کاخ خسرو | قصری برای شاهزاده خانم ارمنی در قصرشیرین

قصر شیرین یا همان سرزمین نخل‌های بلند، امروز میزبان ماست. این شهر تاریخی و غیور در این نوشته ما را به مهمانی کاخ خسرو می‌برد. اگر به جاذبه‌های تاریخی و گردشگری علاقه دارید، سفر به استان کرمانشاه و شهرستان قصرشیرین می‌تواند یک تجربه جذاب برایتان باشد. همراه ما باشید تا با کاخ خسرو یا همان عمارت خسرو آشنا شوید.

قصر شیرین کجاست؟

کاخ خسرو یکی از جاهای دیدنی قصر شیرین است؛ پس اجازه دهید قبل از شروع هر سخنی، برایتان از قصر شیرین بگوییم. شهرستان قصر شیرین در غرب ایران قراردارد. این شهر از شمال و غرب همسایه عراق است. در جنوب خود استان ایلام را دارد. سمت راستش شهرستان‌های سر پل ذهاب و گیلان غرب نشسته‌اند و سمت چپش مرز ایران و عراق روی نقشه دیده می‌شود. این شهر بر سر راه اصلی تهران بغداد هم قرار دارد. معمولاً برخی از مسافرانی که عازم عراق و کربلا هستند، از این مرز می‌گذرند. قدمت قصرشیرین به زمان مادها برمی‌گردد؛ اما بیشتر بناهای آن در زمان ساسانیان ساخته شده است. چهارقاپو، کاروانسرای عباسی، موزه مردم‌شناسی، قلعه جوامیر، کاخ خسرو یا همان حوش کوری، رودخانه خروشان الوند و نهر شاه گدار مشهورترین جاذبه های تاریخی و گردشگری قصرشیرین هستند.

کاخ خسرو کجاست؟

اگر اهل مطالعه داستان‌های عاشقانه باشید، حتماً قصه دلداگی پادشاه ایرانی به شیرین، شاهزاده ارمنی را شنیده‌اید. خسرپرویز در آن ماجرا، عاشق دختری مسیحی به نام شیرین می‌شود و برای حضورش در خاک ایران، قصر باشکوهی بنا می‌کند. این قصر را این روزها با نام کاخ خسرو یا در اصطلاح مردم کردزبان، حوش کوری می‌شناسیمش.

حتماً با شنیدن این داستان مشتاق شده‌اید که بدانید کاخ خسرو کجاست. عمارت خسرو یکی از بناهای تاریخی ساسانیان است که در حاشیه شمالی شهر قصر شیرین و در نزدیکی آتشکده چهارقاپو قرارگرفته. هرچند این روزها فقط ویرانه‌ای از این بنا به جای مانده است؛ اما سال 1310 شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

سیاحان و تاریخ‌نویسانی که این بنا را دیده‌اند، نقل می‌کنند که کاخ خسرو، بنایی بزرگ و باعظمت بوده و باغی بسیار وسیع داشته است. وسعت باغ تا حدی بوده که بسیاری از حیوانات درنده مانند شیر یا پلنگ در این باغ آزادانه می‌چریدند.

معماری کاخ خسرو

اهل فن در معماری می‌گویند که بنای این کاخ بر اساس اصول درونگرا ساخته شده است. ورودی کاخ در زاویه شرق و غرب بنا بوده است. مصالحی هم که برای ساختنش استفاده شده، شامل لاشه سنگ، آجر و گچ بوده است. دو ردیف پله در ورودی قصر وجود داشته که شکوه خاصی به قصر می‌بخشیده است؛ چون این بنا بر روی سکویی 8متری ساخته شده. در قسمت شرق این بنا یک تالار مستطیل شکل با سقفی از طاق‌های آجری بوده و پشت آن هم اتاق گنبددار بزرگی ساخته شده که ورودی آن در قسمت غربی تالار قرار داشته است.

این اتاق گنبددار در واقع راه دسترسی به اتاق‌های مستطیل‌شکل دیگری بوده که در دو طرف شمال و جنوب تالار قرار داشتند. پشت اتاق گنبددار هم حیاط چهارگوشی با رواق ستون‌دار قرار داشته است. ابعاد آن 27×27 متر بوده و اطرافش پر بوده از اتاق‌های متعدد. در قسمت غربی حیاط هم ایوانی قرارداشته که گذرگاهی به سمت حیاط دیگر کاخ بوده است. در اطراف این حیاط‌ها هم اتاق‌هایی برای خدمه و اصطبل‌هایی برای حیوانات ساخته بوده‌اند.

