برج کبوترخانه میبد | آشیانه امن کبوتران یزدی

شاید شنیدن نام مکانی به اسم برج کبوترخانه، کمی برایتان عجیب و غریب باشد؛ ولی جالب است بدانید که در زمان‌های گذشته، کبوترخانه‌ها یکی از کاربردی‌ترین بناهای موجود در ایران بودند. این بار قصد داریم سری به بافت سنتی استان یزد بزنیم و با یکی از شگفت‌انگیزترین کبوترخانه‌های ایران یعنی برج کبوترخانه میبد آشنا شویم.؛ پس خود را برای تجربه سفری شیرین و به‌یادماندنی در شهر خشتی ایران آماده کنید و در ادامه این مقاله با ما همسفر شوید. 

آشنایی با برج کبوترخانه میبد

شهر میبد، شهر قلعه‌های تاریخی، از آن دست شهرهای ایران بوده که شما را برای یک سفر چند روزه به مرکز ایران وسوسه می‌کند. از قلعه‌های تاریخی و کاروانسراهای مشهور میبد که بگذریم، می‌رسیم به یکی از معروف‌ترین برج‌های شهر میبد. برج کبوترخانه میبد یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های دیدنی این شهر بوده که با معماری شکوهمند و تاریخچه بی‌نظیر، شما را سر ذوق می‌آورد.

در قرن‌های اخیر، کبوترخانه‌ها مکانی برای اسکان کبوترهای بی سرپناه بود؛ اما امروزه به مقصدی پرطرفدار برای گردشگران ایرانی و خارجی تبدیل شده است. البته جالب است بدانید که این بناها کاربردهای دیگری نیز داشتند؛ برای مثال در این بنا کودهای مرغوب کبوترها و دیگر پرندگان را جمع‌آوری می‌کردند و آن‌ها را در صنایع مختلف از جمله کشاورزی، باغداری، دباغی، چرم‌سازی و باروت‌سازی به کار می‌بردند. 

معماری برج کبوترخانه میبد

یکی از اصلی‌ترین علل جذب گردشگران به بنای برج کبوترخانه، معماری جالب و منحصربه‌فرد آن است. شمایل مدور و معماری هزارتوی قسمت داخلی کبوترخانه میبد شما را شگفت‌زده خواهد کرد. این بنا با سبک و سیاق اصیل ایرانی و به شکل استوانه‌ای ساخته شده است. برج تاریخی میبد با لانه‌هایی مستطیل شکل که به‌صورت حفره‌هایی با ابعاد 20 در 20 سانتی‌متر طراحی شده‌اند، آشیانه حدود ۴۰هزار کبوتر منطقه میبد یزد است. 

می‌توان گفت معماری بنای کبوترخانه میبد شاهکاری تمام عیار است. به‌طوری که می‌توانید در هر گوشه این بنا دقت، هوش و ظرافت به‌کاررفته در ساخت آن را به‌خوبی مشاهده کنید. شکل و شمایل و حتی رنگ‌های استفاده شده در ساخت این برج تاریخی، بسیار مهندسی‌شده بوده و تماشاگران را انگشت‌به‌دهان می‌گذارد.

معماری کبوترخانه میبد به گونه‌ای طراحی شده که این مکان را به آشیانه‌ای امن برای پرندگان تبدیل کرده است. شاید برایتان سؤال پیش آمده باشد که چگونه چنین مکانی در قلب کویری ایران می‌تواند خانه‌ای امن برای پرندگان منطقه باشد؟ در اینجا باید بگوییم که بنای برج کبوترخانه میبد کاملاً نفوذناپذیر بوده؛ به طوری که حیواناتی نظیر مار، موش، جغد، لاکپشت و… هرگز نمی‌توانند به آن وارد شوند. قطر مجراهای ورودی برج به گونه‌ای ساخته شده که فقط کبوترها می‌توانند وارد آن شوند و امکان ورود پرندگان شکاری وجود ندارد. رنگ تند برجک‌ها، خط سفیدی که دور این بنا وجود دارد، پوشش گنبدی شش ضلعی، تله مارگیر و تزئینات گچی از دیگر عوامل جلوگیری از نفوذ خزندگان و دیگر موجودات به این بناست. 

