خانه موزه مقدم | خانه‌ای از همه ادوار تاریخ

خانه موزه مقدم تهران یکی از آن خانه‌هایی است که با اینکه یک طبقه بیشتر ندارد؛ اما در میان برج‌های سربه‌فلک‌کشیده تهران و آپارتمان‌های چند طبقه، یک سر و گردن بالاتر است. این خانه تاریخی قصه‌ها، رازها و ماجراهای بسیاری را در دل خود پنهان کرده و منتظر گوش اهل دلی است که برایش بازگو کند. ما امروز پای صحبت باغ موزه مقدم نشسته‌ایم. می‌خواهیم بدانیم کجاست، چه دوره‌ای از تاریخ پا به این دنیا گذاشت و چه روزگاری را از سر گذراند. می‌خواهیم بدانیم اکنون حالش چطور است و چطور می‌توان به دیدنش رفت. همراه ما باشید تا همه این حکایات و روایات را با هم بشنویم.

خانه موزه مقدم تهران کجاست؟

از اسمش پیداست که در شهر تهران است، حالا کجای تهران باشد را در ادامه برایتان می‌گوییم. تهرانی‌ها خیابان امام خمینی را می‌شناسند. برای همین کافی است بگوییم که این باغ موزه در خیابان امام خمینی قرار دارد و بس. از خیابان ولیعصر یا خیابان حافظ، خودشان را به آنجا می‌رسانند و سپس به سمت خیابان شیخ هادی می‌روند. اگر دوست داشتید، شما هم آدرس را این طوری یادداشت کنید: خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، کنار بانک ملت، پلاک ۲۵۱.

قدمت و تاریخچه خانه موزه مقدم | سفری به دالان زمان

اگر به لیست موزه های تهران نگاه کنید، چند خانه را می‌بینید که زمانی ملک شخصی بوه‌اند و اکنون به موزه تبدیل شده‌اند. خانه موزه مقدم هم از آن دست است. درواقع در زمان قاجار مردی به نام محمد تقی، رئیس اداره احتسابیه تهران بود. او در دربار نفوذ فراوان داشت و به همین دلیل توانست بخشی از ییلاقات تهران را برای خود بخرد. این ملک این روزها در منطقه یک شهرداری قرار دارد و به نام احتسابیه تهران معروف است. شغل محتسبی، باعث شده بود که به او محمدتقی احتساب الملک بگویند. محتسب الملک در جایی که این روزها خیابان امام خمینی تهران است، خانه‌ای بزرگ و دلگشا برای خودش ساخت.

محمدتقی احتساب‌الملک دو پسر داشت که هر دو را برای ادامه تحصیل به اروپا فرستاده بود. یکی از پسران در همان جوانی، از دنیا رفت و پسر دیگر با مدرک باستان‌شناسی به ایران بازگشت. او محسن مقدم نام داشت. دکتر محسن مقدم، بعد از مرگ پدر، در خانه‌اش سکنی گزید. محسن بسیار باسواد بود و خدمات گسترده‌ای در دانشگاه تهران کرد که در ادامه بخشی از آن را برایتان می‌گوییم.

آشنایی با محسن مقدم | بنیان‌گذار خانه موزه مقدم

گفتیم که محسن، درس‌خوانده فرنگ بود. او همان جا با زنی فرنگی ازدواج کردو بعد از چند سال دست زنش را گرفت و با هم به ایران آمدند تا سواد و دانشش را در وطنش خرج کند. به همین منظور وارد انشگاه تهران شد و دانشکده هنرهای زیبا را تأسیس کرد. شاید خیلی از شماها نشان دانشگاه تهران را دیده باشید. جالب است بدانید که طراح این نشان، محسن مقدم بود. او استاد ممتاز دانشگاه تهران شد و تحقیقات علمی و فرهنگی بسیاری انجام داد.

