موزه هنرهای اسلامی قطر | گنجینه‌ای از دفینه‌های دنیای اسلام

موزه هنرهای اسلامی قطر از هر لحاظ که فکرش را بکنید، تماشایی است. در این موزه آثار هنری دنیای اسلام از ۳ قاره جمع‌آوری شده است. قدمت بعضی از این آثار به دوران صدر اسلام باز می‌گردد؛ در نتیجه موزه هنرهای اسلامی دوحه به لحاظ اسلام‌شناسی، یکی از مهم‌ترین موزه‌‌های جهان اسلام به حساب می‌آید. ویژگی‌های این موزه فقط به آثار باستانی آن خلاصه نمی‌شود. موزه هنر اسلامی دوحه ساختمانی بسیار بزرگ با مساحت حدود ۷ کیلومتر دارد. این ساختمان در کنار بزرگی، زیبایی‌های چشمگیری دارد که در هیچ کدام از موزه‌های منطقه، نظیر آن را پیدا نمی‌کنیم. با این حساب می‌توان گفت حتی گردشگرانی که اهل تاریخ و آثار باستانی نیستند نیز هوس گشت‌و‌گذار در موزه هنر اسلامی قطر به سرشان می‌زند. برای اینکه گردشگری در این موزه بیشتر به شما خوش بگذرد، در ادامه اطلاعات جالبی از موزه هنرهای اسلامی قطر را مطرح می‌کنیم.

موزه هنرهای اسلامی دوحه کجاست؟

ناگفته پیداست وقتی از موزه‌ای با مساحتی حدود ۷ کیلومتر صحبت می‌کنیم، این موزه در هر کجای شهر که باشد، به‌راحتی پیدا می‌شود. موزه هنرهای اسلامی در بندر دوحه قرار دارد. بندر دوحه یکی از خوش‌مسیرترین مکان‌های این شهر به حساب می‌‌آید. در نتیجه در هر کجای دوحه باشید، کافی است سوار تاکسی شوید و از راننده درخواست کنید تا شما را به موزه هنرهای اسلامی برساند. اگر هم متروسوار هستید، باید در ایستگاه الدوحه (Ad Dawhah) از مترو پیاده شوید. از این ایستگاه تا موزه هنرهای اسلامی فقط ۴ دقیقه راه است. به گردشگرانی که با خرید بلیط هواپیما قطر به دوحه رسیده‌اند، این نوید را بدهیم که موزه هنرهای اسلامی فقط ۱۳.۲ کیلومتر از فرودگاه دوحه دورتر است؛ بنابراین می‌توانید از فرودگاه سوار مترو شوید و گردشگری در قطر را با گشت‌و‌گذار در موزه هنرهای اسلامی آغاز کنید.

تاریخچه ساخت موزه هنرهای اسلامی

قطر در چند دهه اخیر پیشرفت‌های چشمگیری را تجربه کرده است. این کشور که ثروتمندترین امیرنشین خلیج فارس به حساب می‌آید، توجه ویژه‌ای به جذب گردشگر دارد؛ پس با ساخت جاذبه‌های گردشگری، علاقه‌مندان گشت‌‌و‌گذار در کشورهای عربی را از دورونزدیک به خود فرا می‌خواند. همان‌گونه که می‌دانید، موزه، جاذبه‌ای گردشگری خاص است که جلوه‌ای از فرهنگ و تمدن یک کشور را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. به همین دلیل سلاطین کشور قطر با ساخت موزه هنرهای اسلامی، کاری کردند کارستان. مراحل آغازین ساخت موزه هنرهای اسلامی قطر در ۲۰۰۶ آغاز شد.

