آتشکده آذرگشسب | گنج پنهان و رازهای مگویش

همیشه از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی غرب ایران شنیده‌ایم؛ اما بناهای تاریخی این خطه هم بسیار تماشایی هستند. هرکدام از این بناها با قدمت چندین‌هزارساله اصالت و فرهنگ غنی ایران را روایت می‌کنند. آتشکده آذرگشسب یکی از آن آثاری است که در کتاب‌های ارزشمندی مثل شاهنامه و اوستا درباره‌اش نوشته‌اند. اگر دلتان می‌خواهد در زمان سفر کنید و به گذشته‌ها بروید، بار سفر ببندید و همراهمان شوید. در این مقاله می‌خواهیم از چندوچون این آتشکده پررمز و راز برایتان بگوییم.

آتشکده آذرگشسب کجاست؟

اگر قصد بازدید از این آتشکده را دارید، باید به شمال غرب ایران و استان آذربایجان غربی سفر کنید؛ البته مقصد اصلی روستای نصرت آباد در 45کیلومتری شهرستان تکاب است. در نزدیک این روستا منطقه‌ای به اسم تخت سلیمان تکاب است که بنایی تاریخی به همین اسم در آن وجود دارد. بعضی‌ها این منطقه را به اسم شیز هم می‌شناسند. آتشکده آذرگُشَسب را در بخشی از بنای تخت سلیمان ساخته‌اند.

معرفی آتشکده آذرگشسب

آتشکده تخت سلیمان از اصلی‌‌ترین آتشکده های ایران است که قدمتش به دوره ساسانیان می‌رسد. در دوره ایران باستان با روی‌آوردن مردم به دین زرتشت ساخت آتشکده‌ها بسیار پراهمیت بود. به همین خاطر در شهر بزرگی مثل تخت سلیمان چندین آتشکده بزرگ و کوچک ساختند؛ اما آتشکده آذرگشسب ویژگی برتری نسبت‌به دیگر آتشکده‌ها داشت. در دوره ساسانیان سه آتش مقدس در ایران روشن بود که از آن‌ها در سه آتشکده بزرگ نگهداری می‌کردند. این آتش‌ها بخشی از آتش (وهرام) یا بهرام بودند و هرکدام به یکی از طبقه‌های اجتماعی تعلق داشت. زرتشتی‌ها باور داشتند که آتش بهرام ترکیبی از 16 آتش بود و به آن خدای جنگ می‌گفتند. طبق باور آن‌ها این آتش جاودانه بود و به همه‌جا روشنایی می‌بخشید.

آتش بُرزین مهر (آتش عشق و والا) به برزیگران (کشاورزها) تعلق داشت و از آن در آتشکده‌ای نزدیک نیشاپور نگهداری می‌کردند. آتش فَربغ (آتش فَر ایزدی)، آتشی برای موبدها و بلندپایگان بود. از این آتش در آتشکده آذر فرنبغ یا آتشکده کاریان در کاریافت فارس نگهداری می‌کردند. آتش آذرگشسب برای ارتشیان، سپاهیان و شاهان بود و محل نگهداری آن، آتشکده تخت سلیمان است. بنای آتشکده آذرگشسب را در بالای کوه اسنَوند و در بلندای ۳هزارمتری ساخته‌اند تا در معرض دید همه باشد. تخت سلیمان برای ساسانی‌ها به‌اندازه تخت جمشید برای هخامنشی‌ها اهمیت داشت. خیلی از پادشاه‌های ساسانی در آن دوره برای عبادت با پای پیاده از تیسفون به تخت سلیمان می‌رفتند. ‌این مکان دیدنی را در سال 1316 هجری شمسی به ثبت ملی رسانده‌اند.

