موزه میراث روستایی گیلان | موزه‌ای به وسعت یک شهر

موزه‌ها از جالب‌ترین مکان‌های دنیا هستند. جایی که پر از مقایسه‌های شیرین است. مقایسه زندگی امروزی ما با زندگی اجدادمان. وسایلی که برای آن‌ها کاربردی بوده ولی ما نمی‌توانیم استفاده از آن‌ها حتی تصور کنیم. سؤال مهمی که در ذهن اکثر بازدیدکنندگان شکل می‌گیرد این است که چه وسایلی از ما به آینده ارث می‌رسد؟ آن‌ها چه احساسی به وسایل زندگی و سبک زندگی ما دارند؟ بافت موزه‌ها شبیه به هم است. ساختمان‌هایی که وسایل را در شیشه قرار داده‌اند و در کنار هر کدام توضیحاتی وجود دارد. این تصویر اکثر ما از موزه است؛ اما همیشه پای استثنا در میان است. موزه میراث روستایی گیلان متفاوت‌ترین موزه‌ای است که تا به حال از آن بازدید کرده‌اید. این موزه ساختمان نیست بلکه یک روستای کوچک است که در آن فرهنگ، رسوم، مراسم و حتی معماری گذشته را به تصویر کشیده است. افتخار همراهی می‌دهید تا به گیلان سفر کنیم؟

موزه میراث روستایی گیلان کجاست

استان گیلان یکی از استان‌های رنگارنگ ایران است. در این استان رنگ‌ها حرف اول را می‌زنند چه در خیابان، چه در طبیعت و چه در خوراکی‌ها. این رنگارنگی نتایج جالبی به جا گذاشته است؛ نتیجه‌ای به خلاقیت موزه میراث روستایی. این موزه در نزدیکی رشت واقع شده است. پارک جنگلی سراوان محلی است که برای ساخت این موزه انتخاب کرده‌اند. آدرس دقیق را ذکر می‌کنیم.

معرفی موزه میراث روستایی گیلان

مساحت این موزه 238 هکتار است و یکی از وسیع‌ترین موزه های رشت است. زمانی که از موزه بازدید می‌کنید متوجه می‌شوید که موزه در واقع نمونه‌ای کوچک‌شده از زندگی روستایی در گیلان است. در این موزه زندگی سنتی اصیل جریان دارد و فرهنگ غنی این مردمان را به بازدیدکننده نشان می‌دهد. گردشگران بخش معماری را خیلی جالب می‌دانند. قسمت معماری 28 مجموعه دارد که شامل بناهای مسکونی و جانبی است. ایده ساخت این بناها از مناطق مختلف استان برداشته شده است. این بناها از نقاط مختلف شناسایی، مستندسازی، واچینی و در موزه دوباره‌چینی شده‌اند. بعضی بناهای موزه 150 سال قدمت دارند. تفاوت مهم دیگر موزه میراث روستایی گیلان با دیگر موزه‌ها در تنوع بخش‌های آن است.

در این موزه فقط تماشا نمی‌کنید بلکه وارد جریان زندگی روستایی می‌شوید. اگر به لباس محلی علاقه دارید، می‌توانید لباس بپوشید و عکس بگیرید. در قسمت محصولات می‌توانید غذاهای این استان را امتحان کنید و در قسمت آموزش می‌توانید آموزش ببینید. آموزش ساخت صنایع دستی مانند مروار دوزی، رشتی دوزی، گمج سازی و سفالگری در اختیار گردشگران قرار می‌گیرد. از دیگر قسمت‌های این اکوموزه می‌توان به محوطه بازی و نمایش بومی، مراکز تحقیقات کشاورزی و دامپروری، پژوهشگاه معماری و مردم‌شناسی، پارک کودک، باغ پرورش گیاهان دارویی و درختان بومی، اردوگاه تفریحی،معماری چوب ملل و دو مجموعه مهمانپذیر که بافت روستایی دارند، اشاره کرد. هدف از ساخت این موزه حفظ فرهنگ و دانش ساخت و دیگر دانسته‌های مردم روستاهای گیلان است. به همین علت ابزارهای زندگی و کار، پوشاک و خوراک مردم هم به نمایش درآمده است.

