کویر ریگ جن سمنان | برمودا در ایران

بیابان‌گردی و کویرنوردی یکی از شاخه‌های گردشگری است که علاقه‌مندان و مشتاقان خودش را دارد. چهره منحصربه‌فرد بیابان­‌ها، حیات­ جانوری و گیاهی، آسمان شب، یادمان‌­های تاریخی، آرامش آن‌ها و بسیاری­ از جذابیت‌­های دیگر، بیابان‌ها را به یکی از جاذبه‌های گردشگری تبدیل کرده است. امروز قرار است به دل کویر و بیابان بزنیم؛ اما این بیابان کویر ریگ جن گرمسار است. کویر ریگ جن جزو کویرهای ایران جایی در سمنان خودمان است که حتی شنیدن اسمش هم شهامت می‌خواهد. اگر گوشتان به داستان‌های محلی درباره این کویر اسرارآمیز بدهکار باشد، شاید فرصت دیدن این‌همه زیبایی را از دست بدهید؛ اما بد به دلتان راه ندهید، این کویر پر از اتفاق‌های هیجان‌انگیز است. بیایید ماجراجویی‌مان را شروع کنیم.

کویر ریگ جن کجاست؟

کویر ریگ جن در جنوب استان سمنان، شرق شهر گرمسار و شمال شهر انارک ­است. اگر جغرافیایی‌ترش را بخواهید، در جنوب ‌غربی دشت کویر و شمال ‌شرقی زواره و در روستای امیرآباد قرار دارد.

مسیر دسترسی به این کویر اسرارآمیز

حالا چطور تا آنجا برویم؟ رفتن تا گرمسار را که می‌سپاریم به خودتان. برایش راه‌های زیادی هست: اتوبوس، قطار، تور گردشگری و… . حتی می‌توانید با خودروی شخصی سفر کنید. البته داشتن جی‌پی‌اس یا راهنما از ضروریات این سفر هیجان‌انگیز است. به گرمسار که رسیدید، برای خودتان اقامتگاه رزرو کنید. وسایل اضافه را آنجا بگذارید و وسایل کویرنوردی‌تان را بردارید.

از آنجا با یک جیپ سبک می‌توانید خودتان را به ریگ جن برسانید. البته قبل از آن، سراغ پارک ملی کویر را بگیرید. در شمال‌ شرقی پارک، جاده سنگ‌فرش ملک‌‌آباد شما را به کویر ریگ جن می‌رساند. یادتان نرود که برای گذر از این پارک باید از سازمان حفاظت از محیط‌زیست مجوز بگیرید. البته راه دیگری هم هست.

می‌توانید از شرق پارک ملی کویر ایران وارد راه جندق بشوید. مسیر پرپیچ‌وخمش را که پشت سر بگذارید، بعد از گذر از عرض یک رودخانه خشک، به تپه‌های شنی می‌رسید. مسیر هموارتر را که ادامه بدهید به زمین‌های باتلاقی می‌رسید. کویر ریگ جن از شرق به جندق و جاده دامغان و از شمال به کوه گوگردی منتهی می‌شود. جنوب‌شرق آن گرمسار است و جنوبش انارک.

کویر ریگ جن ۱۷۰ کیلومتر از تهران فاصله دارد. برای رسیدن به کویر ریگ جن سمنان باید از پارک ملی کویر ایران بگذرید؛ پس زمانی از روز را برای کویرگردی انتخاب کنید که قبل از آن بتوانید چرخی هم در این پارک بزنید.

برمودا | نام دیگر کویر ریگ جن

حتماً داستان‌های زیادی از مثلث برمودا شنیده‌اید. منطقه‌ای در اقیانوس اطلس که اگر ابعاد جغرافیایی‌اش را روی نقشه رسم کنیم شبیه یک مثلث می‌شود. اگر بیش‌تر از این‌ها پی‌اش را گرفته باشید، شاید آن را به اسم مثلث شیطان هم بشناسید. فیلم‌باز که باشید حتماً فیلمش را هم دیده‌اید؛ فیلمی از منطقه‌ای بی‌بازگشت.

نمی‌خواهم توی دلتان را خالی کنم؛ اما کویر ریگ جن هم به برمودای ایران معروف است. البته جای نگرانی نیست، در این منطقه فقط گاه‌گداری مسافرهای رفته برنمی‌گردند! شما که بنا ندارید تنها به این کویر سفر کنید؟ حتماً یک راهنمای کاربلد را با خودتان ببرید.