نام های دیگر آتشکده آذرگشسب

خیلی از بناهای قدیمی در هر دوره از تاریخ اسامی مختلفی داشتند. آتشکده تخت سلیمان هم از این ویژگی بی‌بهره نیست. اسامی این آتشکده در متون قدیمی نشان از شهرت تخت سلیمان تکاب دارد. در بعضی از متن‌ها این بنا را آذرگشنسب معرفی کرده‌اند که مخفف آن آذرگشسب است. این لغت از سه کلمه اوستایی تشکیل می‌شود. «اسپ» یا «اسب»، «آذر» به معنی آتش و «گشن» به معنی نر و بسیار است. به همین خاطر به آذرگشسب، «آتش اسب نر» یا «آتشی بسیار جهنده مثل برق» می‌گویند. بعضی‌ها هم آن را «آتش فرشته دین مزدیسنایی» می‌دانند که صاحب اسب‌های زیادی بود.

روایت‌هایی درباره این اسامی وجود دارد که شنیدنش خالی از لطف نیست. زمانی که دیوها «بهمن دژ» را طلسم کرده بودند، کیخسرو برای آزادکردن آن به اردبیل امروزی رفت. در همان لحظه ناگهان همه‌جا شب شد و به پیروزی کیخسرو امیدی نبود؛ اما یکدفعه آتشی از آسمان روی یال اسب نر پایین آمد و نورش همه‌جا را روشن کرد. کیخسرو توانست با کمک این آتش پیروز شود. او معتقد بود که خدای اهورامزدا این آتش را برای کمک به او فرستاده است. به همین خاطر برای تشکر از اهورامزدا آتشکده آذرگشسب را ساخت تا از هدیه او در آنجا محافظت کند.

دیگر اسامی آتشکده تخت سلیمان در زبان‌های مختلف

«پلوتارک» مورخ یونانی در نوشته‌هایش آتشکده آذرگشسب یا تخت سلیمان را «فِراد» نامیده است.« شَیز» اسم دیگر این بنا است که درواقع به «جَیز» یا «جَیس» اشاره می‌کند. جَیس اسم یکی از شهرهای مقدس و قدیمی در ایران باستان بود. در بعضی از نوشته‌ها اسم «گَنجَک» آمده است. رومی‌ها به این آتشکده گانزَک، گَنزَک و گَنزه می‌گفتند. ارمنی‌ها آن را به اسم‌های گنزکا، گزن، گنگ، کادزا و یونانی‌ها به گنزکا، گادزاکا و گادزا می‌شناختند. در نوشته‌های تازی آتشکده را با اسم‌های جَزَن، جَنزَه، جَزنَق و جَنزَقه معرفی کره‌اند. گنذزک، گنژگ، گزن و گنگ از اسم‌های رایج در زبان سریانی است که به این بنا اشاره می‌کند. در دوره پهلوی به آتشکده تخت سلیمان «شَیچ» می‌گفتند. اگر رد آتشکده آذرگشسب را در شاهنامه فردوسی بگیرید، به اسم «چیچست» می‌رسید. این اسم 69 بار در شاهنامه آمده است؛ اما «چِئی‌چَست» قدیمی‌ترین اسم بناست که در کتاب اوستا نوشته‌اند.

تاریخچه آتشکده آذرگشسب

بنای تاریخی آذرگشسب قدمت دورودرازی دارد. ساخت این بنا به دوره ساسانیان برمی‌گردد؛ اما اگر بخواهیم رد سنگ‌بنای تخت سلیمان را در تاریخ بگیریم، به ۳هزار سال قبل یعنی پیش از حکومت هخامنشی می‌رسیم. باستان‌شناس‌ها بعد از کاوش در آنجا نشانه‌هایی از دوره پارینه‌سنگی و عصر آهن یک، دو و سه پیدا کرده‌اند. تحقیق‌ها نشان می‌دهد این منطقه محل زندگی پارت‌ها، مادها، سکاها و ماناها بود. در هر دوره بنایی جدید روی باقی‌مانده‌ بناهای قبلی می‌ساختند. این بناها برای دوره‌های مختلفی مثل هخامنشی، اشکانی، ساسانی و ایلخانی است؛ اما چیزی که کاملاً مشخص است، رونق‌گرفتن تخت سلیمان در زمان حکومت ساسانی‌هاست.

