حمام فین کاشان | روایت داستان قتلی تاریخی

کاشان را همه ما به شهر گل و گلاب می‌شناسیم. در گوشه‌ای از این شهر زیبا و سرسبز، باغی قدیمی جا خوش کرده است. این باغ در کنار هزاران خاطره خوش خود، خاطراتی تلخ و خونین را در سینه خود نگه می‌دارد. با ما همراه باشید تا حمام فین کاشان را بهتر بشناسید و از رازهای سربه‌مهر آن باخبر شوید.

حمام فین کاشان کجاست؟

حمام فین در فاصله 6‌کیلومتری جنوب شهر کاشان، در دل منطقه‌ای سرسبز و خوش‌آب‌وهوا قرار دارد. در گذشته روستایی با نام فین در این منطقه وجود داشت. در حال حاضر فین بخشی از شهر کاشان است که در انتهای خیابان امیرکبیر قرار دارد. این منطقه را به باغات فراوان و سرسبز می‌شناختند تا اینکه مجموعه‌ای معروف با نام مجموعه فین در آن بنا شد. در حال حاضر این منطقه به حمام و باغ فین شهرت دارد.

معرفی کلی حمام فین کاشان

حمام فین کاشان در بخش جنوبی باغ فین قرار دارد. این حمام شامل دو حمام کوچک و بزرگ می‌شود. حمام کوچک از نظر ساخت، قدیمی‌تر از حمام بزرگ است. حمام کوچک در دوران صفویه بنا شد. در دوران قاجار، حمام کوچک را به خدمه اختصاص دادند و حمام بزرگ را برای استفاده امرا بنا کردند. این حمام یکی از آثار تاریخی مهم کاشان محسوب می‌شود. علاوه‌بر قدمت تاریخی، این حمام همان مکانی است که در سال 1230، امیرکبیر در آن به قتل رسید.

تاریخچه حمام فین

در گذشته دور و دوران صفویه، این باغ را با نام باغ شاهی می‌شناختند. گویا در آن دوران این باغ تحت تصرف خاندان پادشاهی بود و افراد دیگر حق استفاده از آن را نداشتند. به‌تدریج با کاهش قدرت سلطنت صفویه، این باغ از باغ شاهی به باغ فین تغییر نام پیدا کرد. در اواخر دوره صفویه، حمامی کوچک در بخش جنوبی باغ ساخته شد. تاریخ دقیق ساخت این حمام مشخص نیست. حتی کسی نمی‌داند این حمام در دوره پادشاهی کدام پادشاه صفوی بنا شد. حمامی که از آن صحبت می‌کنیم، همان حمام کوچک باغ فین کاشان است. این حمام به احتمال فراوان مخصوص استفاده خاندان سلطنتی بنا شده بود. بر اساس نظر کارشناسان، قدمت این حمام به حدود 500 سال پیش می‌رسد.

در دوران قاجار نیز پادشاهان قجری از این باغ استفاده می‌کردند. فتحعلی شاه قاجار کسی بود که دستور ساخت یک حمام بزرگ در کنار حمام قدیمی فین را صادر کرد. حمام کوچک به حمام خدمه و حمام بزرگ به حمام امرا تبدیل شد. در همان دوران، فتحعلی شاه دستور داد تا دستی به سروگوش حمام کوچک بکشند. به این ترتیب حمام کوچک نیز بازسازی شد.

از نظر معماری کاملاً می‌توان تشخیص داد که این دو حمام در دو دوره زمانی مختلف بنا شده‌اند. در حمام بزرگ می‌توانید شاهد زرق‌وبرق زندگی لوکس و اشرافی خاندان قاجار باشید. در عین حال حمام کوچک بسیار ساده و بی‌آلایش است. این حمام در سال 1382 در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید. در حال حاضر حمام فین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران به حساب می‌آید.

