موزه های ساری | آیینه‌ای تمام‌نما از فرهنگ و هنر

هیچ چیز مانند قدم‌زدن در یک طبیعت بکر و استشمام هوای پاک جنگل‌های شمالی، نمی‌تواند خستگی زندگی در شهرهای شلوغ را از تنتان بیرون کند. کافی است یکبار در زیر سایه درختان تنومند جنگلی، با یک فنجان چای تازه از خود پذیرایی کرده و غرق در شنیدن آواز پرندگان و صدای دلنشین طبیعت شوید. تجربه همچین حسی، روح شما را با طبیعت پیوند زده و شما را شیفته این فضای رؤیایی می‌کند. در کنار این زیبایی‌ها نیز دیدن تاریخ و تمدن هر شهری لذت‌بخش است. این بار قصد داریم کمی از جاذبه‌های طبیعی فاصله بگیریم و این مناطق را از لحاظ تاریخ و رسوم مردمان محلی آن بررسی کنیم. درواقع می‌خواهیم ضمن معرفی چند تا از مهم‌ترین موزه های ساری و سایر موزه های استان مازندران شما را با فرهنگ و سنت مردم شمال ایران به خصوص استان مازندران آشنا کنیم.

موزه تاریخ ساری (خانه کلبادی ساری)

یکی از معروف‌ترین موزه های استان مازندران، موزه تاریخ شهر ساری است. این مجموعه متشکل از 3 بنا با نام‌های خانه کلبادی ساری، خانه نظری و حمام وزیری بوده و در خیابان انقلاب شهر ساری قرار دارد. این بنای تاریخی بسیار ارزشمند در سال 1387 به مناسبت سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی راه‌اندازی شد. در میان موزه های ساری، این موزه نمونه بارزی از معماری برون‌گرای بومی اقلیم این منطقه بوده که تأثیرات فئودالیستی دوران حاکم کاملاً در آن مشهود است.

بخش‌های مختلف موزه تاریخ ساری

هر طبقه این عمارت دارای یک شاه‌نشین و دو اتاق به‌صورت قرینه در اطراف آن است. گالری صنایع چوبی، گالری صنایع نساجی، گالری سفالگری و بخش باستان شناسی از مهم‌ترین بخش‌های موزه تاریخ ساری است. اتاق‌های طبقه اول موزه با در و پنجره‌های چوبی و تابلوهای مشبک تزئین شده و نمونه‌هایی از ظروف شیشه‌ای، گلیم، جاجیم، لباس‌های محلی و زیورآلات را به نمایش می‌گذارد. طبقه دوم این مجموعه نیز دارای 6 اتاق تودرتو بوده و در آن‌ها آثار به‌جامانده از دوران مختلف تاریخی به نمایش عموم گذاشته می‌شود. اگر قصد دارید از موزه تاریخ ساری دیدن کنید، راهنمای زیر شما را از سردرگمی نجات می‌دهد. 

• طبقه اول
  • اتاق اول: آثار چوبی نظیر در و پنجره‌های ارسی، تابلوهای مشبک و معرق و نمونه‌هایی از هنر لاک‌تراشی مازندران؛
  • اتاق دوم: ظروف شیشه‌ای، مسی، جاجیم و گلیم؛
  • اتاق سوم: لباس‌های محلی و زیورآلات.
• طبقه دوم
  • اتاق اول: سفال‌های گوهرتپه، تپه حصار دامغان و تپه اسماعیل آباد تهران مربوط به دوران پیش از تاریخ؛
  • اتاق دوم: نمونه‌هایی از جمجمه انسانی کشف شده از تپه دیباج دامغان مربوط به دوران پیش از تاریخ؛
  • اتاق سوم: سفال‌های دوران تاریخی و اسلامی منطقه ساری و بهشهر و پلاک مفرغی از شتر دو کوهان از منطقه لفور مربوط به هزاره اول قبل از میلاد؛
  • اتاق چهارم: ظروف شیشه‌ای و کاسه‌های مسی مربوط به دوره سلجوقیان؛
  • اتاق پنجم: نمونه‌هایی از کتیبه، کاشی، سفال و تنبوشه سفالی مربوط به قرون هشتم و نهم؛
  • اتاق ششم: رادیو، تلفن، کوبه در، غازان، ساعت، کشکول و… مربوط به دوران قاجاریه و پهلوی.