خانه موزه مقدم، محل اقامت محسن و همسرش بود و بعد از مرگ پدر، به او رسید. محسن در خانه پدری ساکن شد. او با کمک همسرش که زنی دانا و باسواد بود، رنگ و روی دیگری به خانه داد. بسیاری از کاشی‌های زیبا، سنگ های تراشیده ارزشمند و اشیاء و وسایل مختلف را کنار هم جمع کرد و در بخش‌های مختلف خانه قرار داد. رفته‌رفته خانه به یک موزه زیبا تبدیل شد. ارزش معنوی خانه بسیار زیاد بود؛ بنابراین محسن آن را وقف دانشگاه تهران کرد. برای همین هم هست که برخی جاها اسم دانشگاه تهران را در کنار خانه موزه مقدم می‌بینید.

معماری خانه موزه مقدم | بنایی که نظیرش کمتر جایی دیده می‌شود

اگر نوشته مربوط به باغ های ایرانی را خوانده باشید، بهتر متوجه می‌شوید که شباهت معماری خانه موزه مقدم چقدر شبیه به سبک و سیاق باغ های ایرانی است. عمارت اصلی و مرکزی، حیاط بزرگ و ابراهه‌هایی که درختان باغچه را نیز سیراب می‌کنند، همه از عناصر اصلی باغ ایرانی هستند. همه این‌ها در باغ موزه مقدم هم به چشم می‌خورند. البته علاوه بر این‌ها عمارت دیگری به نام برج در این باغ دیده می‌شود  که بسیار شبیه بناهای اروپایی است. اینکه این عمارت در دل یک باغ ایرانی چه می‌کند، به حضور زن اروپایی محسن مقدم مربوط می‌شود. در واقع این برج حدود ۶۰ سال پیش به کمک یکی از شاگران استاد و برای به‌دست‌آوردن دل همسر اروپایی محسن ساخته شده است.

در ساختن بنا از گچ و آجر و کاشی‌های بسیار زیبا استفاده شده است. درهای چوبی قدیمی، پنجره‌های ساده و گاه با شیشه‌های رنگی، کاشی‌هایی که گاه آدم را به یاد مساجد صفوی می‌اندازند، حوضی که یادگار حمام فتحعلی خان قاجار است و هزاران جزء دیگر، این کل زیبا و ارزشمند را ساخته‌اند. اگر دوست داشته باشید، در بخش بعدی، بخش‌های مختلف خانه را برایتان توصیف می‌کنیم.

بخش های مختلف باغ موزه مقدم | وجب به وجب خانه زیر پای توست

باغ موزه مقدم حدود ۲هزار مترمربع مساحت دارد. در این باغ شاهد ۳ حیاط بیرونی، یک اندرونی و یک سرایه‌داری هستیم. به همین دلیل بهتر است این خانه را از اضلاع مختلفش ببینیم تا کار توصیف برایمان راحت‌تر باشد.

ضلع جنوبی یا بیرونی باغ موزه

در این ضلع از خانه می‌توانید بخش‌های مختلفی از جمله ساختمان بیرونی، حوضخانه و کتابخانه را ببینید.

ساختمان بیرونی یا تابستانی

از اسمش پیداست که در فصل گرم تابستان از آن استفاده می‌شده است. اتاق پذیرایی و پیشخوان در این ساختمان قرار دارند. جالب است که تزئینات این اتاق نسبت به بقیه جاها، ساده‌تر است. روزگاری در این اتاق هم از مهمانان پیذیرایی می‌شده و هم تحقیقات علمی انجام می‌داده‌اند. این روزها هم ساختمان تابستانه، میزبان آثار سفالی و ابزارهای سنگی و فلزی متعدد و زیبایی است که استاد مقدم در طول دوره حیاتش جمع‌آوری کرده بود. در اتاق پیشخوان هم می‌توانید صندوقچه‌های چوبی بسیار نادر و زیبایی ببینید که جلوه‌شان هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد. علاوه بر این صندوقچه‌های ناب قدیمی، قاب‌های عکس و لوازم شخصی استاد مقدم نیز در اتاق پیشخوان دیده می‌شود.

