کلیسای گریگوری همدان | به‌یاد اولین شهید دین مسیحیت

امروز به همدان می‌رویم، به هگمتانه، به پایتخت ساسانیان. اگر همدان را فقط شهری تاریخی ببینید، حسابی کم‌لطفی کرده‌اید. این شهر می‌تواند شهری برای کلیساگردی باشد. تعجب کردید؟ این شهر ۳ کلیسای مشهور دارد. بین کلیساهای همدان پرآوازه‌ترینِ آن‌ها کلیسای گریگوری همدان است. ساخت این کلیسا به جنگ جهانی اول برمی‌گردد؛ پس قرار است باهم در یک کلیسا تاریخ را ورق بزنیم.

کلیسای­ گریگوریان | یادگاری جنگ جهانی اول

در زمان جنگ جهانی اول، ارامنه زیادی به شهرهای غرب ایران سفر کردند. یکی از این شهرها همدان بود. این شهر به‌خاطر موقعیت خاص جغرافیایی‌اش توجه ارامنه را به خودش جلب کرد. آن‌ها نیامده بودند که بمانند؛ اما جنگ طولانی شد و مهمان‌ها ماندگار شدند. مدت اقامت که طولانی شد، مردم باید برای عبادت و اجتماع عمومی فکری می‌کردند. این شد که این کلیسا را در شرق هگمتانه یا همان همدان خودمان ساختند. این کلیسای زیبا ثبت ملی نیز شده است.

کلیسای گریگوری استپان | اولین شهید مسیحیت

• استپان مقدس

به این کلیسا کلیسای گریگوری استپان یا کلیسای گریگوری استپانوس مقدس هم می‌گویند. استپان اولین شهید مسیحیان بود. او را با عنوان استپان مقدس یا استپانوس مقدس هم یاد می‌کنند. به‌یاد این اولین شهید راه مسیحیت کلیساهای زیادی ساخته شده است که یکی از آن‌ها در همدان است.

• گریگوری

گریگوری اسم گروهی از ارامنه است؛ شورایی که مسئولیت رسیدگی به کلیساها و مشکلات ارامنه را دارد. در اوایل این گروه گروه کوچکی بود که مسئولیت ساخت کلیسا را به عهده گرفت؛ اما بعدها گروه بزرگ‌تری شد. این اسم هم از همان زمان ساخت روی این گروه و کلیسا ماند. کلیسای گریگوری همدان یگانه کلیسایی نیست که این گروه آن را ساخت. کلیساهای دیگری هم هست، مثلا کلیسای گئورک بوشهر، کلیسای گریگور لوساووریچ مقدس تهران.

• آرامگاه بزرگواران در کلیسا گریگوری

این کلیسا آرامگاه شخصیت‌های مذهبی مسیحی است، از جمله:

• عالیجناب دریزنیک وارتاپت کارکسیان؛
• نایب خلیفه ارامنه جلفای اصفهان؛
• رهبر دینی ارامنه همدان و اراک؛
• كشیش درخاچاطور.

کلیسای گریگوری همدان و معماری‌اش | اصالت بدون تجمل

این کلیسا حدود ۳ قرن قدمت دارد؛ پس برای گرفتن رد معماری آن باید کمی به عقب برگردیم. البته این کلیسا در سال ۱۹۳۲ بازسازی شده است. بنای کلیسا دو بخش اصلی دارد، یکی سالن اصلی و دیگری کتابخانه.

• نمای بیرونی

نمای بیرونی این کلیسا خشتی است. ۴ ستون استوانه‌ای با هلال زیبایی به هم متصل شده‌اند، هلالی که از نشانه‌های معماری ۳ قرن پیش است. این ستون‌ها ستون‌های برج ناقوس هستند. در کنار برج ناقوس، پنجره‌های هلالی‌شکلی هم هست که نور را به داخل می‌رساند. کلیسا ۳ در دارد که در اصلی زیر برج ناقوس است. ۲ درِ دیگر، یکی به حیاط‌خلوت می‌رسد و دیگری به صحن اصلی.

• نمای داخلی

داخل این کلیسا را با آجر ساخته‌اند و محرابش را با گچ. پنجره‌های بزرگ بنا نور خورشید را به داخل می‌رساند و نور طبیعی آرامش فضا را چندبرابر می‌کند. حوضچه سنگی غسل تعمید در بخش شمالی بناست و با کتیبه‌های سنگی تزیینش کرده‌اند.

• تزیینات

اینجا خبری از تجملات نیست؛ اما اصالت در آن به چشم می‌آید. کتیبه‌های سنگیِ حوضچه غسل تعمید یگانه تزیین بنا نیست. فضای کلیسا را با تندیس‌ها و تابلوهای پیشوایان و بزرگان نیز تزیین کرده‌اند، بزرگانی مثل:

• حضرت مسیح(ع)؛
• مریم مقدس(س)؛
• وارطان مامیکونیان (سردار بزرگ لشگر ارمنستان).

کلیسای گریگوری استپان | ارتدکس یا پروتستان؟

ارامنه‌ای که به همدان مهاجرت کردند، مذهب واحدی نداشتند. این یعنی باید برای هر مذهب کلیسایی جدا ساخته می‌شد که همین‌طور هم شد. اول کلیسای گریگوری استپان را برای مذهب ارتدکس و بعد از آن کلیسای حضرت مریم(س) را برای پروتستان ساختند.

