روستای پاژ مشهد | زادگاه استاد شعر و ادب فارسی

بی‌تردید حکیم ابوالقاسم فردوسی را می‌توان یکی از نماد‌های مهم زبان فارسی دانست. خوشبختانه در طول تاریخ، کشورهای خارجی نتوانستند این شاعر نامی را به خود نسبت دهند و تا ابد نام فردوسی به عنوان یک شاعر ایرانی برده خواهد شد. امروز قصد داریم تا روستای پاژ مشهد، زادگاه اصلی استاد شعر و ادب فارسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی را به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اطراف مشهد معرفی کنیم؛ پس با ما همراه باشید.

روستای پاژ مشهد کجاست؟

روستای پاژ جزو روستاهای اطراف مشهد در 15‌کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است و یکی از قدیمی‌ترین مناطق استان خراسان رضوی به حساب می‌آید.

چرا باید از روستای پاژ دیدن کنیم؟

روستای پاژ زادگاه حکیم فردوسی است و حتی خانه‌ای در این روستا وجود دارد که آن را به وی نسبت می‌دهند. پس اگر شما نیز به اشعار این شاعر گران‌قدر علاقه‌ دارید، بهتر است حداقل یک بار از این روستا دیدن کنید. همان طور که می‌دانید، حکیم فردوسی یکی از مهم‌ترین مفاخر ایرانی و حافظ زبان فارسی است. پس باید با بازدید از این روستا، دین خود را به این شاعر ادا کنیم.

معرفی روستای پاژ

همان طور که اشاره کردیم، روستای پاژ در 15کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. این روستا در گذشته مجموعاً 800 هکتار وسعت داشت؛ اما در حال حاضر همه مردم روستا فقط در 4 هکتار از اراضی گذشته زندگی می‌کنند و باقی محدوده روستا تقریباً خالی از سکنه است. پیشتر بخشی از روستای پاژ در محل امروزی روستا و بخشی دیگر روی تپه‌ای قرار داشت که امروزه آن را با نام «قلعه بلند» می‌شناسند.

بر اساس اسناد تاریخی به‌جای‌مانده و حفاری‌های انجام‌شده در این منطقه، در گذشته دور قلعه بلند هسته اصلی روستای پاژ بوده است. باستان‌شناسان توانسته‌اند اثر خندقی را بیابند که دور‌تا‌دور قلعه بلند کشیده شده است. در گذشته این خندق را با آب پر می‌کردند تا از گزند دشمنان در امان باشند. وجود بقایای این خندق ثابت می‌کند که نقطه مرکزی این روستا همین قلعه بوده است.

خانه فردوسی

بر طبق اسناد تاریخی موجود و روایت ریش‌سفیدان و مردم محلی، روستای پاژ زادگاه حکیم فردوسی است. بر طبق همین مستندات تاریخی، فردوسی بین سال‌های 329 تا 330 هجری قمری در یک روستا با همین نام چشم به این جهان گشوده است. شاید برای شما عجیب باشد که چرا تا همین چند سال پیش صحبتی از محل دقیق خانه فردوسی به میان نیامده بود؟

خب پاسخ این سؤال بسیار ساده است. در حقیقت برای اولین‌بار در سال 1389 اولین حدسیات درباره تعلق‌ این خانه تاریخی به حکیم فردوسی زده شد. در ابتدا قلعه‌ای بزرگ با ابعاد 65 در 45 متر و با ارتفاع 12 متر در محل کنونی روستای پاژ کشف شد.

باستان‌شناسان چنین گمانه زدند که قدمت این قلعه به سال‌های نخست اسلام، یعنی حدود هزار و ۴۰۰ سال پیش می‌رسد. نکته جالب اینجاست که در دوران قاجار نیز چند بنا به این قلعه اضافه شده است و تا حدود قرن نهم و دهم هجری قمری این منطقه کاربرد مسکونی داشته است. در میان این خانه‌ها، یک خانه ارتفاع بیشتری دارد و دارای یک اتاق 9‌متری است.

از طرف دیگر نظامی عروضی سمرقندی، یکی از مورخان تاریخی چنین روایت کرده است که ابوالقاسم فردوسی یک دهقان‌ اهل توس بود و در روستایی با نام پاژ زاده شد. پاژ روستایی وسیع بود و مردان بزرگ بسیاری در آن زندگی می‌کردند. با در ‌نظر‌گرفتن این روایت و کنار هم قرار‌دادن تکه‌های این پازل تاریخی، باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران به این نتیجه رسیدند که خانه ذکر شده در نزدیکی قلعه قدیمی پاژ، به فردوسی تعلق دارد.