دلیل ساخت آتشکده آذرگشسب در دوره ساسانی

هدف ساسانیان در آن دوره تقویت حکومت مرکزی بود. آن‌ها تلاش می‌کردند از دین باستانی زرتشت و آیات اوستا محافظت کنند. زادگاه اوستا «ائیریانم وئجه» جایی در ری امروزه بود؛ اما در آن دوره «خاندان مهران» یکی از خاندان‌های معروف اشکانی آن را اداره می‌کرد. ساسانی‌ها به این خاندان اعتماد نداشتند و تصمیم گرفتند زادگاه اوستا را به شمال غرب ایران و استان آذربایجان ببرند. آذربایجان غربی به‌خاطر نزدیکی به «تیسفون»، پایتخت ساسانی‌ها، مکانی مطمئن بود. بعد از انتقال ائیریانم وئجه، اسمش را به «ایران ویج» تغییر دادند. ساسانی‌ها کلمه ایران را که در بخش اول این اسم است، برای سرزمینی یک‌پارچه انتخاب کردند. در دوره باستان به زبان پارسی این لغت را «آریانام» و در زبان اوستایی «آریانِم» می‌گفتند. این واژه در دوره اشکانی به «آریان» تغییر پیدا کرد؛ اما ساسانی‌ها همان واژه قبلی را استفاده می‌کردند.

اهمیت آتشکده آذرگشسب برای ساسانی‌ها

آتشکده آذرگشنسب جایگاه مهمی برای شاهان ساسانی داشت. همچنین نشانی از اتحاد دین و دولت در آن دوره بود. خیلی از پادشاه‌ها برای ادای نذرهایشان با پای پیاده به این آتشکده می‌رفتند. زر، ملک و غلام‌هایشان را به معبد هدیه می‌دادند و برای پیروزی در جنگ‌ها دعا می‌کردند. آتشکده تخت سلیمان در دوره انوشیروان ساسانی (خسرو اول) بسیار رونق پیدا کرد. در آن دوره اطراف آتشکده بناهای متعددی ساخته بودند و تخت سلیمان شهری آباد بود.

آتشکده تخت سلیمان در زمان بعد از اسلام

بعد از ورود اسلام به ایران، اعراب به بخش‌های مختلفی مثل آذربایجان حمله و آن‌ مکان‌ها را فتح کردند. موبدهای آتشکده آذرگشسب یا تخت سلیمان برای حفظ معبد با سرداران فاتح پیمان بستند. طبق این پیمان قرار شد که موبدها برای جلوگیری از ویران‌شدن آتشکده، مالیات بپردازند. روحانیون معبد با این پیمان توانستند، 400 سال دیگر از آتشکده آذرگشسب محافظت کنند.

ورود ایلخانان مغول

ایلخانان مغول بعد از حمله به ایران، تخت سلیمان را به‌عنوان تفرجگاهی تابستانی انتخاب کردند. این منطقه آب‌وهوایی ییلاقی داشت و بهترین مکان برای تفریح در روزهای گرم تابستان بود؛ البته ایلخان‌ها در همان ابتدا بخشی از آتشکده آذرگشسب را ویران کردند؛ اما بناهای جدیدی به‌جای آن‌ ساختند. ایوان شرقی، سالن شورا، ساختمان هشت و 12ضلعی آثاری است که از دوره «آباقا خان» به جا مانده است. بخشی از این بناها هنوز هم در تخت سلیمان هست و قدمتی 700ساله دارند.

نقش آتشکده آذرگشسب در هر دوره

در دوره ساسانی آتشکده تخت سلیمانی محلی برای آموزش موبدها و عبادتگاه زرتشتی‌ها بود. مراسم‌هایی مثل نیایش و تاج‌گذاری شاهان ساسانی را در این آتشکده برگزار می‌کردند. این آتشکده خزانه‌ای امن برای مردم بود. آن‌ها به موبدها و روحانی‌ها اعتماد داشتند و دارایی‌های ارزشمندشان را به آن‌ها می‌سپردند.