در آن زمان دولت قطر از شرکت ساختمانی بایتور (Baytur Construction)، درخواست کمک کردند. این شرکت تُرک، یدطولایی در ساخت ساختمان‌های بزرگ در ابعاد بین‌المللی دارد. طراحی این موزه نیز به گروه شرکای ویلموت (Wilmotte Associates) واگذار شد. سرپرست این گروه، طراحی برجسته با نام یو مینگ پی (Ieoh Ming Pei) است. وی معماری آمریکایی چینی است که بناهای بسیار معروفی را در کارنامه‌‌اش دارد. طراحی هرم شیشه‌ای که در ورودی موزه لوور پاریس قرار دارد، یکی از آثار شاهکار یو مینگ پی است. این طراح بین‌المللی برای طراحی ساختمان موزه هنرهای اسلامی چیزی کم نگذاشت تا این اثر به شاهکاری دیگر در کارنامه‌‌اش تبدیل شود.

زمانی که پروژه طراحی موزه هنرهای اسلامی به یو مینگ پی واگذار شد، وی ۹۲ سال داشت. با این حال به رغم کهولت سن، این پروژه را قبول کرد. وی سفری ۶ ماهه را به کشورهای عربی ترتیب داد تا با سبک‌وسیاق معماری عربی و فرهنگ مردمان این دیار آشنا شود. جالب است بدانید یو مینگ پی، منبع اصلی الهام خود برای طراحی موزه هنرهای اسلامی را مسجد ابن طولون در مصر می‌دانست. مراحل طراحی و ساخت موزه هنرهای اسلامی قطر چیزی حدود ۲ سال طول کشید. این موزه در نهایت پس از کار و تلاش بی‌وقفه در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۸ افتتاح شد.

معماری موزه هنر اسلامی دوحه

در اولین نگاه به این موزه، متوجه معماری اسلامی آن خواهید شد. دیوارنگاره‌های زیبای اسلامی در گوشه‌و‌کنار آن خودنمایی می‌کند. موزه‌ هنرهای اسلامی با مصالح جدید و امروزی ساخته شده است. با این حال برای اینکه ساختمان این موزه، یادآور هنر معماری قدیم باشد، برای ساخت قسمت‌هایی از آن از چوب کمک گرفته شده است. این موزه ۲ ساختمان بزرگ دارد. ساختمان اصلی آن در ۵ طبقه ساخته شده و ۴۲۲۵ متر فضای نمایشگاهی دارد. این ساختمان با پل‌های بسیار زیبایی به ساختمان فرعی موزه متصل می‌شود.

علاقه‌مندان معماری اسلامی به‌خوبی در جریان هستند که نورگیرهای طبیعی، نقش مهمی در نوردهی ساختمان‌های قدیمی داشته‌اند. به همین دلیل در این موزه نیز دهلیزهای برای نوردهی داخل موزه طراحی شده است. لوسترهایی عظیم با طراحی اسلامی، همانند چیزی که در مساجد و اماکن مذهبی می‌بینیم نیز در گوشه‌و‌کنار موزه هنرهای اسلامی قطر خودنمایی می‌کند. ورودی این موزه در ضلع شمالی آن قرار گرفته است. دیواری شیشه‌ای با ارتفاع ۴۵ متر جلوه‌ای زیبا در قسمت ورودی موزه تعبیه شده است. ورودی موزه منظره‌ای زیبا و تماشایی از خلیج دوحه را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

گنبد موزه هنر اسلامی دوحه

امکان ندارد جایی از ساختمانی با معماری اسلامی صحبتی به میان آید و در این ساختمان خبری از گنبد نباشد. درواقع می‌توان گنبد را نماد اصلی معماری اسلامی دانست. گنبد این موزه با گنبد‌هایی که تاکنون در دیگر بناهای اسلامی دیده‌ایم تفاوت دارد. این گنبد در کنار طراحی سنتی، با معماری مدرن ساخته شده است. در نتیجه زیبایی خاصی به موزه هنرهای اسلامی می‌‌دهد. در زیر گنبدی که از آن صحبت می‌کنیم، لوستر دایره‌ای شکل بسیار بزرگی قرار دارد. قطر این لوستر چیزی حدود ۱۲ متر است.