بهترین زمان سفر و بازدید | فصل خوش کلیسا

پاییز و زمستان همدان خیلی سرد است. اگر سرمایی باشید، سرمایش زمین‌گیرتان می‌کند. بهار شاید برای گرمایی‌ها سرد باشد؛ اما برای اهالی مناطق دیگر خنک است. با این توضیح‌ها، می‌شود گفت بهترین زمان سفر به همدان اوایل تیر تا اواخر شهریور است. همدان در تابستان هوای مساعدتری دارد و به‌راحتی می‌توانیم چرخی در شهر بزنیم.

بازدید از این کلیسا برای عموم آزاد است و ۱ یا ۲ ساعت هم زمان لازم دارد. یادتان نرود کلیسا برای به‌جاآوردن مراسم عبادی و مذهبی است؛ پس طبیعی است که نمی‌توانید هر موقع دلتان خواست به آنجا بروید. بهتر است از قبل هماهنگی‌ها را انجام بدهید که باعث مزاحمت برای عزیزان مسیحی نشویم. اگر با تور به این کلیسا بروید، خودشان هماهنگی‌ها را انجام می‌دهند.

جاهای دیدنی نزدیک به کلیسای گریگوری | هگمتانه‌گردی

همدان پایتخت مادها است. پایتخت یکی از اولین قبایلی که در ایران بود؛ پس چطور می‌شود به این شهر زیبا سفر کرد و قید تاریخ‌گردی‌هایش را زد؟ از کلیسا گریگوری که بازدید کردید، به جاهای دیدنی استان همدان هم سری بزنید. حسابی کیفورتان می‌کند. چند تا از آثار تاریخی را ما به شما معرفی می‌کنیم. چند تایی هم شما برایمان در دیدگاه‌ها بنویسید. مشتاق خواندن تجربه‌هایتان هستیم.

• گنبد علویان

گنبد علویان یکی از شاهکارهای معماری و گچ‌بری بعد از اسلام است. قدمتش به دوران سلجوقیان برمی‌گردد. این بنا در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله است.

• موزه هگمتانه

اصلاً مگر می‌شود که تاریخ‌گردی را بدون موزه‌گردی به آخر برسانیم؟ موزه هگمتانه بخش‌های مختلفی دارد که حتماً نظرتان را جلب می‌کند: بخش تاریخی، اسلامی، اختصاصی، و استانی.

• آرامگاه بابا طاهر

دوبیتی‌های بابا طاهر را نمی‌شود از عاشقانه‌ها و فرهنگ مشاعره ایران جدا کرد؛ پس چطور خودش را از فرهنگ و تاریخمان جدا کنیم؟ حتماً در همدان به دیدار این شاعر گران‌قدر بروید و از آرامگاهش دیدن کنید؛ اما اگر به هر دلیلی نشد، از دور هم که شده یادی از بابای همدان کنید.

• آرامگاه ابوعلی سینا

بخشی از اساس دانش پزشکی را مدیون این مرد بزرگ هستیم. به آرامگاه ابوعلی سینا سری بزنید و دقایقی را در کنار این مرد بزرگ بگذرانید.

کلیسای گریگوری و سوغاتی | از همدان بخر و ببر

از هیچ سفری در ایران دست‌خالی برنمی‌گردید، حالا چه اهل شکم باشید و چه اهل هنر. از هرکدام که بخرید، هم خودتان لذت می‌برید و هم به اقتصاد منطقه کمک می‌کنید. خریدن سوغاتی خاص هر استان زنده‌نگه‌داشتن هنر و زیبایی آن استان است؛ پس در سفرتان به استان همدان دست‌به‌جیب شوید. این یک سرمایه‌گذاری فرهنگی است.

• صنایع دستی همدان

صنایع دستی همدان را می‌توانید در بازارهای محلی پیدا کنید. سفال لالجین، مرواربافی، چرم‌دوزی. اگر مرواربافی برایتان ناآشناست، کوتاه می‌گویم که نوعی سبدبافی با ترکه است، البته تزیینی‌تر.

• خوراکی های همدان

خوراکی های همدان هم خوشمزه است، هم خوردنی است و هم بردنی، مثل باسلوق، حلوا زرده، نان کماج، انگشت پیچ و… .

کلیسای گریگوری و اقامت | بمانیم و بگردیم

هتل باباطاهر و هتل بوعلی به این کلیسا نزدیک است؛ اما هتل‌ها همیشه گران‌اند و شاید مناسب دخل‌وخرج ما نباشند. همیشه گزینه‌های دیگری هم برای انتخاب هست. سوییت‌ها و مهمانسراها را فراموش نکنید. این‌ها هزینه سفرتان را به حد چشمگیری کمتر می‌کنند. برای این‌همه گشت‌وگذار باید یک جای راحت داشته باشید که خستگی پر لذت گردش را از خودتان دور کنید.

مسیر دسترسی

تا همدان که مسیر مشخص است؛ اما انتخاب روش رفتن با شماست: ماشین شخصی، هواپیما، قطار، اتوبوس و… . به همدان که رسیدید، باید به محله قدیم ارامنه بروید. جایی در میدان اکباتان. از خروجی سمت چپ میدان خارج شوید. این کلیسا در شرق تپه هگمتانه است. نزدیک هستید؛ پس حواستان به مسیر باشد. گوگل مپ را هم فراموش نکنید.

تا اینجای مسیر برای دیدن کلیسای گریگوری در کنار هم بودیم. اگر لذت سفر زیر دندانتان مزه کرد و خواستید آن را واقعی‌تر کنید، مایه افتخار ره بال آسمان است که همراهتان باشد. اگر دلتان خواست هم‌سفرتان باشیم، برایمان دیدگاهی بگذارید.