آتشکده آدریان تهران | نیایشگاه زرتشتیان پایتخت

تهران شاید بزرگ‌ترین شهر ایران نباشد؛ اما جاذبه‌های گردشگری بسیار منحصربه‌فردی را در دل خود جای داده است. امروز قصد داریم تا به مرکز پایتخت و خیابان جمهوری سرک بکشیم. با ما همراه باشید تا با یکی از جاهای تاریخی تهران یعنی آتشکده آدریان بیشتر آشنا شوید. این آتشکده را بسیاری با نام آتشکده تهران می‌شناسند و بین مردم عزیز زرتشتی، قداست خاصی دارد.

آتشکده تهران کجاست؟

آتشکده آدریان یکی از جاهای دیدنی تهران است. این آتشکده در بخش مرکزی تهران و خیابان جمهوری قرار دارد. دقیقاً در دل شلوغی مرکز شهر، داخل خیابان میرزا کوچک خان، بنایی زیبا و باعظمت با نام آتشکده تهران قرار دارد. دسترسی به این آتشکده به‌سبب طرح ترافیک کمی مشکل است؛ اما می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی برای بازدید از آن استفاده کنید.

آشنایی با آتشکده تهران

آیین زرتشت، آیین باستانی همه ما ایرانیان است. پیش از خسروپرویز و حمله اعراب، همه ایرانیان به‌مدت حدود هزار سال، از آیین زرتشت پیروی می‌کردند. آیین زرتشت، اولین آیین خداپرست است. در این آیین به‌هیچ‌وجه بت‌پرستی وجود ندارد. پیروان زرتشت، اهورا و مزدا، خداوند نیکی و بدی را پرستش می‌کنند. در عین حال، آیین زرتشت آتش را مقدس می‌داند. البته این مسئله را با پرستش آتش اشتباه نگیرید. زرتشتیان به چهار عنصر حیات یعنی آب، خاک، باد و آتش اهمیت می‌دهند و آتش را مقدس می‌دانند. در این آیین، آتش می‌تواند گناهان انسان را بسوزاند. به همین خاطر هنگام نیایش، آتشی بزرگ در آتشکده روشن می‌کنند.

زرتشتیان در شهرهای مختلف ایران، دارای آتشکده هستند. آتشکده تهران در کنار آتشکده یزد، یکی از مهم‌ترین آتشکده های ایران محسوب می‌شود. این آتشکده پشت دربی چوبی و نمایی آجری و ساده در خیابان میرزا کوچک خان قرار دارد. بعد از گشودن درب چوبی، باغی زیبا به چشمتان می‌خورد. واقعاً تصور نمی‌کنید که در دل شلوغی خیابان جمهوری، جایی که فقط صدای بوق ماشین و فریاد دست‌فروشان به گوش می‌رسد، چنین باغ زیبایی وجود داشته باشد. در میان این باغ تماشایی، عمارتی کوچک، اما با عظمت وجود دارد.

از نظر ظاهری می‌توان گفت که شباهت بسیاری بین آتشکده تهران و آتشکده یزد وجود دارد. این عمارت از نظر ظاهری همانند عمارت‌های بزرگ یونان باستان است. زمانی که به عمارت نزدیک می‌شوید، بوی سوختگی به مشام شما می‌رسد. این بو حاصل از آتشی است که حدود 100 سال در این آتشکده می‌سوزد.

تاریخچه آتشکده تهران

ارباب کیخسرو شاهرخ، در اواخر دوران قاجار رئیس وقت انجمن زرتشتیان تهران بود. او در سال 1293، اولین سنگ بنای معبد آدریان را قرار داد. انجمن تصمیم گرفته بود تا روز اشتاد ایزد مصادف با 23 مرداد را برای پایه‌گذاری این بنا انتخاب کند. روز اشتاد ایزد به ایزدبانو اشتاد تعلق دارد و در فرهنگ زرتشتیان، یک روز خوش‌یمن است.