حمام وزیری (موزه مردم شناسی)

حمام وزیری ساری از لحاظ نوع معماری و مصالح ساختمانی به‌کاررفته، کاملاً منحربه‌فرد است. این حمام با مساحتی حدود 200 مترمربع، یک حمام سنتی تمام عیار بوده و شامل فضاهایی مانند ورودی، سربینه، راهروی انتقالی هوا، گرم‌خانه، خزینه‌های آب گرم و سرد، سرویس بهداشتی، آتشدان و یک حوض مرکزی هشت ضلعی است. سربینه حمام وزیری، فضایی هشت ضلعی است. همان طور که تصویر بالا می‌ینید، که در چهار ضلع آن سکوهایی برای نشستن دارند و در گوشه‌های دیگر چهار پاشویه تعبیه شده است.

معماری هوشمندانه گنبدهای سقف حمام به گونه ای است که علاوه بر عمل تهویه هوای داخلی، روشنایی فضای حمام را نیز تأمین می‌کند. امروزه این حمام تاریخی به یکی از دیدنی‌ترین موزه های ساری تبدیل شده و در آن ماکت‌هایی پوشیده از لباس‌های محلی مردم مازندران به نمایش گذاشته شده است. همچنین در بخش دیگر این موزه، وسایل مربوط به استحمام در دوران قاجار مثل تاس، لیف، کیسه، طشت، پیه سوز، سنگ پا، سرشور، لنگ و مشربه جمع‌آوری شده است.

سایر موزه های استان مازندران

حال که بازدید از جاهای دیدنی ساری را به اتمام رسانده‌اید، می‌توانید سری به دیگر شهرهای استان مازندران بزنید و از جاذبه‌های تاریخی آن‌ها نیز بازدید کنید. در ادامه این مقاله می‌خواهیم به‌صورت مختصر با اصلی‌ترین موزه های استان مازندران آشنا شویم. با ما همراه باشید. 

خانه موزه مکرمه قنبری

مکرمه قنبری، متولد روستای دریکنده شهرستان بابل، یک نقاش خودآموز سبک پست مدرنیسم بود. این زن هنرمند و با استعداد بدون هیچ تحصیلات دانشگاهی و سواد خواندن و نوشتن، در 67سالگی نقاشی را آغاز کرد و به‌خاطر نقاشی‌هایش به شهرت جهانی رسید. روحیات خاص او و شرایط زندگی روستایی، باعث گرایش او به هنر و نقاشی شد. خانم مکرمه قنبری در سال 2001 و در دوازدهمین کنفرانس ایران‌شناسی دانشگاه سوئد، به‌عنوان بانوی نقاش سال برگزیده شد. امروزه خانه این هنرمند محبوب و صاحب سبک به موزه‌ای از آثار و نقاشی‌های وی تبدیل شده است. می‌توان گفت خانه موزه مکرمه قنبری جزو پربازدیدترین موزه های استان مازندران بوده و هر ساله میزبان مخاطبان بسیاری از سراسر دنیاست. 

آدرس	استان مازندران، 10 کیلومتری بابل، روستای دریکنده
ساعات بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 عصر
هزیننه بازدید	۴۰۰۰ تومان

موزه مردم‌شناسی کندلوس

روستای کندلوس واقع در شهرستان نوشهر، با سرسبزی خیره‌کننده و آب‌وهوایی مطبوع، همچون نگینی در دل طبیعت البرز شمالی می‌درخشد. این موزه تاریخی و چشم‌انداز دل‌انگیز آن را باید از نزدیک ببینید نه از پشت صفحه مانیتور! بین سال‌های 1360 تا 1367 موزه مردم شناسی کندلوس با تلاش دکتر علی اصغر جهانگیری در این منطقه احداث شد. موزه کندلوس در چندین بخش مجزا، آثار ارزشمندی را به نمایش می‌گذارد و باعث شهرت این روستا در سطح بین‌المللی شده است. بخش‌های مختلف موزه مردم‌شناسی روستای کندلوس به شرح زیر است:

