موزه آبگینه تهران | ظرافتی از جنس کریستال

چقدر درباره آثار باستانی تهران شناخت دارید؟ آیا تمام موزه‌های تهران را می‌شناسید؟ امروز قصد داریم یکی از موزه‌های خاص تهران، یعنی موزه آبگینه را به شما معرفی کنیم. این موزه را می‌توان ظریف‌ترین و شکننده‌ترین موزه تهران دانست. با ره بال آسمان همراه باشید تا این موزه را بهتر از قبل بشناسید.

موزه آبگینه کجاست؟

موزه آبگینه در مرکز شهر تهران و محدوده خیابان سی تیر قرار دارد. سی تیر یکی از معروف‌ترین خیابان‌های تهران برای بازدید از موزه‌ها و همچنین کافه‌گردی محسوب می‌شود.

معرفی موزه آبگینه تهران

پیش از شروع، بهتر است بگوییم که موزه آبگینه، جزو بهترین موزه های ایران و استان تهران است که سالانه بیش از ۲میلیون گردشگر از آن بازدید می‌کنند. اگر در فرهنگ لغات معین کمی جست‌وجو کنید، خواهید دید «آبگینه» نام اصیل ایرانی با ریشه فارسی است که به زجاج و شیشه معنا می‌دهد. در موزه آبگینه تهران نیز از شیشه‌‌ها و سفالینه‌های بسیار ارزشمندی نگهداری می‌شود که قدمت آن به هزاران سال پیش بازمی‌گردد.

• ساختمان اصلی موزه آبگینه

ساختمان اصلی موزه آبگینه عمارتی باشکوه و هشت‌ضلعی است. این عمارت به دستور احمد قوام، یکی از نخست‌وزیرهای ایران و سیاستمداران مهم ساخته شده است و قدمتش به اوایل دوره پهلوی اول بازمی‌گردد. این ساختمان زیبا در باغی دل‌باز به مساحت ۷هزار متر‌مربع و در خیابان سی تیر واقع شده است.

فرح دیبا، ملکه ایران، در تمام مدتی که قدرت را دست داشت، تلاش کرد آثار باستانی ایران را گردآوری کند و آن‌ها را به نمایش بگذارد. به این ترتیب، در سال ۱۳۵۴، فرح دیبا این ملک را از مالک شخصی آن خریداری کرد و موزه آبگینه را به وجود آورد. متأسفانه در حین آماده‌سازی موزه آبگینه، به‌خاطر انقلاب، ساخت موزه نیمه‌کاره ماند. منتها با همت مسئولان، در همان سال‌های ابتدایی و حدود ۱۳۵۸، این موزه افتتاح شد.

معماری موزه آبگینه تهران

زمانی که صحبت از موزه آبگینه تهران به میان می‌آید، واقعاً کسی نمی‌داند که باید معماری و ظاهر عمارت قوام السلطنه را ستایش کند یا اینکه از آن به‌عنوان موزه‌ای نفیس یاد کند؟ عمارت قوام السلطنه عمارتی هشت‌ضلعی است که در زمینی به مساحت هزار متر‌مربع بنا شده است. این عمارت از ۲ طبقه و ۱ زیرزمین تشکیل شده است.

در اواخر دوره قاجار، با توجه به سفرهای فرنگ ناصرالدین‌شاه، فرهنگ فرنگی و اروپایی روی ایران و ایرانی تأثیر بسیاری گذاشته بود. این مسئله را می‌توان حتی در سبک معماری عمارت‌های مهم تاریخی از جمله همین عمارت مشاهده کرد.

• معماری قرن نوزدهم

در بسیاری از بخش‌های عمارت قوام، طراحی معماری قرن نوزدهم میلادی اروپا به چشم می‌خورد. در عین حال نیز شاهد حضور المان‌های معماری ایرانی در آن نیز هستیم. برای ارتباط بین طبقه اول و دوم، از پله‌های روسی استفاده شده است که ظاهری کلاسیک و فوق‌العاده باشکوه دارند.

