راهنمای سفر به سرپل ذهاب | جاهای دیدنی سرپل ذهاب

امروز قصد داریم تا چمدان‌های خود را ببندیم و سری به استان کرمانشاه بزنیم. درست در غرب ایران، شهری با نام پل ذهاب وجود دارد. شهری کمتر شناخته‌شده که زیبایی‌های منحصر‌به‌فردی را داراست. شهری که برای ماجراجویی و کشف ناشناخته‌ها جان می‌دهد. پس امروز با ما همراه باشید تا سرپل ذهاب کرمانشاه، این شهر زیبا و دوست‌داشتنی را بهتر از قبل بشناسید.

سرپل ذهاب کجاست؟

سرپل ذهاب یکی از شهرهای مهم استان کرمانشاه است. این شهر مرکز شهرستان سرپل ذهاب است و جزء شهرهای کرد‌نشین به حساب می‌آید. سرپل ذهاب در نزدیکی مرز بین ایران و عراق قرار دارد. به همین خاطر طی جنگ تحمیلی آسیب بسیاری را متحمل شد. این شهر در مسیر بین‌المللی تهران – بغداد قرار دارد که آن را با نام جاده کربلا می‌شناسند.

طبیعت سرپل ذهاب

ارتفاع این شهر از سطح دریا به حدود 500 متر می‌رسد. البته جالب است بدانید در این شهرستان، یک تغییر ارتفاع ناگهانی رخ می‌دهد. به این ترتیب در مناطق شرقی شهر، ارتفاع ناگهان از حدود 500متر، به 1000متر افزایش پیدا می‌کند. همین مسئله باعث شده تا طبیعت پل ذهاب بسیار خاص و منحصر‌به‌فرد باشد. چنین تغییر ارتفاع ناگهانی به‌ندرت رخ می‌دهد. به این ترتیب پوشش گیاهی و جانوری منطقه در عرض چند دقیقه به‌صورت کامل تغییر پیدا خواهد کرد.

لطف خداوند بسیار شامل حال این منطقه زیبا شده است. وجود سفره‌های آب زیرزمینی متعدد، باعث پربار‌شدن دشت‌های این منطقه شده است. پل ذهاب در جلگه‌ای بسیار وسیع قرار دارد که دورتادور آن را تپه و ماهورهای مرتفع محاصره کرده‌اند. دشت ذهاب و قلعه شاهین جزو حاصلخیزترین مناطق این شهرستان به حساب می‌آیند. در این مناطق می‌توانیم شاهد چشمه‌سارهای متعدد، رودخانه‌های خروشان و سراب‌های زیبا باشیم. رودخانه الوند، دله شیر، گلم کبود، سراب ماراب، گلو دره، پیران، سرابگرم، قره بلاغ و قلعه شاهین جزء مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی این منطقه به حساب می‌آیند.

بهترین زمان سفر به سرپل ذهاب

شهرستان سرپل ذهاب از نظر آب‌وهوایی دارای زمستان‌های معتدل و تابستان‌هایی گرم است. نزولات الهی در زمستان و به‌ندرت در بهار بر سر مردم نازل می‌شوند. متأسفانه در فصل تابستان و پاییز، بارش در این شهر تقریباً به صفر می‌رسد. البته همان طور که اشاره کردیم، یک تغییر ارتفاع ناگهانی در این شهرستان رخ می‌دهد. به همین خاطر این شهرستان را باید به سه اقلیم مختلف تقسیم کرد.

بخشی از این شهرستان دارای زمستان‌های معتدل و تابستان‌های گرم و طولانی است. در بخش مرکزی می‌توانیم شاهد زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک باشیم. در بخش شمالی نیز زمستان‌ها ملایم هستند و تابستان با قدرت به کار خود ادامه می‌دهد. در بخش شمال‌غربی این شهرستان، میانگین بارندگی در طول سال به حدود 500میلی‌متر می‌رسد. دمای هوای این شهرستان به‌صورت میانگین در سردترین حالت خود 3 درجه خواهد بود. در عین حال حداکثر دمای تابستان آن حدود 45 درجه سانتی‌گراد گزارش شده است.

با وجود این سرما و آب‌وهوای خشک، بعد نیست بدانید در حدود 15 روز سال نیز این شهر یخبندان‌های شدیدی را تجربه می‌کند. با وجود بارندگی نسبتاً کم، وجود ذخایر آب‌های زیرزمینی به کشاورزی و حاصلخیزی دشت‌های اطراف کمک شایان توجهی می‌کند. با تمام این اوصاف می‌توان گفت که فصل بهار و پاییز بهترین زمان سفر به سرپل ذهاب محسوب می‌شود.