عمارت خسرو از دو بخش رسمی و خصوصی تشکیل شده بود. برای ورود به بخش رسمی باید از پله‌های دوطرفه در ضلع شمالی، جنوبی و شرقی صفه استفاده می‌کردند. برای رسیدن به بخش خصوصی هم از دروازه و حیاط‌های ضلع جنوب غربی صفه می‌گذشتند.

آیا کاخ خسرو کاروانسرا بوده است؟

بعضی پژوهشگران معتقدند که این بنا یک کاروانسرا بیشتر نیست. بعضی هم معتقدند که این بنا در دوره صفویان ساخته شده است. می‌دانید ریشه این اختلاف‌نظر‌ها چیست؟ برخی کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این سازه در دوره ساسانی نیمه‌کاره رها شده است. گویا در آن زمان فقط دیوارهای اطراف آن ساخته شده بود. مورخان اشاره می‌کنند که خسروپرویز قصد داشت این کاخ را تکمیل کند؛ ولی به هر علتی نتوانست!

مدت‌ها گذشت تا اینکه در دوره ایلخانی 64 اتاق آجری در داخل بنا اضافه شد. از آن پس از آنجا به‌عنوان کاروانسرا استفاده کردند. نکته جالب این است که عمارت خسرو پس از وقوع زلزله‌ای فروریخت و فقط سنگ‌های زمان ساسانی آن باقی ماند.

علت شهرت و اهمیت کاخ خسرو چیست؟

گفتیم در بخش قبلی گفتیم که عمارت خسرو ناتمام ماند. پرسش اینجاست که پس علت شهرت و اهمیت آن چیست؟ اگر اهل مطالع متون تاریخی باشید، می‌دانید که هراکلیوس، در جنگ بین ایران و روم شرقی (امپراطوری بیزانس)، این بنا را ویران کرد. مسلماً بخش چندانی از بنا باقی نمانده؛ اما آنچه باعث شد قصر خسرو را یکی از عجایب جهان بدانند، طاق سنگی آن است. در واقع یکی از شگفتی‌های ساخت‌ساز این بنا در آن است که پس از گذشت 2هزار و 500 سال هنوز هم طاق سنگی آن پابرجاست.

کاخ خسرو همان آرامگاه خسرو و شیرین است؟

در پایان داستان خسرو وشیرین آمده است که خسرو به دست پسرش کشته می‌شود و شیرین نیز وقتی پیکر غرق در خون همسرش را می‌بیند، بر بالای جنازه وی خودکشی می‌کند تا به دست پسر خسرو نیفتد. با استناد به این داستان باید گفت که آن‌ها در این مکان از دنیا رفته‌اند. این‌ها در حالی است که آرامگاه خسرو و شیرین از عمارت خسرو جداست و در استان ایلام قرار گرفته است.

بناهای شبیه به کاخ خسرو کدامند؟

• طاق کسری

طاق کسری، ایوان خسرو یا همان ایوان مدائن معروف، سازه‌ای شبیه به نام و ساخت قصر خسرو است. این کاخ یکی از عظیم‌ترین سازه‌های دوره ساسانی است که در تیسفون عراق قرار دارد. داستان‌های معروف به انوشیروان عادل در این کاخ رخ داده‌اند. این ایوان، عریض‌ترین طاق در معماری باستانی را دارد. نقل است که در زمان تولد پیامبر اسلام، ۱۴ کنگره این قصر فرو ریخت. این بنای باشکوه به دست اعراب تخریب شد. اکنون خرابه‌هایی از آن در عراق باقی مانده است.

• کاخ سروستان

یکی دیگر از کاخ‌های مربوط به دوره ساسانی در سروستان شیراز قرار دارد. این بنا که به کاخ سروستان معروف است،‌ دو سقف گنبدی در مرکز بنا و حیاط دارد که تماماً با آجر ساخته شده است. پلان این کاخ از کاخ‌های مشابه خود کمی پیچیده‌تر است.

• کاخ اردشیر بابکان

کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد فارس است. این کاخ حدود هزار و 800 سال پیش ساخته شده و بسیار به عمارت خسرو شبیه است. وجه شباهت این کاخ، همان سقف‌های گنبدی با آجر است. این بنا چنان مستحکم است که گذر زمان کمتر آسیبی به آن رسانده. کاخ اردشیر با نام‌های آتشکده فیروزآباد یا کاخ فیروزآباد هم شناخته می‌شود.

