آیینه خانه مفخم | عمارت باشکوه در پاریس کوچولو

آیینه خانه مفخم، فخر معماری در شمال شرق ایران است. عمارتی که با قدمتی چند صد ساله در استان خراسان شمالی به مرکزیت بجنورد بنا شده است. از زمان‌های قدیم تمام پادشاهانی که در بجنورد حکمرانی می‌کردند برای معماری و بناهای قلمرو حاکمیتی خود اهمیت بسزایی قائل بودند. حاکمان با رفت‌وآمدهایی که به فرانسه داشتند تمام کوچه خیابان‌های بجنورد را شبیه پاریس کرده بودند و لقب پاریس کوچولو بر بجنورد ماندگار شد. حال باید برخیزید و جامه برتن کنید و از آینه خانه مفخم در سرزمین بیژن‌یورد، شهر سرداران پرافتخار ایرانی دیدن کنید. این شما و این بجنورد زیبا و آینه‌خانه‌اش.

آیینه خانه مفخم کجاست؟

بنای باشکوه آیینه خانه مفخم در شهر بجنورد، خیابان شریعتی شمالی واقع شده است. این عمارت در داخل شهر بنا شده و راه رسیدن به آیینه خانه سخت نیست. از هر کسی در داخل شهر بپرسید شما را راهنمایی می‌کنند.

برای آشنایی با سایر جاذبه‌ها و جاهای دیدنی رامسر، روی لینک زیر کلیک کنید:

جاهای دیدنی رامسر

تاریخچه بنای آیینه خانه بجنورد

این بنای تاریخی که در تصویر مشاهده می‌کنید یکی از یادمان‌های برجسته از دوران قاجاریه به‌نام آیینه خانه مفخم بجنورد است. قدمت ساخت این بنا به سال 1300 هجری‌قمری برمی‌گردد. در همین سال حکومت ناصرالدین شاه آغاز شده بود و به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم، آیینه خانه ساخته شد. این مکان را به‌عنوان فضای ادواری و دیوانی برای انجام دیدارهای رسمی در دوران قاجار استفاده می‌کردند. آیینه خانه از سال 1379 به‌عنوان موزه اسناد و نسخ خطی و مجموعه فرهنگی، تاریخی استفاده شده است. این بنای ارزشمند به شماره 1167 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

معماری آیینه خانه سردار مفخم

• معمار بنا

تمام مردم با دیدن بناهای باشکوه باستانی خیلی دوست دارند که نام معمار و سازنده را بدانند. معماری آیینه خانه مفخم هنر ذهن خلاق و هنرمندانه استادی ایرانی تبار به نام میرزا مهدی خان شقاقی اولین مهندس برجسته ایرانی است. ایشان در دانشکده معماری پاریس تحصیل کرده بودند و به ممتحن‌الدوله یعنی حاذق و کارآزموده ملقب شدند.

• اتاق‌های آیینه خانه

بنای مفخم به‌صورت مستطیل‌شکل در 2 طبقه به ابعاد 18 در 11 متر و با ارتفاع 10 متر ساخته شده است و 9 اتاق دارد. یکی از اتاق‌های طبقه فوقانی، تالاری به متراژ 8 در 3 متر است. معماری دیوارها و سقف در این تالار با نقوش زیبا آیینه‌کاری شده است؛ از همین رو این بنا را به آیینه خانه نام‌گذاری کرده‌اند. حال آیینه خانه سردار مفخم موزه اسناد و نسخ تاریخی است. در کنار کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های تاریخی از اجساد چندهزارساله و کوزه‌ها و ظروف قدیمی نگهداری می‌کنند.

• مصالح به‌کاررفته در ساخت بنای آیینه‌خانه

برای ساخت آیینه خانه، از مصالح آجر، آهک، کچ و خاک استفاده کرده‌اند و برای زیرسازی و پی ساختمان سنگ به کار برده‌اند. از چوب‌های ارس تنومند و قوی بابت استحکام به‌صورت افقی و عمودی در این بنا استفاده شده است. نمای آیینه خانه سردار مفخم از کاشی در سه تکنیک اسلیمی، معقلی و هفت‌رنگ و همچنین از نگاره‌هایی برگرفته از طبیعت استفاده شده است.