معمولاً در زیر آتشکده‌ها فضایی وجود داشت که اموال باارزش را در آنجا نگهداری می‌کردند. همچنین احتمال می‌دهند که زیر سقف‌های قوسی آتشکده غنیمت‌های جنگی و اموال شاهان را پنهان می‌کردند. بر اساس نوشته‌های تاریخی آتشکده آذرگشسب در دوره ایلخانی و خلفای عباسی، تفرجگاهی تابستان بود. این بنا را چهارمین تمدن باستانی در جهان می‌دانند. آن را در سال 1382 هجری شمسی در یونسکو ثبت جهانی کرده‌اند.

معماری آتشکده آذرگشسب

فضای بیرونی آتشکده

تخت سلیمان را در دشتی وسیع ساخته‌اند که به هر طرف سر بچرخانید، دامنه کوه‌ها را می‌بینید. دورتادور این بنا حصاری به شکل بیضی وجود دارد. به‌طور کلی دو مربع در این بیضی است. در مرکز مربع شمالی آتشکده آذرگشسب خودنمایی می‌کند. اطراف هر مربع حصاری مستطیلی است که آن را با 60 برج استوانه‌ای مشخص کرده‌اند. فضای بیرونی آتشکده دارای صحن و ورودی است. در بخش جنوب شرقی و شمال دو دروازه هست که زمان ساختش به دوره ساسانیان برمی‌گردد. دروازه جنوبی آتشکده را هم ایلخانی‌ها ساخته‌اند.

حیاط پشتی آتشکده مکانی برای پرورش ترکه‌های معطر بود. معمولاً از چوب‌های معطر در مراسم‌های تاج‌گذاری استفاده می‌کردند. این ترکه‌ها را در آتشدان‌ها می‌ریختند و عطر خوشی در فضا می‌پیچید.

پلان داخلی آتشکده آذرگشسب

آتشکده‌های ساسانی از سبک و معماری خاصی پیروی می‌کردند. این بناها از اتاقی اصلی، چند تالار و ۸ در تشکیل می‌شدند. اتاق اصلی آتشکده آذرگشسب مربعی بود و از هر چهار سمت ورودی طاق‌داری داشت. سقفی گنبدی اتاق را با آجر ساخته‌ بودند و زیر آن آتش روشن می‌کردند. زرتشتی‌‌ها معتقد بودند که نور خورشید نباید به آتش بتابد. این تفکر کاملاً با باور هخامنشی‌ها متفاوت بود. به همین خاطر آتشکده‌های مربوط به دوره ساسانی فضایی بسته داشت و دارای سقف بود. اطراف اتاق اصلی راهروها و دالان‌هایی ساخته‌ بودند که محل عبادت بود. مساحت چهارطاق اصلی آتشکده با رواق‌های اطراف به 2121 مترمربع می‌رسد. دیوارهای اصلی آتشکده از جنس سنگ و ملات گچ است.

اگر به سمت راست اتاق اصلی بروید، اتاق دیگری هست که در آن از آذرگشسب یا همان آتش اسب نر نگهداری می‌‌کردند. می‌گویند این آتش نزدیک به 700 سال شعله‌ور بود و حتی یک بار هم خاموش نشد.

ایوان خسرو

ایوان خسرو از دیگر بخش‌های آتشکده است که آن را هم‌زمان با بنای آتشکده و در دوره خسرو اول ساختند. مراسم‌ بزرگی مثل تاج‌گذاری را در این ایوان برگزار می‌کردند و بزرگان و شاهان در آنجا جمع می‌شدند. ایوان خسرو، ایوانی باشکوه و مجلل بود. بلندای این ایوان به 18.5 متر و پهنای آن به 12 متر می‌رسید و عمقی 27متری داشت. در بخشی از این ایوان، «طاقدیس»، تخت خسرو اول، را گذاشته‌ بودند که جلوه ویژه‌ای به آنجا داده بود. در ساخت بنای ایوان از آجرهای قرمز استفاده کرده بودند که زیبایی آن را دوچندان کرده بود.

