روستای دورک اناری | صددانه یاقوت در کنار دره عشق

اگر به چهارمحال و بختیاری سفر کرده‌اید یا ساکن این استان زیبا هستید، احتمالاً لیستی از جاهای دیدنی شهرکرد دارید. شاید هم برای گشت‌وگذار در این شهر کوهستانی به راهنمای سفر به شهرکرد احتیاج پیدا کنید. اگر روستاها را هم در لیست مقصدهایتان گنجانده‌اید، روستای دورک اناری را هم به این لیست بلندبالا اضافه کنید. بازدید از این روستا با ناردانه‌های پاییزی و طبیعیت بکر بهاری‌اش خاطره خوبی در دفتر زندگی‌تان می‌شود.

روستای دورک اناری کجاست؟

 

یکی از استان‌های تماشایی غرب ایران، استان چهارمحال و بختیاری است. جاده رؤیایی شهرکرد به ایذه هم در این استان قرار دارد. این جاده با طبیعت چشمگیر زاگرس، مسیر را هم به اندازه مقصد دل‌چسب می‌کند. مراتع و چمن‌زارها، گوسفندها که آرام در دشت‌ها چرا می‌کنند و بزهای بازیگوشی که بالاوپایین می‌پرند، منظره‌ای تماشایی است. روستاهای این مسیر هنوز جان خودشان را به شهرها نسپرده و زنده‌اند. چشمه‌سارها در دل این طبیعت می‌تپند و جنگل‌های بلوط آن هنوز هم خانه سنجاب‌های کوچک و دوست‌داشتنی است؛ کارتون بنر را به یاد دارید؟ در کنار همه این‌ها، این جاده پرپیچ‌وخم و خطرناک است؛ پس اگر غرق زیبایی جاده و نوستالژی‌هایتان شدید، توقف کنید و از آرامش کوهستان لذت ببرید.

در جاده شهرکرد به ایذه، به روستاهای پوارز و جوزستان می‌رسید. این دو روستا طبیعت جذابی دارند. اگر اهل عکاسی از زندگی‌های ساده و مردم مهربان روستا هستید، در این روستاها چرخی بزنید. دوربینتان را غلاف نکنید، هنوز منظره‌های بسیاری برای قاب‌کردن باقی مانده است. بعد از این دو روستا به روستای دورک اناری می‌رسید که به «سرزمین یاقوت های سرخ زاگرس» معروف است. روستای دورک از سه بخش دورک سفلی، وسطا و علیا تشکیل شده است. این روستا در بخش ناغان در شهرستان کیار و در کوهپایه کوه بزمنی در منطقه حفاظت‌شده هلن است. روستای دورک مرکز دهستان مشایخ هم هست. چهارمحال و بختیاری آب‌وهوایی سرد و کوهستانی دارد که برای پرورش انار مناسب نیست؛ اما به‌خاطر شرایط اقلیمی روستای دورک اناری شهرکرد، این روستا پر از باغ‌های انار است. این روستا تابستان‌های گرم و زمستان‌هایی با سرمای ملایم دارد.

منطقه حفاظت شده هلن

هلن اسم پزشکی بود که با پزشکی ایرانی و از تبار بختیاری ازدواج کرد و به این منطقه آمد. او و همسرش به مردم این منطقه کمک‌های زیادی کردند و جان خیلی‌ها را نجات دادند؛ مردم هم برای قدردانی از این بانو، اسم رشته‌کوهی در آن منطقه را هلن گذاشتند. دشتی در نزدیکی این رشته‌کوه هم هلن نام‌گذاری کرده‌اند. این منطقه حفاظت‌شده بسیار زیباست؛ چشمه‌سارهای این منطقه تماشایی است و کارون پرآب هم از رشته‌کوه هلن سرچشمه می‌گیرد. پیچ‌وتاب مسیر کارون در این منطقه پیچ‌وخم‌های بهشت را به تصویر می‌کشد.

تاریخچه روستای دورک اناری

روستای دورک شاهپوری قدیم، قدمتی 400ساله دارد؛ اما جاده اصلی از میان آن گذشت و زمین هم برای توسعه و آبادانی روستا کم بود؛ پس روستا را به محل جدیدی در شمال غرب روستای قبلی منتقل کردند.