تأمین منابع مالی برای ساخت این آتشکده در تهران، یک چالش بزرگ بود. به همین خاطر، انجمن زرتشتیان تهران از انجمن پارسیان هندوستان به ریاست بهرام جی بیکاجی کمک گرفتند. پس از حدود 3 سال، ساخت این آتشکده در سال 1296 به پایان رسید. در روز سوم‌ آذر‌ماه سال 1296، درب‌های این آتشکده برای اولین بار به روی مردم گشوده شد.

کتیبه آتشکده آدریان

با وجود آنکه این آتشکده قدمت طول‌ودرازی ندارد؛ اما در هر گوشه از آن می‌توانید شاهد یک کتیبه باشید. در این کتیبه‌ها نام بانی آتشکده ذکر شده است و در متن کتیبه به ستایش اهورا و مزدا پرداخته می‌شود. شاید صدها سال دیگر این کتیبه‌ها را در اثر کاوش‌های باستان‌شناسی پیدا کنند و با فرهنگ زرتشتیان بیشتر آشنا شوند.

بخش‌های مختلف آتشکده آدریان

نیایشگاه آدریان یکی از نیایشگاه‌های مهم زرتشتیان تهران است. در این مکان هنوز هم انواع مراسم مخصوص زرتشتیان برگزار می‌شود. در سال 1387، مدیریت این نیایشگاه به انجمن موبدان تهران رسید. در حال حاضر نیز کمیسیون دینی، آموزشی، فرهنگی و ورزشی انجمن زرتشتیان تهران وظیفه مدیریت این آتشکده را به عهده دارد. مراسم مهمی همانند واج یشت، آیین در گذشتگان، نیایش اردیبهشت و مراسم عروسی زرتشتی در این مکان برگزار می‌شود. در ادامه شما را با بخش‌های مختلف این آتشکده بیشتر آشنا خواهیم کرد.

• محوطه حیاط آتشکده آدریان

نیایشگاه آدریان در زمینی به مساحت 1،300 مترمربع قرار دارد. محوطه حیاط آتشکده با درختان کاج، به‌خوبی از بازدیدکنندگان پذیرایی می‌کند. در میان این محوطه سرسبز و تماشایی، یک حوض بیضی با قطرهای 4 و 8 متر وجود دارد. از همان لحظه ورود، عمارت اصلی در میان این محوطه همانند نگینی زیبا و درخشنده، خودنمایی می‌کند. این عمارت یا همان ساختمان مرکزی، بزرگ‌تر از آنچه هست نشان می‌دهد. این مسئله به‌خاطر طراحی منحصر‌به‌فرد عمارت است.

• ساختمان مرکزی نیایشگاه

ساختمان مرکزی حدود 12 متر طول و 7 متر عرض دارد و وسعت آن به 206 مترمربع می‌رسد. زمانی که از دور به این عمارت نگاه ‌کنید، به یاد آتشکده بزرگ یزد خواهید افتاد. واضح است که در ساخت این عمارت از آتشکده یزد الگوبرداری شده است. این ساختمان با نمای سنگ سفید، ظاهری مشابه ابنیه تاریخی یونان باستان دارد. در بخش ورودی ساختمان، 6 ستون سنگی با طرح قاشقی به چشم می‌خورد. این ستون‌ها ظاهری باابهت به آتشکده بخشیده‌اند. بر روی هر یک از این سرستون‌ها، طرح 4 گاو به حالت نشسته قرار دارد. زمانی که از فاصله به این سرستون‌ها نگاه می‌کنید، انگار که تمام سنگینی این سازه و ایوان بر روی دوش این گاو‌ها است. گاو را در آیین زرتشتی به‌عنوان نمادی از آفرینش می‌شناسند. به همین خاطر است که در تخت جمشید نیز می‌توانید شاهد نماد گاو باشید.

