استان لرستان آن‌قدر زیبایی‌های طبیعی دارد که حرف‌زدن درباره آنها واقعاً زمان زیادی می‌خواهد. مگر میشود از آن همه آبشار، دشت، دره و تنگه به‌سادگی گذشت. لرستان ظرفیت آن را دارد که یکی از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری طبیعی ایران باشد. در این مقاله هم از یکی از زیباترین پدیده‌های طبیعی آن یعنی دره شیرز خواهیم گفت. تنگه‌ای زیبا و دیدنی که ردپای حضورش به سال‌های بسیار دور از تاریخ بشریت می‌رسد. با ره بال آسمان همراه باشید تا از شیرز بیشتر بخوانید.
دره شیرز ؛ تنگه پرماجرای قدیمی
دره در کوهدشت لرستان قرار دارد. کوهدشت هم که در مسیر تلاقی لرستان با کرمانشاه و ایلام واقع شده است. با رفتن به کوهدشت و دیدن شیرز، چشم‌تان به جمال رودی زیبا هم روشن خواهد شد. اگر بخواهیم دقیق‌تر از این دره برای‌تان بگوییم باید به طول ۵ کیلومتری آن اشاره کنیم. یعنی در شیرز با دره‌ای به‌طول ۵ کیلومتر روبه‌رو هستید که ارتفاع دیواره‌هایش به ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر می‌رسد.
در بین دیواره‌های تنگه، چشمه‌های کوچک و بزرگی هم دیده میشود. علاوه بر آنها آبشاری هم در آنجا جای خوش کرده است. یعنی در میان دیواره‌های تنگه می‌توانید شاهد وجود یک آبشار هم باشید. این آبشار هم با همان نام شیرز شناخته میشود. لرستان است و آبشارهای رنگارنگش؛ پس اصلاً جای تعجب نیست که در میانه این تنگه هم آبشاری وجود دارد.
اگر به آبشار های رنگارنگ لرستان در غرب ایران علاقه دارید، حتماً روی لینک کلیک کنید.
قدمت دره شیرز بسیار زیاد است و با مطالعاتی که صورت گرفته، مشخص شده که آثاری از زندگی غارنشینی در آن وجود دارد. به خاطر اهمیت تاریخی و زیبایی طبیعی، این دره در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.
ویدیویی جذاب از دره شیرز
بُعد تاریخی دره؛ ردپای تاریخ در طبیعت
مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی نشان می‌دهد که دره بسیار کهن است. مشاهده محوطه‌هایی باستانی در این دره گواهی می‌دهد که عمرش به زمان‌هایی می‌رسد که انسان غارنشین بوده است. ستونی دیدنی هم در حوالی دره دیده میشود که خود نشان‌دهنده قدمت بسیار زیاد این مکان است. چون شکل‌گیری ستونی مشابه آنچه در نزدیکی تنگه قرار دارد به میلیون‌ها سال زمان نیاز دارد.
باد با همکاری طبیعت و رویدادهایی مانند زلزله به شکل‌گیری ستونی با شکل و شمائل ستون دره شیرز کمک کرده است. این ستون ارتفاعی در حدود ۸۰ متر و قطری به اندازه ۱۰ متر دارد. به ستون دره، مناره سنگی هم می‌گویند. ویژگی‌های تاریخی و کهن‌بودن دره باعث شده تا سازمان میراث فرهنگی هم به آن نگاه ویژه‌ای داشته باشد.
اهمیت نگه‌داری و رسیدگی به دره
وجود مکانی طبیعی با نشانه‌هایی از عصر حجر و ویژگی‌های جغرافیایی خاص نیاز به درک و مراقبت ویژه‌ای دارد. به همین دلیل است که فعالان محیط‌زیست و اهالی روزنامه‌نگاری به دره شیرز توجه خاصی دارند و درباره رسیدگی صحیح به آن مدام ابراز نگرانی می‌کنند. متاسفانه، سومدیریت باعث شده تا این دره هم از گزند بی‌خردی انسانی در مواجهه با طبیعت بی‌نصیب نماند.
برای مثال، پوشش گیاهی منطقه‌ای که دره در آن واقع است، بسیار متنوع و سبز بوده اما به مرور زمان در اثر استفاده بیش از حد اهالی منطقه از آنجا به‌عنوان مرتع رو به تخریب گذاشته است.
موقعیت مکانی؛ حال و هوای دره و اطرافش
منطقه‌ای که دره شیرز در آن قرار دارد بسیار زیبا و چشم‌نواز است. شیرز در منطقه‌ای موسوم به اولادقبا قرار گرفته و صحنه‌های چشم‌نواز بسیاری در حوالی آن دیده میشود؛ درختانی با میوه‌های وحشی، صخره‌هایی با شیب‌های تند و چشمه‌های مختلف. زیبا نیست؟ زمستان‌های این منطقه بسیار سرد و سوزناک است. اما در تابستان همه‌چیز جبران میشود و می‌توانید با استشمام هوای خوش و معتدل حوالی دره، شش‌های‌تان را پُر کنید.
شکل‌گیری دره نتیجه فرسایش طبیعی سنگ‌ها و صخره‌هاست. این فرسایش باعث شده تا ساختار و بافت دره شکل و شمائل خاصی پیدا کند. این را هم بدانید که دره شیرز به عنوان ژئوپارک در یونسکو به ثبت رسیده است. منظور از ژئوپارک هم منطقه‌ای طبیعی است که براثر پدیده‌های خاص زمین‌شناسی به وجود آمده و ساختار کم‌یابی دارد.