معرفی بخش‌های مختلف حمام

در طول این مقاله، بارها و بارها به حمام کوچک و حمام بزرگ اشاره کردیم. پس همان طور که متوجه شده‌اید، حمام فین دارای دو بخش مختلف است. در این قسمت هر دو بخش حمام را به شما معرفی خواهیم کرد:

• حمام کوچک

همان طور که در طول متن خاطرنشان کردیم، حمام کوچک، حمام قدیمی این باغ است. بر اساس اسناد تاریخی، قدمت این حمام به دوران صفویه باز می‌گردد؛ اما کسی درباره تاریخ دقیق و بانی ساخت آن اطلاعی ندارد. این حمام از نظر معماری بسیار ساده است. به همین خاطر بسیاری احتمال می‌دهند که از همان ابتدا، این حمام را برای استفاده خدمتکاران در نظر گرفته بودند. در بخش خزینه حمام، 7 کاشی قدیمی وجود دارد. قدمت این کاشی‌ها به حدود 500 سال پیش باز می‌گردد. این کاشی‌ها بسیار ارزشمند هستند و در معرض نمایش عموم مردم قرار دارند.

این حمام از نظر ظاهری، هیچ زرق‌وبرقی ندارد؛ اما شاهد یک قتل تاریخی و بسیار معروف بوده است. همان طور که می‌دانید، ناصرالدین‌شاه قاجار، در تاریخ 20دی1230 دستور داد تا میرزا تقی خان فراهانی، معروف به امیرکبیر را در این حمام به قتل برسانند. به همین خاطر حمام کوچک شهرت بسیاری دارد. لازم به ذکر است پس از قتل ننگین صدراعظم، این حمام و باغ به‌دست فراموشی سپرده شد. در دوران مشروطه، اشرار به این حمام حمله کردند و اشیای بسیاری را از آن به سرقت بردند.

• حمام بزرگ

در دوران قاجار، پادشاهان قجری به این باغ سرسبز و بزرگ علاقه‌مند شدند. برای اولین بار توجه فتحعلی شاه قاجار به این باغ جلب شد. او دستور داد تا کنار حمام قدیمی، یک حمام جدید بنا کنند. حمام جدید مخصوص استفاده امرا بود. به همین خاطر از حمام قبلی بزرگ‌تر و مجلل‌تر بود. از‌این‌رو در ساخت آن از ستون‌های مرمری بزرگ استفاده کردند. در این حمام از تزئیناتی همانند نقاشی‌های سقفی و گچ‌بری به‌خوبی استفاده شده است.

این حمام دو سربینه دارد. یک سربینه در نزدیکی ورودی قرار دارد. در انتهای این سربینه، یک سکو و بخاری دیواری می‌بینید. همچنین در این سربینه می‌توانید شاهد نورگیرهایی مزین به کاشی‌های مشبک باشید که رو به باغ باز می‌شوند. سربینه دیگر در بخش میانی حمام قرار دارد. در این سربینه حوضی بزرگ به چشم می‌خورد. همچنین یک مسیر تردد در ضلع شرقی این سربینه وجود دارد. گویا هنگام خروج، اول از سربینه دوم و سپس از سربینه اول عبور می‌کردند. به این ترتیب در کنار بخاری دیواری گرم می‌شدند، پاهای خود را می‌شستند و سپس به سربینه اول می‌رفتند تا لباس‌های خود را بپوشند.

معرفی جاذبه‌های دیدنی مجموعه فین کاشان

حمام فین در مجموعه‌ای تاریخی و باغی دل‌باز قرار دارد و یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی کاشان محسوب می‌شود. در ادامه شما را با سایر جاذبه‌های دیدنی این باغ آشنا خواهیم کرد:

• باغ فین کاشان

در ابتدای مقاله اشاره کردیم که باغ فین کاشان را در گذشته با نام باغ شاهی می‌شناختند. پادشاهان صفوی با کشیدن دیوار و قرار‌دادن برج و بارو دورتادور باغ، آن را مخصوص استفاده خاندان سلطنتی کردند. این باغ بسیار سبز و تماشایی است. زمانی که وارد باغ می‌شوید، هوا چند درجه خنک‌تر می‌شود. این باغ 33هزار مترمربع وسعت دارد. قدم‌زدن در این باغ و تماشای درختان کهن‌سال آن می‌تواند روح شما را تازه کند.