حوض‌خانه

اگر به سالن پذیرایی بروید، چند پله می‌بینید که شما را به یک نیم‌طبقه پایین‌تر هدایت می‌کند. در این بخش حوض‌خانه نام دارد. محققان می‌گویند اینجا یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های خانه است که در زمان مظفرالدین شاه ساخته شده است. از اینجا راهی هم به سوی اندرونی خانه وجود دارد.

کتابخانه

در همان ضلع جنوبی خانه موزه مقدم و درست در کنار سالن پذیرایی، کارگاه کوچکی بود که استاد مقدم در آن به کارهای هنری‌اش مشغول می‌شد. این کارگاه این روزها به کتابخانه جمع‌وجور و مرتبی تبدیل شده که پر است از کتاب‌های استاد مقدم. این کتابخانه جنبه عمومی دارد و هر کسی می‌تواند آزادانه در آن به مطالعه کتب استاد بپردازد.

ضلع غربی بیرونی خانه موزه مقدم

سمت چپ باغ موزه مقدم یا همان ضلع غربی خانه، ساختمان برج یا اربابی قرار دارد. اتاقی به نام صدف و  ایوانی به نام قاجار هم در این ضلع هستند که در ادامه هر کدام را برایتان شرح می دهیم.

ساختمان برج یا اربابی

اگر یادتان باشد، کمی بالاتر گفتیم که استاد مقدم برای همسر اروپایی‌اش عمارتی ساخت که در معماری از سبک غربی پیروی می‌کند. برای همین هم هست که عمر این بنا در مقایسه با سایر بخش‌های خانه، کمتر است. علت اینکه به این ساختمان برج می‌گویند، طراحی بیرونی آن به شکل برج‌های خارجی است. هر چه که باشد، خاطر همسرش عزیز است و نباید در ایران احساس غربت کند. داخل برج چند بخش معروف به نام های کدخدا، درویش، تدخین و حمام قرار دارد. حمام این عمارت با کاشی‌های بی‌نظیر طراحی شده است. در اتاق درویش می‌توانید از وسایل مربوط به دراویش دیدن کنید. اتاق تدخین هم که از نامش پیداست، مربوط به اسباب و آلات مصرف دخانیات مثل پیپ و قلیان و غیره است.

اتاق صدف

ورودی اتاق صدف بیرون از برج است و نیازی نیست برای دیدنش حتماً وارد برج شوید. می‌گویند وسایل بسیار ارزشمندی در این اتاق وجود دارد و در و دیوار اتاق مانند صدفی محکم، از این آثار گران‌بها مراقبت می‌کنند. همه این اشیا به دست خود استاد مقدم جمع‌آوری شده‌اند.

ایوان قاجار

یکی از زیباترین جلوه‌های باغ ایرانی، حضور حوض در ان است. معمولاً این حوض جلوی ایوان خانه قرار می‌گیرد و تصویر زیبایی از ایوان را در خود منعکس می‌کند. در خانه موزه مقدم نیز ایوانی است که با کاشی‌های مربوط به دوره زندیه و قاجاریه زینت شده است. تصویر این ایولن مجلل در آب می‌افتد و شکوه و عظمتش را چند برابر می‌کند. طاق‌ها و ستون‌های ایوان قاجار در هایت ظرافت و زیبایی ساخته شده‌اند و بهترین جا برای عکاسی هستند. شما حتی می‌توانید یک دست لباس سنتی زیبا بپوشید و روبه‌روی ایوان قاجار یا کنار شمعدانی‌های چیده در اطراف حوض، عکس‌های یادگاری ناب بگیرید.

ضلع شمالی و بیرونی خانه موزه مقدم

در ضلع شمالی خانه موزه مقدم شاهد گلخانه، تراس و دیوار تجدد هستید. گلخانه را به پرورش گل‌های زینتی زیبا اختصاص داده‌اند. بخش بیرونی گلخانه هم مانند دیگر بخش‌های خانه، با کاشی‌ها و آجرهای کرم و فیروزه‌ای تزیین شده است. در بخش دیگری، تراسی را می‌بینیم که با چند پله کوچک از سطح زمین بالاتر رفته است. این روزها این بخش به کافه دنجی تبدیل شده است تا گلوی بازدیدکنندگان را تر کند.