جاهای دیدنی سرپل ذهاب

• سراب گرم

سراب گرم نام چشمه‌ای همیشه جوشان و پرآب است. این چشمه در بخش مرکزی سرپل ذهاب و دهستان حومه قرار دارد. چشمه سراب گرم حتی در کم‌آب‌ترین روزهای سال نیز جوشان و پرآب است. از این سراب برای تأمین آب آشامیدنی و همچنین مصارف کشاورزی منطقه استفاده می‌کنند. در کنار این سراب یک مخزن آب بزرگ نصب شده است و دورتادور آن را دیوار کشیده‌اند. دلیل این دیوارکشی، محافظت از منبع اصلی تأمین آب شرب منطقه است؛ زیرا در صورت مسموم‌شدن آب، بسیاری از مردم دچار مشکل می‌شوند. مازاد آب این سراب از طریق کانال به دریچه خروجی منتقل می‌شود. این دریچه خروجی به مکانی عالی برای تفریح و آبتنی مردم منطقه در تابستان تبدیل شده است. پس اگر در تابستان به‌دنبال مکانی عالی برای آبتنی و خوشگذرانی هستید، سری به سراب گرم بزنید.

• سرخه دیزه

سرخه دیزه یکی از توابع شهرستان دالاهو است. این منطقه در 25کیلومتری شهر سرپل ذهاب و 30کیلومتری کرند و 125کیلومتری کرمانشاه قرار دارد. این منطقه یکی از زیباترین مناطق طبیعی کرمانشاه به حساب می‌آید. وجود مناطق کوهستانی و دره‌های عمیق باعث شده تا پوشش گیاهی خاصی در آن به وجود بیاید. درختانی همانند درخت بلوط، ون و ارجن به‌وفور در این منطقه یافت می‌شوند. همین مسئله باعث شده تا سرخه دیزه به یکی از بهترین مناطق ییلاقی برای پیک‌نیک‌های تابستانی تبدیل شود. مردم این منطقه به همان شکل سنتی زندگی می‌کنند و مشغول باغداری یا بافت صنایع‌دستی هستند.

تاریخچه سرپل ذهاب

با وجود آنکه نام این شهر شاید آنچنان که باید و شاید بر سر زبان‌ها نیست؛ اما سرپل ذهاب جزء شهرهای باستانی و تاریخی به حساب می‌آید. در واقع باید بدانید قدمت این شهر تاریخی به حدود 4.800 سال پیش باز می‌گردد. این یعنی خیلی قبل دوران هخامنشیان، تمدن بزرگی در این منطقه وجود داشته است. وجود کتیبه سنگی آنوبانینی پادشاه لولوبی‌ها در ضلع شمال‌شرقی رشته‌کوه زاگرس، بر تاریخ غنی این منطقه دلالت می‌کند. این کتیبه جزء قدیمی‌ترین کتیبه‌های ایران به حساب می‌آید. حتی کتیبه معروف بیستون نیز حدود ۲هزار سال بعد از این کتیبه حکاکی شده است. همچنین بد نیست بدانید شباهت بسیاری بین کتیبه بیستون و کتیبه سنگی آنوبانینی وجود دارد. به همین خاطر بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که کتیبه بیستون در حقیقت تقلیدی هنرمندانه از کتیبه سنگی آنوبانینی است.

به غیر از کتیبه آنوبانینی، آثار تاریخی دیگر همانند طاق گرا، قلعه گبری، دکان داوود و ده‌ها اثر تاریخی دیگر در این منطقه وجود دارند. تمامی این آثار به وضوح نشان‌دهنده این موضوع هستند که تمدنی قدیمی و تاریخی در این منطقه وجود داشته است. در ادوار مختلف تاریخ، این منطقه را با اسامی مختلفی می‌شناختند. پاتیر یکی از اسامی باستانی این شهر به حساب می‌آید. در دوران لولوبی‌ها و همچنین مادها، این منطقه را با نام «پاتیر» می‌شناختند. بر همین اساس، پاتیر یکی از قدیمی‌ترین اسامی سرپل ذهاب محسوب می‌شود. حلوان، الوند، کالمانو و حتی خسروشاد فیروز نیز جزء اسامی دیگر این منطقه به حساب می‌آیند. در هر برهه تاریخی، این شهر اهمیتی بسیاری داشته است. تقریباً در همه حکومت‌ها نیز این شهر جزئی از قلمرو کشورمان محسوب می‌شد. البته گاهی پیش آمد که این شهر را از ایران جدا کردند؛ اما مجدد آن را برای ایران پس گرفتند.