• حوض‌های باغ

حوض‌ها و سیستم آب‌رسانی این باغ یکی از جاذبه‌های دیدنی آن محسوب می‌شود. همین طور که در باغ قدم می‌زنید، راه‌آب‌هایی سنگی را مشاهده خواهید کرد. در این راه‌آب‌ها، فواره‌هایی سفالی به چشم می‌خورد. این راه‌آب‌ها به حوضچه‌های مختلف منتهی می‌شوند. تمام این سیستم آب‌رسانی، نمادی از مهندسی ایرانی به حساب می‌آید. باید بدانید که هیچ‌کدام از این فواره‌ها دارای پمپ یا سیستم مکانیزه دیگری نیستند. در حقیقت فشار آب به‌شکلی تنظیم شده است که آب از هر فواره بیرون بزند. همچنین در کف حوضچه جوشان، 160 حفره وجود دارد. نیمی از این حفره‌ها مخصوص مکش آب و نیمی دیگر مخصوص فواره آب هستند. به این ترتیب آب همیشه در جریان است و حوضچه لجن نمی‌بندد.

• کوشک صفوی حمام فین

کوشک صفوی یا همان صوفه عباسی یکی دیگر از جاهای دیدنی این مجموعه است. این عمارت 2طبقه در دوران شاه عباس اول بنا شد. از این عمارت برای برگزاری انواع جشن و مراسم استفاده می‌کردند. کوشک صفوی دارای ظاهری چهارضلعی است. در میان آن حوضی بزرگ قرار دارد. هنوز هم می‌توانید شاهد نقاشی‌هایی کم‌رنگ از رضا مصور در بخش ورودی عمارت باشید. حوض معروف سکه نیز در همین عمارت قرار دارد. بسیاری معتقدند با انداختن سکه در این حوض، حاجت آن‌ها برآورده می‌شود. البته باید برای این کار دقت فراوانی داشته باشید که سکه را دقیقاً در داخل حفره میان حوض بیاندازید.

• عمارت سردر حمام فین

عمارت سردر یک ساختمان 2طبقه است که در بخش ورودی باغ قرار دارد. قدمت این عمارت به دوران صفویه باز می‌گردد. در این عمارت تالاری بزرگ وجود دارد که مسیر ارتباطی فضای بیرونی و درونی باغ است. در طبقه پایین این عمارت، یک هشتی به چشم می‌خورد که محل انتظار مراجعان است. بعد از هشتی وارد دالان ورودی می‌شوید. این عمارت دارای ایوان‌های بسیار بزرگی است که به 4طرف باغ مشرف می‌شوند.

• کوشک قاجار حمام فین

همان طور که از نام آن پیداست، این کوشک در دوران قاجار بنا شد. در سال 1189 خورشیدی، فتحعلی شاه قاجار دستور ساخت این کوشک را صادر کرد. در میان این کوشک، حوضی زیبا به چشم می‌خورد. یکی از زیباترین بخش‌های کوشک قاجار، نقاشی‌هایی است که در سقف آن می‌بینید. این نقاشی‌ها اثر صنیع الملک غفاری هستند. البته متأسفانه به‌دلیل کم‌توجهی مسئولان و رطوبت هوا، بخشی از این نقاشی‌ها کم‌رنگ شده و آسیب دیده است.

• حمام

حمام بزرگ و حمام کوچک در بخش جنوبی باغ قرار دارند. بازدیدکنندگان می‌توانند از هر دو حمام دیدن کنند. در حمام کوچک، با کمک مجسمه‌های مومی، فرهنگ مردم کاشان را به مراجعان معرفی می‌کنند.