زیرساخت موزه هنرهای اسلامی قطر

پیشنهاد‌های مختلفی برای مکان ساخت موزه هنرهای اسلامی به معمار این موزه شد. با این حال یو مینگ پی، طراح اصلی موزه اصرار خاصی داشت که موزه هنرهای اسلامی در مکانی متفاوت و نسبتاً‌ جدا از شهر دوحه ساخته شود. به همین منظور یو مینگ پی، تأکید داشت که موزه هنرهای اسلامی در منطقه‌ای جزیره‌مانند احداث شود. یو مینگ پی بر این باور بود که وجود ساختمان‌های دیگر در اطراف این موزه، جلوه آن را کاهش می‌دهد. در نهایت موزه هنرهای اسلامی بر روی جزیره‌ای مصنوعی ساخته شد. جالب است بدانید برای آماده‌سازی زیرساخت موزه هنرهای اسلامی دوحه،‌ نزدیک به ۳۰ هزار مترمکعب بتن استفاده شد.

بخش های مختلف موزه هنرهای اسلامی قطر

موزه هنرهای اسلامی هنر بخش‌های بسیار متنوعی دارد. اگر به تاریخ دنیای اسلام علاقه داشته باشید، می‌توانید دست‌کم نصف روز به گردشگری در این موزه مشغول شوید. ساختمان اصلی موزه ۴ طبقه با گالری‌های فعال دارد. رستورانی بسیار بزرگ با غذاهای اعیانی در طبقه اول موزه خودنمایی می‌کند، کافه‌ای شیک با نوشیدنی‌های گوارا، فروشگاه انواع سوغات کشور قطر، سالن اجتماعات، مکان مخصوص نمایشگاه‌های موقتی و نمازخانه از دیگر امکانات موزه هنرهای اسلامی است که در طبقه اول وجود دارد. به امکاناتی که اشاره کردیم، کتابخانه‌ای بزرگ با آثار خطی و حکاکی‌های قدیمی را هم اضافه کنید.

طبقه دوم موزه هنرهای اسلامی به هنر خوشنویسی و تندیس‌سازی اختصاص دارد. همان‌گونه که می‌دانید، سبک خوشنویسی نستعلیق، به‌عنوان عروس خط‌های فارسی و عربی شناخته می‌شود. به همین منظور آثار خوشنویسی از روزگاران کهن تا امروز در این موزه نگهداری می‌شود. آثار خوشنویسی کوفی و ثلث از دیگر گنجینه‌ها‌یی است که در موزه هنرهای اسلامی خودنمایی می‌کند. در کنار آثار خوشنویسی، در طبقه دوم موزه هنرهای اسلامی قطر تندیس‌های قدیمی و کهن مشاهده می‌شود. قدمت برخی از این آثار به دوران صدر اسلام باز می‌گردد.

سومین طبقه از این موزه به هنر اسلامی از سده هفتم تا دوازدهم هجری قمری اختصاص دارد. در این قسمت آثار هنری از گوشه‌و‌کنار دنیای اسلام جمع‌آوری شده است. جالب است بدانید بسیاری از آثار گردآوری شده در این قسمت را هنرمندان ایرانی انجام داده‌اند. آثار هنری از آسیای مرکزی نیز در این قسمت وجود دارد. قدمت این آثار به سال‌ها پیش باز می‌‌گردد و بیانگر اهمیت اسلام در نزد مردمان قدیمِ آسیای مرکزی است.

فرش‌های نفیس، پارچه‌های باستانی، سرامیک‌‌های قدیمی، فلزکاری‌های زیبا، شیشه‌کاری‌های تزئین‌شده، سنگ‌کاری‌های تاریخی، عاج‌کاری اشرافی و چوب‌کاری‌های با موضوع‌های اسلامی از دیگر آثاری است که در موزه هنرهای اسلامی قطر خودنمایی می‌کند.

مهمترین آثار موزه هنر اسلامی قطر

مردمان ایران قدیم، علاقه‌ای خاص به اسلام داشتند. برای اثبات این ادعا می‌توان به آثار ایرانی اشاره کرد که در موزه هنر اسلامی نگهداری می‌شود. جالب اینجاست تاریخ برخی از عتیقه‌های این موزه به دوران قبل از اسلام باز می‌گردد؛ بنابراین در موزه هنر اسلامی با آثار ایرانی از دوره ساسانیان و پیش از اسلام روبه‌رو هستیم.