بناهای تاریخی و مذهبی سرپل ذهاب

• قلعه منیژه

قلعه منیژه یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی سرپل ذهاب محسوب می‌شود. این قلعه را با نام زیج منیژ هم می‌شناسند. قلعه منیژه در مسیر جاده اصلی کرمانشاه – سرپل ذهاب قرار دارد. برای ساخت این قلعه عجیب و مرموز از لاشه سنگ و ملات گچ استفاده کرده‌اند. وجود دالان‌هایی که انگار در دل خاک کنده شده است، این قلعه را به یکی از خاص‌ترین قلعه‌های ایران و استان کرمانشاه تبدیل می‌کند. متأسفانه درباره کاربرد و تاریخ دقیق ساخت این قلعه، اطلاعات خاصی در دست نیست؛ اما بر اساس سبک معماری، می‌توان قلعه منیژه را به دوران ساسانی نسبت داد.

در هر ضلع این قلعه، 30 اتاقک به چشم می‌خورد. هر اتاق دارای طاق گهواره‌ای شکل است. در حال حاضر فقط بقایای این طاق‌ها وجود دارد. در این قلعه از سیستم آبرسانی بسیار پیشرفته استفاده می‌کردند. حتی هنوز هم آب در آن‌ها جریان دارد. بر اساس پلان کلی می‌توان حدس زد که قلعه منیژه بیشتر کاربرد مسکونی داشته؛ اما چند برج نگهبانی دورتادور آن نیز وجود دارد.

• طاق گرا

در بخش قبلی از طاق گرا به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی سرپل ذهاب نام بردیم. این اثر نیز جزو فهرست آثار ملی ایران است. طاق گرا که با نام طاق شیرین نیز شهرت دارد، جزء مهم‌ترین ابنیه تاریخی ایران و استان کرمانشاه به حساب می‌آید. طاق گرا در 15کیلومتری سرپل ذهاب و کنار مسیر باستانی سنگ فرش جا خوش کرده است. این مسیر باستانی، ایران را به بین‌النهرین متصل می‌کرد. طاق گرا کوتاه‌شده عبارت «طایفه گراوند» است. طایقه گراوند یکی از طایقه‌های لک و لر زبان بودند که مسئولیت محافظت از مرز‌های غربی ایران را به عهده داشتند. قدمت این طاق به دوران اشکانی و ساسانی باز می‌گردد و حتی برخی تصور می‌کنند که در دوره حکومت خسرو پرویز دوم ساخته شده است. این طاق هیچگونه کتیبه تاریخی یا سنگ‌نوشته ندارد؛ اما احتمال می‌دهند از آن برای مرزبانی و نگهبانی استفاده می‌کردند.

• گوردخمه دکان داوود

در بخش تاریخچه، کنار طاق گرا نامی از دکان داوود نیز برده شد. گوردخمه دکان داوود یکی دیگر از جاهای دیدنی سرپل ذهاب محسوب می‌شود.  این مکان دلالت بر روش سنتی تدفین و خاکسپاری ایرانیان دارد. در آیین باستانی ایرانیان، یعنی زرتشت، روح انسان است که اهمیت دارد. وقتی انسان جان می‌بازد و روح از بدن وی خارج می‌شود، پیکر او دیگر ارزشی ندارد و حتی «نجس» محسوب می‌شود. از طرف دیگر در این آیین چنین روایت می‌شود که پیکر بی‌روح انسان به‌قدری نجس است که حتی نباید آن را در خاک گذاشت؛ زیرا به این ترتیب خاک را نیز آلوده می‌کند.

از‌این‌رو پیکر بی‌جان انسان را در دخیمه‌ای داخل کوه قرار می‌دادند تا حیوانات و پرندگان لاشه‌خور، پیکر بی‌جان انسان را بخورند. قدمت این گوردخمه به دوران هخمانشیان باز می‌گردد. حتی جالب است بدانید بسیاری بر این باور هستند که این گوردخمه به پادشاه وحشی هخامنشی، یعنی ضحاک تعلق دارد. در کنار این گوردخمه کتیبه‌ای تاریخی به چشم می‌خورد که بازدید از آن فقط از نزدیک امکان‌پذیر است.

• نقش برجسته آنوبانینی

همان طور که در بخش‌ قبلی اشاره کردیم، نقش برجسته یا همان کتیبه آنوبانینی، یکی از قدیمی‌ترین کتیبه‌های ایران به حساب می‌آید. حتی کتیبه معروف بیستون نیز 2هزار سال بعد، از روی همین کتیبه کپی‌برداری شده است. قدمت این کتیبه 4.800 سال است و به یکی از چهار عنصر قومی زاگروس‌نشین هزاره سوم پیش از میلاد مسیح یعنی لولوبیان تعلق دارد. این قوم در این منطقه ساکن بودند و جزء اقوام آباواجدادی ما به حساب می‌آیند.