در این ساختمان، به‌جای در و ورودی‌های چوبی، از پنجره‌های دوجداره استفاده شده است تا دمای داخل عمارت به‌خوبی تعدیل شود. در طراحی پلان اصلی این عمارت نیز شاهد وجود یک اندرونی و یک بیرونی هستیم که معیار معماری اصیل ایرانی است. در نمای خارجی عمارت، می‌توانید شاهد بیش از ۵۰ نوع اشکال هندسی آجرکاری باشید. گچ‌بری‌های داخل عمارت به سه دوره مختلف قاجار، دوره سفارت مصر و دوران پس از انقلاب تعلق دارند.

تاریخچه موزه آبگینه

اگر به تماشای آثار تاریخی علاقه‌مندید، قطعاً می‌خواهید برای افزایش اطلاعات عمومی‌تان تاریخچه هر مکانی را که بازدید می‌کنید به‌طور کامل بدانید. بی‌شک، زمانی که درباره تاریخچه یک مکان تاریخی اطلاع داشته باشید، بازدید شما چند برابر دل‌چسب خواهد شد.

همان طور که به‌صورت کوتاه اشاره کردیم، در سال ۱۳۰۷، احمد قوام (که به قوام السلطنه نیز شهرت داشت) دستور داد خانه‌ای هشت‌ضلعی و باشکوه در خیابان سی تیر ساخته شود. احمد قوام یکی از سیاستمدارهای بسیار کارکشته و بانفوذ بود که هم در اواخر دوران قاجار و هم ابتدای دوران پهلوی مجموعاً پنج بار به‌عنوان نخست‌وزیری ایران برگزیده شد.

• سفارت مصر و ساختمان عمارت

پس از آن، دولت عمارت را به مصر واگذار کرد و آن‌ها نیز خانه قوام السلطنه را به سفارت مصر در ایران تبدیل کردند. پس از ۷ سال تملک مصری‌ها، زمانی که رابطه ایران و مصر دچار مشکل شد، این خانه را به افغان‌ها واگذار کردند و مدت کوتاهی خانه قوام، سفارت افغانستان در ایران بود. پس از آن، این خانه به بانک بازرگانی کشور فروخته شد و جزو دارایی‌های این بانک به شمار می‌آمد.

این روند تا سال ۱۳۵۴ ادامه داشت و آسیب بسیاری به این خانه تاریخی در این مدت وارد شد. فرح پهلوی در سال ۱۳۵۴، به‌منظور حفظ آثار تاریخی ایران، این خانه را خریداری کرد. او از طراحان و معماران فرانسوی، اتریشی و ایرانی کمک گرفت تا آن را به موزه‌ای برای نگهداری از آثار سفالینه تبدیل کند.

آشنایی کلی با

در موزه آبگینه تهران بیش از ۲هزار قطعه سفال و شیشه تاریخی نگهداری می‌شود: ۸۹۹ شی‌ء زجاجی و شیشه‌ای، ۶۸۰ اثر سفالینه، ۲۴۲ بلور و ۲۴۳ شیء نفیس دیگر.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های موزه آبگینه سیلندر‌های شیشه‌ای‌اند. این سیلندر‌های شیشه‌ای را طراحان اتریشی طراحی کرده‌اند. جالب است بدانید در ساخت آن‌ها از ستون‌های تخت جمشید اقتباس شده است. به همین خاطر، با‌ارزش‌ترین آثار موزه آبگینه نیز در همین سیلندرها نگهداری می‌شوند که به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح تعلق دارند و آن‌ها را از معبد چغازنبیل در استان خوزستان کشف کرده‌اند.

سفالینه‌های به‌دست‌آمده از بخش‌های مختلف کشور را نیز می‌توانید در تالارها و بخش‌های متعدد موزه مشاهده کنید. در این میان، می‌توان به سفالی دست‌ساز اشاره کرد که به دوران اشکانی تعلق دارد و در طبقه اول از آن نگهداری می‌شود. برای بهبود تجربه بازدید مراجعان، اشیای موزه آبگینه در ۲ طبقه و ۵ تالار تقسیم شده‌اند. در طبقه اول، می‌توانید از تالارهای زرین‌فام، صدف و لاجورد دیدن کنید. در آن‌ها اشیای به‌دست‌آمده در دوران اسلام و معاصر به نمایش گذاشته شده‌اند.