• بخش زمین شناسی (فسیل‌ها، کانی‌ها)؛
• بخش سفالینه، آبگینه، سکه و ظروف چینی؛
• بخش ظروف و ابزار آلات فلزی و چوبی؛
• بخش اسناد تاریخی، نسخ خطی، کلام الله مجید و دیوان اشعار؛
• بخش هنرهای سنتی (بافته‌ها، پوشاک و زیورآلات روستایی).

آدرس	استان مازندران، شهرستان نوشهر، بخش کجور، روستای کندلوس
ساعات بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 عصر
هزینه بازدید	5000 تومان

موزه تاریخ شهر بابل

یکی از معروف‌ترین موزه های استان مازندران، موزه تاریخ شهر بابل بوده که با بنایی به‌صورت کلاه فرنگی و برگرفته از سبک معماری اروپایی در مرکز این شهر خودنمایی می‌کند. این موزه محلی همچون گنجینه‌ای ارزشمند تمامی جنبه‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی این منطقه را پوشش داده و در معرض نمایش قرار می‌دهد. موزه تاریخ بابل در بخش‌های باستان شناسی، مردم شناسی و هنرهای سنتی فعالیت می‌کند و دارای فضاهایی مانند نمایشگاه، کتابخانه و مرکز اسناد تاریخی است.

بخش باستان‌شناسی این مجموعه، شامل آثاری همچون ظروف سفالی منقوش، جنگ‌افزارهای مفرغی، زیورآلات و ظروف سنگی به‌جای‌مانده از دوران ساسانی بوده و بیانگر تمدن دیرپای خطه شمال کشور است. شرط می‌بندم پس از یک بار دیدن این مجموعه، به این نتیجه می‌رسید که دوست دارید باز هم به تماشای این اثر شگفت‌انگیز بروید؛ پس اگر گذرتان به شهر بابل افتاد، فرصت را از دست ندهید و تا می‌توانید از گوشه و کنار موزه تاریخ این شهر دیدن کنید.

آدرس	استان مازندران، شهر بابل، خیابان مدرس، چهارراه شهرداری کنونی
ساعت بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 7 عصر
هزینه ورودی	4000 تومان

خانه موزه نیما یوشیج

یوش، روستایی قدیمی از توابع شهرستان نور است. بافت روستایی و طبیعت بکر، این روستا را به یکی از مناطق دیدنی در استان مازندران تبدیل کرده است. همچنین وجود خانه پدری نیما یوشیج در این روستا، باعث رشد ارزش فرهنگی روستای یوش شده و توجه علاقه‌مندان به هنر و ادب را به خودش جلب کرده است. عمارت خانه نیما یوشیج در سال 1375 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال 1388 به‌عنوان موزه پدر شعر و ادب پارسی بازگشایی شد.

در معماری این بنای تاریخی، ظرافت هوشمندانه‌ای به کار رفته و گچ‌بری‌ها و آینه‌کاری‌های باسلیقه آن، شما را حیرت‌زده می‌کند. امروزه خانه موزه نیما یوشیج، محل نگهداری اوراق و مدارک خانورادگی، اشعار، نامه‌ها، تصاویر و مجموعه فیلم و کتاب‌های ایشان بوده و در آن آثار هنری ارزشمندی همچون نقاشی، سفالگری و خوشنویسی با موضوع نیما یوشیج به نمایش گذاشته می‌شود. اگر به شعر و ادب علاقه دارید، بازدید از این موزه هنری شما را سر ذوق می‌آورد.