دلیل نام‌گذاری روستای دورک اناری

روستای دورک در میان دو تنگه قرار دارد. محلی‌ها می‌گویند این دو تنگه شبیه «دو رگ» است که روستا را در آغوش گرفته است. دو رگ با گذشت سال‌ها دچار فرسایش زبانی شده است و آن را به «دو رک» تغییر داده‌اند. حالا اسم این روستا «دورک» است و به‌خاطر باغ‌های انار فراواناش به آن «دورک اناری» می‌گویند. این روستا به روستای دورک شاهپوری یا دورک شاپوری هم معروف هستند. خیلی‌ها هم این روستا را به اسم روستای یاقوت های سرخ می‌شناسند.

آداب و رسوم مردم روستای دورک اناری

روستای دورک 250 خانواده دارد که با هم حدود هزار و ده نفر هستند. اهالی این روستا از قوم بختیاری هستند و به همین گویش هم صحبت می‌کنند. مردان روستای دورک چوغا و زنان آن لچک و مینا می‌پوشند که پوشش مردم بختیاری است. در این روستا هرساله جشن انار با آیین سنتی ناردُنگ برگزار می‌شود؛ این جشن آنقدر معروف است که در پاییز گردشگران برای شرکت در آن راهی این روستای اناری می‌شوند.

• آیین سوگواری

مردم بختیاری، مردمی خون‌گرم و مهربان هستند و این از مراسم سوگواری‌شان هم پیداست. اگر خدای نکرده کسی در روستای دورک عزیز جوانی را از دست بدهد، پیرزن‌های روستا برای او آواز سوزناکی می‌خوانند؛ این آواز غم‌انگیز که آن را به زبان شیرین لری می‌خوانند، «گاگریو» نام دارد و آن را با ساز چپ همراه می‌کنند. پیچیدن گاگریو و صدای ساز چپ از اندوه مردم روستا خبر می‌دهد. امیدواریم اهالی این روستا همیشه شاد و باغ‌ها و مزارعشان همیشه پربرکت باشند.

• بردشیر

بردشیر شیری سنگی است که اگر به قبرستان‌های قوم بختیاری سری بزنید، احتمالاً آن را می‌بینید. این شیر نماد شجاعت و دلیری است و روی قبر قهرمانان محلی این قوم نصب می‌شود.

• مراسم ازدواج

قدیم‌ترها در این روستا رسمی بود که به آن «ناف‌بری» می‌گفتند. در این مراسم دختر و پسر را از بدو تولد یا وقتی سن کمی داشتند، برای ازدواج با هم انتخاب می‌کردند؛ به این انتخاب، نشان‌کردن هم می‌گفتند. دختر و پسری که نافشان را برای هم بریده بودند، وقتی به سن ازدواج می‌رسیدند، باید با هم ازدواج می‌کردند. این روزها این رسم تقریباً از بین رفته است.

مراسم دیگری که از قدیم‌ها به یادگار مانده است، مراسم نامزدی است. خانواده داماد با روسری زیبایی به خانه عروس می‌روند و مادر داماد روسری را روی سر عروس می‌گذارد. این روسری حکم همان انگشتر نامزدی را دارد. در مراسم عروسی روستای دورک شاهپوری، ساز و دهل می‌نوازند و ترانه‌های شاد می‌خوانند و می‌رقصند. ترکه‌بازی هم از بازی‌های مرسوم بختیاری‌ها در مراسم عروسی است.