جاهای دیدنی نزدیک به کاخ خسرو کجاست؟

• طاق بستان

از جمله جاهای دیدنی کرمانشاه می‌توان به طاق بستان اشاره کرد. طاق بستان که یکی از معروف‌ترین مکان‌های توریستی شهر کرمانشاه است، مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نبشته‌های دوره‌‌ ساسانی است و در شمال غربی شهر قرار دارد. این مجموعه از نظر هنری و تاریخی بسیار ارزشمند است و شامل دو طاق بزرگ و کوچک و چند سنگ نبشته می‌شود.

• بیستون

مجموعه تاریخی بیستون هم از دیگر آثار تاریخی این شهر است که در محلی بسیار خوش آب‌وهوا قرار دارد. این کوه در باورهای اساطیری ایران بسیار مقدس است. همین قداست و همچنین قرارگرفتنش در مکانی مطبوع و  بر سر راه جاده ابریشم باعث شد که همگان اهمیت ویژه‌ای به آن بدهند. نام این کوه بارها در اشعار و داستان‌های مربوط به دل‌دادگی فرهاد آمده است. برخی گمان می‌کنند که تراش‌های این کوه، اثر تلاش‌های فرهاد برای رسیدن به شیرین است، در صورتی که چنین نیست. کتیبه و نقش‌برجسته‌ داریوش در این محل قرار دارد و باعث شده نامش در فهرست جهانی یونسکو ثبت شود.

• چهارقاپو

یکی از جاهای دیدنی قصرشیرین، بنای چهارقاپو است. بسیاری آن را آتشکده  و جزو آخرین و بزرگ‌ترین بناهای دوره‌ ساسانیان می‌دانند. این بنای چهارگوش از جنس سنگ و گچ در ابعاد 25×25 متر و ارتفاع 4.5 متر از سطح زمین، با وجود جنگ‌ها و بلاهای مختلف، همچنان استوار ایستاده است.

• کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین

قدمت کاروانسرای قصر شیرین به دوران صفویه می‌رسد. البته بخشی از آن در دوره پهلوی ساخته و تکمیل شده است. این بنا در خیابان شهدای قصرشیرین در استان کرمانشاه قرار دارد و امروزه به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است.

علاوه بر این‌ها در استان کرمانشاه و در نزدیکی قصر خسرو می‌توانید از آثار تاریخی و هنری بسیاری دیدن کنید. از جمله‌ آن‌ها می‌توان به تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، پارک کوهستان و غار پراو کرمانشاه یا همان اورست غارهای جهان اشاره کرد. برای آشنایی با سایر جاهای دیدنی استان کرمانشاه می‌توانید به مجله گردشگری ره بال آسمان سری بزنید.

مسیر دسترسی

برای سفر به کرمانشاه می‌توانید علاوه بر خودروی شخصی از قطار، اتوبوس و هواپیما هم استفاده کنید. پیشنهاد می‌کنیم برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه، بلیط مدنظرتان را از سایت ره بال آسمان و به‌صورت آنلاین خریداری کنید. فاصله کرمانشاه تا قصر شیرین هم حدود 178 کیلومتر است. کاخ خسرو در خارج شهر و در حاشیه شمالی قصرشیرین است.  برای رسیدن به آن، از جاده اصلی به سمت شمال شهر حرکت کنید. سپس میدان امام‌خمینی را به سمت چپ بپیچید تا به مقصد برسید.

هزینه بازدید	رایگان
ساعت بازدید	24 ساعته
آدرس	استان کرمانشاه، شمال شهر قصر شیرین

امیدواریم از هم‌سفری با ره بال آسمان لذت برده باشید. به اعتقاد ما همیشه گذر از دالان تاریخ جذاب و عبرت‌آموز است. درس از تاریخ دو وجه ارزشمند دارد. از سویی ایرانیان به گذشته پرافتخار خود می‌بالند و از سوی دیگر دنیا را بازیچه‌ای زودگذر می‌بینند. عمیق‌تر که بشویم، می‌بینیم که قصرها و عمارت‌های باشکوهی مانند کاخ خسرو با آن عظمت، به تلی از سنگ و خاک تبدیل شدند؛ پس چرا آدمی برای دنیای به این ناپایداری، انسانیت خود را بفروشد؟ نظر شما چیست؟ برای ما بنویسید.