بازسازی ایوان خسرو به دوره ایلخانان مغول برمی‌گردد. ایلخان‌ها برای تزئین بنا از گچ‌بری‌های تماشایی و کاشی‌های زرین استفاده کرده‌‌اند. نقاشی‌های به‌جامانده روی دیوارهای ایوان خسرو، از دیگر یادگاری‌های دوره ایلخانی است. در انتهای ایوان دو اتاق هست که به حوض‌خانه‌ای هشت‌گوش شباهت دارد. این حوض‌خانه از بخش‌های دیگری است که ایلخان‌ها به تخت سلیمان اضافه کرده‌اند. تا 80 سال قبل یکی از دیوارهای ایوان خسرو که بازسازی‌اش به دوره ایلخانی مربوط است، پابرجا بود؛ اما بعد از وقوع زلزله این دیوار هم فروریخت. عده‌ای باور دارند برای ساخت ایوان خسرو، از ایوان مدائن یا همان طاق کسری الهام گرفته‌اند؛ البته ایوان خسرو نسبت به طاق کسری کوچک‌تر است. امروزه فقط می‌توانید دو دیوار به‌جامانده و بلند از این ایوان را ببینید.

ویرانی آتشکده آذرگشسب

آتشکده آذرگشسب یا تخت سلیمان محل نگهداری سلاح‌های جنگی و گنجینه‌های شاهان بود. در سال 624 میلادی «هراکلیوس»، امپراتور روم شرقی، به آذربایجان غربی حمله کرد و خسرو پرویز را شکست داد. هراکلیوس آتشکده تخت سلیمان را ویران کرد و همه غنیمت‌ها را به غارت برد.

بعدها زمانی که ایلخانان وارد ایران شدند، بنای آتشکده را مرمت کردند؛ البته آقابا خان در آن دوره به دین اسلام روی آورده بود. به همین خاطر روی بنای باقی‌مانده آتشکده، مسجدی ساخت که کاشی‌کاری‌هایی با نقش‌ونگارهای جذاب داشت. بعد از ویران‌شدن مسجد، فقط بخشی از این کاشی‌ها به یادگار ماند.

دریاچه آتشکده آذرگشسب

کنار آتشکده تخت سلیمان می‌توانید از دریاچه‌ای تماشایی و شگفت‌انگیز دیدن کنید. کمی قبل‌تر گفتیم که در پلان اصلی تخت سلیمان دو مربع بزرگ وجود دارد. دریاچه تخت سلیمان در مرکز مربع جنوبی است. درازای این دریاچه به 110 متر و پهنایش به 80 متر می‌رسد. این چشمه رسوبی از عمق 112متری لایه‌های زمین به سطح آن می‌آید؛ البته عمق دریاچه در ابتدا آن‌قدر زیاد نبود؛ اما به‌مرور با انباشته‌شدن رسوب‌ها در لبه‌ دریاچه عمق آن بیشتر شد. هرساله حدود 9 میلی‌متر رسوب روی این تپه جمع می‌شود. چیزی که همه را متحیر می‌کند، ارتباط زیرزمینی این دریاچه با کوه زندان تخت سلیمان است. دریاچه آتشکده تخت سلیمان را در سال 1316 هجری شمسی به ثبت ملی رساندند.

دمای آب در عمق دریاچه 40 درجه سانتی‌گراد و در سطح آن 21 درجه است. این دما در همه فصل‌ها ثابت است. آب دریاچه تخت سلیمان املاحی مثل منیزیم، کلسیم، کلر، سولفات و سدیم دارد. به همین خاطر این آب برای نوشیدن و شنا مناسب نیست؛ اما وجود این املاح رنگ جذابی به دریاچه داده است. اطراف دریاچه تخت سلیمان و در عمق آن گیاهی رشد نمی‌کند. تورفتگی‌ای در دریاچه هست که در آن 30 تا 40 سانتی‌متر املاح زرد جمع می‌شود و به سطح آب می‌رسد.

