قدمگاه نیشابور | جاذبه‌ای زیارتی و سیاحتی در دل طبیعت

قدمگاه امام رضا (ع) باغی باشکوه با بناهای تاریخی به جا مانده از دوران صفویه است. این مکان تاریخی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی نیشابور است که در مرکز توجه گردشگران و زائران ایرانی و خارجی قرار دارد. اگر مشتاق دیدن این گنجینه ناب تاریخی هستید، خوب است که ابتدا به‌صورت مختصر اطلاعاتی درباره بخش‌های مختلف و تاریخچه پیدایش آن کسب کنید. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با این مجموعه دیدنی بسیار زیبا و دل‌‌انگیز آشنا شوید.

قدمگاه رضوی نیشابور کجاست؟

قدمگاه رضوی، مکانی مقدس در حد فاصل مشهد و نیشابور است که به محلی برای زیارت و بازدید گردشگران تبدیل شده است. این قدمگاه در مسیر نیشابور به مشهد ساخته شده و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و دیدنی شهر نیشابور شناخته می‌شود. قدمگاه باشکوه امام رضا (ع) با درختان کهن و معماری اصیل و بسیار زیبای ایرانی، توجه همگان را به خودش جلب کرده است. اگر قصد سفر به شمال شرق ایران را دارید و می‌خواهید از مکان‌های متنوع و دیدنی این مناطق بازدید کنید، حتماً سری به این قدمگاه معروف در شهر نیشابور بزنید.

علت شهرت قدمگاه امام رضا (ع)

به گفته تاریخ‌نویسان، این مکان متبرکه در واقع بزرگ‌ترین یادگار امام رضا (ع) در سفر به شهر نیشابور است. در این بنا یک سنگ سیاه رنگ با عرض 53 سانتی‌متر در ارتفاع یک‌متری به دیوار نصب شده و روی آن جای فرورفتگی دو ردپا وجود دارد. برخی از مردم عادی عقیده دارند که امام رضا (ع) در سفر به نیشابور، روی این سنگ ایستاده‌اند و جای پای ایشان بر روی سنگ نقش بسته است. اما دلیل اصلی وجود این سنگ و ردپای روی آن، نمادی است که دوستداران این حضرت و به یادگار عبور ایشان از نیشابور ساخته‌اند. همچنین از دیگر علل شهرت مجموعه باغ قدمگاه نیشابور ، چشمه آبی است که بنا به روایات مذهبی به دستور امام رضا (ع) از زمین جوشیده و دارای آبی بسیار گوارا و شفابخش است. 

اهمیت تاریخی و مذهبی این بنای مقدس، فقط به وجود قطعه سنگ و چشمه آب جوشان خلاصه نمی‌شود. در روایات تاریخی و مذهبی آمده است زمانی که امام رضا (ع) از مدینه به سمت مرو حرکت می‌کردند، با استقبال گروه زیادی از مردم در شهر نیشابور مواجه می‌شوند. حضرت رضا (ع) در این سفر برای مردم نیشابور یکی از معروف‌ترین احادیث شیعه را بازگو کردند. این حدیث که به سلسة‌الذهب شناخته می‌شود، در مکان قدمگاه نیشابور و از زبان امام رضا (ع) برای مردم خوانده شد و این گونه بود که مکان این قدمگاه به زیارتگاهی مقدس و متبرک تبدیل شد.

معرفی باغ قدمگاه نیشابور

این باغ شکوهمند در دامنه رشته کوه‌های بینالود و به سمت دشت پهناور نیشابور قرار دارد. دلیل جذابیت و اهمیت این قدمگاه، فقط به تقدس مذهبی آن خلاصه نمی‌شود؛ بلکه قرارگیری این مکان در باغی سرسبز و منطقه‌ای خوش آب‌وهوا، آن را به مکانی برای گردش و تفریح تبدیل کرده است. همچنین معماری منحصربه‌فرد و اصیل این بقعه، باعث اهمیت این مکان از لحاظ تاریخی و هنری شده است. این بنا در دو طبقه ساخته شده و گنبد فیروزه‌ای رنگ آن از چندین کیلومتر دورتر نیز خودنمایی می‌کند. اگر گذرتان به شهر تاریخی نیشابور افتاد یا به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام هشتم، راهی سفر شدید؛ فراموش نکنید با اقامتی کوتاه در این بقعه متبرکه، به تماشای زیبایی منحصربه‌فرد و بناهای تاریخی این قدمگاه بپردازید.  

تاریخچه و قدمت قدمگاه نیشابور

قدمگاه امام رضا (ع) در سده یازدهم هجری قمری (سال 1020) و به دستور شاه عباس اول صفوی در استان خراسان رضوی ساخته شد. در آن زمان دستور داده شد که 28 درخت کاج نیز در محوطه اطراف این قدمگاه کاشته شود. امروزه این باغ بزرگ با درختان کهنسال، به یکی از جذابیت‌های اصلی این مکان سیاحتی و زیارتی تبدیل شده است. حدود 60 سال پس از ساخت این بنا، زلزله‌ای عظیم باعث خراب‌شدن بخش‌هایی از این مکان زیارتی شد و بعد از آن شاه سلیمان صفوی، دستور مرمت این بنا را صادر کرد.