قرآن نفیس ایرانی

هنرمندان مسلمان در سرتاسر دنیا هنر خود را برای ساخت قرآن‌های زیبا به کار برده‌‌اند. هنرمندان ایرانی نیز در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. همان‌گونه که بهتر از ما می‌دانید، ایران مهد هنر خوشنویسی است. هنرخوشنویسان ایران در قالب قرآنی نفیس در موزه هنرهای اسلامی قطر خودنمایی می‌کند.

کاشی عثمانی مزین به نام الله

کاشی قدیمی در این موزه نگهداری می‌شود که نام مبارک الله به‌ زیبایی بر آن حک شده است. این کاشی قدیمی به دوران عثمانی باز می‌گردد؛ اما ساخت آن را هنرمندان ایرانی انجام داده‌اند.

کتاب دلایل الخیرات با نگارگری عثمانی

کتاب دلایل الخیرات، مجموعه‌ای از دعاهای اسلامی و اشعاری در مدح حضرت محمد (ع) است. این کتاب را محمد جزولی، یکی از فقهای سده نهم هجری قمری نگاشته است. این کتاب در طول سالیان دراز بین کشورهای مختلف ردوبدل شده تا در نهایت در موزه هنرهای اسلامی جا خوش کند.

گنجینه مُغولی

مغول‌ها با حمله‌ای که در سده‌های ششم و هفتم خورشیدی به کشورهای اطراف داشتند، یادگاری ناخوشایند در دل کشورهای همسایه باقی گذاشتند. با این حال در کنار کشورگشایی، مغول‌ها افراد هنرمندی داشتند که هنر آن‌ها در آثار اسلامی خودنمایی می‌کند. هنر مغولی که به آن هنر ایلخانی نیز می‌‌گویند، گنجینه‌ای زیبا را در موزه هنرهای اسلامی از آن خود کرده است. هنرمندان ایلخانی یدطولایی در تندیس‌سازی داشتند. به همین دلیل بسیاری از گنجینه‌های هنر مغولی در سرتاسر دنیا، مجسمه‌های عتیقه‌ای است که به زیبایی تمام تراشیده‌ شده‌اند. قسمتی از این گنجینه‌ها در موزه هنرهای اسلامی قطر جا خوش کرده است.

آثار به جا مانده از قرن ۱۷ میلادی در هند

هندوستان کشور هفتادوملت است. در این کشور فرهنگ‌های مختلفی وجود دارد. همان‌گونه که می‌دانید، جای پای اسلام در هندوستان نیز باز شده و آثار هنری مختلفی از هندی‌های مسلمان وجود دارد. برخی از این آثار در موزه هنر اسلامی خودنمایی می‌کند.

قالی ایرانی از جنس ابریشم متعلق به سده ۱۶ میلادی

امکان ندارد در قسمتی از دنیا صحبتی از قالیبافی مطرح شود و نامی از هنر قالیبافان ایرانی به میان نیاید. در موزه هنرهای اسلامی قالی ایرانی وجود دارد که بافت آن به سده ۱۶ میلادی باز می‌گردد. این قالی از ابریشم خالص بافته‌شده و یکی از نفیس‌ترین قالی‌های ابریشمی در سرتاسر دنیاست.

گلدان برنجی با نقوش اسلیمی متعلق به سده ۱۵ میلادی

وقتی از نقوش اسلیمی‌ صحبت می‌کنیم، منظور نقش‌های تزئینی است که با شکل‌های مختلفی مانند گل‌وگیاه در هم پیچیده شده. نقش‌های اسلیمی بیشتر به کشورهای عربی نسبت داده می‌شود. به همین دلیل اروپایی‌ها به این هنر آرابِسک (Arabesque) به معنای «عربی» می‌گویند. گلدانی برنجی در موزه هنرهای اسلامی خودنمایی می‌کند که طرح‌های اسلیمی بسیار زیبای روی آن مشاهده می‌شود.