این تورفتگی با شیبی تند تا عمق دریاچه ادامه دارد. اگر می‌خواهید تصویری از شکل داخلی دریاچه داشته باشید، مخروطی وارونه را تصور کنید. دو جوی آب از شمال و جنوب دریاچه به پایین تخت سلیمان سرازیر می‌شود. این جوی‌ها در ادامه به زمین‌های اطراف می‌ریزند.

افسانه‌هایی درباره دریاچه تخت سلیمان

همیشه شنیدن باورهای قدیمی جالب و شنیدنی است. در متن‌های تاریخی نوشته‌های مختلفی درباره به‌وجودآمدن دریاچه تخت سلیمان نوشته‌اند. بعضی‌ها می‌گویند حضرت سلیمان این دریاچه را با کوبیدن عصایش در آن مکان به وجود آورد. زمانی که او عصایش را به زمین می‌کوبد، چشمه‌ای از آن محل می‌جوشد. این چشمه در طی سال‌های طولانی به دریاچه‌ای شگفت‌انگیز تبدیل شد.

طبق باوری قدیمی زمانی که «هرمزد» پادشاه ایرانی از تولد حضرت مسیح (ع) باخبر شد، فرستاده‌ای به بیت‌ لحم فرستاد. او پیامی برای حضرت مریم (س)، مادر حضرت مسیح (ع) داشت. هرمزد به فرستاده گفت: «به مادر آن فرزند بگو که فرزندت فردی نیکوکار، شریف و مشهور می‌شود و به مقامی مهم می‌رسد.» حضرت مریم (س) برای تشکر از هرمزد کیسه‌ای از خاک به فرستاده داد. او در پیامش به پادشاه ایران گفت: «به پادشاهت بگو که در این خاک، ساختمانی وجود دارد.» فرستاده قبل از رسیدن به محل استقرار شاه، مریض شد و کیسه را در تخت سلیمان امروزی دفن کرد. پادشاه بعد از شنیدن خبر دستور ساخت بناهایی در همان اطراف را داد؛ اما قبل ساخت بناها از محل دفن کیسه چشمه‌ای جوشید و باعث آبادی تخت سلیمان شد.

خزانه‌ای در قعر دریاچه تخت سلیمان

حکایت دیگری درباره این دریاچه در قدیم‌ها رایج بود. عده‌ای می‌گویند در اعماق دریاچه گنجینه‌ای ارزشمندی پنهان است. یکی از این حکایت‌ها مربوط به دوره هخامنشی است. «کوروش» از بزرگ‌ترین پادشاه‌های هخامنشی بود که بر «کروسوس»، پادشاه لیدیه، پیروز شد. او در زمان برگشت به ایران خزانه‌ای از وسایل قیمتی کروسوس را به غنیمت گرفت. کوروش بعد از برگشت به ایران برای ادای نذر به تخت سلیمان رفت و خزانه را در آب دریاچه انداخت.

باورهای دیگری هم درباره دریاچه تخت سلیمان هست. زمانی که «آنتونیو»، سردار رومی، به تخت سلیمان حمله کرد، موبدهای معبد، غنیمت‌ها و وسایل باارزش را به دریاچه انداختند. حتی در زمان حمله سپاه هراکلیوس به تخت سلیمان موبدها این کار را دوباره انجام دادند. با این کار دیگر رومی‌ها به وسایل ارزشمند دسترسی نداشتند تا چیزی را غارت کنند. موبدها معتقد بودند که این اشیاء هدیه‌ای برای «آناهیتا»، الهه آب‌ها، است. همچنین می‌گفتند که آناهیتا از آن‌ها در برابر دشمن حفاظت می‌کند.

جاهای دیدنی آتشکده آذرگشسب

امروزه فقط ویرانه‌‌هایی از دوره اشکانی، ساسانی و ایلخانی در این آتشکده باقی مانده است. بقایای آتشکده و تالارها مهم‌ترین بخش‌های به‌جامانده از آن دوران است. کافی است چند لحظه چشم‌هایتان را ببندید و عظمت و شکوه آتشکده را در قدیم‌ترها تصور کنید. آجربه‌آجر این بنا راوی روزگاری از تمدن‌های باستانی است. بهتر است دوربین عکاسی همراهتان باشد. بی‌تردید به کارتان می‌آید.