• مراسم سنتی ناردُنگ روستای دورک اناری

از آخرهای آبان تا اوایل آذر، زن‌های روستای دورک، دانه‌های انار را روی پارچه‌هایی تمیز بر پشت‌بام خانه پهن می‌کنند. آن‌ها دیگ‌های بزرگ را به حیاط خانه‌ها می‌آورند تا از دانه‌های انار رب بپزند و کار رب‌گیری را شروع کنند. روستای دورک شهرکرد از مهم‌ترین مرکزهای پخت رب در چهارمحال است. برای درست‌کردن رب انار اول انارها را دانه و بعد دانه‌ها را آب‌گیری می‌کنند. آب انار را می‌پزند تا غلیظ و به رب تبدیل شود؛ در آخر زنان دورکی چاشنی‌های گیاهی خاص خودشان را به رب اضافه می‌کنند تا عطر و طعم رب‌ها مثال‌زدنی باشد. در کنار رب انار، محلی‌ها از انارهایشان ترشی، لواشک، شربت و… هم درست می‌کنند. در این زمان گرشگرها از هرجای ایران و حتی خارجی‌ها برای شرکت در این مراسم به این روستا می‌روند. 80درصد رب‌هایی هم که در این جشن می‌پزند، به بازارهای تهران، اصفهان و خوزستان می‌رسد.

آب و هوای روستای دورک اناری

احتمالاً وقتی اسم شهرکرد را می‌شنوید، به یاد آب‌وهوایی سرد و کوهستانی می‌افتید؛ اما انار که در چنین آب‌وهوایی رشد نمی‌کند. این روستا به‌خاطر قرارگرفتن در میان دو تنگه آب‌وهوایی متفاوت دارد. تابستان‌های این روستا کمی گرم است؛ اما زمستان‌های آن آنقدری که چهارمحال و بختیاری انتظار دارید، سرد نیست.

جاهای دیدنی روستای دورک اناری

طبیعت تماشایی این روستا و مراسم جذاب ناردنگ به‌تنهایی برای جذب گردشگران به این منطقه بکر کافی است؛ اما روستای دورک شاپوری جاهای دیدنی زیبایی هم دارد.

• مسجد روستای دورک اناری

روستای دورک شاپور مسجدی دارد که قدمت آن به دوره محمدرضا پهلوی می‌رسد. این مسجد را در سال 87 ثبت ملی کرده‌اند.

• آبشار دره عشق روستای دورک شاپوری

این آبشار 100متری یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی روستای دورک شاپوری است. آب این آبشار زلال و آشامیدنی است و نیازی به تصفیه ندارد. برای رسیدن به این آبشار باید از دل طبیعتی بکر و از روی پلی سیمی گذر کنید. این پل در روستای «دو پلان» است. این پل را با هشت سیم خیلی ضخیم ساخته‌اند. نگران مقاومت این پل نباشید؛ چون آن را با میخچه‌های فلزی محکم، به دو طرف دره وصل کرده‌اند. دیواره و کف پل هم با تخته‌های چوبی پوشانده شده است. این مسیر قدیم‌ترها برای عبور عشایر کوچ‌نشین بود؛ اما حالا از آن استفاده این چنینی نمی‌شود. روی پل بایستید و نگاهی به پایین بیندازید، این منظره ارزش راهی را دارد که پشت سر گذاشته‌اید.

• افسانه دره عشق

در زمان‌های قدیم عاشق و معشوقی در دو طرف دره زندگی می‌کردند. در آن زمان پلی برای رسیدن آن دو به هم وجود نداشت. احتمالاً آن‌ها آرزوی پلی را داشتند که سال‌ها بعد روی دره ساخته شد. کسی نمی‌داند این دو یار عاشق چه مدت صبوری کردند؛ اما در آخر هر دوی آن‌ها خودشان را در آب رودخانه انداختند تا شاید در میانه راه به هم برسند. می‌شود انتهای این افسانه را با نرسیدن بست؛ اما بیایید امیدوار باشیم که جایی در پایین دست کلبه‌ای است که آن دو همه عمر در آن زندگی کردند؛ البته هیچ سندی برای این افسانه وجود ندارد؛ با این حال اهالی آن را باور دارند و این دره هم به همین خاطر به دره عشق معروف شده است.

سوغات روستای دورک اناری

• انار و فراورده‌های آن

اگر به فصلش به این روستا سفر کنید، انار و هرچیزی که به آن مربوط می‌شود از سوغاتی‌های این روستاست. مردم این روستا با انار، رب، ترشی، لواشک، شربت و… درست می‌کنند. اگر اهل خوراکی‌های ترش و ملس هستید، زنبیل سوغاتی‌هایتان را همین جا پر کنید.