• ورودی‌های ساختمان

حیاط موزه آیینه خانه 2 درب ورودی و خود ساختمان 3 درب دارد. درب اصلی در وسط ضلع شمالی حدوداً 220 سانتی‌متر عرض دارد. سقف این درب با قوس کلیل پوشش یافته است. درب‌های کناری در سمت شرق و غرب ساختمان قرار دارند. هر سه درب ورودی به راهرو طبقه اول منتهی می‌شوند. در دو سوی ورودی، 4 نیم‌ستون به قطر 105 سانتی‌متر و با ارتفاع بیش‌از 10 متر وجود دارد. این ستون‌ها با کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی و کاشی‌های سیاه و سفید و زرد طراحی شده‌اند. دو نیم‌ستون که در طرفین ورودی قرار گرفته‌اند، بلندتر هستند. روی بدنه هر کدام 12 مرتبه نام محمد(ص) به خط کوفی معقاب با کاشی‌های رنگ زرد و سیاه نوشته شده است. نیم‌ستون‌های جانبی که کوتاه‌ترند با کاشی‌ و موزاییک به اشکال هندسی طراحی شده‌اند. در بین ستون‌های طرفین طاق‌نمای عمیق وجود دارد که با کاشی‌های هفت‌رنگ و موزاییک طراحی شده‌اند.

• طاق و طرح کاشی‌ها

روی این طاق‌ها طرح‌هایی با نقوش اسلیمی و ترنج هندسی طراحی شده است. در وسط این طاق نقش شیری به تصویر کشیده شده است که گاوی را از پای در آورده. در تمام نقوش و طراحی‌ها رنگ زرد نسبت به تمام رنگ‌ها قالب است و در بین رنگ فیروزه‌ای حسابی جلوه کرده است. در کناره‌های درب ورودی اصلی دو سرباز مسلح قاجار طراحی شده که با چشمانی باز و گشاده، آیینه خانه مفخم را زیر نظر دارند. این سنت از ایران باستان به یادگار مانده است. بالای ورودی اصلی، پنجره‌ بزرگ تالار آیینه‌ای قرار دارد که با قوس جناقی پوشش یافته است. تمام بخش‌های آن با نقش ترنج و شمسه و با طراحی گیاهی و پیچک زیبایی بیشتری پیدا کرده است.

• کتیبه و تاریخ

بالای پنجره یک شمسه بزرگ وجود دارد. ظاهراً در گذشته کتیبه‌ دیگری از معرفی قلمرو حاکمیت سردار مفخم وجود داشته است. در این کتیبه از مناطق استرآباد و نردین و شهرهای بجنورد، اسفراین، سبزوار، جاجرم و جوین یاد شده بود. سپس این کتیبه به دستور رضا شاه پهلوی تخریب و کاشی‌های فعلی روی آن نصب شده است. حکومت پهلوی هم در این بنا دست برده بود و نقش شیر و خورشید به‌عنوان نماد سلطنتی ایران روی آن نصب کرده بود. طرح شاهنشاهی پس از انقلاب و مرمت جای خود را به نقوش اسلیمی داد.

عمارت سردار مفخم بجنورد

در سمت جنوبی بنای آیینه خانه، عمارت مفخم قرار دارد. این عمارت در اوایل دهه 1300 هجری قمری به دستور سردار مفخم، به‌عنوان محل سکونت ایشان و خانواده‌اش بنا شد. این عمارت 34 اتاق دارد و دارای 2 تالار بزرگ است. نمای عمارت از کاشی‌کاری معرق، معقلی، هفت‌رنگ و با اشکالی هندسی و نقوش انسانی و حیوانی طراحی شده است. مصالحی که در ساخت این بنا به کار برده شده از آجر و ملات گچ است. عمارت مفخم بجنورد پس از ترمیم به موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی تبدیل شده است. موزه‌های مردم‌شناسی از نظر نمایش فرهنگ اقوام و تمدن ملت‌ها موزه‌های ارزشمند تاریخی هستند. در این موزه‌ مشاغل، آداب و سنن و صنایع دستی و ابتکارات جامعه باستان را برای آیندگان به یادگار گذاشته است. بنای باشکوه عمارت مفخم بجنورد با شماره 952 در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.

جاذبه‌های آیینه خانه

• تالار آیینه‌ای

از جاذبه‌های دیدنی ساختمان مفخم بجنورد، تالار آیینه‌ای است که به‌عنوان محور اصلی این ساختمان نهادینه شده است. این تالار در طبقه دوم قرار گرفته و از طریق 2 رشته پلکان، انتهای شرقی و غربی راهرو طبقه اول قابل دسترسی است. این اتاق زیبا 3 درب ورودی از جنس چوب صندل دارد که با استخوان کار شده‌اند. در ازاره تالار سنگ مرمر مرغوب استفاده شده است و از بالای آن تمام سقف و بدنه تالار آیینه‌کاری شده است. در طراحی این آیینه‌کاری از 17 نقش مختلف شامل طرح‌های گیاهی و هندسی و نیز طرح چهل‌چراغی در وسط تالار استفاده شده است.