معنی ریگ جن

ریگ در زبان محلی یعنی شن‌های روان. اگر کمی فرهنگ لغات را بالا و پایین کنیم، معنی جن هم پیدا می‌شود که آن‌قدرها هم ترسناک نیست. جن به‌معنی پوشیده و پنهان است. اگر کمی دلداری لازم دارید تا این مقصد را در فهرست سفرهایتان بگذارید، یکی برایتان دارم. چون بخش‌های زیادی از این کویر بکر کشف‌نشده باقی مانده و از ما پنهان است، اسمش را ریگ جن گذاشته‌اند.

دلیل دیگر هم ممکن است این باشد که در قرآن جن از جنس آتش است و کویر و گرمای سوزان هم که از هم جدا نیستند؛ پس دور از ذهن نیست که این آتش خاکی را با جن قیاس کنند. حالا دیگر می‌دانید چرا اسم این کویر را ریگ جن گذاشته‌اند. نهایتاً هر چه که باشد، اینجا را به یکی از ترسناک ترین جاهای دیدنی ایران تبدیل کرده است. برای همین هم می‌گوییم که اگر به این کویر رفتید، از هم‌گروهی‌هایتان جدا نشوید.

باتلاق‌های کویر ریگ جن | شن‌های مکنده

کویر ریگ جن گرمسار به داشتن تپه‌های شنی و باتلاق‌های نمکی معروف است. خرافات هم بر همین اساس در این منطقه شکل گرفته‌اند.

تصور کنید شاهد چنین صحنه‌ای باشید. شاید اولین تصورتان این باشد که کسی همراهتان را پایین کشیده است. البته چون این یک تصویرسازی ذهنی است هول نشوید. سر جایتان بمانید و فکر کنید. احتمالاً کمتر کسی دلیل این پدیده زمین‌شناختی را می‌داند. هر جا هم که علم کسی به چیزی قد ندهد، پای خرافه به ماجرا باز می‌شود. خدایا! یک جن هم‌گروهی‌تان را پایین کشید! حالا می‌توانید دستپاچه شوید و به کمک فکر کنید. جن‌ها منتظرند!

با این توضیحات، اگر داستان عجیب‌وغریبی از مرگ بیابان‌گردها شنیدید، خودتان می‌دانید ماجرا از چه قرار است. البته فراموش نکنید کویرگردی به‌خودی‌خود یکی از پرریسک‌ترین شاخه‌های گردشگری است.

داستان‌های کویر ریگ جن | کنجد کنجد باز شو

از خرافه بودن داستان‌ها که بگذریم نقل یکی‌دو تا از آن‌ها شاید جالب و خواندنی باشد. زندگی واقعی بدون داستان مادربزرگ‌ها که لطفی ندارد، دارد؟

• قالیچه پرنده

یکی از شایعه‌های رایج در این منطقه، داستانی درباره قالیچه حضرت سلیمان است. البته شاید پای علاءالدین هم وسط باشد کسی چه می‌داند. راویان اخبار نقل کرده‌اند که در زمان هخامنشیان، در کاشان باغی بود که زمینش را تا عمق ۵۳متری با خاک ریگ جن پر کرده بودند. این باغ برای پرورش کرم‌های ابریشم بود؛ پس در آن درخت‌های توت کاشتند تا برگ آن‌ها گوشت شود به تن کرم‌ها. البته این‌همه رسیدگی به کرم‌ها بی‌حکمت نبود. ابریشم آن‌ها خاصیت ضدجاذبه داشت. مردم کاشان با این ابریشم‌های خاص قالیچه دست‌بافت پرنده می‌بافتند. در آن زمان پرایدسواری رونق چندانی نداشت!

مردم ایران که همیشه در دین و دین‌داری زبانزد خاص و عام‌اند، تحفه‌ای برای سلیمان نبی آماده کردند. می‌گویند کوروش کبیر یکی از این قالی‌ها را به حضرت سلیمان هدیه داد؛ البته فکر می‌کنم این کار جنبه تبلیغاتی هم داشت.

• علم پنهان در این داستان

ما این داستان را با چاشنی طنز برایتان تعریف کردیم؛ اما قضیه خیلی جدی‌تر از این‌هاست. سؤال این است که اصلاً «چرا فکر می‌کردند که این کرم‌ها قرار است ابریشم ضدجاذبه تولید کنند؟» اینجاست که دُم علم از بقچه خرافه بیرون می‌زند.