جاهای دیدنی اطراف آتشکده آذرگشسب

جاهای دیدنی اطراف ارومیه زیاد است؛ اما حالا که تا شهر تکاب و آتشکده آذرگشسب آمده‌ایم، بهتر است دیدنی‌های حوالی آن را در لیست مقصدهایمان بگنجانیم. دیدنی‌های همین منطقه به‌تنهایی می‌تواند برنامه سفری چندروزه را کامل کند. اگر اهل تاریخ و افسانه باشید، حسابی به شما خوش می‌گذرد. اگر خوش‌اقبال باشید و پای حرف سال‌خورده‌های منطقه بنشینید، حتماً داستان‌های زیادی برایتان دارند. این منطقه مهد قصه‌هاست، همان طور که هر بنایش افسانه‌ای برای گفتن دارد.

مسجد جامع تخت سلیمان

ایرانی‌ها از قدیم به زندگی اجتماعی نگاه ویژه‌ای داشتند و همیشه به آموزش و مباحث اجتماعی اهمیت می‌دادند؛ پس نیاز بود تا مراکزی داشته باشند تا در آنجا دور هم جمع شوند. بهترین گزینه برای این کاربرد، عبادتگاه بودند. این مکان‌ها را معمولاً برای گردهمایی‌ها، آموزش و عبادت‌های گروهی می‌ساختند. آتشکده آذرگشسب یکی از این مکان‌ها بود و رونق زیادی هم داشت؛ اما با حمله رومی‌ها تقریباً چیزی از آن باقی نماند. بعد از مسلمان‌شدن ایرانیان بود که آقاخان، برادرزاده هلاکوخان مسجدی روی ویرانه‌های آتشکده ساخت؛ ولی این مسجد هم سال‌ها بعد رو به ویرانی رفت و کسی سراغش را نگرفت. حالا هم از آن فقط کاشی‌های نقش‌برجسته‌اش باقی مانده است تا هنر آن دوران را در خاطر ما نگه دارد.

کوه زندان سلیمان، از جاهای دیدنی اطراف آتشکده آذرگشسب

زندان تخت سلیمان یا همان «زندان دیو» به «زندان سلیمان» و «زندان تخت طاووس» هم معروف است. این زندان، حفره‌ای در دل کوه با بنایی از جنس ساروج روی آن بود؛ اما از تمام آن بنا فقط آثار کمی باقی مانده است. اگر فکر می‌کنید این حفره دهانه آتشفشان است، این‌طور نیست. حتی چیزهای عجیب‌تری هم درباره آن وجود دارد. قدیم‌ترها در علوم مدرسه می‌خواندیم که حفره کوه‌ها از جنس سنگ آذرین و دگرگونی است؛ اما این زندان از این سنگ‌ها به وجود نیامده است. عمق زندان تخت طاووس 80 متر است. اگر این عدد را در کنار بلندای 87 تا 108متری کوه در نظر بگیریم، همه چیز جالب‌تر می‌شود. این حفره آتشفشان نیست، با این حال دهانه‌ای 65متری دارد.

سنگ اژدها

سنگ اژدها در واقع دیواری به بلندای یک‌ونیم تا دو متر و درازای 250متری است که به تخت سلیمان نزدیک است. از نظر علمی این سنگ از رسوب‌های دریاچه تخت سلیمان به وجود آمده است. تا اینجا همه‌چیز طبیعی است و نمی‌شود چیزی را به اژدها ربط داد؛ اما مردم محلی باور دارند که این سنگ اژدهایی بوده و به فرمان سلیمان نبی(ع) به سنگ تبدیل شده است.