داستان مرگ امیرکبیر در حمام فین کاشان

گفتیم که بیشتر شهرت این حمام تاریخی به داستان قتل امیرکبیر مربوط است. همان طور که مي‌دانید امیرکبیر یکی از افراد خوش‌نام در تاریخ است. او در طول زندگی خود، برای استقلال، پیشرفت و آزادی کشور تلاش‌های بسیار کرد. پادشاهان قاجاری، مخصوصاً ناصرالدین شاه، به فکر عیش‌ونوش و خوش‌گذرانی بود. در این حین امیرکبیر برای آبادانی کشور تلاش می‌کرد. از‌این‌رو اختلاف نظرهای بسیاری بین ناصرالدین شاه و صدراعظم او، یعنی امیرکبیر به وجود آمد. ناصرالدین شاه که نمی‌توانست شاهد مخالفت کسی با خودش باشد، دستور قتل وی را صادر کرد. او دستور داد تا جان این امیر را در حمام فین کاشان بگیرند.

حمام فین دارای یک درب ورودی و یک درب خروجی است. مأموران بی‌رحم قتل امیر از قبل خودشان را برای این کار شوم آماده کرده بودند. به همین خاطر هنگامی که امیر در حمام بود، درب ورود و خروج را بدون اینکه متوجه شود، بر او بستند. همین طور که امیرکبیر در گرم‎خانه غرق در فکر و خیالات خود بود، ناگهان با جلادان شاه رو‌به‌رو شد. فردی با نام علیخان، مسئول قتل امیرکبیر بود. گویا چند لحظه‌ای بین امیر و علیخان صحبت‌هایی ردوبدل شد. در نهایت علیخان که از شاه دستور داشت، به امیرکبیر گفت که خودش را برای مرگ آماده کند. او به امیرکبیر اجازه داد تا خودش روش مرگ را انتخاب نماید.

امیر ابتدا غسل کرد و در میان گرم‌خانه نشست. او از علیخان خواست تا دو رگ بازوی او را با تیغ بزند. امیر همین طور نشسته بود و خون از پیکر او فواره می‌زد. چه کسی می‌داند؟ شاید در آخرین لحظات هم استقلال و آزادی مردم ایران از فکر او می‌گذشت. در نهایت علیخان دستور داد تا به بین دو کتف امیر ضربه بزنند و با یک حوله نفس او را بگیرند.

جاهای دیدنی نزدیک به حمام فین کاشان

• تپه سیلک؛
• خانه طباطبایی‌ها؛
• مسجد و مدرسه آقابزرگ؛
• حمام سلطان امیراحمد.

مسیر دسترسی به حمام

حمام فین در انتهای بلوار امیرکبیر قرار دارد. بلوار امیرکبیر یکی از طولانی‌ترین بلوارهای کاشان است. این بلوار تقریباً تمام خیابان‌های مهم کاشان از جمله خیابان مدرس، خیابان بهشتی، خیابان 22 بهمن و غیره را قطع می‌کند. به همین خاطر از هر کجای کاشان که خودتان را به بلوار امیر کبیر برسانید، در ادامه فقط کافیست مسیر را به‌سمت جنوب پیش بروید. در انتهای این بلور با تابلوهای راهنمایی برای دسترسی به حمام رو‌به‌رو خواهید شد.

هزینه بازدید	5هزار تومان
ساعت کاری	6 ماه اول 09:00 الی 19:00 | 6 ماه دوم 09:00 الی 17:00
شماره تماس	03155302010
آدرس	استان اصفهان، بخش مرکزی شهر کاشان، قصبه فین کوچک از روستای فین، خیابان امیرکبیر

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره حمام فین کاشان چیست؟ آیا تاکنون از این مجموعه تاریخی دیدن کرده‌اید؟ کدام یک از حمام های تاریخی ایران بیشتر نظر شما را به خود جلب کرده‌اند؟ به نظر شما معروف‌ترین جاهای دیدنی استان اصفهان کدامند؟ نظرات خود را درباره سفر به مرکز ایران با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.