آدرس	استان مازندران، شهرستان نور، بخش بلده، روستای یوش
ساعات بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6:30 عصر
هزینه ورودی	برای اتباع ایرانی 4000 تومان و برای اتباع خارجی 30000 تومان

موزه تاریخ شهر آمل

ساختمان موزه تاریخ شهر آمل با سبک معماری کاملاً غربی در یک باغ کوچک زیبا قرار دارد. نماسازی این ساختمان به واسطه قوس سردرها و آجرکاری‌های به‌کاررفته، از سایر ساختمان‌های شهر متمایز می‌شود. گالری بخش مردم شناسی موزه تاریخ آمل، شامل نمونه‌هایی از بافت‌های محلی، ابزار ریسندگی، ظروف چوبی و مجموعه نفیسی از نسخ خطی است. بخش مردم شناسی این موزه، فرهنگ مردم مازندران را به نمایش گذاشته و شما را به سفری دور و دراز در محله‌های باستانی استان مازندران دعوت می‌کند. بخش دوم این مجموعه با عنوان باستان‌شناسی فعالیت کرده و آثاری همچون سفال، فلز، مجموعه‌ای گران‌بها از مهرها و سکه‌های دوره‌های هخامنشی و اسلامی را به نمایش می‌گذارد.

آدرس	استان مازندران، شهر آمل، خیابان امام رضا (ع)، شرق رودخانه هراز، جنب پل دوازده چشمه و پل معلق
ساعات بازدید	همه روزه به جز ایام سوگواری از ساعت 8 صبح تا 2 ظهر
هزینه بازدید	5000 تومان

موزه شهدای آمل (بقعه میر بزرگ)

ساخت بنای بقعه میر بزرگ به زمان سلطنت شاه عباس صفوی بازمی‌گردد. این بقعه به لحاظ ویژگی‌های معماری‌اش در استان مازندران کم‌نظیر است. گنبد، سردرها، کتیبه‌ها و هنر کاشی‌کاری، فقط بخشی از شگفتی‌های این مجموعه تاریخی است. اگر به‌صورت جزئی‌‌تر به معماری و تزئینات این بنا دقت کنید، از هنر و استعداد معماران آن دوره تعجب خواهید کرد. در فضای اصلی این موزه تزئینات چشم‌نوازی از جمله کتیبه‌هایی با خط ثلث بر زمینه کاشی‌های آبی رنگ، کاشی‌های الوان با نقوش گیاهی و صندوق مزاری چوبی وجود دارد که شما را غرق در شگفتی می‌کند.

این مجموعه در بهمن ماه سال 1386 با مشارکت سازمان بنیاد شهید و به منظور حفظ دستاوردهای فرهنگ ایثار و شهادت، به‌عنوان موزه شهدای آمل بازگشایی شد. از مهم‌ترین آثاری که در موزه شهدای آمل نگهداری می‌شود، می‌توان به نقشه‌های عملیات 8 سال دفاع مقدس، عکس‌ها، وصیت‌نامه‌ها، البسه و ادوات همراه شهدا در جنگ تحمیلی اشاره کرد. 

آدرس	استان مازندران، شهر آمل، خیابان شهید مفتح
ساعات بازدید	همه روزه به جز ایام سوگواری از ساعت 8 صبح تا 2 ظهر
هزینه بازدید	5000 تومان

موزه مردم‌شناسی برسه تنکابن

موزه مردم‌شناسی برسه در زمینی به مساحت 500 متر مربع و با الگوبرداری از معماری بومی منطقه احداث شد. در هر طبقه این موزه، 4 اتاق به همراه ایوانی با نرده‌های چوبی وجود دارد. هرکدام از این اتاق‌ها، معماری خاص خود را داشته و با شیشه‌های رنگی و گچ‌بری‌های خلاقانه، فضایی رویایی خلق کرده است. این موزه محلی با رویکرد مردم شناسی راه اندازی شد و مکانی برای نگهداری و نمایش اموال فرهنگی مرتبط با کشاورزی، دامداری، پارچه‌بافی، پوشاک و دیگر لوازم زندگی روزمره مردمان این مرز و بوم است. جای جای این موزه مردم‌شناسی پر از شگفتی‌های گوناگون بوده و با قدم زمان در آن، می‌توانید سفر در زمان را تجربه کنید.