بخش بسیار جذاب این قسمت دیوار تجدد است. این بخش از چند منظر اهمیت بسیاری دارد. یکی اینکه معمار و سازنده این دیوار، مهندس هوشنگ سیحون است. ایشان بناهای بسیار معروفی مثل آرامگاه خیام، بوعلی، فردوسی، کمال‌الملک و فردوسی را نیز طراحی کرده بود. موضوع جالب و مهم دیگر اینکه پایه‌های این دیوار متعلق به کاخ خواهر ناصر الدین شاه است. زمانی که کاخ تخریب شد، استاد مقدم این بخش را به خانه خود آورد تا از آن در بنایش استفاده کند. این دیوار با ستون‌های مارپیچ حیرت‌انگیزش، حیاط اندرونی و بیرونی را از هم جدا می‌کند.

اندرونی و ضلع شمالی آن

اندرونی خانه‌های قدیمی جایی بوده است که زنان و بچه‌ها با آرامش و خیال راحت در آن زندگی کنند. اینجا محل رفت‌وآمد خادمان هم بوده است. اینکه چرا اندرونی و بیرونی خانه از هم جدا بودند و با هم فاصله داشتند به بحث تقیدات دینی و غیرت مردانه صاحبان خانه باز می‌گردد. در واقع هدف این است که هنگام برگزاری جلسات مردانه یا قرارهایی که سران دولتی در خانه خود می‌گذارند، نگاه مردان غریبه به زنان ساکن در خانه نیفتند و به‌نوعی از چشم نامحرمان در امان باشند.

برای رسیدن به اندرونی خانه موزه مقدم کافی است از دیوار تجدد رد شوید. اینجا دنیای بسیار زیبایی برای خود دارد. در نگاه اول دو ردیف پله در مقابل شماست که به سمت ایوان بالا می‌شود. زیر ایوان و پله‌ها هم زیر زمین خانه است که زمانی مطبخ و حمام خانه بوده است و این روزها به بخشی از موزه تبدیل شده است. یک در بزرگ در وسط ایوان و چند در کوچک دیگر در اطراف آن، نمای ایوان را دو چندان کرده‌اند. در فاصله هر کدام از این درها نیز آینه‌های زیبا در دل گچبری‌های ظریف دیده می‌شود.

ضلع شرقی اندرونی

در ضلع شرقی اندرونی هم یک شگفتی بزرگ انتظارتان را می‌کشد. اینجا یک حیاط باصفاست؛ اما با همه حیاط‌هایی که در تمام عمرتان دیده‌اید، فرق دارد. اینجا را با الهام از فرش‌های ایرانی طراحی کرده‌اند. در حیاط که قدم بزنید، انگار روی فرش ایرانی از جنس سنگ قدم می‌گذارید. شگفت‌انگیز نیست؟

اطلاعات بازدید از خانه موزه مقدم | همه چند و چون رفتن

حتماً با این توصیفات دلتان رفته که هر چه سریع‌تر به دیدن این خانه موزه بروید. ما هم به این تصمیمتان احترام می‌گذاریم و هر چه از اطلاعات بازدید شامل آدرس و ساعت و هزینه می‌دانیم، در اختیارتان می‌گذاریم.

آدرس	خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، کنار بانک ملت، پلاک ۲۵۱.
شماره تماس	02166463144
ساعات بازدید	همه روزه به‌جز دوشنبه‌ها و روزهای تعطیل رسمی از ساعت ۱۰ تا ۱۸
هزینه بازدید	گردشگران ایرانی ۳۰هزار تومان و گردشگران خارجی ۲۰۰هزار تومان. با نشان دادن کارت دانشجویی، تخفیف بگیرید.

