قبرستان دانسفهان | گورستانی که شبیه به موزه است

قبرستان‌ها می‌توانند از جالب‌ترین آثار تاریخی باشند. ما قبرستان‌ها را برای این باارزش می‌دانیم که افراد مهم را در خود جا می‌دهند؛ مثلاً تخت فولاد اصفهان که چندین پیامبر را در خود جا داده است. اما قبرستان‌هایی هستند که ما افراد دفن‌شده در آن‌ها را نمی‌شناسیم. این دسته از قبرستان‌ها به علت تاریخی‌بودن جالب هستند. برای مثال قبرستان دانسفهان قزوین که قبرستانی متعلق به 300 سال پیش است. چیزی که باعث جلب توجه در این گورستان شده نحوه درج اطلاعات است. مثلاً سنگ‌ قبرهای امروزی حاوی نوشته و عکس هستند و ما چیزی درباره شغل صاحب قبر نمی‌دانیم؛ اما در این قبرستان همه چیز متفاوت است. با ما همراه باشید تا تمام نکات باارزش و جالب این گورستان قزوینی را به شما معرفی کنیم.

قبرستان دانسفهان کجاست؟

گورستان دانسفهان یکی از جاهای دیدنی اطراف قزوین است که در ایران و حتی در خود قزوین ناشناخته است. متأسفانه بی‌توجهی به این اثر تاریخی باعث تخریب قسمت‌هایی از آن و سودجویی تعدادی افراد ناآگاه شده است. اینکه شما درباره این قبرستان کنجکاو شدید و دارید این متن را می‌خوانید یکی از تعجب‌برانگیزترین اتفاقات است. بگذریم. همه ما از فرهنگ غنی که در استان قزوین جریان دارد، آگاهیم. برای اینکه ریشه این فرهنگ را پیدا کنید، باید درباره گذشته آن بدانید. این گورستان گوشه‌ای از گذشته قزوین را در دل خود جا داده است. برای رسیدن به این گورستان به استان قزوین بروید و آدرسی که پایین گذاشته‌ایم را دنبال کنید تا به یکی از قدیمی‌ترین قبرستان های تاریخی ایران برسید.

آدرس: استان قزوین، شهرستان بوئين زهرا، شهر دانسفهان، محله مطهری، خیابان شهید زین‌الدین

تاریخچه گورستان دانسفهان

نظر نویسنده کتاب «تاریخ اسلام در قفقاز و آسیای میانه» این است که قبرستان دانسفهان 300 سال پیش ساخته شده است. نوع قبرها و طراحی‌ها و نمادهای روی آن‌ها خبر از آیین کهن شمنیستی و توتم‌گرایانه دارند. این دو آیین از اولین آیین‌های بشر است. شمنیسم به معنای دانایی‌گرایی است که از اولین رسوم اندیشه و از عمیق‌ترین تفکرات بشر است. در ادیان تصویری مانوی و شمنیستی، مفاهیم به کمک نقاشی، نماد، رنگ و جلوه‌گری به پیروان آن‌ها منتقل می‌شد.

شاهسون‌های منطقه بوئین زهرا با توجه به منابع، از اولین پیروان این ادیان قبل از ظهور اسلام بوده‌اند. بعد از ظهور اسلام، مردم متفکر شاهسون‌ها از اولین گروه‌هایی بودند که به اسلام و شیعه گرایش پیدا کردند. امروزه از مانوی‌گرایی و شمنیستی فقط چند رسم و بنا مانند گورستان باقی مانده است. قدیمی‌تر از قبرستان دانسفهان هم در ایران وجود دارد. شهر یئری مشگین شهر، یکی دیگر از قبرستان با آثار شمین‌گرایی است. نمادهای این قبرستان با نمادهای دانسفهان شباهت دارد.

بخش های مختلف قبرستان دانسفهان

گذشته قبرستان را گفتیم تا برسیم به معرفی قبرهای این گورستان. قبرهایی که در این گورستان وجود دارد نقوشی از دوک‌ نخ‌ریسی، تسبیح، انگشتر، مُهر، سوزن، کوزه، گلابدان، قیچی، مناره، گدسته، رحل و قرآن دارند. این نقوش چندین معنی را به همراه داشتند. یک معنی آن احترامی است که بازماندگان به متوفی داشته‌اند. معنی دوم پیشه و شغل متوفی بوده است و معنی آخر آن جنسیت متوفی بوده است.

برای مثال قبری که مهر و تسبیح روی آن حک شده به معنی این است که فرد درگذشته، فردی مؤمن بوده است و دوک و قیچی حک شده روی قبر یعنی صاحب این قبر خانم است. قبرهای قدیمی‌تر نقوش بیشتری دارند. بعد از آمدن اسلام، سنگ قبرها تفاوت‌های مهمی پیدا کرد. قبرهای اسلامی مانند آثار یک هنرمند خطاط مشهور است. خطوطی که روی این قبرها وجود دارند بسیار متنوع است. در حاشیه قبرها با خط توقیع خطاطی شده است. در میانه سنگ اشعار و اطلاعاتی با خط نسخ، ریحان یا نستعلیق شکسته نوشته شده است. زیبایی این نوشته‌ها حاکی از مهارت و چیره‌دستی خطاط آن است.