تخت بلقیس

احتمالاً شما هم داستان دلدادگی حضرت سلیمان و ملکه سبا را شنیده‌اید. این داستان حتی در قرآن هم آمده است. شاید به خاطر نیاورید؛ پس یادآوری می‌کنم که اسم ملکه سبا بلقیس بود. حالا همه‌چیز هیجان‌انگیزتر شد؛ مگرنه؟ بلقیس در راه آمدن به تخت سلیمان بود که پیامبر تصمیم گرفت معجزه‌ای به او نشان بدهد. بعد از گفت‌وشنود و مشورت‌های زیاد، قرار شد که قلعه بلقیس را به تخت سلیمان بیاورند. یکی از یاران پیامبر این مسئولیت را به عهده گرفت و از پس آن هم به‌خوبی برآمد. ملکه سبا که به قلعه پیامبر رسید با دیدن قلعه خودش شگفت‌زده شد. او با دیدن این معجزه به پروردگار یکتا ایمان آورد و داستان به‌خوبی به پایان رسید. قلعه یا همان تخت بلقیس حالا سه‌هزار سالی هست که در این منطقه قرار دارد. یونسکو این تخت کهن را ثبت جهانی کرده است.

آبگرم و آبشار قینرجه

در قینرجه که نزدیک تکاب است، چند حوضچه آب گرم وجود دارد که خاصیت درمانی دارند. به این حوضچه‌ها «دربند» یا «حمام» قدیم می‌گویند. این حوضچه‌ها از جاهای دیدنی اطراف ارومیه هستند. احتمالاً با دیدن حباب‌های جوشان آن‌ها که دمای 40درجه‌ای آب را یادآوری می‌کنند، حسابی هیجان‌زده می‌شوید. قینرجه چشمه آب سرد هم دارد که آن هم برای بدن شفاست. کمی آن‌طرف‌تر هم آبشار قینرجه است. این آبشار به عطر خوش سنگ‌هایش معروف است. بد نیست که در سفرتان به آن هم سری بزنید و از زیبایی و عطر خوشش لذت ببرید.

بهترین زمان بازدید از آتشکده آذرگشسب

در هر فصل از سال که به شهرستان تکاب سفر کنید، زیبایی‌های خاص همان فصل شگفت‌زده‌تان می‌کند؛ اما چون این شهر جزء شهرهای مناطق سردسیری است، احتمالاً فصل‌های گرم‌تر انتخاب بهتری است. اگر پیشنهاد دقیق‌تری بخواهید، این منطقه در خنکای دل‌پذیر اردیبهشت صفای دیگری دارد. در این ماه زمین هم سرسبز است و تا چشم کار می‌کند زیبایی نصیبتان می‌شود.

اطلاعات بازدید آتشکده آذرگشسب

آدرس	استان آذربایجان غربی، 43کیلومتری شمال شرقی تکاب، روستای نصرت آباد.
شماره تماس	04445455312
روزهای بازدید	تمام روزهای هفته به‌جز روزهای عزاداری
ساعات بازدید	بهار و تابستان ساعت 8 تا 20، پاییز و زمستان از ساعت 8 تا 17:30
هزینه بازدید	۵ هزار تومان در سال 1400

مسیر دسترسی

در هر جای ایران که هستید، باید برای رفتن به آتشکده آذرگشسب به استان آذربایجان غربی سفر کنید. از شهر ارومیه و جاده تکاب بگذرید و خودتان را به روستای نصرت آباد برسانید. این آتشکده در 45کیلومتری شمال شرق تکاب است. بعد از پشت‌سرگذاشتن43 دقیقه به آنجا می‌رسید. آتشکده آذرگشسب یا تخت سلیمان از معروف‌ترین جاهای دیدنی تکاب است؛ پس از هرکس مسیر را بپرسید، راهنمایی‌تان می‌کند. یادتان نرود این بنای تماشایی در دامنه کوهستان است. به همین خاطر قبل از رفتن از پربودن باک بنزین مطمئن بشوید.

 

آتشکده آذرگشسب یکی از مهم‌ترین آتشکده های ایران باستان و بخشی از مجموعه بی‌نظیر تخت سلیمان است. تلاش کردیم در این سفر مجازی با ره بال آسمان برای بازدید از این مجموعه مشتاق بشوید. اگر در گذشته این آتشکده را دیده‌اید، از تجربه‌هایتان بنویسید. برای خواندن آن‌ها مشتاق هستیم.