بهترین زمان بازدید از خانه موزه مقدم | کی بریم بهتره؟

تهران شهر شگفتی‌هاست. شما در هر کدام از فصل‌های سال که به این شهر بیایید، دستتان پر است از جاهای دیدنی و تفریحی. موزه مقدم هم از این قاعده مستثنا نیست؛ اما اگر نظر ما را می‌خواهید برای دیدن موزه مقدم باید سراغ یکی از روزهای بهاری یا پاییزی سال بروید. در بهار، درختان گل‌های باغ موزه مقدم پر از رنگ و عطر می‌شوند. هوا در این ایام لطیف است و به جسم و جانتان می‌نشیند. در فصل پاییز نیز نقاش طبیعت رنگ‌های زیبایی به برگ‌ها می‌زند و حال و هوای موزه تماشایی می‌شود. روزهای بسیار سرد یا بسیار گرم سال هم خوب هستند؛ اما انرژی آدم را برای تماشای موزه می‌گیرند.

جاهای دیدنی اطراف موزه مقدم | یک تیر و چندین نشان

جاهای دیدنی تهران یکی دوتا نیستند. از سویی حیف است ساعت‌ها در ترافیک بمانید و فقط از یک جاذبه دیدن کنید. برای همین حالا که تا این طرف شهر آمده‌اید، سری هم به خانه دکتر عدل بزنید. فاصله این خانه تا موزه دکتر مقدم، چند قدم بیشتر نیست و کمتر از چند دقیقه به آن می‌رسید. کمی آن طرف‌تر هم کاخ مرمر تهران قرار دارد. برای دیدن موزه ملی ایران هم می‌توانید از همین‌ جا پیاده بروید. کمتر از یک ربع پیاده‌روی شما را به این موزه عظیم و مهم تهران می‌رساند.

مسیر دسترسی به باغ موزه مقدم | از کجا و چطور برویم؟

برای دیدن خانه موزه مقدم چند مسیر پیش روی شماست. اول اینکه با ماشین شخصی بروید. البته قبلش بگوییم که اینجا د رمحدوده ترافیک است و ممکن است حتی جای پارک کمناسب پیا نکنید و کلافه شوید. در راستای خیابان ولیعصر رانندگی کنید. به تقاطع خیابان امام خمینی که رسیدید، به سمت خیابان شیخ هادی بروید. اگر از جنوب تهران می‌آیید، باید در تقاطع به سمت راست بپیچید و اگر از شمال تهران عازم هستید، به سمت چپ بپیچید. کمی جلوتر، موزه را پیدا می‌کنید.

راه بعدی استفاده از اتوبوس و مترو است. برای مترو باید در یکی از ایستگاه‌های دانشگاه امام علی یا حسن آباد پیاده شوید. خانه مقدم درست در فاصله بین این دو ایستگاه قرار دارد. از آنجا تا موزه کمی راه است که باید پیاده طی کنید. اتوبوس‌هایی که در مسیر راه آهن به پارک وی یا راه آهن به تجریش تردد می‌کنند نیز در نزدیکی این موزه ایستگاه دارند. نام ایستگاهش هم البرز است که درست در تقاطع خیابان امام خمینی و خیابان ولیعصر است.

سخن پایانی

اینجا برایتان از داستان تولد خانه موزه مقدم گفتیم. برایتان تعریف کردیم که در سال‌های اخیر چه اتفاقاتی برای این خانه افتاده و اکنون چه شکل و شمایلی دارد. سعی کریدم برایتان زیباترین عکس‌های مربوط به موزه را پیدا کنیم تا برای دیدنش بهتر تصمیم بگیرید. حالا به ما بگویید در تعطیلات همچنان تصمیم دارید به شمال ایران سفر کنید یا سری به پایتخت می‌زنید و از حضور در جاهای تفریحی تهران نهایت استفاده را می‌کنید؟ راستی اگر قبلاً به دیدن موزه رفته‌اید، برای دوستانتان در ره بال آسمان از حس و حال و تجربه‌هایتان بنویسید. ما از خواندن خاطراتتان لذت می‌بریم.