قدمت موزه میراث روستایی گیلان

همیشه برای تشکیل یک ایده، به جرقه نیاز است. ساخت موزه میراث هم با یک جرقه آغاز شد. جرقه‌ای که تلخی‌ بسیار داشت؛ اما نتیجه حاصله توانست کمی از تلخی آن بکاهد. در سال 1369 در گیلان و زنجان زلزله رخ داد و در اثر این حادثه سرعت تخریب بنا‌های سنتی افزایش پیدا کرد. در این میان دکتر محمود طاقلانی ایده ساخت چنین موزه‌ای را مطرح کرد. مطالعات مقدماتی برای ساخت چنین پروژه بزرگی در سال 1381 شروع شد.

اولین گام مطالعه برای یافتن مکانی مناسب برای موزه بود. تنیجه این بررسی‌ها انتخاب پارک سراوان بود. این پارک توپوگرافی مناسبی دارد که بسیار شبیه به توپوگرافی گیلان است. از طرف دیگر این مکان تأسیسات زیربنایی مناسب دارد. دشوارترین قسمت کار، انتقال خانه‌ها بود. افرادی برای شناسایی خانه‌های مناسب به روستاهای اطراف رفتند و بعد از مطالعات مردم‌شناسی و معماری خانه مناسب برداشته می‌شد. برای اینکه دوباره‌سازی امکان پذیر شود، خانه‌ها را پلاک گذاری می‌کردند. خانه واچینی می‌شد و بعد از انتقال مصالح به موزه به نام فروشنده یا مالک، دوباره چینی می‌شد. مساحت مجموعه موزه‌ای 45 هکتار است که در وسط سایت موزه قرار دارد.

جاذبه های گردشگری موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث اکومیوزه‌ای دارای 9 حوزه است و هر حوزه چند خانه دارد.

حوزه های موزه میراث روستایی گیلان

جلگه شرق

• موقعیت: مناطق جلگه‌ای شرق سپیدرود
• بناهای مسکونی: خانه چنچو، خانه میرسیار، خانه منتظری و خانه رفیعی
• ویژگی‌های معماری: بام چهار کله گالی پوش و اسکلت و کرسی چوبی
• فعالیت‌های معیشتی: تولید برنج و پرورش کرم ابریشم
• دیگر قسمت‌ها: باغ صیفی‌جات و سبزیجات، بناهای جانبی مانند طولیه و تلمبار (محل تولید کرم ابریشم)، کندوج (انبار برنج)، قهوه خانه، مسجد، محل ذغال‌گیری سنتی، بازارچه سنتی و محل بازی‌ها و نمایش‌های سنتی

جلگه غرب

• موقعیت: مناطق جلگه‌ای غرب گیلان از شهرستان شفت تا آستارا
• بناهای مسکونی: خانه حقیقی، خانه محمودی، خانه موسی زاده، خانه محتشم طلب، خانه موسوی و خانه حسنی
• ویژگی‌های معماری: دیواره‌های چینی که گاهی با چوب ادغام شده و بام شیب‌دار کلوج (ساقه برنج)
• فعالیت‌های معیشتی: چای‌کاری، دامداری و تولید برنج
• دیگر قسمت‌ها: بناهای جانبی مانند کوتی (انبار برنج) طویله، لانه مرغ، چاه آب، سرویس بهداشتی، قهوه خانه با تکنیک و مصالح بومی، باغ سبزی و میوه

جلگه مرکز

• موقعیت: بخش‌های جلگه‌ای مرکز استان
• بناهای مسکونی: خانه امینی، خانه مرادی، خانه بیالوا، خانه دانش و خانه صادقی
• ویژگی‌های معماری: اسکلت چوبی، پوشش بام از کلوش (ساقه برنج) و دیوارها تلفیق چینه و زگال یا کاملاً از زگال
• فعالیت‌های معیشتی: شالیکاری
• دیگر قسمت‌ها: بناهای جانبی مانند کلوج، تلنبار، طویله، لانه مرغ و اماکن مهم مانند مدرسه، قهوه‌ خانه، کارگاه آهنگری و شالیزار

کوهستان شرق

• موقعیت: مناطق کوهستانی و ییلاقات گیلان در شرق رودخانه سفیدرود
• بناهای مسکونی: خانه محسنیان و خانه محمدنژاد
• ویژگی‌های معماری: دیوارها سنگچین، زگالی و زگمه‌ای و پوشش بام از ازلت
• فعالیت‌های معیشتی: دامداری