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، دره دارای چشمه‌های مختلف و رودی کوچک و باریک هم هست که در قلب آن جاری هستند. این رود در مسیر خود به رودخانه پُرجوش‌وخروش سیمره می‌پیوندد.
آمادگی برای سفر؛ لوازم ضروری سفر
سفرکردن به دره چندان ساده نیست. باید آمادگی پیاده‌روی زیاد و صخره‌نوردی را داشته باشید. برای اینکه اذیت نشوید، لازم است، کمی آمادگی جسمانی داشته باشید و لوازم کوهنوردی و صحراگردی را هم با خودتان ببرید. پوشیدن کفش مناسب هم که دیگر از واجب‌ترین کارهایی است که در ملاقات با تنگه شیرز باید انجام بدهید.
مثل همیشه یعنی مثل طبیعت‌گردی در هر نقطه دیگری از ایران و جهان باید حواس‌تان باشد که نظافت و مراقبت از طبیعت را فراموش نکنید. طبیعتی به این گران‌قدری را باید پاس داشت و با احترام با آن روبه‌رو شد. شوخی نیست؛ دره شیرز از عصر حجر برای‌مان به یادگار مانده است.
باید تمام تلاش‌مان را در حفظ آن به کار بگیریم. ما به عنوان افراد عادی باید در سفر و گردش به مناطق اینچنینی مراقب طبیعت باشیم. چطور؟ با نریختن زباله در محیط، روشن‌نکردن آتش‌‌های خطرناک و ارزش‌قائل شدن برای زمینی که نفس‌مان به نفسش بند است. راستی بهترین زمان برای سفر به این تنگه، تابستان است. در فصول دیگر هوا به مطلوبیت تابستان برای تنگه‌نوردی نیست.
شناخت بیشتر؛ پوشش گیاهی و حیوانات دره
قبل از اینکه از پوشش گیاهی و حیوانات دره بگوییم، اجازه بدهید که نگاهی به ریشه‌یابی نام این مکان داشته باشیم. گفته میشود که شیرز یعنی مکان زادِ ولد شیر. شیرز پُر است از پرندگانی که در لابه‌لای صخره‌های آن برای خود لانه ساخته‌اند. نوک کوه‌ها و لابه‌لای سنگ‌های دره، جای خوبی برای مأمن‌گرفتن پرنده‌های رنگارنگ به نظر می‌رسد.
پوشش گیاهی متنوعی هم در حوالی دره شیرز دیده میشود. همان‌طور که گفته شد، چرای دام‌ها باعث شده تا این حوالی دستخوش تخریب‌هایی شود اما کماکان درختان وحشی، درخت‌های انجیر، گلابی و انگور فراوانی در دور و اطراف دره دیده می‌شوند.
اطراف دره؛ غار پل خدا
اگر تنگه شیرز را تا انتها بپیمایید، به غاری به نام غار پل خدا خواهید رسید. این غار هم در جذابیت و شگفتی دست‌کمی از تنگه شیرز ندارد. غاری را تصور کنید که طولی به اندازه ۱۵۰ متر دارد و رودخانه‌ای از میان آن می‌گذرد. این رود هم با آب خنکش به رود پرخروش سیمره می‌ریزد. سیمره شاخه‌ای اصلی از کرخه است. پس اگر به شیرز رفتید، طاقت بیاورید و با طی‌کردن آن تا آخر، غار پل خدا را هم ببینید.
نشانی دره؛ مسیر دسترسی به تنگه
آدرس: استان لرستان، کوهدشت، جاده اولادقباد، بخش زردلان، بعد از روستای مهدی رضای زردله
همان‌طور که گفته شد، تنگه شیرز در شمال باختری شهرستان کوهدشت قرار گرفته و برای رفتن آن باید راهی استان زیبای لرستان شوید. در ۵۵ کیلومتری شهر کوهدشت، دره پرصلابت و زیبا قابل‌بازدید است. تنگه شیرز در بخش زردلان قرار دارد و در کنار روستای گدارگه واقع شده است. در حقیقت، طول تنگه از روستای گدارگه تا رود سیمره می‌رسد.
برای کسانی که عاشق ماجراجویی در طبیعت هستند، رفتن به دره های ایران توصیه میشود. تورهای مسافرتی مختلفی هم وجود دارند که می‌توانند شما را با خود به این مکان ببرند. سفر به نقاطی از طبیعت مانند شیرز باید با همراهانی کاربلد صورت بگیرد؛ چون اگر در ماجراجویی بی‌تجربه باشید و طبیعت را از زاویه صخره‌ها و دره‌ها ملاقات نکرده باشید، در نخستین‌بار، کار برای‌تان کمی دشوار خواهد بود.
شما به شیرز رفته‌اید؟ اصلا تابه‌حال به لرستان سفر کرده‌اید؟ دوست دارید که این مکان و استان را از نزدیک ببینید؟ به نظر شما سفرهای ماجراجویانه بهتر از سفرکردن به هتل‌هایی لوکس و مجهز هستند؟ لطفا نظرات‌تان را با ره بال آسمان در میان بگذارید که بدجور منتظرتان هستیم.
من قبلاً یک‌بار به دره شیرز رفته ام واقعاً دیدنی و جالب است و انسان در این دره بیشتر متوجه قدرت خداوندی میشود
ممنون از اطلاعات خوب و دقیق تون، و عکس های زیبای شما از این دره ژئوپارک شیرز، و اینکه با اجازه از عکس هاتون استفاده می کنم.
سلام احمد عزیز، خوشحالیم که مطلب رو دوست داشتید. برای استفاده از تصاویر هم مختار هستید.