آشنایی با بخش‌های مختلف ساختمان مرکزی آتشکده آدریان

شالوده ساختمان مرکزی حدود نیم متر از سطح زمین ارتفاع دارد. به همین خاطر برای ورود به عمارت اصلی باید 4 پله سنگی را بالا بروید. در بدو ورود، با سنگی مواجه می‌شوید که نشان معروف فروهر بر روی آن قرار دارد. 2 پنجره و 2 مجمر آتش در بالای این سنگ به چشم می‌خورد. بعد آنکه از درب چوبی عبور کنید، کتاب‌های اوستا به خط گچراتی و دبیره را در سمت راست و چپ خود مشاهده خواهید کرد. در ادامه شما را با بخش‌های دیگر ساختمان اصلی آشنا می‌کنیم.

• نمازگاه یا سالن نیایش آتشکده آدریان

نمازگاه را می‌توان مشابه نمازخانه در مساجد دانست. از نمازگاه برای نیایش استفاده می‌شود. کف این سالن پوشیده از قالی‌های رنگارنگ و زیبا است. در میان این نمازگاه، تالار اصلی آتش قرار دارد. در این تالار که مشابه یک ضریح است، آتش تاریخی نیایشگاه آدریان قرار دارد. بد نیست بدانید این آتش از دوران قاجار تا به امروز خاموش نشده است. سر خود را که بالا بگیرید، مات گچ‌بری زیبای سقف‌ها خواهید شد. لوسترهایی بزرگ به سقف وصل شده‌اند و دورتادور نمازگاه، پنجره‌های بزرگ قدی به چشم می‌خورد. به همین خاطر در طول روز، این تالار غرق نور است. دورتادور این نمازگاه، برای حضور نمازگزاران، صندلی قرار داده شده است. در طول روز می‌توانید افرادی را مشاهده کنید که بر روی این صندلی‌ها نشسته‌اند و اوستا می‌خوانند. این بخش یکی از مهم‌ترین بخش‌های آتشکده آدریان به حساب می‌آید.

• محل نگهداری آتش

محل نگهداری آتش در بخش میانی ساختمان اصلی قرار دارد. این بخش، بی‌تردید مهم‌ترین قسمت آتشکده است. در این بخش از آتش مقدس نگهداری می‌شود. محل نگهداری آتش در این آتشکده، بنایی چهارگوش به ابعاد 14 در 4 متر است. وجود 4 دیوار، بر 4 عنصر اصلی طبیعت دلالت دارد. این بنا دارای چهار درگاه است. 3 درگاه دارای درب شیشه‌ای هستند و در آن‌ها امکان تماشای آتش از پشت شیشه وجود دارد. درب اصلی به‌سمت حیاط راه دارد. فقط آتش‌بان اصلی می‌تواند از این درب استفاده کند. آتش‌بان مسئولیت تغذیه آتش و تمیز‌کردن آن را به عهده دارد. آتش‌بان باید فردی صالح و از یک خانواده اصیل باشد. آتش‌بان هر آتشکده به‌صورت دوره‌ای عوض می‌شود.

آتش در یک مجمر فلزی که مشابه یک جام بزرگ است، نگهداری می‌شود. این مجمر بر روی یک پایه سنگی به ارتفاع حدود 30 سانتی‌متر قرار دارد. مطابق آیین زرتشت، آتش باید از سطح زمین فاصله داشته باشد. به همین خاطر حتی بنای اصلی محل نگهداری آتش نیز ارتفاع بیشتری در مقایسه با کف بنا دارد.

• اتاق یشت آتشکده آدریان

اتاق یشت در غربی‌ترین بخش ساختمان اصلی قرار دارد. این اتاق محل برگزاری مراسم مذهبی زرتشتی است. اتاق یشت دارای دو بخش است. در بخش کوچک‌تر اتاق، یک میز با حدود 30 صندلی به چشم می‌خورد. همچنین در گوشه‌ای از این اتاق، یک ردیف یخچال ویترینی بزرگ به‌منظور نگهداری مواد غذایی قرار دارد. بخش بزرگ‌تر اتاق دارای 40 متر طول و 15 متر عرض است. در این بخش حدود 100 صندلی دور یک میز بزرگ قرار دارد. از این اتاق‌ها برای ادای احترام به درگذشتگان و برگزاری سایر مراسم مذهبی استفاده می‌شود. میز و صندلی و همچنین یخچال نیز برای پذیرایی از مهمانان در نظر گرفته شده‌ است. معمولاً در مراسم درگذشتگان، ابتدا از اموات یاد می‌کنند. سپس کمی اوستا می‌خوانند و در نهایت از کسانی که در این مراسم حاضر بودند، پذیرایی می‌شود.