اگر به‌درستی این داستان دل‌خوش کرده‌اید و قرار است یک گلخانه کوچک از باغ کاشان بسازید، دست نگه دارید! از نظر زمانی، حضرت سلیمان و کوروش کبیر باهم هم‌دوره نبوده‌اند. حضرت سلیمان در دوره مادها زندگی می‌کرد که می‌شود قبل‌تر از هخامنشیان. پای قرآن را هم که وسط بکشیم، در آیات مربوط به قالیچه، به باد اشاره شده است؛ اما اثری از خاک و چیزهای مرتبط با آن نیست.

با همه این‌ها، اگر بنا بود من این داستان را تعریف کنم، جذاب‌ترش می‌کردم. می‌گفتم قالیچه را کوروش کبیر به‌عنوان هدیه عروسی به علاءالدین داد. باتلاق‌های شنی هم با وِرد کنجد کنجد باز شو فرومی‌ریزد. این‌طوری دیگر مو لای درز این داستان نمی‌رفت.

اسرار کویر ریگ جن | معمای حجرالاسود ایرانی

در کویر ریگ جن گرمسار سنگ‌هایی سیاه وجود دارد که ما اسم آن‌ها را به رسم همسایه‌های عربمان حجرالاسود گذاشته‌ایم. این یکی مخصوص ره‌بال آسمانی‌هاست و دیگران از آن استفاده نمی‌کنند.

سنگ سیاه از ذوب مس به ‌دست می‌آید. در دورترها، در ارتفاعات کوه ملا هادی، معدن مس وجود دارد و این یگانه معدن منطقه نیست؛ اما نکته‌ای وجود دارد: این روش برای ذوب مس سال‌هاست که منسوخ شده است. در این منطقه حتی درخت‌های تاغ را هم کمتر از گذشته می‌بینیم. این درخت‌ها خودشان سیاه‌اند و برای ذوب مس از آن‌ها استفاده می‌کردند. این‌ خودش نشان می‌دهد که دیگر کسی از این روش برای ذوب مس استفاده نمی‌کند؛ پس سنگ‌‌های سیاه از کجا آمده‌اند؟

قضیه از آنجا جالب‌تر می‌شود که بگوییم تا امروز هیچ فعالیت معدنی‌ای در کویر ریگ جن سمنان ثبت نشده است. اصلاً چه‌کسی در چنین منطقه بی‌آب‌وعلفی دنبال معدن‌کاری می‌رود، آن‌هم نه امروز و دیروز و نه با امکانات! اینجاست که می‌خواهم دوباره خلاقیتم را برایتان رو کنم. کار کار فرازمینی‌هاست!

• نفرین کویر ریگ جن

مردم محلی منطقه با همه وجود باور دارند که کویر ریگ جن نفرین‌شده است. برای این باور دلایل جالبی هم دارند. از دیدن گریه سنگ تا شنیدن صحبت جن‌ها. شاید باور نکنید، اما آوازه داستان‌های این کویر به خارجی‌ها هم رسیده است. این داستان‌ها آن‌قدر مهیج‌اند که پای محققان ایرانی و خارجی را به این منطقه باز کرده‌اند. حتی اگر محقق نباشید هم فکر نمی‌کنم شنیدن صحبت‌های «از ما بهترون» برایتان جذاب نباشد. برای خلاص‌شدن از یک زندگی روزمره، هیجان کشف یک نفرین جذاب به نظر می‌رسد؛ گرچه قبل از شما اکتشاف درباره این نفرین شروع شده است.

یکی از کسانی که قبل از شما پا به این منطقه گذاشته است، آقای اندرسن هدین است. او تجربه‌های خودش از این سفر را در کتاب کویرهای ایران نوشته است. عبارت «کویرهای ایران اندرسن هدین» را که گوگل کنید، کتابش را برای خرید پیدا می‌کنید. مطالعه این کتاب قبل از سفر ضرر ندارد.

محقق‌های وطنی هم پاشنه ورکشیده و به کویر ریگ جن سری زده‌اند، یکی از آن‌ها آقای پرویز کردوانی است. آقای کردوانی دکتریِ عمرانشان را از آلمان گرفته‌اند. به نظر می‌رسد ایشان جزو کسانی باشند که هیچ حرفی را بی‌دلیل نمی‌پذیرند. بعد از سفر هم همه شایعه‌ها را محکم و قاطع رد کرده‌اند. از ایشان درباره اشک سنگ هم پرسیدند. ایشان این پدیده را خیلی جالب توضیح داده‌اند. این پدیده به‌خاطر اختلاف دمای زیاد شب و ‌روز در کویر و انبساط و انقباض سنگ‌ها و خردشدنشان است. درباره صحبت جن‌ها هم گفته‌اند که این صدا فقط صدای باد است. منطقه کویر ریگ جن پوشش گیاهی ضعیفی دارد و باد به‌راحتی شکل تپه‌ها را عوض می‌کند.