راهنمای طبقات موزه آبگینه

• طبقه اول

این طبقه شامل ۴ بخش راهرو، تالار بلور، تالار مینا و تالار راهنمای صوتی می‌شود.

• راهرو: در راهرو از سفالینه‌های رسی که به هزاره اول تعلق دارند و نیز از ظروف زجاجی قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی اروپایی نگهداری می‌شود.
• تالار بلور: در این تالار، نمونه‌های از آثار زجاجی به چشم می‌خورد. قدمت آن‌ها به هزاره اول پیش از میلاد، دوران هخامنشیان، ساسانیان و اوایل دوره اسلام بازمی‌گردد. به‌علاوه، جزو قدیمی‌ترین بخش‌های موزه نیز محسوب می‌شود. در این بخش تالار، مکعبی عجیب طراحی شده است که ظاهری فرازمینی دارد و در آن آثار شیشه‌ای و بلور نگهداری می‌شوند.
• تالار مینا: در این تالار، می‌توانید شاهد آثار زجاجی مات و براق باشید. از آن‌ها به‌عنوان وسایل دکوری یا شیشه عطر استفاده می‌کردند. قدمت این آثار به هزاره اول و بعضاً هزار دوم پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد و یکی از بخش‌های جذاب موزه آبگینه محسوب می‌شود. همچنین، لازم‌ به‌ ذکر است لوله‌های شیشه‌ای که از حفاری معبد چغازنبیل به‌دست‌آمده و کاربرد مذهبی داشتند نیز در این بخش موزه قرار دارند.
• تالار راهنمای صوتی: در این بخش موزه، فیلم و اسلاید‌های مختلفی برای مراجعان به نمایش درمی‌آید تا آن‌ها را هرچه بیشتر با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا کند. همچنین در این بخش انواع محصولات فرهنگی نیز به فروش می‌رسد.

• طبقه دوم

طبقه دوم موزه شامل بخش‌های راهرو، تالار صدف، تالار زرین فام، تالار لاجورد یک و تالار لاجورد دو می‌شود.

• راهرو طبقه دوم: در بخش راهروی طبقه دوم، از آثار زجاجی و سفالی دوره اسلام نگهداری می‌شود. در این میان، می‌توانید شاهد برخی آثار هنرمندان معاصر نیز باشید.
• تالار صدف: در این بخش، از کارهای سفالی دارای سنگ‌نوشته و آثار زجاجی که بیشتر مصارف تزئینی داشتند نگهداری می‌شود. این آثار بیشتر به دوران اسلام تعلق دارند. همچنین، برخی از آثار میناکاری حاصل دست هنرمندان ایرانی نیز در این تالار به چشم می‌خورد.
• تالار زرین فام: در تالار زرین فام، می‌توانید شاهد آثار سفالی دارای نقش‌ونگار و نوشته‌هایی باشید که قدمت آن‌ها به قرن چهار تا هفتم هجری قمری بازمی‌گردد. بسیاری از این آثار از جنس طلا، لاجورد و فیروزه‌اند. روی آن‌ها می‌‌توانید ادعیه، شعار یا مینیاتورهای کلاسیک را مشاهده کنید.
• تالار لاجورد یک: همان طور که از نام آن مشخص است، در این تالار از کارهای سفالینه با رنگ فیروزه‌ای نگهداری می‌شود. قدمت این آثار به قرن ششم یا هفتم هجری قمری بازمی‌گردد.
• تالار لاجورد دو: در تالار لاجورد دو، نمونه‌هایی از آثار زجاجی دیده می‌شود که قدمت آن‌ها به قرن یازدهم تا سیزدهم هجری قمری بازمی‌گردد.