کوهپایه شرق

• موقعیت: مناطق کوهپایه‌ای گیلان و در حاشیه شرقی رودخانه سفیدرود
• بناهای مسکونی:خانه بهزادی، خانه جامع و خانه رستمی
• ویژگی‌های معماری: دیوارها زگالی و زگمه‌ای و پوشش بام عموماً لت
• دیگر قسمت‌ها: قسمت‌های جانبی شامل انبار برنج یا گندم، انبار کاه (کاهدان)، تنور نان، طویله و لانه مرغ

کوهستان غرب

• موقعیت: مناطق کوهستانی غرب گیلان
• بناهای مسکونی: خانه حاجت‌پور
• ویژگی‌های معماری: دیوارها تختی، زگالی، زگمه‌ای و سنگچین و پوشش بام از لت
• فعالیت‌های معیشتی: دامداری
• دیگر قسمت‌ها: بناهای جانبی مانند تنور نان و لانه مرغ

کوهپایه غرب

• بناهای مسکونی:‌ خانه لطفی، خانه رحمانی و خانه طربی

ساحل شرق

• بناهای مسکونی: خانه موسوی

ساحل غرب

• بناهای مسکونی: خانه آصفی

تفریح در موزه میراث روستایی گیلان

خانه های روستایی

اصلاً موزه میراث روستایی گیلان است و خانه‌های بی‌نظیرش. به نظر ما باید تمام خانه‌های این موزه را از نزدیک ببینید تا متوجه خلاقیت روستاییان شوید. ممکن است از نظر شما تمام خانه‌های کاهگلی مانند هم باشند چراکه اطلاعات چندانی از این خانه‌ها ندارید؛ اما این تمام ماجرا نیست. در هر روستا با توجه به رسوم خاصشان وسایل خانه و حتی ساخت خانه متفاوت است. پیشه افراد روستا هم باعث تغییراتی در ساخت خانه‌ها شده است؛ به همین علت بعضی خانه‌ها انبار دارند و بعضی دیگر طویله.

اجرای نمایش و بازی‌های سنتی

• عروس گوله

عروس گوله نمایشی نوروزی است. از نیمه دوم اسفند تا نوروز این نمایش در موزه میراث روستایی برپا می‌شود. ماجرا از این قرار است که دو نفر سعی در به دست آوردن دل عروسی به نام ناز خانم دارند. روایت‌های این داستان عشقی کمی با هم متفاوت است. رقابتی شدید میان پیربابا و کوسه در می‌گیرد. در بعضی روایات غول جای کوسه را می‌گیرد. در اکثر مواقع با پیروزی پیربابا داستان ختم به خیر می‌شود؛ اما گاهی هم سرنوشت با غول همراه است.

• لافند بازی

لافند بازی با نام‌های دراز بازی، طناب بازی، ریسمان بازی و رسن بازی هم شناخته می‌شود. پهلوانان شروع به انجام عملیات روی طناب می‌کنند. در آخر پیروز میدان مزد تلاشش را از تماشاگران دریافت می‌کند. برای تماشای این نمایش در اعیاد و تعطیلات، در تابستان (تیر و مرداد) و در پاییز (مهر و آبان) به موزه میراث روستایی رشت بروید.

• کشتی گیله مرد

کشتی گیله مرد، بازی رقابتی مرسوم در مازندران و گیلان است. بازی به این شکل است که افراد با مهارت‌های رزمی و فردی سعی در زمین‌زدن رقیبشان دارند. قسمت اول نیایش خداوند است. بعد به حضار احترام گذاشته می‌شود و در آخر مبارزه شروع می‌شود. حتی اگر انگشتان دست هم زمین را لمس کند بازی تمام است. این مسابقه در اعیاد و تعطیلات برپا می‌شود. از خرداد تا شهریور مبارزه در موزه برقرار است.

عکاسی با لباس محلی

لباس‌های ما تنوع آنچنانی ندارند؛ لباس‌هایی یکسان با رنگی‌هایی یکسان. اگر می‌خواهید از پوشیدن لباس لذت ببرید، به قسمت عکاسی بروید و برای چند دقیقه این لذت را بچشید. عکاس‌ هم از این لحظه جذاب تصویری ماندگار می‌گیرد.

شرکت در جشنواره ها

جشنواره‌های خاصی که در اعیاد و تعطیلات تابستان برپا می‌شود لذت سفرتان به گیلان را چند برابر می‌کند. تعدادی از این جشنواره‌ها را در بالا معرفی کردیم. تماشای یک داستان عاشقانه عروسکی یا تلاش مردان قوی‌هیکل برای زمین‌نخوردن از تجارب تکرارنشدنی این سفر است.