• آشپزخانه آتشکده آدریان

آشپزخانه نیایشگاه آدریان، انتهای حیاط و پشت ساختمان اصلی قرار دارد. در این آشپزخانه چند پلوپز، یک اجاق و دو تنور نانوایی تعبیه شده است. معمولاً هنگام برگزاری مراسم درگذشتگان از این آشپزخانه استفاده می‌شود. بد نیست بدانید در مراسم مختلف زرتشتی، غذاهای خاصی پخته می‌شود. نان سیرک، حلوای برنج، حلوای شکر و سیرو سداب جزء غذاهای آیینی مخصوص زرتشتیان هستند.

• سالن‌های پذیرایی آتشکده آدریان

سالن پذیرایی با اتاق یشت متفاوت است. از این سالن‌ها برای برگزاری مراسم عروسی، جلسات انجمن زرتشتیان و از این قبیل مراسم استفاده می‌شود. درب ورودی مجموعه سالن‌های پذیرایی، از سمت کوچه زرتشتیان باز می‌شود. مجموعه سالن‌های پذیرایی، شامل ساختمانی 3طبقه است. در طبقه همکف، سالن خسروی و سالن بهمن قرار دارد. این دو سالن مخصوص برگزاری مراسم عروسی، جشن‌ها، مراسم سای و سی روزه و پرسه هستند. طبقه اول به دفتر مرکزی سازمان و سالن غذاخوری اختصاص داده شده است. در طبقه دوم نیز می‌توانید شاهد سالن مخصوص جلسات هیئت مدیره انجمن باشید. از نظر ابعاد، این سالن هم‌اندازه سالن طبقه همکف  است.

• ساختمان‌های دیگر آتشکده آدریان

به غیر از ساختمان اصلی، چهار ساختمان دیگر نیز در این محوطه به چشم می‌خورند. دو عمارت در بخش شرقی و دو عمارت دیگر در بخش غربی قرار دارند. قدمت ساختمانی که در بخش شرقی قرار دارد و دارای سقف شیروانی است، به دوران قاجار باز می‌گردد. عمارت دیگری که در بخش شرقی قرار دارد، در دوران پهلوی ساخته شده است. هر دو این عمارت‌ها به خیابان راه دارند. عمارت‌های غربی، در دوران قاجار ساخته شده‌اند. در حال حاضر از یک ساختمان غربی برای پخت نان در مراسم زرتشتیان استفاده می‌شود.

درباره آتش آتشکده آدریان

آتش هر آتشکده‌ای مهم‌ترین بخش آن است. آتش نماد تقدس یک آتشکده به حساب می‌آید. پس برخلاف تصور بسیاری از مردم، آتش این آتشکده به همین سادگی روشن نمی‌شود. یعنی این‌طور نیست که مقداری چوب را در مجمر آتش بریزند و آن را آتش بزنند. در سال 1296، در روز آذر در ماه آذر که به جشن آذرگان معروف است، آتشی را از آتشکده یزد به این نیایشگاه آوردند. جالب است بدانید آتشی که از آتشکده یزد به این نیایشگاه آمد، در حقیقت به آتشکده آذر فرنبغ تعلق داشت.

پایه این آتش را به جمشید شاه پیشدادی نسبت می‌دهند. این آتش ابتدا در خوارزم بود. در زمان گشتاسب، این آتش را از خوارزم به کابلستان آوردند. در نهایت آتش به جایگاه نهایی خود در کاریان فارس رسید. این آتش قدمت بسیاری دارد و در آیین زرتشتیان بسیار مقدس است. بد نیست بدانید آتش آتشکده‌های غار شگفت یزدان عقدا، ترک‌آباد، هفتادر و احمدآباد نیز از همین آتش برافروخته شده‌اند.