چند نفری هم به کویر ریگ جن رفته‌اند و شب را در تنهایی به صبح رسانده‌اند. البته خدا را شکر که سالم و سرحال‌اند؛ اما حسابی از جذابیت این نفرین کم کرده‌اند!

مراقبه در کویر

حالا که بحث خرافه و شایعه‌های کویر ریگ جن تمام شد، وقت گفتن ویژگی­‌های جذاب این کویر اسرارآمیز است. اگر اهل مراقبه و مدیتیشن هستید، احتمالاً همیشه دنبال جایی برای آرامش می‌گردید. هیچ‌جای زمین به‌اندازه کویر نمی‌تواند شما را به خودتان نزدیک کند. در کویرگردی مرزهای تحملتان را امتحان می‌کنید. در سکوت و آرامش مراقبه می‌کنید و در عظمت بی‌پایان پروردگار دقیق می‌شوید. این عظمت در شب جلوه دیگری دارد.

هر کویرگردی می‌داند که آسمان شب، دور از آلودگی‌ نورهای شهر، تجربه‌ای بی‌نظیر است. آنجا می‌شود کهکشان راه شیری را دید. آنجا با همه جانتان درک می‌کنید که زمین محکم زیر پایتان در کهکشان معلق است. اگر کویرگردی حرفه‌ای باشید، احتمالاً یک تلسکوپ کوچک هم دارید؛ گرچه آنجا بدون چشم‌های مسلح هم می‌شود چند صورت فلکی را رصد کرد.

جاذبه های گردشگری سمنان | اقیانوس لهجه‌ها در کنار کویر

حالا که تا اینجا آمده‌ایم خوب است که چرخی هم در جاهای دیدنی سمنان بزنیم. سمنان در شمال ‌شرق ایران است و آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک دارد. این استان زیبا هم جاذبه‌های طبیعی دارد و هم پیشینه تاریخی‌اش انکارنشدنی‌ است.

اگر کویرگردی جزء جدانشدنی سفرهای شماست، سمنان کویرهای دیگری هم دارد، مثلاً خارتوران، طرود. اگر هم تازه از ریگ جن گرمسار بیرون زده‌‌اید و هوای کویر از سرتان افتاده است، دل به تاریخ بدهید. سمنان و سرخه زمانی سرحد ایالت‌های پارت و ماد بودند. اصلاً به همین خاطر است که گویش سمنانی با زبان این دو قوم باستانی مرتبط است. هر شهر و دیاری هم در سمنان لهجه خودش را دارد.

دیگر جاهای دیدنی سمنان

دروازه ارگ سمنان

دروازه ارگ سمنان قدمش به قاجار می‌رسد. در معماری این دروازه طاق و ستون به کار رفته است، همان عناصر اصلی معماری ایرانی.

مسجد امام سمنان

مسجد امام سمنان جزو مسجدهای چهار ایوانی است. آن را به نام مسجد شاه یا مسجد سلطانی هم می‌شناسند.

بازار سمنان

اگر اهل خرید و گشت‌وگذار هستید، سری به این بازار بزنید. بازارها بهترین محل برای خریدن سوغاتی هستند. این را هم که همیشه گفته‌ایم، خرید شما از بازارها به اقتصاد محلی کمک می‌کند. اگر هم سوغاتی‌هایتان را از بین صنایع‌دستی انتخاب کنید، هنر را زنده نگه داشته‌اید. صنایع دستی سمنان را برایتان می‌گذارم، از بینشان سوغاتی انتخاب کنید.

• محصولات با چاپ قلمکار؛
• سفال و سرامیک؛
• چهل‌تکه‌دوزی؛
• حجم‌سازی؛
• منبت‌کاری؛
• گلیج‌بافی؛
• سازسازی؛
• کرباس؛
• جاجیم؛
• پلاس؛
• قالی؛
• گلیم؛
• چاقو؛
• نمد.

شهر شهمیرزاد

شهر شهمیرزاد به‌تنهایی به‌اندازه یک کشور جاذبه گردشگری دارد! در کتاب‌های قدیمی اسم این شهر را شهمار، سهار و شامار هم آورده‌اند. این شهر کوچک همه‌جور جاذبه‌هایی دارد، از تنگه روزیه چاشم و قله ارم گرفته تا جنگل فینسک و رودبار و… . این جاذبه‌ها را در زمان دیگری معرفی می‌کنیم. اگر خوش‌خوراک و اهل غذاهای محلی هستید، ته‌چین شهمیرزادی را هم در فهرستتان بگذارید. پشیمان نمی‌شوید. اگر تجربه سفر به شهمیرزاد را دارید، خوش‌حال می‌شویم با ما در میان بگذارید.