دیدنی های اطراف موزه آبگینه

• استریت‌فود سی تیر | ۱۰ متر؛
• کافه نادری | فاصله تقریبی ۴۰۰ متر پیاده؛
• آتشکده آدریان | فاصله تقریبی ۳۰۰ متر پیاده؛
• سردر باغ ملی | فاصله تقریبی ۱ کیلومتر پیاده؛
• موزه ملی ایران | فاصله تقریبی ۷۰۰ متر پیاده.

مسیر دسترسی به موزه آبگینه

برای دسترسی به موزه می‌توانید از وسیله نقلیه شخصی یا وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.

• دسترسی با وسیله نقلیه شخصی

پیش از شروع باید بدانید این موزه در محدوده طرح ترافیک تهران قرار دارد. این یعنی ورود از ساعت ۶ تا ۱۷ ممنوع است. برای ورود باید از وب‌سایت تهران من مجوز ورود به طرح ترافیک تهیه کنید. برای دسترسی به این موزه با وسیله نقلیه، بهترین مسیر خیابان امام خمینی است. از خیابان امام خمینی وارد سی تیر شوید و مسیر را به سمت بالا ادامه دهید تا به موزه آبگینه برسید.

• دسترسی با مترو

نزدیک‌ترین مترو به موزه آبگینه ایستگاه مترو حسن‌آباد است. این ایستگاه در خط آبی یا همان صادقیه ـ فرهنگسرا قرار دارد. از ایستگاه مترو حسن‌آباد بر خلاف جهت خودروها در خیابان امام خمینی حرکت کنید تا به سی تیر برسید. آنجا دقیقاً ابتدای خیابان سی تیر است. از آنجا به‌سمت بالا بروید تا به موزه آبگینه برسید.

• دسترسی با اتوبوس

برای دسترسی با اتوبوس به موزه آبگینه می‌توانید از دو خط اتوبوس استفاده کنید. خط اول اتوبوس‌های خط جمهوری ـ بهارستان است. این اتوبوس‌ها زیر پل حافظ ایستگاه دارند. در این ایستگاه، از اتوبوس خارج شوید و با کمی پیاده‌روی در خیابان جمهوری، خودتان را به سی تیر برسانید. علاوه بر این خط اتوبوس، اتوبوس‌هایی که مبدأ یا مقصد آن‌ها پارک شهر یا میدان امام خمینی باشند نیز در نزدیکی خیابان سی تیر توقف دارند.

• دسترسی با تاکسی

برای دسترسی با تاکسی شما می‌توانید با اتوبوس، تاکسی یا مترو خودتان را به میدان فردوسی برسانید. از میدان فردوسی یک تاکسی مستقیم سوار شده و زیر پل حافظ پیاده شوید. از زیر پل حافظ یک تاکسی بگیرید و تقاطع جمهوری از تاکسی پیاده شوید. از تقاطع حافظ ـ جمهوری تا سی تیر فقط ۱۰۰ قدم فاصله است. البته این تکه از مسیر را نیز می‌توانید با تاکسی طی کنید که واقعاً مسیر کوتاهی است. منتها خیابان سی تیر از خیابان امام خمینی به‌سمت بالا یک طرفه است و نمی‌توانید از جمهوری به‌سمت سی تیر را با تاکسی طی کنید.

خب دوستان و همراهان گرامی ره بال آسمان، نظر شما درباره موزه آبگینه چیست؟ آیا تا به حال از این موزه بازدید کرده‌اید؟ به‌نظرتان بهتر نیست در نزدیکی این موزه پارکینگی عمومی احداث شود تا مراجعان با خیال راحت‌تری از این اثر فرهنگی و تاریخی دیدن کنند؟ یا اینکه به‌نظرتان نبود خودروهای دودزا در اطراف ساختمان‌های تاریخی به‌نفع خود این آثار است؟ به‌نظر شما این موزه نیز به‌اندازه موزه ایران باستان ارزشمند است؟ کدام‌یک از آثار باستانی تهران را ترجیح می‌دهید؟ آیا موزه‌ها را می‌توان جزئی از جاهای تفریحی تهران دانست؟