در این نقش برجسته، تصویر شاه در برابر ایزدبانو ایشتار به چشم می‌خورد. این کتیبه نشان می‌دهد که ستاره‌ای باعث پیروزی پادشاه در برابر دشمانان شده است. پادشاه نیز پس از پیروزی، پای خود را بر پیکر بی‌جان دشمانان مغلوب‌شده نهاده. ملکه حلقه‌ای در دست دارد و دست دیگر زنجیر یا طنابی گرفته است و دو اسیر در بند او هستند. در کنار شاه و ملکه، 90 اسیر برهنه در بند نیز به چشم می‌خورد.

فرهنگ و هنر

بر اساس آخرین سرشماری انجام‌شده، 85هزار نفر در این منطقه مشغول زندگی هستند. مردم این شهر جزء اقوام کرد کلهری و کرد سورانی به حساب می‌آیند. بسیاری از مردم مسلمان هستند. برخی از آن‌ها شیعه و برخی دیگر از آیین سنت پیروی می‌کنند. اهالی این شهرستان بیشتر به کشاورزی، دامداری، باغداری و البته ساخت صنایع‌دستی مشغول هستند. در سال 96، زلزله‌ای با قدرت 7.3 ریشتر، این شهر و شهرهای دیگر استان کرمانشاه را لرزاند و خسارات جبران‌نشدنی به‌جای گذاشت. در سال 1397، وقتی هنوز جای زخم زلزله قبلی التیام پیدا نکرده بود، زلزله‌ای دیگر با قدرت 6.4 ریشتر به این شهر آسیب وارد کرد. متأسفانه هنوز هم خرابی‌های بسیاری در این شهر وجود دارد و سرپل ذهاب هنوز در رنج و غم به سر می‌برد.

اقامت در سرپل ذهاب

متأسفانه در سال‌های 1396 و 1397، آسیب بسیاری به این شهر وارد شد. از طرف دیگر سرپل ذهاب شهری کوچک به حساب می‌آید؛ پس نباید انتظار وجود هتل‌های بزرگ و لوکس را در آن داشته باشید. حضور در هتل آپارتمان، مسافرخانه و سوئیت‌های شخصی، بهترین راه اقامت در این شهر محسوب می‌شوند. البته چند واحد اقامتگاه بوم‌گردی در این منطقه مشغول به کار هستند. پس می‌توانید برای تجربه زندگی واقعی مردم این شهر، سری به آن‌ها نیز بزنید.

رستوران در سرپل ذهاب

• رستوران پاسارگاد: استان کرمانشاه، سرپل ذهاب، خیابان راه کربلا
• رستوران سیروان: استان کرمانشاه، سرپل ذهاب، خیابان امام خمینی
• رستوران زیتون، نان داغ کباب داغ: استان کرمانشاه، سرپل ذهاب، راه کربلا، بین شاهد دوم و شاهد یکم

سوغات سرپل ذهاب

• قالی؛
• گلیم؛
• جاجیم.

مسیر دسترسی

سرپل ذهاب در مسیر بین‌المللی راه کربلا قرار دارد. به همین خاطر دسترسی به این شهر بسیار ساده است. این شهر جزو شهرهای کوچک استان کرمانشاه به حساب می‌آید. از‌این‌رو نباید انتظار وجود ایستگاه قطار یا فرودگاه اختصاصی در آن را داشته باشید. نزدیک‌ترین فرودگاه یا ایستگاه قطار به این شهر، در شهر کرمانشاه قرار دارد. پس باید ابتدا خودتان را به کرمانشاه برسانید و از آنجا با اتوبوس و تاکسی عازم سرپل ذهاب شوید. این شهر در فاصله 140کیلومتری شمال‌غرب کرمانشاه قرار دارد و در عرض کمتر از 2 ساعت می‌توان از کرمانشاه به این شهر سفر کرد. همچنین فاصله سرپل ذهاب تا منطقه صفر مرزی نیز به حدود 30کیلومتر می‌رسد.

خب دوستان عزیز ره بال آسمان، نظر شما درباره سفر به سرپل ذهاب چیست؟ آیا تا کنون درباری جاهای دیدنی سرپل ذهاب اطلاعات داشتید؟ به نظرتان وظیفه ما گردشگران در خصوص بازسازی این شهر پس از زلزله چیست؟ نظرات خود را با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.