آداب ورود به آتشکده آدریان

آتشکده یک مکان مقدس و آیینی است. پس همانند مساجد مسلمانان، ورود به آتشکده زرتشتیان نیز آداب‌ورسوم خاصی دارد. زرتشتیان در بدو ورود، به سراغ دست‌شویی کوچکی می‌روند که کنار حیاط قرار دارد. آن‌ها ابتدا دست و صورت خود را می‌شویند و سپس راهی معبد می‌شوند. این عمل را می‌توان مشابه وضو در دین اسلام دانست. سپس مردان کلاهی سفید با نام «عرقچین» بر سر می‌کنند. زنان نیز یک روسری تمیز و سفید را بر سر می‌کشند. برای ورود به معبد، مردان و زنان باید کفش‌های خود را در بیاورند. البته موبدان زرتشت از این کار معاف هستند.

پس از ورود به معبد، معمولاً به سراغ آتشدان اصلی می‌روند. بسیاری در کنار این آتشدان، رازونیاز می‌کنند. اگر کسی حاجتی در دل داشته باشد، باید آتشی کنار آتشدان اصلی روشن کند. برای این کار، موبدان یک لیوان متشکل از روغن، آب و فیتیله به هر فرد می‌دهند. بعد از نیت‌کردن، فرد فیتیله را آتش می‌زند و کنار معبد قرار می‌دهد. جالب است بدانید این رسم از هندوستان به آیین زرتشت راه پیدا کرده است. در فیلم‌های هندی نیز می‌توان مشابه همین عمل را مشاهده کرد.

بهترین زمان بازدید از آتشکده تهران

ساعت بازدید از این آتشکده بسیار محدود است. در حقیقت روزانه حدود 4 ساعت امکان بازدید از آن وجود دارد. به همین خاطر می‌توان گفت که ساعات ابتدایی صبح بهترین زمان بازدید از این آتشکده محسوب می‌شود. از طرف دیگر، روزهای پنجشنبه، طرح ترافیک در تهران اعمال نمی‌شود. خوشبختانه در روز پنجشنبه، از ساعت 8:30 الی 12:00 امکان بازدید از آتشکده وجود دارد. پس چه بهتر که پنجشنبه را برای بازدید خود انتخاب کنید. همچنین صبح روز پنجشنبه ترافیک تهران در مرکز شهر بسیار روان است. پس می‌توانید بدون ترافیک و جریمه از این آتشکده دیدن کنید. از نظر آب‌وهوا نیز باید گفت که بهترین زمان بازدید از این آتشکده، فصل بهار و پاییز است. در بهار و پاییز می‌توانید در محوطه بیرونی آتشکده از مناظر لذت ببرید و تصاویر بسیار تماشایی را خلق کنید.

اطلاعات بازدید از آتشکده آدریان

آدرس: تهران، خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، پلاک 4

ساعت بازدید: شنبه تا چهارشنبه از 08:30 تا 13:00 و پنج شنبه ها 08:30 تا 12:00 | برای بازدید از آتشکده حتماً باید از قبل با مدیریت مجموعه هماهنگ کنید.

شماره تماس: 02166706865

هزینه بازدید: رایگان

نکاتی که هنگام بازدید باید در نظر داشته باشید

• در مواقع برگزاری مراسم مخصوص زرتشتیان، امکان بازدید از این آتشکده وجود ندارد؛
• هنگام ورود به این آتشکده، آیین و رسوم زرتشتیان را به‌جای بیاورید؛
• هر آیین آسمانی نزد خداوند محترم است، پس به‌هیچ‌وجه درباره مذاهب دیگر یا درست و اشتباه‌بودن آیین زرتشتیان در این آتشکده صحبت نکنید؛
• امکان بازدید نزدیک از مجمر آتش وجود ندارد؛
• این آتشکده روزهای جمعه تعطیل است؛
• به کتب دینی داخل آتشکده احترام بگذارید؛
• به‌هیچ‌وجه با کفش وارد تالار نمازگاه نشوید.