کاسه سُفالی فیروزه‌ای ایرانی، متعلق به سده ۱۵ میلادی

هنر مردمان ایران قدیم به سرتاسر دنیا راه پیدا کرده بود. برای نمونه می‌توان به سفالینه‌های ایران باستان اشاره کرد که در بیشتر موزه‌های دنیا وجود دارد. در موزه هنرهای اسلامی کاسه‌‌ای سفالی خودنمایی می‌کند. این کاسه که رنگ آن فیروزه‌ای است، روزگار خوش مردمان ایران قدیم را ذهن تداعی می‌کند. کاسه سفالی فیروزه‌ای ایرانی که در موزه هنرهای اسلامی نگهداری می‌شود، متعلق به سده ۱۵ میلادی است.

اطلاعات بازدید از موزه هنرهای اسلامی قطر

• تورهای رایگان ۴۰دقیقه‌ای در روزهای پنجشنبه تا شنبه هر هفته برای گردشگری در این موزه برگزار می‌‌شود. شروع این تورها ساعت ۲ پس‌ازظهر پنجشنبه است. گاهی اوقات نیز در این موزه نمایشگاه‌های فصلی برگزار می‌شود که ساعت آغاز آن‌ها ۲ پس‌ازظهر است.
• از آنجایی که هنرهای اسلامی در این موزه نگهداری می‌شود، گردشگران باید لباس‌های بلند به تن داشته باشند و شئونات اسلامی را رعایت کنند.
• درهای موزه هنر اسلامی قطر در روزهای یکشنبه، دوشنبه، چهارشنبه از ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه صبح تا ۸ شب به روی گردشگران باز است. این موزه در روزهای پنجشنبه و شنبه از ساعت ۱۲ ظهر تا ۸ شب پذیرای علاقه‌مندان است. روزهای جمعه و سه‌شنبه موزه هنرهای اسلامی تعطیل است.
• بلیط موزه هنرهای اسلامی حدود ۵۰ ریال قطر محاسبه می‌شود. با این حال گردشگری در قسمت‌هایی از این موزه رایگان است. از طرف دیگر با کارت‌های گردشگری و تخفیف‌های مسافری می‌توانید هزینه این بلیط را به میزان چشمگیری کاهش دهید. جالب است بدانید بازدید از این موزه برای ساکنان قطر کاملاً رایگان است.

آدرس	قطر، دوحه، بندر دوحه
شماره تماس	۰۹۷۴۴۲۲۴۴۴۴
آدرس اینستاگرام	@miaqatar=en
آدرس سایت	https://www.mia.org.qa/en/

مسیر دسترسی موزه هنرهای اسلامی دوحه

این موزه آدرس‌ سرراستی دارد و چندان از بلوار کورنیش دور نیست. بلوار کورنیش یکی از معروف‌ترین بلوارهای دوحه به حساب می‌آید. در نتیجه با رسیدن به این بلوار، فاصله چندانی از موزه هنرهای اسلامی ندارید. برای رسیدن به موزه هنرهای اسلامی با مترو، باید در ایستگاه الدوحه پیاده شوید.

موزه هنرهای اسلامی قطر گنجینه‌‌ای زیبا از هنر مسلمانان سرتاسر دنیا را پیش روی علاقه‌مندان قرار می‌دهد. وجود آثار هنری ایرانی در این موزه انگیزه‌ گردشگری در آن را برای مسافران ایرانی بیشتر کرده است. امیدواریم اطلاعاتی که از موزه هنرهای اسلامی با شما در میان گذاشتیم، گشت‌و‌گذاری خاطره‌انگیز را در این موزه برایتان به ارمغان بیاورد. در پایان از آنجایی که مطمئن هستیم شما هم تجربه‌های سودمندی از سفر به قطر دارید، خواهشمندیم تجربه‌های مفید خود را در قسمت نظرات با همراهان خود در ره بال آسمان و دیگر مخاطبان این بلاگ به اشتراک بگذارید.