین موضوع حفاری را حتی امروز با تجهیزات مدرن سخت‌تر از حفاری‌های معمولی می‌کند. حال تصور کنید که در گذشته و در آن دوران با وسایل ابتدایی و ساده چطور توانستند تا 366 چاه را در جزیره قشم حفر کنند؟ خود این موضوع یک جاذبه گردشگری به حساب می‌آید و ارزش تأمل دارد.

چاه های تلا یا تل آو یا طلا؟

آب مایه حیات است. چنین پیش‌بینی می‌کنند که جنگ‌های آینده انسان بر سر آب باشد. بدون آب انسان و تمام حیات نابود می‌شود. به همین خاطر برخی این چاه‌ها را با نام چاه طلا نیز می‌شناسند. البته بر اساس نظر برخی زبان‌شناسان، این یک اشتباه رایج است که به جای تلا، این چاه‌ها را با نام چاه طلا می‌خوانند؛ اما می‌توان آن را به‌خاطر ارزش مهم آب با طلا نیز مقایسه کرد. خب پس چرا از تلا با «ت دو نقطه» استفاده کرده‌اند؟ آیا این واژه ریشه‌ای در زبان فارسی دارد؟

خب جالب است بدانید که چاه های تلا لافت در اصل از واژه «چاه تل آو» به وجود آمده‌اند. تل آو یک واژه در زبان محلی مردم قشم است. تل به‌معنای تپه و آو، آب معنا می‌دهد. به همین خاطر چاه تل آو به‌معنای چاه‌هایی هستند که در کنار تپه قرار دارند.

آداب و رسوم برداشتن آب از چاه های تلا قشم

وقتی که به تاریخ، آداب و رسوم مردم محلی قشم مراجعه کنید، متوجه می‌شوید آبی که ما با باز کردن شیر از آن استفاده می‌کنیم، چقدر در فرهنگ یک قوم تأثیرگذار است. بد نیست بدانید که چاه های تلا لافت در گذشته نگهبان داشتند که به آن‌ها میراب نیز گفته می‌شد. میراب‌ها را همیشه از میان زن‌ها انتخاب می‌کردند؛ زیرا مردم آن دوران بر این باور بودند که بر اساس اساطیر ایرانی، نگهبان آب یک زن است. به همین خاطر مردان به‌هیچ‌وجه میراب نمی‌شدند و این کار را بی‌احترامی به بانوان می‌دانستند. میراب سهم آب هر خانواده را می‌دانست. مردم خانواده برای دریافت آب مصرفی خانواده‌اش به چاه های تلا قشم مراجعه می‌کرد. سپس میراب با کوزه آب را از چاه بر می‌داشت و به او می‌داد.

البته مردان نیز بیکار نمی‌نشستند. از مردان محل برای لای‌روبی چاه‌ها کمک می‌گرفتند. در روزهای جمعه هر هفته، چاه‌هایی که آب آن‌ها تمام شده بود را لای‌روبی می‌کردند. به این ترتیب همیشه چاه‌ها تمیز و آماده بودند. معمولاً باید پیش از پاییز تمام چاه‌ها را لای‌روبی می‌کردند. مرد‌ها از کندیل برای حمل و نقل آب استفاده می‌کردند. کندیل چوبی بزرگ بود که روی شانه قرار می‌گرفت و دو طرف آن را سطل آب آویزان می‌کردند.

در نزدیکی چاه های تلا قشم، درختی با نام درخت کهور وجود دارد. این درخت عجیب ریشه در سنگ می‌دواند و به‌دنبال آب می‌گردد. همان طور که حدس می‌زنید، این درخت آب را از چاه های تلا لافت تأمین می‌کند. به همین خاطر سرسبزی این درخت برای مردم دلالت بر میزان آب چاه‌ها داشت. این درخت برای مردم منطقه بسیار مهم و مقدس است.

بهترین زمان بازدید از چاه های تلا لافت

از اواسط پاییز که بارش باران بیشتر می‌شود تا اوایل زمستان بهترین زمان بازدید از چاه های تلا لافت خواهد بود. در این بازه زمانی اگر خوش‌شانس باشید، با حالت پرآب چاه‌ها رو‌به‌رو می‌شوید. در غیر این صورت چاه‌ها خالی و خشک خواهند بود. همچنین در فصل تابستان و بهار، هوا به شدت در قشم گرم است و گرمای هوا شما را بی‌صبر می‌کند. پس بهتر است فقط اواسط پاییز تا اوایل زمستان را برای بازدید از این چاه انتخاب کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به چاه های تلا قشم

• موزه ناخدا علی؛
• پارک لافت؛
• ساحل بند لافت ؛
• دیوار جنوبی قلعه نادری بندرلافت؛
• پارک ساحلی لافت.

اطلاعات بازدید از چاه های تلا

آدرس	لافت، بلوار لافت، پشت دیوار جنوبی قلعه نادری
ساعات بازدید	۲۴ساعته
هزینه بازدید	رایگان

اقامت در نزدیکی چاه های تلا

در نزدیکی چاه های تلا قشم خبری از مکان مناسب برای کمپ نیست. البته می‌توانید چادر خودتان را بردارید و سری به پارک ساحلی بزنید و در همان جا اقامت کنید؛ اما اکثر مسافران ترجیح می‌دهند که از این چاه‌های عجیب فقط در قالب سفری یک روزه دیدن کنند و سپس به قشم و محل اقامت خود بازگردند. هوای جنوب ایران چندان برای کمپ مناسب نیست و مخصوصاً در فصل پاییز و زمستان امکان بارش باران‌های موسومی شدید وجود خواهد داشت. در ضمن به یاد داشته باشید که چندین اقامتگاه بوم‌گردی در کنار این چاه‌ها مشغول به کار هستند. اقامت در بندر لافت می‌تواند خاطره‌ای جذاب در سفرتان باشد.

مسیر دسترسی به چاه های تلا

مسیر دسترسی به چاه های تلا لافت بسیار ساده است. این چاه‌ها بیشتر به فرودگاه قشم نزدیک هستند و در جاده اصلی لافت قرار دارند. وارد جاده لافت شوید و به‌دنبال تابلو قلعه نادری بگردید. در همان جا پارک کنید و به پشت قلعه نادری بروید تا چاه های تلا قشم را مشاهده کنید.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، آیا شما هم همانند ما قدر این مایه حیات را بیشتر می‌دانید؟ واقعاً که در برخی مناطق روی زمین، برای یافتن و استفاده از آب شیرین تن به چه کارهایی می‌دهند. به نظرتان چطور باید از این چاه‌ها نگهداری کرد تا تعداد آن‌ها از 100 عدد هم کمتر نشود؟ به نظرتان در آن دوران از چه ابزارهایی برای حفر این چاه‌ها در یک جزیره مرجانی استفاده کردند؟ نظرات خود را با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.