قدمت روستای پاژ

پیشتر اشاره کردیم که در نزدیکی قلعه پاژ و در تپه‌های اطراف روستای پاژ مشهد، آثاری تاریخی به جای مانده است که نشان می‌دهند قدمت این روستا به دوران نخست اسلام باز می‌گردد. در حقیقت روایات بسیاری درباره این روستا وجود ندارد؛ اما بی‌تردید می‌توان گفت که این روستا یکی از مناطق تاریخی نزدیک مشهد به حساب می‌آید. با بررسی آثار تاریخی به‌دست‌آمده، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که تا حدود قرن نهم و دهم هجری قمری، این روستا رونق بسیاری داشته است.

بهترین زمان بازدید از روستای پاژ

با توجه به وضعیت آب‌وهوا و شرایط محیطی، بهترین زمان بازدید از روستای پاژ مشهد، فصل بهار است. روستای پاژ در دشتی وسیع قرار دارد و در فصل تابستان، تابش مستقیم آفتاب ممکن است برای شما بسیار آزاردهنده باشد. از طرف دیگر در فصل پاییز و زمستان هوا به‌شدت سرد می‌شود به‌طوری که تحمل این سرما بسیار دشوار است. از این رو بهترین زمان بازدید از روستای پاژ، فصل بهار خواهد بود.

امکانات روستای پاژ

در محدوده روستای پاژ امکانات رفاهی، خدماتی و تفریحی بسیاری وجود ندارد. متأسفانه به‌دلیل ابهامات بسیاری که در زمینه ارتباط  فردوسی با خانه مذکور در این روستا وجود دارد، سازمان میراث فرهنگی قانع نشد تا خانه فردوسی را در لیست فهرست آثار ملی ثبت کند. شاید همین مسئله باعث شده تا گردشگران کمی از وجود این خانه آگاه باشند. امید به آنکه در آینده نزدیک این روستا بیشتر شناخته شود و گردشگران بیشتری نیز در آن حضور پیدا کنند. با حضور گردشگران قطعاً شاهد توسعه امکانات رفاهی، خدماتی و گردشگری در این روستا خواهیم بود.

مسیر دسترسی به روستای پاژ

برای دسترسی به روستای پاژ مشهد باید خودتان را به بلوار 22بهمن برسانید که یک بزرگراه شمالی‌جنوبی است و در امتداد بزرگراه خواجه ربیع قرار دارد. مسیر را مستقیم ادامه دهید تا از بافت شهری مشهد خارج شوید و تابلوی راهنمای کلات نادری را مشاهده کنید. روستای پاژ در مسیر دسترسی به کلات نادری قرار دارد و به همین خاطر جاده‌ منتهی به روستای پاژ نیز همان جاده کلات است.

توجه داشته باشید که این روستا در سمت چپ جاده واقع شده است و به همین خاطر باید از کنار روستای پاژ عبور کنید و پس از عبور از جاده کمربندی شمالی مشهد، از اولین دوربرگردان دور بزنید. سپس مسیر را به‌سمت مشهد ادامه دهید تا با تابلوی راهنمای روستای پاژ در سمت راست خود مواجه شوید. فاصله مشهد از ابتدای بلوار 22بهمن تا روستای پاژ حدود 20 کیلومتر است و در شرایط ترافیک معمولی، احتمالاً با 20 دقیقه رانندگی می‌توانید خودتان را به این روستا برسانید.

خب دوستان و همراهان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره روستای پاژ مشهد چیست؟ نظرتان درباره سفر به مشهد چیست؟ در اینکه حکیم فردوسی در این روستا زاده شده است، هیچ تردیدی وجود ندارد؛ اما آیا به نظر شما واقعاً خانه منتسب به فردوسی، واقعاً خانه وی بوده است؟ یا اینکه از نظر شما چقدر این مسأله حائز اهمیت است؟ همین که فردوسی، یکی از مهم‌ترین مفاخر فرهنگ ایرانی در این شهر زاده شده است، نباید باعث ثبت این روستا در لیست آثار باستانی در شمال شرق ایران شود؟ نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.