علت شهرت گورستان دانسفهان

منطقه‌ای که قبرستان در آن واقع شده یکی از کهن‌ترین قسمت‌های ایران و آسیا است. نشانه‌ها حاکی از این است که تمدن سگزآبادی یکی از اولین تمدن‌هایی است که از یکجانشینی مردم در فلات ایران، به وجود آمده است. البته اهمیت بوئین زهرا به قبل از اسلام ختم نمی‌شود. مردم متمدن این منطقه با آمدن اسلام شروع به غنی‌ترکردن فرهنگ خود کردند. آثار تاریخی و هنری که در این منطقه وجود دارد، صحت ادعا ما را تأیید می‌کند. هر کدام از آثار شهرستان بوئین زهرا اهمیت خاص خود را دارد. قبرستان دانسفهان هم یکی از این آثار مهم است. قدمت این گورستان مربوط به قبل از اسلام است. متأسفانه افراد ناآگاهی که به دنبال عتیقه بودند باعث خرابی قسمت‌هایی از این اثر باارزش شدند. ما امیدواریم مردم با آگاهی و مسئولان با برنامه‌ریزی از این تکه مهم تاریخی حفاظت کنند.

جاهای دیدنی نزدیک به قبرستان دانسفهان

منطقه حفاظت شده دانسفهان

منطقه حفاظت شده دانسفهان، منطقه‌ای واقع در جنوب جاده بوئین زهرا به همدان است. این منطقه  27هزار هکتار مساحت دارد. هدف از ساخت چنین منطقه‌ای افزایش جمعیت گونه‌های در معرض انقراض بوده است. بعضی از گونه‌های جانوران و پرندگانی که در گذشته در این منطقه وجود داشته‌اند، امروزه منقرض شده‌اند. برنامه مسئولان منطقه حفاظت شده، احیای این گونه‌هاست. تا به امروز افزایش تعداد پرندگان کمیاب با موفقیت همراه بوده است. در گذشته شکار بی‌رویه آهو و میش و قوچ، باعث انقراض این گونه‌ها شده است. امید است که این حیوانات دوباره به چرخه طبیعت این منطقه بازگردند.

باغ‌های دانسفهان

باغ های دانسفهان را به داشتن کوچه‌ باغ‌های قدیمی می‌شناسند. مردم سعی کرده‌اند بافت سنتی و زیبای این منطقه را حفظ کنند و موفق هم شدند. هر ساله گردشگران بسیاری به این باغ‌ها سر می‌زنند تا خاطرات کودکی برایشان زنده شود و بوی خاک نم‌خورده را دوباره استشمام کنند. طبیعتی که در این باغ‌ها وجود دارد، در هر فصل و در هر هوایی زیباست. فاصله این باغ‌ها تا قبرستان دانسفهان زیاد نیست؛ پس حتماً از باغ‌های واقع در دانسفهان دیدن کنید.

مسیر دسترسی به گورستان دانسفهان

غرب ایران جاده‌های زیبایی دارد. اکثر جاهای دیدنی قزوین در مناطق سرسبز واقع شده‌اند؛ یعنی شما هم در مسیر و هم در مقصد تفریح می‌کنید. رسیدن به بوئین زهرا چندان سخت نیست. از آنجایی که این شهرستان در استان قزوین مشهور است، برای پیداکردن آن با مشکل مواجه نمی‌شوید. در مسیر نام این شهرستان را به وفور روی تابلوها می‌بینید. بعد از رسیدن به بوئين زهرا باید دنبال شهر دانسفهان باشید. این شهر وسعت بسیاری ندارد؛ پس به راحتی می‌توانید محله مطهری را پیدا کنید. در این محله دنبال خیابان شهید زین‌الدین باشید. وقتی به این خیابان وارد شدید، قبرستان دانسفهان از دور مشخص می‌شود. بازدید از این قبرستان حدوداً 2 ساعت طول می‌کشد. بهتر است برای اینکه گرمای هوا آزارتان ندهد، صبح زود حرکت کنید تا بازدیدتان زودتر تمام شود.

آدرس: استان قزوین، شهرستان بوئين زهرا، شهر دانسفهان، محله مطهری، خیابان شهید زین‌الدین

امیدواریم از معرفی قبرستان دانسفهان لذت برده باشید. لطفاً وظیفه گردشگری خود را به درستی ایفا کنید و مراقب آثار ارزشمندی که در این قبرستان است باشید. ممکن است جور زمان باعث کمرنگ‌شدن بعضی نقوش شده باشد؛ اما ناامید نشوید و کمی بیشتر دقت کنید. اگر قبلاً از این گورستان دیدن کرده‌اید، در قسمت نظرات می‌توانید تجربه‌هایتان را با ما و سایر همراهان ره بال آسمان به اشتراک بگذارید. سفرتان ایمن و حالتان خوب.