تاریخچه ساخت کبوترخانه ها در ایران

حتماً تا به حال اصطلاح کفتربازی به گوشتان خورده است. جالب است بدانید که رسم تربیت کبوتر یا همان کبوتربازی در دوران پس از اسلام و به ویژه قرن‌های چهارم و پنجم رواج گسترده‌ای پیدا کرد. در عین حال این امر در گذشته مخالفان زیادی داشت؛ زیرا برخی از این برج‌ها مشرف به خانه‌های مردم عادی بود و باعث ایجاد مزاحمت برای آن‌ها می‌شد. همین امر موجب شد که در برخی شهرها، ممنوعیت پرورش کبوتر اعلام شود؛ به‌طوری که در اواسط قرن پنجم تعداد زیادی از این بناهای تاریخی تخریب شدند. خوشبختانه امروزه بنای برج کبوترخانه میبد به‌خوبی مرمت شده و جذابیت شهر میبد را دوچندان کرده است.

اغلب کبوترخانه‌های ایران در نزدیکی شهرهای تاریخی از جمله اصفهان و یزد قرار دارند. راستش را بخواهید، تاریخچه دقیقی از ساخت کبوترخانه‌ها از جمله کبوترخانه میبد وجود ندارد؛ اما با توجه به اظهارات برخی باستان‌شناسان و تاریخ‌نویسان، می‌توان تخمین زد که اغلب این کبوترخانه‌ها مربوط به قرن چهارم هجری شمسی بودند. خوب است بدانید که برج کبوترخانه میبد با قدمت بیش از هزار سال، در سال 1364 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

سایر جاهای دیدنی میبد

با اینکه میبد شهرستان چندان وسیعی نیست؛ اما جاهای دیدنی بسیاری دارد که تماشایشان خالی از لطف نیست. در این شهر می‌توانید سراغ بافت تاریخی آن بروید یا از یخچال میبد، چاپارخانه،  آسیاب آبی بیده، قلعه مهرجرد میبد واقع در محله در قلعه، کاروانسرای کچلگ در اطراف میبد، موزه زیلو، موزه سفال واقع در مجموعه آب‌انبار حاج علی محمد، برج محمودآباد، آب‌انبار کلار و غیره دیدن کنید.

بهترین زمان بازدید از برج کبوترخانه 

دو فاکتور مهم در انتخاب بهترین زمان سفر به میبد نقش دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• آب و هوا: همان طور که می‌دانید شهر میبد در یکی از نقاط کویری ایران قرار دارد. یعنی قرار است با شهری روبه‌رو شوید که تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های سردی دارد. از این رو پیشنهاد ما برای سفری دل‌انگیز به میبد، اوایل فصل بهار است. 
• پیک مسافر: این را هم در نظر بگیرید که در اوایل فصل بهار و تعطیلات نوروز، تب و تاب سفر در دل مسافران چند برابر می‌شود و قرار است خودتان را با سیل عظیم گردشگران در اماکن تاریخی و تفریحی آماده کنید. اگر دوست ندارید درگیر این شلوغی‌ها بشوید، می‌توانید سفر خود را به ماه‌های اردیبهشت یا خرداد موکول کنید. 

اطلاعات بازدید از کبوترخانه میبد

مسیر دسترسی کبوترخانه میبد

این برج هشت‌متری یکی از جاهای دیدنی میبد است که در بخش جنوب شرقی باروی قدیم شهر میبد قرار دارد. اینجا در واقع محل کنونی فرمانداری این شهر است. این برج از کیلومترها آن طرف‌تر نیز قابل مشاهده خواهد بود. به محض اینکه وارد شهر میبد شوید، برجک‌های روی سقف کبوترخانه نظرتان را جلب خواهد کرد. آدرس و مسیر دسترسی به این برج خیلی سرراست است. کافی است ابتدا خودتان را به میدان شهرداری یا میدان کوزه برسانید و از تقاطع زیرگذر بلوار مدرس، به سمت برج حرکت کنید. این برج معروف در مرکز شهر میبد و درست در کنار فرمانداری این شهر قرار دارد و از هر کسی که سؤال کنید، می‌تواند شما را به سمت این برج راهنمایی کند. 

در این یادداشت کوتاه با گوشه‌ای از هنر و هوش معماران یزدی آشنا شدیم. برج کبوترخانه میبد با معماری عجیب و خارق‌العاده به‌عنوان یکی از جالب‌ترین جاهای دیدنی یزد شناخته می‌شود و شما را با سبک زندگی نیاکان ما آشنا می‌کند. اگر برای بازدید از بخش‌های مختلف کبوترخانه میبد وسوسه شده‌اید، همین حالا بار و بندیل سفر را ببندید و با ره بال آسمان همسفر شوید. به نظر شما چه چیزی باعث محبوبیت و ماندگاری این بنای تاریخی شده است؟ چرا پس از قرن‌ها هنوز که هنوز است از برج کبوترخانه میبد به‌عنوان یک شاهکار معماری یاد می‌شود؟ اگر به این برج تاریخی رفتید، فراموش نکنید که خاطرات و تجربه‌های جالب خود را با ما در میان بگذارید.