جاهای دیدنی نزدیک به آتشکده

• موزه آبگینه | در فاصله 250‌متری؛
• کنیسه حییم | در فاصله 400‌متری؛
• استریت فود 30 تیر | در فاصله 700‌متری؛
• موزه ملی ایران | در فاصله 1‌کیلومتری؛
• موزه علوم و فنون | در فاصله 3.8‌کیلومتری.

مسیر دسترسی به آتشکده

هزینه بازدید	رایگان
ساعت بازدید	شنبه تا چهارشنبه از 08:30 تا 13:00 و پنج شنبه ها 08:30 تا 12:00 | برای بازدید از آتشکده حتماً باید از قبل با مدیریت مجموعه هماهنگ کنید
شماره تماس	02166706865
آدرس	تهران، خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، پلاک 4

• اتوبوس

از میان خیابان جمهوری، خط اتوبوس عبور می‌کند. این خطوط معمولاً از میدان بهارستان آغاز می‌شوند و تا نواب ادامه دارند. شما می‌توانید سوار این اتوبوس‌ها شده و در ایستگاه فردوسی پیاده شوید. این ایستگاه در تقاطع بین فردوسی و جمهوری قرار دارد. از این ایستگاه تا ورودی آتشکده  فقط چند صد متر فاصله است.

• تاکسی

خیابان جمهوری از میدان بهارستان تا بعد از چهارراه استانبول یک‌طرفه است. به همین خاطر اگر قصد استفاده از تاکسی دارید، باید از سمت غرب به شرق سوار تاکسی‌های جمهوری شوید. اکثر تاکسی‌ها از نواب مستقیم به‌سمت میدان بهارستان حرکت می‌کنند. فقط کافیست به‌صورت مستقیم، سوار تاکسی‌ها شده و سر سی تیر از تاکسی پیاده شوید.

• مترو

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به آتشکده، ایستگاه مترو سعدی است. این ایستگاه در فاصله 1‌کیلومتری از آتشکده قرار دارد. بعد از حدود 15 دقیقه پیاده‌روی از ایستگاه مترو به آتشکده دسترسی پیدا خواهید کرد. این ایستگاه در تقاطع خیابان سعدی و جمهوری قرار دارد.

• ماشین شخصی

در وهله اول باید بدانید که آتشکده آدریان در منطقه طرح ترافیک قرار دارد. در طول روزهای هفته از ساعت 6 الی 16، عبور‌ومرور خودروهای شخصی در این محدوده غیرمجاز است. به این ترتیب خودروهایی که در این ساعت وارد محدوده طرح ترافیک تهران شوند، مشمول جریمه رانندگی خواهند شد. برای ورود به محدوده طرح ترافیک می‌توانید از سامانه تهران من، مجوز ورود تهیه کنید. از طرف دیگر باید بدانید که خیابان میرزا کوچک خان به‌سمت شمال یک‌طرفه است. خیابان میرزا کوچک خان دقیقاً ادامه خیابان سی تیر، بعد از تقاطع جمهوری است. پس می‌توانید از پل حافظ خودتان را به خیابان جمهوری برسانید و سپس وارد خیابان میرزا کوچک خان شوید. همچنین توجه داشته باشید که در نزدیکی این آتشکده، به‌ندرت فضای پارک خودرو پیدا می‌شود. به همین خاطر بهتر است وسیله نقلیه خود را در نزدیک‌ترین پارکینگ عمومی خیابان جمهوری رها کنید.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره آتشکده آدریان چیست؟ آیا تاکنون از وجود آتشکده تهران آگاه بودید؟ به نظرتان زیباترین آتشکده ایران کجاست؟ نظرات خود را با ما و سایر همراهان به اشتراک بگذارید.