متأسفانه در سال‌های ابتدایی حکومت قاجار، این بنا به فراموشی سپرده شد و بخش‌های مختلف آن دچار آسیب‌های جدی شدند. به همین دلیل در دوران ناصرالدین شاه قاجار، بخش‌های قدیمی‌تر این مجموعه که در این سال‌ها دچار آسیب شده بودند، ترمیم و بازسازی شد. از سال 1250 تا به امروز نیز این باغ باشکوه تحت حفاظت میراث فرهنگی قرار دارد و در آذرماه 1314 نیز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

بخش‌های مختلف باغ قدمگاه نیشابور

علاوه بر باغ و بقعه موجود در محوطه اصلی قدمگاه، از دوره صفویه آثار تاریخی دیگری نیز در این مجموعه ساخته شد. در ابتدا دو عدد کاروانسرا، آب انبار، چاپارخانه و گرمابه در این مکان احداث شدند؛ اما امروزه بخش عظیمی از کاروانسرای دوره شاه عباس و چاپارخانه از بین رفته است. به طور کلی می‌توان گفت مجموعه قدمگاه نیشابور شامل بخش‌های زیر است:

• فضای باز باغ؛
• قنات باغ؛
• استخر؛
• بقعه و ضریح؛
• آب انبار؛
• حمام تاریخی؛
• کاراونسرا؛
• چاپارخانه.

بهترین زمان بازدید از قدمگاه رضوی نیشابور

همان طور که گفتیم این قدمگاه در نزدیکی دروازه ورودی شهر نیشابور قرار دارد. به دلیل قرارگیری این شهر در منطقه‌ای خشک، ممکن است فصل تابستان زمان خوبی برای سفر به دیار خراسان نباشد. اگر می‌خواهید با گرمای طاقت‌فرسای تابستان و سرمای زننده زمستان مواجه نشوید، فصل‌های بهار و پاییز را برای سفر به این مکان و بازدید از باغ زیبای قدمگاه نیشابور انتخاب کنید. همچنین با سفر در فصل بهار می‌توانید با قدم‌زدن در این باغ سرسبز، از منظره شکوفه‌های زیبا و عطر خوش آن‌ها نیز لذت ببرید. اما به طور کلی خوب است بدانید که این مجموعه در تمامی فصل‌های سال، پذیرای حضور زائران و گردشگران است و هیچ محدودیتی در زمان مراجعه به آن وجود ندارد.

جاهای دیدنی نزدیک به قدمگاه امام رضا (ع)

دو روستای تاریخی در نزدیکی این قدمگاه، فضایی تاریخی و سنتی را تداعی می‌کنند. روستای بالا ده یا قلعه بالا در شمال غرب این مجموعه و روستای پایین ده یا قلعه پایین در سمت شمال شرقی باغ امام رضا (ع) قرار دارد. پیشنهاد می‌کنیم اگر به بازدید از مجموعه باغ دیدنی قدمگاه می‌روید، گشت‌وگذار در این روستاها و تماشای بافت سنتی آن‌ها را نیز از دست ندهید.

مسیر دسترسی به قدمگاه نیشابور

این قدمگاه در 24 کیلومتری شرق نیشابور و 100 کیلومتری مشهد مقدس قرار دارد. اگر قصد دارید با خودروی شخصی خود به شهر مشهد بروید، این قدمگاه در مسیر شما قرار دارد و می‌توانید توقفی کوتاه در این مکان داشته باشید. همچنین در شهر نیشابور انواع وسایل نقلیه عمومی وجود دارد که دسترسی به قدمگاه را آسان کرده است.

حال که با مکان دیدنی و مقدس قدمگاه نیشابور آشنا شدید، حتماً باید در یک زمان مناسب از این مجموعه بازدید کنید. همان طور که گفتیم، این بنا علاوه بر اهمیت تاریخی و مذهبی، یکی از زیباترین و خوش آب‌وهواترین جاهای دیدنی اطراف مشهد است. پس اگر می‌خواهید آخر هفته خود را بازدید از یک مکان سیاحتی متنوع اختصاص دهید، قدمگاه دیدنی نیشابور را فراموش نکنید. بی‌شک بازدید و گشت‌وگذار در این مجموعه باشکوه، خاطرات شگفت‌انگیزی را برای شما رقم می‌زند. به شما پیشنهاد می‌کنیم برای خواندن مقاله‌ها و مطالب بیشتر درباره جاهای دیدنی ایران، به مجله گردشگری ره بال آسمان مراجعه کنید. آیا تا به حال چیزی درباره قدمگاه امام رضا (ع) شنیده‌اید؟ شنیده‌ها و نظراتتان را برایمان بنویسید.