• محصولات کشاورزی

در این روستا کشاورزی به شیوه سنتی آن رواج دارد؛ پس همه محصولات طبیعی و سالم هستند. سبزی‌ها و محصولات تازه زمین‌ها می‌توانید سوغاتی خوبی برای اقوام و آشنایان باشد.

• سرمه دوزی

هنر تزیین پارچه ترمه با نخ‌های ملیله را «ترمه دوزی» یا «سرمه دوزی» می‌گویند. این هنر قدمتی 2500 تا 3000ساله دارد؛ اما زنان بختیاری هنوز هم با جان‌ودل به پارچه سوزن می‌زنند و این هنر را زنده نگه داشته‌اند. سرمه دوزی هم سوغات شهرکرد است و هم از صنایع دستی روستای دورک اناری است.

یادتان نرود که خرید بدون واسطه از محلی‌ها به کسب‌وکار و زندگی آن‌ها رونق و به مال شما برکت می‌دهد. شما با خریدکردن از اهالی روستا، روستایی زیبا و پر از آداب‌ورسوم سنتی را زنده نگه می‌دارید. با این کار مردم روستا نیازی به مهاجرت به شهرها پیدا نمی‌کنند و می‌توانند در خانه و کاشانه خودشان بمانند؛ پس فراموش نکنید که خرید کوچک شما تأثیر بزرگی در اقتصاد روستا دارد.

نکات سفر به روستای دورک اناری

این روستا به‌خاطر گذر رود ارمند از کنارش، جاده‌ای با پهنای کم دارد که مناسب تردد اتوبوس نیست. تورهای گردشگری نمی‌توانند برنامه سفرشان را با اتوبوس بچینند. اگر شما هم عازم این روستا هستید، بهترین وسیله نقلیه برایتان خودروی خودتان یا مینی‌بوس است. اخیراً خدمات اینترنت به این روستا رسیده است؛ پس نگران این موضوع نباشید.

بهترین زمان سفر

بهترین فصل رفتن به روستای دورک اناری، به هدف شما از بازدید از روستا ارتباط مستقیمی دارد. اگر برنامه گشت‌وگذارتان را به هوای طبیعت بکر منطقه چیده‌اید، بهترین زمان فصل بهار و تابستان است. در بهار، طبیعت سرزنده و شاداب است و در تابستان رودها خروشان و چشمه‌سارها پرآب است؛ اما اگر انار و ناردانه‌اش شما را تا این روستای زیبا کشانده است، پاییز بهترین فصل برای شماست. جشنواره استانی انار دورک اناری و مراسم سنتی ناردنگ، در این فصل برگزار می‌شود.

اقامتگاه

در نزدیکی روستای دورک اناری، اقامتگاه بوم‌گردی ساخته‌اند. اقامتگاه بو‌گردی «سای دا» و «مهروماه» می‌توانند گزینه‌های شما برای اقامت باشند.

مسیر دسترسی

رفتن تا چهارمحال و بختیاری را به شما می‌سپاریم. از اینجا دو مسیر برای رسیدن به روستای دورک وجود دارد. مسیر اول این است که خودتان را از شهرکرد به منطقه ناغان برسانید و از این منطقه به روستا بروید. مسیر دوم هم سفر به شهرستان لردگان است؛ از آنجا می‌توانید راهی «سه‌راهی ارمند» شوید که منطقه‌ای معروف و دیدنی است و بعد از آن به روستای دورک بروید.

با ره بال آسمان به روستای دورک اناری سری زدیم. من در تمام این مسیر مجازی به یاد شعر آقای مصطفی رحماندوست بودم، «صد دانه یاقوت، دسته به دسته …» این شعر را از کتاب‌های مدرسه‌تان به‌خاطر دارید؟ اگر تجربه سفر به این روستای خوش‌آب‌وهوا و دیدن یاقوت‌های سرخش را دارید، برایمان در کامنت‌ها از تجربه‌تان بنویسید؛ خواندنی می‌شود.