آدرس	استان مازندران، شهرستان تنکابن، منطقه دو هزار، روستای شانه تراش
ساعات بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 5 عصر
هزینه ورودی	5000 تومان

موزه مردم شناسی آلاشت

اگر گذرتان به شهرستان سوادکوه افتاده باشد، حتماً نام موزه مردم شناسی آلاشت را شنیده‌اید. بنای این موزه قدیمی منسوب به خانه پدر رضا شاه پهلوی بوده و متأثر از معماری بومی منطقه با خشت خام و بام شیروانی ساخته شده است. اتاق‌های تودرتو و ایوانی که با نرده‌های چوبی مزین شده، این مجموعه را دیدنی‌تر کرده است. قبل از انقلاب تا سال 1358 این مجموعه با عنوان موزه رضا شاه پهلوی شناخته می‌شد؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی به کتابخانه عمومی آلاشت تغییر کاربری داد. تا اینکه در سال 1388 به همت اهالی بومی منطقه و کمک‌های شهرداری و اداره میراث فرهنگی، این بنا به مکانی برای نگهداری صنایع دستی و اموال فرهنگی تبدیل شد. 

آدرس	استان مازندران، شهرستان سوادکوه
ساعات بازدید	همه روزه به غیر از ایام تعطیل از ساعت 9 صبح تا 6 عصر
هزینه بازدید	5000 تومان

موزه مردم شناسی رامسر (موزه شمال)

در سال 1389 موزه مردم شناسی رامسر با مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور افتتاح شد. این موزه یکی از موزه‌ های استان مازندران بوده که به‌صورت غیردولتی فعالیت می‌کند و بیشتر آثار آن مربوط به مردم شهرستان رامسر و مناطقی از استان‌های مازندران و گیلان است. قبل از اینکه وارد موزه رامسر شوید، سنگ‌های مرمر سفید، گچ‌بری‌های نفیس و منبت‌کاری‌های انجام شده روی در و پنجره‌ها، شما را غرق در زیبایی و شگفتی خواهد کرد. در موزه مردم‌شناسی شمال رامسر بیش از هزار اثر و اموال فرهنگی شامل نسخ خطی، دست‌نوشته‌های تاریخی، ابزار بافندگی و کشاورزی، پوشاک محلی، صنایع دستی، زیورآلات و… نگه‌داری می‌شود. شهر رامسر به عروس شهرهای شمالی شهرت دارد و با جاذبه‌های منحصربه‌فرد، گردشگران را حیرت‌زده می‌کند. اگر به این شهر باصفا سفر کردید، پیشنهاد می‌کینم بازدید از کاخ موزه رامسر را از دست ندهید.

آدرس	استان مازندران، شهرستان رامسر، خیابان سخت سر، محوطه کاخ موزه رامسر
ساعات بازدید	همه روزه به‌جز ایام تعطیل از ساعت 9 صبح تا 6 عصر و روزهای پنج‌شنبه و جمعه از ساعت 9 صبح تا 7 عصر
هزینه بازدید	10000 تومان

این بار در مجله ره بال آسمان به قلب فرهنگی و هنری شهرهای استان مازندران سفر کردیم. با خواندن این مطلب با پربازدیدترین موزه های استان مازندران آشنا شدیم و هرکدام را از لحاظ معماری و آثار باستانی مورد بررسی قرار دادیم.  ره بال آسمان یک مرجع امن و قابل اطمینان برای رزرو هتل های ساری و خرید بلیط هواپیما، قطار و اتوبوس است و شما را در تمامی مراحل سفر همراهی می‌کند. کدامیک از موزه های استان مازندران شما را سر ذوق می‌آورد؟ خاطرات سفر خود به شهر ساری را با ما به اشتراک بگذارید.