نکات لازم برای سفر به ریگ جن | دانستنی‌های جنی

سفر به استان سمنان و کویرنوردی یکی از شاخه‌های هیجان‌انگیز و پررونق اکوتوریسم است. برای سفر به این مناطق، بهتر است تمام امکانات را داشته باشیم و بایدها و نبایدهای سفر را بدانیم.

• حتماً آب و غذای کافی همراه خودتان داشته باشید. گرمای کویر آب بدنتان را تبخیر و پیاده‌روی گرسنه‌تان می‌کند.
• گروهی سفر کنید. سفرهای گروهی هم لذت بیشتری دارید و هم خطرها کمتر می‌شود. یادتان نرود که شاید موبایل در کویر خوب آنتن ندهد.
• کرم ضدآفتاب، نرم‌کننده یا اسپری آب‌رسان را فراموش نکنید. آفتاب کویر به کسی رحم نمی‌کند؛ پس این‌ها را اول از همه بردارید. آفتاب‌سوختگی شدید گاهی خطرناک است.
• جعبه کمک‌های اولیه را فراموش نکنید. در کویر خزندگان و حشراتی زندگی می‌کنند که ممکن است به شما آسیب بزنند. برای جای گزش حشرات روغن نارگیل خوراکی هم در کوله‌تان بگذارید.
• روزهای کویر داغ است و شب‌هایش سرد؛ پس حتماً لباس مناسبی با خودتان ببرید. کفش مناسب و سبکی هم انتخاب کنید. پیاده‌روی در شن گاهش حسابی نفس‌گیر است. یادتان نرود لازم است کفشتان ساق‌دار باشد. این‌طوری هم شن در کفشتان جمع نمی‌شود و سنگینش نمی‌کند و هم خیالتان از بابت حشرات خاکی راحت است.

اقامت در کویر ریگ جن | لذت ناب اقامت در کویر

اگر قرار است در کویر بمانید، بهتر است تکلیفتان را از قبل مشخص کنید. این تصمیمی نیست که ناگهانی بگیرید. اینکه اقامتتان چندروزه خواهد بود، دومین چیزی است که باید به آن فکر کنید.

کویر ریگ جن گرمسار نزدیک روستاهای جندق و انارک است. می‌توانید در این روستاها اقامت کنید. اگر اهل معاشرت هستید، می‌دانید که مردم این روستاها داستان‌های جالبی برایتان دارند. اگر هم اقامتتان قرار است بیشتر از ۱ یا ۲ روز طول بکشد، می‌توانید در گرمسار بمانید. این شهر تا کویر ریگ جن سمنان فاصله کمی دارد و گزینه مناسبی است.

اگر انتخابتان اقامت در گرمسار است، می‌توانید هتل رزرو کنید؛ اما اگر قصد دارید هزینه‌هایتان را معقول‌تر نگه دارید، مهمان‌سراها گزینه بهتری هستند. شاید هم هدفتان این باشد که شب را در دل کویر بمانید، حالا دیگر قضیه فرق می‌کند. حتماً چادر مسافرتی مناسبی انتخاب کنید و مطمئن شوید که با اصول کمپینگ آشنایی دارید.

بهترین زمان سفر به ریگ جن گرمسار | تجربه‌ای فراموش‌نشدنی

کویرها هوای گرم‌وخشکی دارند و بی‌آب‌وعلف‌اند. حالا چنین جایی را در تابستان تصور کنید! پس دور از ذهن نیست که سفر به کویر ریگ جن سمنان در بهار و تابستان اصلاً فکر خوبی نباشد. وضعیت جوی این کویر طوری است که نمی‌شود آب‌وهوایش را به‌درستی پیش‌بینی کرد. البته این همه ماجرا نیست. در کویر ریگ جن سمنان اصلاً ایستگاه هواشناسی وجود ندارد؛ پس باید به تجربه دیگران و توصیه محلی‌ها اکتفا کنید.

بهترین فصل سفر به این کویر پاییز است. در پاییز اختلاف دما مناسب‌تر و سفر راحت‌تر است. دیگر تصمیم با شماست.

باهم سفر پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشتیم و از دل تاریخ و خرافه گذشتیم تا به یکی از عجیب ترین جاهای دیدنی جهان سری بزنیم. اگر مایلید که در این تجربه خاص ره بال آسمان هم با شما هم‌سفر باشد، برایمان دیدگاهی بگذارید.