در قسمت فوقانی دیوارها، ردیفی عکس از 134 رجال سیاسی و شخصیت‌های مهم دوران صفوی و قاجاری نصب کرده‌اند. همچنین 13 اثر به‌صورت قاب از خوشنویسی به خط نستعلیق و شکسته روی دیوارهای ضلع جنوبی تالار نصب شده بود. پس از مرمت از مکان‌های خود برداشته شده و به موزه مجموعه منتقل شده است. در این قاب‌های تاریخی آیاتی از قرآن مجید به زیباترین خط نوشته شده است. در یک نمونه امضا کاتب با عبارت «راقم عبدالعلی 1226 هجری‌قمری» قابل تشخیص است. نام بنای باشکوه آیینه خانه مفخم بجنورد برگرفته از همین تالار زیباست.

• حیاط مجموعه

در داخل حیاط این بنا سنگ‌فرش ‌زیبا، درختان و فضای سبز کار شده است؛ همچنین صندلی‌های متعددی در زیر درختان در نظر گرفته شده تا با دلی سیر از این عمارت دیدن کنید.

امکانات آیینه خانه سردار مفخم

بنا آیینه خانه سردار مفخم در داخل شهر ساخته شده است. از نظر امکانات رفاهی و دسترسی به خدمات مناسب نگران نباشید. خودروی شخصی خود را می‌توانید در قسمت ورودی بنا به‌راحتی پارک کنید. در داخل محوطه غرفه فروش صنایع دستی در نظر گرفته شده است که می‌توانید اجناس عالی را برای خود و دیگران خریداری کنید. بیمارستان امام رضا (ع) روبه‌روی بنای آیینه خانه قرار دارد.

بهترین زمان بازدید از بنای آیینه خانه بجنورد

استان خراسان شمالی در تمام فصول از زیبایی خاصی برخوردار است. فصل بهار و تابستان هم به اوج شکوه و دلربایی می‌رسد. گرمای تابستان در این خطه از اواسط شهریور ماه به پایان می‌رسد و سرماهای خشک شروع می‌شوند. ناگفته نماند زمستان‌های سرد و خشکی دارد. اگر به این شهر در زمستان سفر کردید، حتماً لباس گرم همراه خود داشته باشید. مردم بجنورد بسیار خون‌گرم و مهمان‌نواز هستند و برای مهمان و غریبه اهمیت بسیار زیادی قائل می‌شوند. شما هر زمان که دلتان می‌خواهد به بجنورد زیبا سفر کنید و از رفتن به جاذبه‌های دیدنی و گردشگری این شهر لذت ببرید.

مسیر دسترسی

اگر از سمت خراسان رضوی به این مکان قصد سفر دارید، بعد از رسیدن به بجنورد، به میدان اما رضا (ع) که رسیدید به سمت راست یا همان بلوار شهدا رانندگی کنید. بعد از گذر از ششمین چهارراه قدم به منطقه قاجاریان می‌گذارید. اگر از سمت تهران و گلستان به این شهر سفر کردید، با رسیدن به اولین میدان (میدان بازرگانی) به سمت چپ برانید و به بلوار دولت وارد شوید. مستقیم در کمربندی رانندگی کنید و به چهارراه شریعتی که رسیدید، یادگار سردار پرافتخار ایران، سردار مفخم بر دیدگان شما نقش می‌بندد.

هزینه بازدید آیینه خانه موزه اسناد و نسخ خطی	گردشگران ایرانی: ۳هزار تومان گردشگران خارجی: ۲۰هزار تومان
هزینه بازدید از عمارت مفخم موزه باستان شناسی و مردم شناسی	گردشگران ایرانی: ۴هزار تومان گردشگران خارجی: ۳۰هزار تومان
ساعات بازدید	همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 عصر
شماره تماس	05832242380
آدرس	استان خراسان شمالی، بجنورد، خیابان شریعتی شمالی، موزه آیینه خانه مفخم

تا آیینه رفتم که بگیرم خبر از خویش، دیدم که در آن آیینه هم جز تو کسی نیست. خوشحالم از شهری با تمدن تاریخی و با اصالت برایتان نوشتم. تمام سعی بر این بود که مطالبی دقیق و کامل به همراه تصاویر در خدمتتان بگذارم. اگر به بجنورد جان سفر کردید، از خاطراتتان بنویسید. ره بال آسمان راهنمای جامع شما به تمام نقاط جذاب دنیاست.