خرید سوغات رشت

شمال است و زیتون نابش و کلوچه خوش‌عطرش؛ اما سوغات خوشمزه دیگری هم هستند که می‌توانید از رشت خرید کنید. رشته خوشکار، باقلوای یاس و بادام زمینی دیگر خوراکی‌های مشهور رشت هستند. صنایع دستی مانند حصیر و نمد هم در لیست سوغات رشت قرار می‌گیرند.

تجربه غذاهای خوشمزه شمالی

غذاهای شمال مزه‌های خاصی دارند. کباب ترش و جوجه ترش، باقالا قاتوق خوش‌رنگ، سیر قلیه و شوید قرمه تعدادی از مشهورترین غذاهای شمالی هستند. البته طعم این غذاها از شهر تا شهر دیگر متفاوت است؛ اما همه آن‌ها خوشمزه هستند. فرصت را از دست ندهید و دلی از عزا درآورید.

امکانات رفاهی موزه میراث روستایی گیلان

اکوموزه یعنی موزه‌ای که از هر نظر تکمیل است؛ پس نگران امکانات این موزه نباشید. رستوران مجلل یا بناهای مدرن در این موزه وجود ندارد؛ اما در هر گوشه موزه زنی دارد نان تازه می‌پزد و بر در خانه‌ای نوشته شده غذا حاظر است. سرویس بهداشتی، مسجد و آلاچیق در تمام موزه وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک به موزه میراث روستایی گیلان

روستای سراوان

روستای سراوان در هر فصلی زیبا است. در بهار این روستا پر از شکوفه است، تابستان‌ها از درختان میوه می‌ریزد و در پاییز همه جامه نارنجی می‌پوشند. در فصل زمستان نیز همه با هم سفیدپوش می‌شوند. به‌راستی که آفریدگار این طبیعت تواناست.

دریاچه سراوان

دریاچه سراوان در پارک سراوان واقع شده است و فاصله کمی تا موزه میراث روستایی گیلان دارد. دریاچه‌ای که آبش به رنگ چمنزار است؛ اگر به نام دریاچه دقت نکنید ممکن است گمراه شوید. آب سبز دریاچه منظره‌ای خارق‌العاده به وجود آورده است. روبه‌روی شما تا چشم کار می‌کند سرسبزی است و طراوت.

کاروان سرای شاه عباسی

کارون سرای شاه عباسی با نام کاروانسرای لات هم شناخته می‌شود. این کاروان سرا 500 سال قدمت دارد. این کاروان سرا در جنوب روستای سراوان واقع شده است.

بهترین زمان بازدید از موزه میراث روستایی گیلان

شمال است هوای خاصش. در تابستان رطوبت هوا دیوانه‌کننده است و در زمستان برف از آسمان می‌‌ریزد؛ پس باید در انتخاب فصل سفر دقت کنید. گردشگرانی که به موزه رفته‌اند توصیه می‌کنند از فصل بهار و ماه‌های تیر و مهر را به بازدید از جاهای دیدنی رشت اختصاص دهید.

اطلاعات بازدید از موزه میراث روستایی گیلان

آدرس	استان گیلان، کیلومتر 18آزادراه رشت قزوین، نرسیده به پلیس راه، کیلومتر 3 جاده ساروان شفت
هزینه بازدید	گردشگران ایرانی ۵هزار تومان گردشگران خارجی 10هزار تومان نکته: حتماً کارت بانکی همراه داشته باشید
روزهای بازدید	همه روزه
ساعات بازدید	از 9 صبح تا 4 عصر

مسیر دسترسی به موزه میراث روستایی گیلان

خود را به جاده رشت-قزوین برسانید. بعد از طی‌کردن 18 کیلومتر وارد جاده سراوان شفت شوید. این جاده را با نام سراوان فومن هم می‌شناسند. در تمام مسیرتان تا رسیدن به موزه تابلوهای راهنمایی قرار دارد.

موزه میراث روستایی گیلان اولین اکوموزه در میان موزه های ایران است. در زمان بازدید از این موزه باید تمام وجودتان چشم شود. برای تمام‌کردن بازدید عجله نداشته باشید؛ چراکه این تجربه دیگر برایتان تکرار نخواهد شد. امیدواریم تا اینجا از این معرفی ره بال آسمان لذت برده باشید. اگر این معرفی را دوست داشتید به آن امتیاز دهید و نظرتان را به ما بگویید.